آیه وَ اتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ الَّذي آتَيْناهُ آياتِنا فَانْسَلَخَ مِنْها فَأَتْبَعَهُ الشَّيْطانُ فَكانَ مِنَ الْغاوينَ [175]
و سرگذشت كسى كه آيات خود را به او داديم، بر آن‌ها بخوان كه سرانجام خود را از آن تهى ساخت و شيطان درپى او افتاد، و از گمراهان شد!
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- هُوَ بَلْعَامُ بْنُ بَاعُورٍ.
ابن‌عبّاس ( او بلعم باعورا است.
الباقر (علیه السلام)- عَنْ سُلَیْمَانَ اللَّبَّانِ قَالَ قَالَ أبُوجَعْفَرٍ (علیه السلام) أَ تَدْرِی مَا مَثَلُ الْمُغِیرَهًِْ‌بن‌سَعِیدٍ قَالَ قُلْتُ لَا قَالَ مَثَلُهُ مَثَلُ بَلْعَمَ الَّذِی أُوتِیَ الِاسْمَ الْأَعْظَمَ الَّذِی قَالَ اللَّهُ آتَیْناهُ آیاتِنا فَانْسَلَخَ مِنْها فَأَتْبَعَهُ الشَّیْطانُ فَکانَ مِنَ الْغاوِینَ.
امام باقر ( سلیمان لبان گوید: امام باقر (فرمود: «آیا می‌دانی مَثَل مغیرهًْ‌بن‌سعید چیست»؟ عرض کردم: «خیر». فرمود: «مَثَل او مَثل بلعم است که به وی اسم اعظم داده شد، آنجا که خدای عزّوجلّ می‌فرماید: آتَیْنَاهُ آیَاتِنَا فَانسَلَخَ مِنْهَا فَأَتْبَعَهُ الشَّیْطَانُ فَکَانَ مِنَ الْغَاوِینَ».
علی‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- فَإِنَّهَا نَزَلَتْ فِی بَلْعَمَ‌بْنِ‌بَاعُورَاءَ وَ کَانَ مِنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ وَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنِ الْحُسَیْنِ‌بْنِ‌خَالِدٍ عَنْ أَبِی‌الْحَسَنِ‌الرضا (علیه السلام) أَنَّهُ أُعْطِیَ بَلْعَمُ‌بْنُ‌بَاعُورَاءَ الِاسْمَ الْأَعْظَمَ وَ کَانَ یَدْعُو بِهِ فَیَسْتَجِیبُ {فَیُسْتَجَابُ} لَهُ فَمَالَ إِلَی فِرْعَوْنَ فَلَمَّا مَرَّ فِرْعَوْنُ فِی طَلَبِ مُوسَی (علیه السلام) وَ أَصْحَابِهِ قَالَ فِرْعَوْنُ لِبَلْعَمَ ادْعُ اللَّهَ عَلَی مُوسَی (علیه السلام) وَ أَصْحَابِهِ لِیَحْبِسَهُ عَلَیْنَا فَرَکِبَ حِمَارَتَهُ لِیَمُرَّ فِی طَلَبِ مُوسَی (علیه السلام) فَامْتَنَعَتْ عَلَیْهِ حِمَارَتُهُ فَأَقْبَلَ یَضْرِبُهَا فَأَنْطَقَهَا اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ فَقَالَتْ وَیْلَکَ عَلَی مَا ذَا تَضْرِبُنِی أَ تُرِیدُ أَنْ أَجِیءَ مَعَکَ لِتَدْعُوَ عَلَی نَبِیِّ اللَّهِ وَ قَوْمٍ مُؤْمِنِینَ فَلَمْ یَزَلْ یَضْرِبُهَا حَتَّی قَتَلَهَا وَ انْسَلَخَ الِاسْمُ مِنْ لِسَانِهِ وَ هُوَ قَوْلُهُ فَانْسَلَخَ مِنْها فَأَتْبَعَهُ الشَّیْطانُ فَکانَ مِنَ الْغاوِینَ وَ لَوْ شِئْنا لَرَفَعْناهُ بِها وَ لکِنَّهُ أَخْلَدَ إِلَی الْأَرْضِ وَ اتَّبَعَ هَواهُ فَمَثَلُهُ کَمَثَلِ الْکَلْبِ إِنْ تَحْمِلْ عَلَیْهِ یَلْهَثْ أَوْ تَتْرُکْهُ یَلْهَثْ وَ هُوَ مَثَلٌ ضَرَبَهُ فَقَالَ الرضا (علیه السلام) فَلَا یَدْخُلُ الْجَنَّهًَْ مِنَ الْبَهَائِمِ إِلَّا ثَلَاثَهًٌْ حِمَارَهًُْ بَلْعَمَ وَ کَلْبُ أَصْحَابِ الْکَهْفِ وَ الذِّئْبُ وَ کَانَ سَبَبُ الذِّئْبِ أَنَّهُ بَعَثَ مَلِکٌ ظَالِمٌ رَجُلًا شُرْطِیّاً لِیَحْشُرَ قَوْماً مِنَ الْمُؤْمِنِینَ وَ یُعَذِّبَهُمْ وَ کَانَ لِلشُّرْطِیِّ ابْنٌ یُحِبُّهُ فَجَاءَ ذِئْبٌ فَأَکَلَ ابْنَهُ فَحَزِنَ الشُّرْطِیُّ عَلَیْهِ فَأَدْخَلَ اللَّهُ ذَلِکَ الذِّئْبَ الْجَنَّهًَْ لِمَا أَحْزَنَ الشُّرْطِیَّ.
علیّ‌بن‌ابراهیم ( این آیه درباره‌ی بلعم‌بن‌باعور نازل شده است؛ او از مردم بنی اسرائیل بود. از امام رضا (روایت است که: خداوند نام‌های اعظم خودش را به بلعم داده بود. هرگاه با آن‌ها دعا می‌کرد، دعایش اجابت می‌شد، به فرعون ملحق شد. وقتی که فرعون برای پیدا کردن موسی (و اصحابش راهی شد، به بلعم گفت: «دعا کن که خداوند راه بر موسی (و یارانش را ببندد، تا به آن‌ها برسیم». سپس سوار بر الاغش شد تا دنبال آن‌ها برود، ولی الاغش امتناع کرد و شروع به زدن آن کرد. خداوند زبانش را گویا کرد و گفت: «وای بر تو به خاطر چه چیزی من را می زنی؟ آیا می خواهی با تو بیایم تا پیامبر خدا و یارانش را نفرین کنی»؟ و آنقدر آن را زد تا مُرد و اسم را از زبانش بیرون کشید. خداوند فرمود: فَانسَلَخَ مِنْهَا فَأَتْبَعَهُ الشَّیْطَانُ فَکَانَ مِنَ الْغَاوِینَ* وَ لَوْ شِئْنَا لَرَفَعْنَاهُ بِهَا وَلَکِنَّهُ أَخْلَدَ إِلَی الأَرْضِ وَ اتَّبَعَ هَوَاهُ فَمَثَلُهُ کَمَثَلِ الْکَلْبِ إِن تَحْمِلْ عَلَیْهِ یَلْهَثْ؛ امام رضا (فرمود: «فقط سه حیوان وارد بهشت می‌شوند: الاغ بلعم، سگ اصحاب کهف و گرگ. گرگ به این خاطر که پادشاه ظالمی مأموری را برای یک قوم مؤمن فرستاد تا آن‌ها را جمع کند و عذاب بدهد، آن مأمور پسری داشت که او را زیاد دوست داشت. گرگ آمد و پسر آن مأمور را خورد؛ آن مأمور خیلی ناراحت شد، خداوند آن گرگ را وارد بهشت کرد چون آن مأمور را ناراحت کرده بود».
الرّضا (علیه السلام)- أَنَّهُ أُعْطِیَ بَلْعَمُ‌بْنُ‌بَاعُورَاءَ الِاسْمَ الْأَعْظَمَ، فَکَانَ یَدْعُو بِهِ فَیُسْتَجَابُ لَهُ فَمَالَ إِلَی فِرْعَوْنَ فَلَمَّا مَرَّ فِرْعَوْنُ فِی طَلَبِ مُوسَی (علیه السلام) وَ أَصْحَابِهِ قَالَ فِرْعَوْنُ لِبَلْعَمَ ادْعُ اللَّهَ عَلَی مُوسَی (علیه السلام) وَ أَصْحَابِهِ لِیَحْبِسَهُ عَلَیْنَا فَرَکِبَ حِمَارَتَهُ لِیَمُرَّ فِی طَلَبِ مُوسَی (علیه السلام) وَ أَصْحَابِهِ فَامْتَنَعَتْ عَلَیْهِ حِمَارَتُهُ فَأَقْبَلَ یَضْرِبُهَا فَأَنْطَقَهَا اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ فَقَالَتْ وَیْلَکَ عَلَی مَا تَضْرِبُنِی أَ تُرِیدُ أَجِیءُ مَعَکَ لِتَدْعُوَ عَلَی مُوسَی (علیه السلام) نَبِیِّ اللَّهِ وَ قَوْمٍ مُؤْمِنِینَ، فَلَمْ یَزَلْ یَضْرِبُهَا حَتَّی قَتَلَهَا وَ انْسَلَخَ الِاسْمُ الْأَعْظَمُ مِنْ لِسَانِهِ، وَ هُوَ قَوْلُهُ فَانْسَلَخَ مِنْها فَأَتْبَعَهُ الشَّیْطانُ فَکانَ مِنَ الْغاوِینَ وَ لَوْ شِئْنا لَرَفَعْناهُ بِها وَ لکِنَّهُ أَخْلَدَ إِلَی الْأَرْضِ وَ اتَّبَعَ هَواهُ فَمَثَلُهُ کَمَثَلِ الْکَلْبِ إِنْ تَحْمِلْ عَلَیْهِ یَلْهَثْ أَوْ تَتْرُکْهُ یَلْهَثْ وَ هُوَ مَثَلٌ ضَرَبَهُ.
امام رضا ( بلعم با عورا از دانشمندانی بود که تحت نفوذ فرعون قرار داشت او بر اسم اعظم آگاهی یافته و از افراد مستجاب الدّعوه بود. روزی فرعون از او خواست تا موسی (را مورد نفرین خویش قرار دهد او نیز سوار بر چهارپای خویش شده تا به‌سوی موسی (حرکت نماید امّا بعد از مدّتی حیوان از حرکت باز ایستاد. بلعم که از تمرّد مرکبش خشمگین شده بود با تازیانه بر او ضرباتی نواخت دراین‌لحظه حیوان به صدا درآمده و گفت: «آیا فکر می‌کنی با زدن من خواهی توانست مجبورم سازی تا تو را در راه نفرین بر پیامبر خدا و اصحاب مؤمنش همراهی کنم؛ بلعم که بسیار آشفته گشته بود حیوان زبان بسته را آنقدر به باد کتک گرفته که کشته شد. و درست درهمین هنگام اسم اعظم از او بازستانده شد؛ فَانْسَلَخَ مِنْها فَأَتْبَعَهُ الشَّیْطانُ فَکانَ مِنَ الْغاوِینَ. وَ لَوْ شِئْنا لَرَفَعْناهُ بِها وَ لکِنَّهُ أَخْلَدَ إِلَی الْأَرْضِ وَ اتَّبَعَ هَواهُ فَمَثَلُهُ کَمَثَلِ الْکَلْبِ إِنْ تَحْمِلْ عَلَیْهِ یَلْهَثْ أَوْ تَتْرُکْهُ یَلْهَثْ».