آیه ۳۴ - سوره غافر

امام باقر (علیه السلام)- محمّدبن‌مسلم از امام باقر (علیه السلام) نقل کرده است که فرمود: یوسف (علیه السلام) پس از یعقوب (علیه السلام) حجّت شد. پرسیدم: «بنابراین یوسف (علیه السلام) هم رسول و هم نبیّ بود»؟ حضرت پاسخ داد: «آری! آیا نشنیدی که خداوند متعال فرمود: وَ لَقَدْ جاءَکُمْ یُوسُفُ مِنْ قَبْلُ بِالْبَیِّناتِ».

پیامبر (صلی الله علیه و آله)- زمانی‌که حضرت یوسف (علیه السلام) به حالت احتضار افتاد، یاران و خاندانش را جمع کرد و خداوند را سپاس و ستایش گفت و به آن‌ها درباره‌ی مصیبتی که بدان گرفتار خواهند شد خبر داد که در آن مردان، کشته می‌شوند و شکم زنان باردار شکافته و سر کودکان از تن جدا می‌شود تا اینکه خداوند حق را به‌وسیله‌ی قیام‌کننده‌ای از نسل لاوی‌بن‌یعقوب آشکار می‌کند که مردی گندمگون و بلند قامت است. آنگاه صفاتش را برایشان ذکر کرد. آن‌ها بدان تمسّک جستند [و اعتقاد پیدا کردند] و در میان بنی‌اسرائیل، دوران غیبت و دشواری به وجود آمد. آن‌ها مدّت چهارصد سال در انتظار قائم به سر بردند تا اینکه به آن‌ها مژده ولادت او داده شد و علامت‌های ظهورش را دیدند. بدین‌ترتیب دچار مصیبت‌های بیشتری شدند و ضربات چوب و سنگ بر آنان فرو بارید. آن‌ها درپی یافتن فقیهی بودند که به سخنانش اعتماد داشتند. امّا او خود را مخفی کرده و با آن‌ها مکاتبه می‌کرد. آن‌ها برایش نوشتند: «ما در دوران دشواری و مصیبت به سخنان تو اعتماد داریم. او آن‌ها را به بیابانی برد و در یک شب مهتابی برایشان درباره قائم، صفاتش و نزدیکی زمان قیامش سخن گفت. در چنین حالتی حضرت موسی (علیه السلام) با هیأت و ظاهر دوران جوانی‌اش بر آن‌ها ظهور کرد. او از قصر فرعون خارج شده و در بیرون از آنجا به گردش می‌پرداخت. موسی (علیه السلام) از کاروانش جدا شد و درحالی‌که سوار بر قاطری بود به‌سوی آن‌ها آمد. او در آن حالت، ردایی ابریشمی بر تن داشت. زمانی‌که آن فقیه او را دید، از روی صفاتش او را شناخت. به‌همین خاطر از جایش برخاست و به‌سوی او رفت و به پاهایش افتاد و بر آن‌ها بوسه زد. سپس گفت: «سپاس خدایی را که قبل از رسیدن به محضرت جان مرا نگرفت». زمانی‌که یارانش دیدند او چنین کرد، دریافتند که او ولیّ امرشان است. به همین دلیل به پاهایش افتادند و برایش تعظیم کردند. او در پاسخ فقط گفت: «از خداوند می‌خواهم که در فرج شما تعجیل فرماید». پس از آن دوباره غایب شد و به‌سوی شهر مدین رفت و مدّتی را نزد حضرت شعیب (علیه السلام) ماند. غیبت دوّمش برای او از اوّلی دشوارتر بود و مدّت پنجاه‌وچند سال به طول انجامید و بلا و مصیبت بر آن‌ها شدّت یافت و فقیه از نظرها غایب شد. آن‌ها برایش پیغام دادند که ما توان تحمّل غیبت تو را نداریم. او به بیابانی رفت و آن‌ها را فرا خواند و به آنان آرامش خاطر داد و برایشان بیان کرد که خداوند بر او وحی کرده است که پس از چهل سال در کار آن‌ها گشایشی به وجود خواهد آورد. آن‌ها همگی گفتند: الحمدلله. خداوند به او وحی کرد که به ایشان بگو: به علّت شکرگزاری‌شان و گفتن الحمدلله، آن را پس از سی‌سال بعد قرار خواهم داد. آن‌ها در پاسخ گفتند: «همه‌ی نعمت‌ها از سوی خداوند است». خداوند به او وحی کرد به ایشان بگو: «فرج و گشایش پس از بیست سال برایشان حاصل خواهد شد». آن‌ها گفتند: «خیر و نیکی فقط از سوی پروردگار است». خداوند به او وحی کرد: «به آن‌ها بگو: پس از ده سال در کارشان گشایش و فرج به وجود خواهد آمد». آن‌ها همگی گفتند: «فقط خداوند بلا و مصیبت را برطرف می‌کند». خداوند به او وحی فرمود: «به آن‌ها بگو: از جایتان تکان نخورید که من دستور به وجودآمدن فرج و گشایش برایتان را صادر کرده‌ام». درحالی‌که آن‌ها در چنین وضعیتی بودند، حضرت موسی (علیه السلام) سوار بر الاغی در برابر ایشان پیدا شد. آن فقیه خواست به یارانش آنچه را می‌بینند، بشناساند. موسی (علیه السلام) به‌سویشان آمد تا اینکه در کنار آن‌ها ایستاد و به آن‌ها سلام کرد. فقیه به او گفت: «اسمت چیست»؟ او پاسخ داد: «موسی (علیه السلام)»! فقیه سؤال کرد: «نام پدرت چیست»؟ موسی (علیه السلام) پاسخ داد: «عمران»! فقیه پرسید: «نام جدّت چیست»؟ موسی (علیه السلام) پاسخ داد: «فاهث‌بن‌لاوی‌بن‌یعقوب». فقیه سؤال کرد: «با خودت چه چیزی آورده‌ای»؟ پاسخ داد: «از سوی خداوند رسالت آورده‌ام». آن فقیه از جایش برخاست و دست حضرت موسی (علیه السلام) را بوسید. آن حضرت میان آن‌ها نشست و به آنان آرامش خاطر داد و به آن‌ها دستوراتی داد. سپس آن‌ها را به چند گروه تقسیم کرد. از آن زمان تا فرج آن‌ها یعنی غرق‌شدن فرعون، چهل سال فاصله بود».

امام صادق (علیه السلام)- ابوبصیر گوید: امام صادق (علیه السلام) فرمود: انسان آزاده در همه‌ی حالت‌ها آزاده است. چنان‌چه دچار مصیبتی شود، در مقابل آن شکیبایی خواهد کرد و چنان‌چه مشکلات فراوان او را احاطه کند و به اسارت در آید، با او به خشونت رفتار شود و آسایش زندگی‌اش به دشواری تبدیل شود همچنان‌که یوسف (علیه السلام) بدان گرفتار شد زیر بار مشکلات شکسته نخواهد شد و تغییر وضعیّت، به آزاده‌بودن او هیچ گزندی نخواهد رساند؛ خواه به بردگی و اسارت در آید، مورد قهر و ستم واقع شود، به تاریکی چاه و تنهایی در آن مبتلا گردد یا خداوند بر او منّت گذارد و حاکم ستمگر و جبّار را به غلام او تبدیل کند و او را به مکانی بفرستد و به‌وسیله‌ی او به مردمانی رحم و عنایت کند. بردباری نیز بدین‌ترتیب خیر و نیکی را درپی خواهد داشت. پس صبور باشید و جان‌هایتان را به بردباری عادت دهید تا پاداش بگیرید.