آیه ۱۹ - سوره آل‌عمران

آیه إِنَّ الدِّينَ عِنْدَ اللهِ الْإِسْلامُ وَ مَا اخْتَلَفَ الَّذينَ أُوتُوا الْكِتابَ إِلّا مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْعِلْمُ بَغْياً بَيْنَهُمْ وَ مَنْ يَكْفُرْ بِآياتِ اللهِ فَإِنَّ اللهَ سَريعُ الْحِسابِ [19]

دين در نزد خدا، اسلام است. و كسانى‌كه كتاب آسمانى به آنان داده شد، [با يكديگر] اختلاف نكردند، مگر بعد از آگاهى و از روى ستم و حسد ورزى؛ و هركس به آيات خدا كفر ورزد، [بداند كه] خداوند، سريع الحساب است.

دین در نزد خدا، اسلام است

۱ -۱
(آل‌عمران/ ۱۹)

الباقر (علیه السلام)- إِنَّ الدِّینَ عِنْدَ اللهِ الْإِسْلامُ قَالَ: التَّسْلِیمُ لِعلی‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) بِالْوَلَایَهًِْ.

امام باقر (علیه السلام) إِنَّ الدِّینَ عِنْدَ الله الْإِسْلامُ اسلام، تسلیمِ ولایت علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) بودن است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۵۰۲
بحارالأنوار، ج۳۵، ص۳۴۱/ المناقب، ج۳، ص۹۵
۱ -۲
(آل‌عمران/ ۱۹)

الباقر (علیه السلام)- إِنَّ الدِّینَ عِنْدَ اللهِ الْإِسْلامُ فَقَالَ: یَعْنِی الدِّینُ فِیهِ الْإِیمَانُ.

امام باقر (علیه السلام) إ ِنَّ الدِّینَ عِندَ الله الإِسْلاَمُ یعنی دینی که در آن ایمان وجود دارد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۵۰۲
بحارالأنوار، ج۶۵، ص۲۸۴/ العیاشی، ج۱، ص۱۶۶/ العیاشی، ج۱، ص۱۶۶/ نورالثقلین/ البرهان
۱ -۳
(آل‌عمران/ ۱۹)

الصّادق (علیه السلام)- إِنَّ الْإِسْلَامَ قَبْلَ الْإِیمَانِ وَ عَلَیْهِ یَتَوَارَثُونَ وَ یَتَنَاکَحُونَ وَ الْإِیمَانُ عَلَیْهِ یُثَابُون.

امام صادق (علیه السلام) مسلمانی، رتبه‌ی پیش از ایمان است به‌رابطه‌ی اسلام از یکدیگر ارث می‌برند و با هم زناشویی می‌کنند و به‌وسیله‌ی ایمان ثواب می‌برند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۵۰۲
الکافی، ج۱، ص۱۷۳/ نورالثقلین
۱ -۴
(آل‌عمران/ ۱۹)

الباقر (علیه السلام)- الْإِسْلَامُ لَا یَشْرَکُ الْإِیمَانَ وَ الْإِیمَانُ یَشْرَکُ الْإِسْلَامَ وَ هُمَا فِی الْقَوْلِ وَ الْفِعْلِ یَجْتَمِعَانِ کَمَا صَارَتِ الْکَعْبَهًُْ فِی الْمَسْجِدِ وَ الْمَسْجِدُ لَیْسَ فِی الْکَعْبَهًِْ وَ کَذَلِکَ الْإِیمَانُ یَشْرَکُ الْإِسْلَامَ وَ الْإِسْلَامُ لَا یَشْرَکُ الْإِیمَانَ وَ قَدْ قَالَ اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ: قالَتِ الْأَعْرابُ آمَنَّا قُلْ لَمْ تُؤْمِنُوا وَ لکِنْ قُولُوا أَسْلَمْنا وَ لَمَّا یَدْخُلِ الْإِیمانُ فِی قُلُوبِکُمْ فَقَوْلُ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ أَصْدَقُ الْقَوْل.

امام باقر (علیه السلام) اسلام شریک ایمان نیست ولی ایمان با اسلام شریک است و در گفتار [شهادتین] و کردار [عمل به مقرّرات دین] هردو باهم هستند؛ (یعنی چنین کسی هم مؤمن و هم مسلمان است) چنان‌که کعبه در مسجدالحرام است ولی مسجدالحرام در کعبه نیست همچنین ایمان شریک اسلام است، ولی اسلام شریک ایمان نیست و خدای عزّوجلّ فرماید: اعراب گفتند: ایمان‌آوردیم، بگو ایمان نیاوردید. بلکه بگویید اسلام آوردیم درصورتی‌که هنوز ایمان در دل‌هایتان نفوذ نکرده است. (حجرات/۱۴) و سخن خدای عزّوجلّ راست‌ترین سخن است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۵۰۲
الکافی، ج۲، ص۲۶/ نورالثقلین/ البرهان
۱ -۵
(آل‌عمران/ ۱۹)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- لَأَنْسُبَنَ الْإِسْلَامَ نِسْبَهًًْ لَمْ یَنْسُبْهَا أَحَدٌ قَبْلِی وَ لَا یَنْسُبُهَا أَحَدٌ بَعْدِی الْإِسْلَامُ هُوَ التَّسْلِیمُ وَ التَّسْلِیمُ هُوَ الْیَقِینُ وَ الْیَقِینُ هُوَ التَّصْدِیقُ وَ التَّصْدِیقُ هُوَ الْإِقْرَارُ وَ الْإِقْرَارُ هُوَ الْأَدَاءُ وَ الْأَدَاءُ هُوَ الْعَمَلُ الْمُؤْمِنُ أَخَذَ دِینَهُ عَنْ رَبِّهِ إِنَّ الْمُؤْمِنَ یُعْرَفُ إِیمَانُهُ فِی عَمَلِهِ وَ إِنَّ الْکَافِرَ یُعْرَفُ کُفْرُهُ بِإِنْکَارِهِ أَیُّهَا النَّاسُ دِینَکُمْ فَإِنَّ الْحَسَنَهًَْ فِیهِ خَیْرٌ مِنَ الْحَسَنَهًِْ فِی غَیْرِهِ وَ إِنَّ السَّیِّئَهًَْ فِیهِ تُغْفَرُ وَ إِنَّ الْحَسَنَهًَْ فِی غَیْرِهِ لَا تُقْبَلُ.

امام علی (علیه السلام) اسلام را به‌گونه‌ای توصیف خواهم کرد که قبل از من کسی آن‌گونه آن را وصف نکرده باشد و کسی پس از من نیز آن‌گونه توصیف نخواهد کرد. اسلام همان تسلیم است و تسلیم همان یقین و یقین همان تصدیق و تصدیق همان اقرار است و اقرار اداکردن است و اداکردن همان عمل‌کردن است. مؤمن کسی است که دینش را از پروردگارش گرفته باشد. مؤمن ایمانش را در عملش می‌شناسد و کافر کفر خود را در انکارش. ای مردم! دینتان را، دینتان را دریابید؛ اگر دیندار باشید و گناه کنید بهتر از آن است که بی‌دین باشید و کار نیک انجام بدهید، زیرا گناه در دین آمرزیده می‌شود و کار نیک در غیر دین پذیرفته نمی‌شود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۵۰۲
بحارالأنوار، ج۶۵، ص۳۱۱/ البرهان
۱ -۶
(آل‌عمران/ ۱۹)

الصّادق (علیه السلام)- عَلَیْکُمْ بِطَاعَهًِْ رَبِّکُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ فَإِنَّ اللَّهَ رَبُّکُمْ وَ اعْلَمُوا أَنَّ الْإِسْلَامَ هُوَ التَّسْلِیمُ وَ التَّسْلِیمَ هُوَ الْإِسْلَامُ فَمَنْ سَلَّمَ فَقَدْ أَسْلَمَ وَ مَنْ لَمْ یُسَلِّمْ فَلَا إِسْلَامَ لَه.

امام صادق (علیه السلام) تا می‌توانید به طاعت پروردگار خود پایبند باشید زیرا خدا پروردگار شماست و بدانید که اسلام تسلیم است و تسلیم اسلام است هرکه تسلیم شد محققاً مسلمان است و هرکه تسلیم نشود مسلمانی ندارد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۵۰۲
الکافی، ج۸، ص۱۱
۱ -۷
(آل‌عمران/ ۱۹)

الباقر (علیه السلام)- إِنَّ الدِّینَ عِنْدَ اللهِ الْإِسْلامُ؛ قَالَ: التَّسْلِیمُ لِلَّهِ وَ لِأَوْلِیَائِهِ وَ هُوَ التَّصْدِیقُ وَ قَدْ سَمَّی اللَّهُ الْإِیمَانَ تَصْدِیقاً.

امام باقر (علیه السلام) إِنَّ الدِّینَ عِنْدَ الله الْإِسْلامُ اسلام، تسلیم خداوند و اولیای او شدن است و تسلیم‌شدن همان تصدیق‌کردن است و خداوند ایمان را تصدیق‌کردن نامیده است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۵۰۲
القمی، ج۱، ص۹۹
۱ -۸
(آل‌عمران/ ۱۹)

الصّادق (علیه السلام)- عَنِ الْمُفَضَّلِ‌بْنِ‌عُمَرَ، قَالَ: سَأَلْتُ سَیِّدِیَ الصَّادِقَ (علیه السلام) ... کَیْفَ بَدْءُ ظُهُورِ الْمَهْدِیِّ (عجل الله تعالی فرجه الشریف)؟ قَالَ (علیه السلام): یَا مُفَضَّلُ! یَظْهَرُ فِی شُبْهَهًٍْ لِیَسْتَبِینَ فَیَعْلُو ذِکْرُهُ وَ یَظْهَرُ أَمْرُهُ وَ یُنَادَی بِاسْمِهِ وَ کُنْیَتِهِ وَ نَسَبِهِ وَ یَکْثُرُ ذَلِکَ عَلَی أَفْوَاهِ الْمُحِقِّینَ وَ الْمُبْطِلِینَ وَ الْمُوَافِقِینَ وَ الْمُخَالِفِینَ ... قلت: یَا مَوْلَایَ! فَمَا تَأْوِیلُ قَوْلِهِ تَعَالَی لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ؟ قَالَ (علیه السلام): هُوَ قَوْلُهُ تَعَالَی وَقاتِلُوهُمْ حَتَّی لاتَکُونَ فِتْنَةٌ وَ یَکُونَ الدِّینُ کُلُّهُ لِلهِ فَوَ اللَّهِ یَا مُفَضَّلُ لَیُرْفَعُ عَنِ الْمِلَلِ وَ الْأَدْیَانِ الِاخْتِلَافُ وَ یَکُونُ الدِّینُ کُلُّهُ وَاحِداً کَمَا قَالَ جَلَّ ذِکْرُهُ إِنَّ الدِّینَ عِنْدَ اللهِ الْإِسْلامُ وَ قَالَ اللَّهُ: وَ مَنْ یَبْتَغِ غَیْرَ الْإِسْلامِ دِیناً فَلَنْ یُقْبَلَ مِنْهُ وَ هُوَ فِی الْآخِرَةِ مِنَ الْخاسِرِینَ. قَالَ الْمُفَضَّلُ قُلْتُ: یَا سَیِّدِی وَ مَوْلَایَ وَ الدِّینُ الَّذِی فِی آبَائِهِ إِبْرَاهِیمَ وَ نُوحٍ (علیه السلام) وَ مُوسَی (علیه السلام) وَ عِیسَی (علیه السلام) وَ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) هُوَ الْإِسْلَامُ؟ قَالَ: نَعَمْ یَا مُفَضَّلُ! هُوَ الْإِسْلَامُ لَا غَیْرُ. قُلْتُ: یَا مَوْلَایَ! أَ تَجِدُهُ فِی کِتَابِ اللَّهِ. قَالَ: نَعَمْ! مِنْ أَوَّلِهِ إِلَی آخِرِهِ وَ مِنْهُ هَذِهِ الْآیَهًُْ إِنَّ الدِّینَ عِنْدَ اللهِ الْإِسْلامُ وَ قَوْلُهُ تَعَالَی مِلَّةَ أَبِیکُمْ إِبْراهِیمَ هُوَ سَمَّاکُمُ الْمُسْلِمِینَ.

امام صادق (علیه السلام) مفضّل‌بن‌عمر گوید: از مولایم امام صادق (علیه السلام) پرسیدم: «... حضرت مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) در وقت ظهورش چگونه است»؟ فرمود: «ای مفضّل! او در وضع شبهه‌ناکی آشکار می‌شود تا اینکه امرش روشن شود و نامش بالا رود و کارش آشکار گردد و نام و کنیه و نسبش برده شود و آوازه‌ی او در زبان پیروان حقّ و باطل و موافقین و مخالفین زیاد شود ...». عرض کردم: «مولای من! تأویل: تا آن را بر همه‌ی آیین‌ها غالب گرداند، هرچند مشرکان کراهت داشته باشند! (توبه/۳۳) چیست»؟ حضرت (علیه السلام) فرمود: «تأویل آن این آیه است: و با آن‌ها پیکار کنید، تا فتنه [شرک و سلب آزادی] برچیده شود، و دین [و پرستش] همه مخصوص خدا باشد! (انفال/۳۹) ای مفضّل به خدا قسم! اختلاف را از میان ملل و ادیان برمی‌دارد و همه‌ی دین‌ها یکی می‌شود چنانکه خدا فرموده است: إِنَّ الدِّینَ عِنْدَ اللهِ الْإِسْلامُ و هم فرموده: هرکس دینی جز دین اسلام را بپذیرد هرگز از وی پذیرفته نمی‌شود و او در عالم آخرت از زیانکاران خواهد بود. (آل عمران/۸۵) عرض کردم: مولای من! آیا دینی که پدران او ابراهیم و نوح و موسی و عیسی (علیهم السلام) و محمّد (صلی الله علیه و آله) داشتند همان دین اسلام بود»؟ فرمود: «آری! همین دین اسلام بود نه غیر آن» عرض کردم: «دلیلی از قرآن بر این مطلب دارید»؟ فرمود: «آری! از اوّل تا آخر قرآن پر از دلیل است. از جمله آیه‌ی إِنَّ الدِّینَ عِنْدَ الله الْإِسْلامُ می‌باشد و دیگری این آیه است: از آیین پدرتان ابراهیم پیروی کنید خداوند شما را در کتاب‌های پیشین و در این کتاب آسمانی «مسلمان» نامید. (حج/۷۸)».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۵۰۲
بحارالأنوار، ج۵۳، ص۱
۱ -۹
(آل‌عمران/ ۱۹)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- اللَّهُمَّ إنَّکَ ... قُلتَ إِنَّ الدِّینَ عِنْدَ اللهِ الْإِسْلامُ وَ قُلتَ وَ مَنْ یَبْتَغِ غَیْرَ الْإِسْلامِ دِیناً فَلَنْ یُقْبَلَ مِنْهُ وَ هُوَ فِی الْآخِرَةِ مِنَ الْخاسِرِین اللَّهُمَّ إِنِّی أُشْهِدُکَ أَنِّی قَدْ بَلَّغَتُ مَعَاشِرَ النَّاسِ إِنَّهُ قَدْ أَکْمَلَ اللَّهُ دِینَکُمْ بِإِمَامَتِهِ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) خدایا! تو ... فرمودی: إِنَّ الدِّینَ عِنْدَ الله الْإِسْلامُ و فرمودی: هرکس دینی جز دین اسلام را بپذیرد هرگز از وی پذیرفته نمی‌شود و او در عالم آخرت از زیانکاران خواهد بود. (آل عمران/۸۵) خداوندا! من تو را گواه می‌گیرم که من به مردم ابلاغ کردم که خداوند دین شما را با امامت علی (علیه السلام) کامل کرد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۵۰۴
الیقین، ص۳۵۱
۱ -۱۰
(آل‌عمران/ ۱۹)

الصّادق (علیه السلام)- فَإِذَا قَامَ الْقَائِمُ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) عَرَضُوا کُلَ نَاصِبٍ عَلَیْهِ فَإِنْ أَقَرَّ بِالْإِسْلَامِ وَ هِیَ الْوَلَایَهًُْ وَ إِلَّا ضُرِبَتْ عُنُقُهُ أَوْ أَقَرَّ بِالْجِزْیَهًِْ فَأَدَّاهَا کَمَا یُؤَدِّی أَهْلُ الذِّمَّهًِْ.

امام صادق (علیه السلام) هنگامی‌که قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) قیام می‌کند همه‌ی دشمنان اهل‌بیت (علیهم السلام) را پیش امام (علیه السلام) می‌آورند؛ پس اگر با پذیرش ولایت مسلمان شد از او می‌پذیرند و اگر نپذیرفت یا گردنش زده می‌شود یا اینکه به دادن جزیه (مالی است که از غیر مسلمانان که در پناه حکومت اسلامی قرار می‌گیرند، گرفته می‌شود) راضی می‌شود و مانند اهل ذمّه (یهودیان و مسیحیان که در سرزمین اسلام سکونت دارند) جزیه می‌پردازد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۵۰۴
بحارالأنوار، ج۵۲، ص۳۷۳
بیشتر