آیه ۹۰ - سوره انبیاء

آیه فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَ وَهَبْنا لَهُ يَحْيى وَ أَصْلَحْنا لَهُ زَوْجَهُ إِنَّهُمْ كانُوا يُسارِعُونَ فِي الْخَيْراتِ وَ يَدْعُونَنا رَغَباً وَ رَهَباً وَ كانُوا لَنا خاشِعينَ [90]

ما هم دعاى او را مستجاب كرديم، و يحيى را به او بخشيديم و همسرش را [كه نازا بود] برايش شايسته [ی باردارى] ساختيم، چرا كه آنان [خاندانى بودند كه] همواره در كارهاى خير به‌سرعت اقدام مى‌كردند و از روى بيم و اميد ما را مى‌خواندند و پيوسته براى ما [خاضع و] خاشع بودند.

ما هم دعای او را مستجاب کردیم، و یحیی را به او بخشیدیم

۱ -۱
(انبیاء/ ۹۰)

الحسن (علیه السلام)- الْحَسَنُ‌بْنُ‌عَلِیٍّ (علیه السلام) فِی خَبَرٍ وَ لَقَدْ صُعِدَ بِرُوحِهِ فِی اللَّیْلَهًِْ الَّتِی صُعِدَ فِیهَا بِرُوحِ یَحْیَی‌بْنِ‌زَکَرِیَّا (علیه السلام).

امام حسن ( ابن‌شهرآشوب از حسن‌بن‌علی (در مورد وفات پدرش روایت می‌کند: ِ «روح آن حضرت ((یعنی روح امام علیّ‌بن‌ابی‌طالب () در شبی به آسمان صعود کرد که روح یحیی‌بن‌زکریّا (به آسمان عروج نموده بود».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۵۲۰
المناقب لإبن شهرآشوب، ج۳، ص۳۱۳ / البرهان

و همسرش را [که نازا بود] برایش شایسته [ی بارداری] ساختیم

۲ -۱
(انبیاء/ ۹۰)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- وَ أَصْلَحْنا لَهُ زَوْجَهُ قَالَ کَانَتْ لَا تَحِیضُ فَحَاضَتْ.

علیّ‌بن‌ابراهیم ( وَ أَصْلَحْنَا لَهُ زَوْجَهُ؛ زنش حیض نمی‌شد، امّا بعد از این، این‌چنین شد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۵۲۰
بحارا لأنوار، ج۱۴، ص۱۶۴/ القمی، ج۲، ص۷۵/ نورالثقلین/ البرهان

چرا که آنان [خاندانی بودند که] همواره در کارهای خیر به‌سرعت اقدام می‌کردند و از روی بیم و امید ما را می‌خواندند و پیوسته برای ما [خاضع و] خاشع بودند

۳ -۱
(انبیاء/ ۹۰)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- یَا ابْنَ مَسْعُودٍ کُلُّ هَذَا مِنْهُمْ (انبیا () یُبْغِضُونَ مَا أَبْغَضَ اللَّهُ وَ یُصَغِّرُونَ مَا صَغَّرَ اللَّهُ وَ یُزْهِدُونَ مَا أَزْهَدَ اللَّهُ وَ قَدْ أَثْنَی اللَّهُ عَلَیْهِمْ فِی مُحْکَمِ کِتَابِهِ فَقَالَ لِنُوحٍ إِنَّهُ کانَ عَبْداً شَکُوراً وَ قَالَ لِإِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) اتَّخَذَ اللهُ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلًا وَ قَالَ لِداود (علیه السلام) إِنَّا جَعَلْناکَ خَلِیفَةً فِی الْأَرْضِ وَ قَالَ لِمُوسَی (علیه السلام) وَ کَلَّمَ اللهُ مُوسی تَکْلِیماً وَ قَالَ أَیْضاً لِمُوسَی (علیه السلام) وَ قَرَّبْناهُ نَجِیًّا وَ قَالَ لِیَحْیَی (علیه السلام) وَ آتَیْناهُ الْحُکْمَ صَبِیًّا وَ قَالَ لِعِیسَی (علیه السلام) یا عِیسَی ابْنَ مَرْیَمَ اذْکُرْ نِعْمَتِی عَلَیْکَ وَ عَلی والِدَتِکَ إِذْ أَیَّدْتُکَ بِرُوحِ الْقُدُسِ تُکَلِّمُ النَّاسَ فِی الْمَهْدِ وَ کَهْلًا إِلَی قَوْلِهِ وَ إِذْ تَخْلُقُ مِنَ الطِّینِ کَهَیْئَةِ الطَّیْرِ بِإِذْنِی وَ قَالَ إِنَّهُمْ کانُوا یُسارِعُونَ فِی الْخَیْراتِ وَ یَدْعُونَنا رَغَباً وَ رَهَباً وَ کانُوا لَنا خاشِعِینَ.

پیامبر ( پسر مسعود! همه اینها آنچه را که خدا دشمن داشت دشمن می‌داشتند، آنچه را که خدا کوچک می‌شمرد ناچیز می‌انگاشتند و نسبت به آنچه را که خدا دوست ندارد، زهد و بی‌رغبتی نشان می‌دادند. خداوند آن‌ها را در کتاب خود مدح گفته و درباره‌ی نوح (فرمود: او بنده‌ی شکرگزاری بود. (اسراء/۳) و برای ابراهیم (فرمود: و خدا ابراهیم را به دوستیِ خود، انتخاب کرد. (نساء/۱۲۵) و برای داود (فرمود: ما تو را خلیفه و [نماینده‌ی خود] در زمین قرار دادیم. (ص/۲۶)». و برای موسی (فرموده: و خداوند با موسی سخن گفت. (نساء/۱۶۴) و نیز برای موسی (فرمود: او را [به خود] نزدیک ساختیم. (مریم/۱۲۵) و برای یحیی (فرمود: و ما فرمان نبوّت [و عقل کافی] در کودکی به او دادیم!. (مریم/۱۲) و برای عیسی‌بن‌مریم (فرمود: [به خاطر بیاور] هنگامی را که خداوند به عیسی‌بن‌مریم گفت: «یاد کن نعمتی را که به تو و مادرت بخشیدم! زمانی‌که تو را با روح القدس تقویت کردم که در گاهواره و به هنگام بزرگی، با مردم سخن می‌گفتی. (مائده/۱۱۰) و فرمود: إِنَّهُمْ کانُوا یُسارِعُونَ فِی الخَیْراتِ وَ یَدْعُونَنا رَغَباً وَ رَهَباً وَ کانُوا لَنا خاشِعِینَ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۵۲۰
بحارا لأنوار، ج۷۴، ص۹۷/ مکارم الأخلاق، ص۴۴۸
۳ -۲
(انبیاء/ ۹۰)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- قَولُهُ وَ یَدْعُونَنا رَغَباً وَ رَهَباً قَالَ رَاغِبِینَ رَاهِبِینَ.

علیّ‌بن‌ابراهیم ( وَ یَدْعُونَنَا رَغَبًا وَ رَهَبًا؛ منظور این است که از سر امید و ترس خداوند را می‌خوانند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۵۲۰
القمی، ج۲، ص۷۵/ نورالثقلین/ البرهان
۳ -۳
(انبیاء/ ۹۰)

الکاظم (علیه السلام)- التَّبَتُّلُ أَنْ تُقَلِّبَ کَفَّیْکَ فِی الدُّعَاءِ إِذَا دَعَوْتَ وَ الِابْتِهَالُ أَنْ تَبْسُطَهُمَا وَ تُقَدِّمَهُمَا وَ الرَّغْبَهًُْ أَنْ تَسْتَقْبِلَ بِرَاحَتَیْکَ السَّمَاءَ وَ تَسْتَقْبِلَ بِهِمَا وَجْهَکَ وَ الرَّهْبَهًُْ أَنْ تُکْفِئَ کَفَّیْکَ فَتَرْفَعَهُمَا إِلَی الْوَجْه.

امام کاظم ( رَغَباً (خواهش‌نمودن) آن است که دو پنجه‌ی دست را رو به آسمان نموده و آن‌ها را رو به صورت خود بگیری. و رَهَباً (ترسیدن) آن است که کف دست‌هایت را سرازیر سازی و به همان شکل آن‌ها را تا صورت بلند نمایی.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۵۲۰
معانی الأخبار، ص ۳۷۰
۳ -۴
(انبیاء/ ۹۰)

الصّادق (علیه السلام)- الرَّغْبَهًُْ أَنْ تَسْتَقْبِلَ بِبَطْنِ کَفَّیْکَ إِلَی السَّمَاءِ وَ الرَّهْبَهًُْ أَنْ تَجْعَلَ ظَهْرَ کَفَّیْکَ إِلَی السَّمَاءِ.

امام صادق ( رَغَباً آن است که کف دو دست خود را به‌سوی آسمان ببری، و رَهَباً آن است که پشت دست‌هایت را به‌سوی آسمان کنی.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۵۲۲
الکافی، ج۲، ص۴۷۹ / نورالثقلین/ البرهان
۳ -۵
(انبیاء/ ۹۰)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: ذَکَرَ الرَّغْبَهًَْ وَ أَبْرَزَ بَاطِنَ رَاحَتَیْهِ إِلَی السَّمَاءِ وَ هَکَذَا الرَّهْبَهًُْ وَ جَعَلَ ظَهْرَ کَفَّیْهِ إِلَی السَّمَاءِ.

امام صادق ( رَغَباً را ذکر کرد و درون دو کف خود را به‌طرف آسمان باز کرد (رغبت چنین است) و امّا رَهَباً چنین است؛ و پشت دو دست را به‌طرف آسمان کرد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۵۲۲
الکافی، ج۲، ص۴۸۰ / نورالثقلین/ البرهان
۳ -۶
(انبیاء/ ۹۰)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌مُسْلِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَاعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) یَقُولُ مَرَّ بِی رَجُلٌ وَ أَنَا أَدْعُو فِی صَلَاتِی بِیَسَارِی فَقَالَ یَا أَبَاعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) بِیَمِینِکَ فَقُلْتُ یَا عَبْدَ اللَّهِ إِنَّ لِلَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی حَقّاً عَلَی هَذِهِ کَحَقِّهِ عَلَی هَذِهِ وَ قَالَ الرَّغْبَهًُْ تَبْسُطُ یَدَیْکَ وَ تُظْهِرُ بَاطِنَهُمَا وَ الرَّهْبَهًُْ تَبْسُطُ یَدَیْکَ وَ تُظْهِرُ ظَهْرَهُمَا.

امام صادق ( محمّدبن‌مسلم گوید: شنیدم امام صادق (فرمود: مردی به من گذر کرد و من با دست چپ در نماز دعا می‌کردم، پس گفت: «یا اباعبدالله (با دست راستت [دعا کن]». من گفتم: «ای بنده‌ی خدا! همانا برای خدای تبارک‌وتعالی بر این هم حقّی است، مانند حقّی که به آن دارد». و فرمود: «رغبت این است که هر دو دست را بگشایی و درون آن‌ها را آشکار کنی، و رهبت این است که؛ دو دست را بگشایی و پشت آن دو را ظاهر سازی».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۵۲۲
الکافی، ج۲، ص۴۸۰ / نورالثقلین/ البرهان
۳ -۷
(انبیاء/ ۹۰)

الصّادق (علیه السلام)- إِنَّ النَّاسَ یَعْبُدُونَ اللَّهَ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ عَلَی ثَلَاثَهًِْ أَوْجُهٍ فَطَبَقَهًٌْ یَعْبُدُونَهُ رَغْبَهًًْ فِی ثَوَابِهِ فَتِلْکَ عِبَادَهًُْ الْحُرَصَاءِ وَ هُوَ الطَّمَعُ وَ آخَرُونَ یَعْبُدُونَهُ فَرَقاً مِنَ النَّارِ فَتِلْکَ عِبَادَهًُْ الْعَبِیدِ وَ هِیَ الرَّهْبَهًُْ وَ لَکِنِّی أَعْبُدُهُ حُبّاً لَهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ فَتِلْکَ عِبَادَهًُْ الْکِرَام.

امام صادق ( مردم خدای عزّوجلّ را به سه روش می‌پرستند؛ یک طبقه برای رغبت در ثواب، این پرستش حریصان است و براساس طمع است و دیگری از ترس دوزخ، این عبادت بنده‌هاست و از ترس است ولی من از دوستی او را می‌پرستم این عبادت کریمان است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۵۲۲
الخصال، ج۱، ص۱۸۸
بیشتر