آیه ۲۲ - سوره ص

امام رضا (علیه السلام)- اباصلت هروی گوید: مأمون علمای فرقههای مختلف اسلامی و دانشمندان یهودی و نصرانی (ادیان یهودی و مسیحی) و دیگر فرقهها و آیینها را نزد امام رضا (علیه السلام) گرد آورد تا با ایشان مناظره کنند. علیّ‌بن‌محمّدبن‌جهم برخاست و عرض کرد: «ای پسر رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! آیا میگویی پیامبران معصومند»؟ فرمود: «آری»! عرض کرد: «پس با این سخن، خداوند متعال درباره‌ی داود (علیه السلام) چه می‌کنی؛ وَ ظَنَّ داود أَنَّمَا فَتَنَّاهُ»؟ امام رضا (علیه السلام) پاسخ داد: «وای بر تو ای علی! از خدا بپرهیز و به انبیاء (علیهم السلام) نسبت گناه مده و کتاب خدا را با نظر خود به تأویل مبر؛ زیرا خداوند متعال می‌فرماید: درحالی‌که تفسیر آن‌ها را، جز خدا و راسخان در علم، نمی‌دانند. [آن‌ها که به‌دنبال فهم و درکِ اسرارِ همه‌ی آیات قرآن در پرتو علم و دانش الهی] می‌گویند: «ما به همه‌ی آن ایمان آوردیم همه از طرف پروردگارِ ماست». و جز صاحبان عقل، متذکّر نمی‌شوند [و این حقیقت را درک نمی‌کنند]. (آل عمران/۷) فرمود: «اطرافیان تو دراین‌باره چه می‌گویند»؟ می‌گویند: «داود (علیه السلام) در محراب خود نماز می‌خواند که شیطان به شکل پرندهای زیباتر از هر پرنده‌ی دیگری، نزد او پدید آمد. پس داود (علیه السلام) نماز خود را قطع کرد و برخاست تا او را بگیرد. آن پرنده به‌سوی خانهای بیرون رفت و داود (علیه السلام) آن را دنبال کرد و پرنده به بالای بام رفت و داود (علیه السلام) نیز به‌دنبال پرنده بر بام رفت، تا اینکه آن پرنده در خانه‌ی اوریا پسر حنّان افتاد و داود (علیه السلام) درپی پرنده نگریست و ناگاه چشمش به همسر اوریا که درحال حمّام‌کردن بود، افتاد و چون او را دید، به او دل باخت و داود (علیه السلام) که شوی او، اوریا را به جنگ فرستاده بود، به سپهسالار خود نوشت تا اوریا را به جلوی صندوق (خطّ مقدّم) فرستد و او چنین کرد و اوریا پیش رفت و بر مشرکان پیروز شد. داود (علیه السلام) از این امر خشمگین شد [این امر بر داود (علیه السلام) گران آمد] و بار دیگر نوشت تا او را به جلوی صندوق فرستند و او پیش رفت و این‌بار کشته شد و این‌گونه داود (علیه السلام) با همسرش وصلت کرد». درآن‌هنگام امام رضا (علیه السلام) دست بر پیشانی مبارک زد و فرمود: «ما از آنِ خداییم و به‌سوی او بازمی‌گردیم!. (بقره/۱۵۶) شما به پیامبری از پیامبران خدا چنین نسبت دادهاید که نماز خود را بیارزش دانست و به‌دنبال پرنده رفت و سپس هرزگی کرد و آنگاه کسی را به قتل رساند»؟ عرض کرد: «ای پسر رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! پس گناه او چه بود»؟ فرمود: «وای بر تو! داود (علیه السلام) تنها گمان کرده بود که خداوند کسی را داناتر از او نیافریده، ازاین‌رو خداوند عزّوجلّ دو فرشته را به‌سوی او فرستاد و آن دو از دیوار محراب بالا رفتند و عرض کردند: خَصْمَانِ بَغَی بَعْضُنَا عَلَی بَعْضٍ فَاحْکُم بَیْنَنَا بِالحَقِّ وَ لَا تُشْطِطْ وَ اهْدِنَا إِلَی سَوَاءِ الصِّرَاطِ، إِنَّ هَذَا أَخِی لَهُ تِسْعٌ وَ تِسْعُونَ نَعْجَةً وَلِیَ نَعْجَةٌ وَاحِدَةٌ فَقَالَ أَکْفِلْنِیهَا وَ عَزَّنِی فِی الْخِطَابِ، داود (علیه السلام) شتاب‌زده بر متّهم حکم کرد و به دادخواه گفت: «لَقَدْ ظَلَمَکَ بِسُؤالِ نَعْجَتِکَ إِلی نِعاجِهِ؛ این‌گونه داود (علیه السلام) هیچ دلیلی از دادخواه بر ادّعایش نخواست و به متّهم رو نکرد تا از او بپرسد: تو چه می‌گویی؟ پس خطای داود (علیه السلام) این بود که قانون قضاوت را رعایت نکرد، نه آنچه شما به او نسبت دادهاید، مگر نشنیدهای که خداوند عزّ‌وجلّ می‌فرماید: یَا داود إِنَّا جَعَلْنَاکَ خَلِیفَةً فِی الْأَرْضِ فَاحْکُم بَیْنَ النَّاسِ بِالحَقِّ وَ لا تَتَّبِعِ الهَوی فَیُضِلَّکَ عَنْ سَبیلِ اللهِ إِنَّ الَّذینَ یَضِلُّونَ عَنْ سَبیلِ اللهِ لَهُمْ عَذابٌ شَدیدٌ بِما نَسُوا یَوْمَ الْحِسابِ

امام صادق (علیه السلام)- اگر ثابت شود که کسی درباره‌ی داود (علیه السلام) چنین عقیده‌ای دارد، به او دو حدّ جاری می‌کنم، یک حدّ برای نسبت گناه به پیامبر الهی و یک حدّ برای تهمت‌زدن به او.

امام رضا (علیه السلام)- اباصلت هروی گوید: ... علی‌بن‌محمّدبن‌جهم گفت: می‌گویند: «داود در محراب خود نماز می‌خواند که شیطان به شکل پرندهای زیباتر از هر پرنده‌ی دیگری، نزد او پدید آمد. پس داود (علیه السلام) نماز خود را قطع کرد و برخاست تا او را بگیرد. آن پرنده به‌سوی خانهای بیرون رفت و داود (علیه السلام) آن را دنبال کرد و پرنده به بالای بام رفت و داود (علیه السلام) نیز به دنبال پرنده بر بام رفت، تا اینکه آن پرنده در خانه‌ی اوریا پسر حنّان افتاد و داود (علیه السلام) در پی پرنده نگریست و ناگاه چشمش به همسر اوریا که درحال حمّام‌کردن بود، افتاد و چون او را دید، به او دل باخت و داود (علیه السلام) که شوی او، اوریا را به جنگ فرستاده بود، به سپهسالار خود نوشت تا اوریا را به جلوی صندوق (خطّ مقدّم) فرستد و او چنین کرد و اوریا پیش رفت و بر مشرکان پیروز شد. داود (علیه السلام) از این امر خشمگین شد [این امر بر داود (علیه السلام) گران آمد] و بار دیگر نوشت تا او را به جلوی صندوق فرستند و او پیش رفت و این‌بار کشته شد و این‌گونه داود (علیه السلام) با همسرش وصلت کرد». درآن‌هنگام امام رضا (علیه السلام) دست بر پیشانی مبارک زد و فرمود: ما از آنِ خداییم و به‌سوی او بازمی‌گردیم!. (بقره/۱۵۶) شما به پیامبری از پیامبران خدا چنین نسبت دادهاید که نماز خود را بی‌ارزش دانست و به‌دنبال پرنده رفت و سپس هرزگی کرد و آنگاه کسی را به قتل رساند»؟ عرض کرد: «ای پسر رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! پس گناه او چه بود»؟ فرمود: «وای بر تو! داود (علیه السلام) تنها گمان کرده بود که خداوند کسی را داناتر از او نیافریده، ازاین‌رو خداوند عزّ‌وجلّ دو فرشته را به‌سوی او فرستاد و آن دو از دیوار محراب بالا رفتند و عرض کردند: خَصْمَانِ بَغَی بَعْضُنَا عَلَی بَعْضٍ فَاحْکُم بَیْنَنَا بِالحَقِّ وَ لَا تُشْطِطْ وَ اهْدِنَا إِلَی سَوَاءِ الصِّرَاطِ، إِنَّ هَذَا أَخِی لَهُ تِسْعٌ وَتِسْعُونَ نَعْجَةً وَلِیَ نَعْجَةٌ وَاحِدَةٌ فَقَالَ أَکْفِلْنِیهَا وَ عَزَّنِی فِی الْخِطَابِ داود (علیه السلام) شتاب‌زده بر متّهم حکم کرد و به دادخواه گفت: «لَقَدْ ظَلَمَکَ بِسُؤالِ نَعْجَتِکَ إِلی نِعاجِهِ این‌گونه داود (علیه السلام) هیچ دلیلی از دادخواه بر ادّعایش نخواست و به متّهم رو نکرد تا از او بپرسد: تو چه میگویی؟ پس خطای داود (علیه السلام) این بود که قانون قضاوت را رعایت نکرد، نه آنچه شما به او نسبت دادهاید، مگر نشنیدهای که خداوند عزّ‌وجلّ می‌فرماید: یَا داود إِنَّا جَعَلْنَاکَ خَلِیفَةً فِی الْأَرْضِ فَاحْکُم بَیْنَ النَّاسِ بِالحَقِّ وَ لا تَتَّبِعِ الهَوی فَیُضِلَّکَ عَنْ سَبیلِ اللهِ إِنَّ الَّذینَ یَضِلُّونَ عَنْ سَبیلِ اللهِ لَهُمْ عَذابٌ شَدیدٌ بِما نَسُوا یَوْمَ الْحِسابِ»؟. من گفتم: «ای پسر رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! پس قصّه‌ی داود (علیه السلام) با اوریا چه بوده است»؟ امام (علیه السلام) فرمود: «در روزگار داود (علیه السلام) اگر شوی زنی از دنیا می‌رفت یا در جنگ جان می‌باخت، آن زن پس از او هرگز با کس دیگری ازدواج نمیکرد. نخستین کسی که خداوند به او اجازه داد با زنی که شوهرش کشته شده وصلت کند، داود (علیه السلام) بود؛ [چون اوریا کشته شد و سوگواری همسرش بر او به پایان رسید، داود (علیه السلام) با او ازدواج کرد و آن بود که بر اوریا گران بود.

امام صادق (علیه السلام)- هشام‌بن‌سالم گوید: امام صادق (علیه السلام) فرمود: هیچ‌کس چون این سه کس؛ آدم و یوسف و داود (علیهم السلام)، گریه نکرده است. پرسیدم: «گریه‌ی آنان چگونه بود»؟ فرمود: «آدم (علیه السلام) وقتی از بهشت رانده شد، گریست. آدم (علیه السلام) چنان بلند قامت بود که سرش در دری از درهای آسمان بود و آن‌چنان گریست که موجب آزار اهالی آسمان شد، آنان به درگاه خداوند شکایت بردند و خداوند، قامت آدم (علیه السلام) را کوتاه کرد. امّا داود (علیه السلام)، آنقدر گریه کرد که گیاهان از گریه‌ی او به هیجان آمدند. داود (علیه السلام) چون آه می‌کشید و نفسی برمی‌آورد، اشک‌های او گیاهان را می‌سوزاند. امّا یوسف (علیه السلام) وقتی زندان بود بر پدرش یعقوب (علیه السلام) گریه می‌کرد و زندانیان از گریه‌های او به ستوه آمدند و یوسف (علیه السلام) با آنان قرار گذاشت که یک روز گریه کند و روز دیگر ساکت بماند».

امام علی (علیه السلام)- امام صادق (علیه السلام) فرمود: در کتاب امام علی (علیه السلام) آمده است: یکی از پیامبران درباره‌ی قضاوت‌کردن به خداوند شکایت نموده گفت: «من چگونه درباره‌ی عملی قضاوت کنم که نه چشمم آن را دیده و نه گوشم آن را شنیده است»؟ خطاب آمد که؛ در میان مردم به‌وسیله‌ی گواهان قضاوت کن و آن‌ها را وادار کن که به نام من سوگند بخورند. امام (علیه السلام) فرمود: «داود (علیه السلام) گفت: پروردگارا! حق را آن‌گونه که نزد توست به من نشان ده تا طبق آن حکم کنم». خداوند فرمود: «تو توان آن را نداری». داود (علیه السلام) نزد خدا پافشاری کرد تا خداوند قدرت درک حقیقت را به وی عطا کرد. شخصی آمد و شخصی دیگری را هم همراه خود آورد و گفت: «این شخص مال مرا برده است». خداوند عزّ‌وجلّ به داود (علیه السلام) وحی کرد که؛ این شاکی پدر این فرد را کشته و مالش را گرفته است. داود (علیه السلام) دستور داد تا شاکی کشته و مالش گرفته شود و آن را به کسی داد که از او شکایت شده بود. امام (علیه السلام) فرمود: «مردم شگفت‌زده شدند و با هم گفتگو کردند تا آنکه به حضرت داود (علیه السلام) رسید و از این جهت ناراحت شد؛ لذا از خدا خواست تا این حالت را از او بردارد. خداوند هم‌چنین کرد. سپس خداوند عزّ‌وجل به داود (علیه السلام) وحی کرد که؛ در میان مردم با بیّنه‌ها حکم کن و آنان را با نام من همراه کن که بدان سوگند بخورند».

امام علی (علیه السلام)- [در حدیثی طولانی امیرالمؤمنین (علیه السلام) در پاسخ به بعضی زنادقه که گفت]: و یافتهام که از لغزشهای پیامبرانش پرده برداشته ... و جبرئیل و میکائیل را سوی داود (علیه السلام) فرستاده و آن دو از دیوار نمازخانه او بالا رفتهاند ... امّا لغزش‌های پیامبران (علیهم السلام) و آنچه خداوند در کتابش بیان فرمود ... این از بزرگ‌ترین دلایل حکمت درخشان و قدرت چیره و عزّت آشکار خداوند عزّ‌وجلّ است. او میدانست که برهانهای پیامبران در سینههای امّت‌هایشان، بزرگ می‌نشیند و برخی از آنان برخی دگر را به خدایی می‌گیرند. همچون آنچه نصرانیها درباره‌ی فرزند مریم (علیه السلام) کردند. ازاین‌رو چنین فرمود تا دلالتی باشد بر اینکه آن‌ها از کمالی که ویژه‌ی خداوند عزّ‌وجلّ است، به دور هستند، مگر نشنیدی خداوند در وصف عیسی (علیه السلام) در آنجا که درباره‌ی او و مادرش (سلام الله علیها) سخن میگفت، فرمود: هر دو، غذا می‌خوردند. (مائده/۷۵) یعنی هرکه غذا بخورد، زائده (مدفوع) دارد (سنگین می‌شود) و هرکه زائده داشته باشد، از آنچه نصرانیّون درباره‌ی فرزند مریم (علیه السلام) ادّعا میکنند، به دور است».