آیه ۳۵ - سوره غافر

آیه الَّذينَ يُجادِلُونَ في آياتِ اللهِ بِغَيْرِ سُلْطانٍ أَتاهُمْ كَبُرَ مَقْتاً عِنْدَ اللهِ وَ عِنْدَ الَّذينَ آمَنُوا كَذلِكَ يَطْبَعُ اللهُ عَلى كُلِّ قَلْبِ مُتَكَبِّرٍ جَبَّارٍ [35]

همان كسانى كه در آيات خدا بى آنكه دليلى برايشان آمده باشد به مجادله مى‌پردازند؛ [اين كارشان] خشم عظيمى نزد خداوند و نزد آنان‌كه ايمان آورده‌اند به بار مى‌آورد؛ اين‌گونه خداوند بر دل هر متكبّر گردنكشى مُهر مى‌نهد».

۱
(غافر/ ۳۵)

الرّضا (علیه السلام)- عَبْدِ الْعَزِیزِ‌بْنِ‌مُسْلِمٍ قَالَ کُنَّا مَعَ الرِّضَا (علیه السلام) بِمَرْوَ فَاجْتَمَعْنَا فِی الْجَامِعِ یَوْمَ الْجُمُعَهًِْ فِی بَدْءِ مَقْدَمِنَا فَأَدَارُواأَمْرَ الْإِمَامَهًِْ وَ ذَکَرُوا کَثْرَهًَْ اخْتِلَافِ النَّاسِ فِیهَا فَدَخَلْتُ عَلَی سَیِّدِی (علیه السلام) فَأَعْلَمْتُهُ خَوْضَ النَّاسِ فِیهِ فَتَبَسَّمَ (علیه السلام) ثُمَّ قَالَ یَا عَبْدَ الْعَزِیز ... وَ قَالَ عزّوجلّ فِی الْأَئِمَّهًِْ (علیهم السلام) مِنْ أَهْلِ بَیْتِ نَبِیِّهِ وَ عِتْرَتِهِ وَ ذُرِّیَّتِهِ (صلی الله علیه و آله) أَمْ یَحْسُدُونَ النَّاسَ عَلی ما آتاهُمُ اللهُ مِنْ فَضْلِهِ فَقَدْ آتَیْنا آلَ إِبْراهِیمَ الْکِتابَ وَ الْحِکْمَةَ وَ آتَیْناهُمْ مُلْکاً عَظِیماً* فَمِنْهُمْ مَنْ آمَنَ بِهِ وَ مِنْهُمْ مَنْ صَدَّ عَنْهُ وَ کَفی بِجَهَنَّمَ سَعِیراً وَ إِنَّ الْعَبْدَ إِذَا اخْتَارَهُ اللَّهُ عزّوجلّ لِأُمُورِ عِبَادِهِ شَرَحَ صَدْرَهُ لِذَلِکَ وَ أَوْدَعَ قَلْبَهُ یَنَابِیعَ الْحِکْمَهًِْ وَ أَلْهَمَهُ الْعِلْمَ إِلْهَاماً فَلَمْ یَعْیَ بَعْدَهُ بِجَوَابٍ وَ لَا یُحَیَّرُ فِیهِ عَنِ الصَّوَابِ‌فَهُوَ مَعْصُومٌ مُؤَیَّدٌ مُوَفَّقٌ مُسَدَّدٌ قَدْ أَمِنَ مِنَ الْخَطَایَا وَ الزَّلَلِ وَ الْعِثَارِ یَخُصُّهُ اللَّهُ بِذَلِکَ لِیَکُونَ حُجَّتَهُ عَلَی عِبَادِهِ وَ شَاهِدَهُ عَلَی خَلْقِهِ وَ ذلِکَ فَضْلُ اللهِ یُؤْتِیهِ مَنْ یَشاءُ وَ اللهُ ذُوالْفَضْلِ الْعَظِیمِ فَهَلْ یَقْدِرُونَ عَلَی مِثْلِ هَذَا فَیَخْتَارُونَهُ أَوْ یَکُونُ مُخْتَارُهُمْ بِهَذِهِ الصِّفَهًِْ فَیُقَدِّمُونَهُ تَعَدَّوْا وَ بَیْتِ اللَّهِ الْحَقَّ ... وَ قَالَ کَبُرَ مَقْتاً عِنْدَ اللهِ وَ عِنْدَ الَّذِینَ آمَنُوا کَذلِکَ یَطْبَعُ اللهُ عَلی کُلِّ قَلْبِ مُتَکَبِّرٍ جَبَّار.

امام رضا (علیه السلام)- عبدالعزیزبن‌مسلم گوید: ما در زمان امام رضا (علیه السلام) در مرو بودیم، در آغاز ورود خود، روز جمعه در مسجد جامع گرد آمدیم و در موضوع امر امامت که مورد اختلاف فراوان مردم بود گفتگو کردیم و من شرفیاب حضور آقای خود امام رضا (علیه السلام) شدم و بررسی‌های مردم را در امر امامت به عرض او رساندم، تبسّمی کرد و فرمود: «ای عبدالعزیز ... خداوند درباره‌ی امامان از اهل بیت و عترت و ذرّیّه‌ی پیامبرش (علیهم السلام) می‌فرماید: یا اینکه نسبت به مردم [پیامبر و خاندانش]، و بر آنچه خدا از فضلش به آنان بخشیده، حسد می‌ورزند؟ ما به آل ابراهیم، [که یهود از خاندان او هستند نیز،] کتاب و حکمت دادیم و حکومت عظیمی در اختیار آنها [پیامبران بنی اسرائیل] قرار دادیم. ولی جمعی از آنها به آن ایمان آوردند و جمعی راه [مردم را] بر آن بستند. و شعله فروزانِ آتش دوزخ، برای آنها کافی است. (نساء/۵۵-۵۴) و چون خداوند بنده‌ای را برای امور بندگانش برگزیند. به‌همین‌منظور سینه‌اش را گشاده می‌سازد و سرچشمه‌های حکمت به دل او می‌سپارد و بر دلش الهام می‌کند آنچنان الهامی که پس از آن در هیچ پاسخگویی به رنج و زحمت نیفتد و در جوابگویی از طریق حقّ و حقیقت منحرف نشود پس همواره او دارای عصمت و مورد پشتیبانی و برخوردار از توفیق و درست‌کردار و از خطاها و لغزش‌ها و سقوط‌ها در امان باشد و این ویژگی را خداوند به او عنایت فرموده تا بر بندگانش حجّت و بر خلقش گواه باشد؛ این فضل خداوند است که به هرکس بخواهد می‌دهد و خداوند صاحب فضل عظیم است!. (حدید/۲۱). پس آیا آنان را بر [تشخیص] چنین کسی توانایی هست تا او [امام] را برگزینند؟ یا [چنانچه خود برگزینند] برگزیده‌ی آنان بدین صفات است تا او را پیشوا قرار دهند؟ قسم به خانه‌ی خدا که از حقّ در گذشته ... فرمود: کَبُرَ مَقْتاً عِنْدَ اللهِ وَ عِنْدَ الَّذِینَ آمَنُوا کَذلِکَ یَطْبَعُ اللهُ عَلی کُلِّ قَلْبِ مُتَکَبِّرٍ جَبَّارٍ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۴۰۲
الکافی، ج۱، ص۲۰۳/ بحارالأنوار، ج۲۵، ص۱۲۷/ الاحتجاج، ج۲، ص۴۳۶ و الأمالی للصدوق، ص۶۸۰؛ «ام یحسدون ناس... و بیت الله الحق» محذوف/ عیون أخبارالرضا (ج۱، ص۲۲۰ و کمال الدین، ج۲، ص۶۸۱
۲
(غافر/ ۳۵)

الصّادق (علیه السلام)- إِنَّ فِی النَّارِ لَنَاراً تَتَعَوَّذُ مِنْهَا أَهْلُ النَّارِ مَا خُلِقَتْ إِلَّا لِکُلِّ مُتَکَبِّرٍ جَبَّارٍ عَنِیدٍ وَ لِکُلِّ شَیْطانٍ مَرِیدٍ وَ لِ کُلِّ مُتَکَبِّرٍ لا یُؤْمِنُ بِیَوْمِ الْحِسابِ وَ کُلِّ نَاصِبٍ لآِلِ مُحَمَّد.

امام صادق (علیه السلام)- در دوزخ آتشی است که دوزخیان از آن فرار می‌کنند برای هر متکبّری و هر گردنکش منحرفی و برای هر شیطان سرکشی. (حج/۳). و برای هر متکبّری که به روز حساب ایمان نمی‌آورد. همه‌ی دشمنان اهل بیت پیامبر (صلی الله علیه و آله)، آفریده شده است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۴۰۲
بحارالأنوار، ج۸، ص۲۹۵/ نورالثقلین؛ «بتفاوت لفظی»
۳
(غافر/ ۳۵)

الحسین (علیه السلام)- وَ قَدْ ذَمَ اللَّهُ تَعَالَی الْکِبْرَ فِی مَوَاضِعَ مِنْ کِتَابِهِ وَ ذَمَّ کُلَّ جَبَّارٍ عَنِیدٍ ... وَ قَالَ کَذلِکَ یَطْبَعُ اللهُ عَلی کُلِّ قَلْبِ مُتَکَبِّرٍ جَبَّارٍ.

امام حسین (علیه السلام)- خدای تعالی کبر و خودپسندی را در چند جای از کتابش نکوهش فرموده و هر ستمگر با عناد را نکوهش کرده ... و فرموده است: کَذلِکَ یَطْبَعُ اللهُ عَلی کُلِّ قَلْبِ مُتَکَبِّرٍ جَبَّارٍ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۴۰۲
إرشادالقلوب، ج۱، ص۱۸۹
۴
(غافر/ ۳۵)

الصّادق (علیه السلام)- إِنَّ الْمُتَکَبِّرِینَ یُجْعَلُونَ فِی صُوَرِ الذَّرِّ یَتَوَطَّأُهُمُ النَّاسُ حَتَّی یَفْرُغَ اللَّهُ مِنَ الْحِسَابِ.

امام صادق (علیه السلام)- متکبّرین [روز قیامت] به‌صورت مور در آیند، و مردم آن‌ها را پایمال کنند تا خدا از حساب آن‌ها فارغ شود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۴۰۲
الکافی، ج۲، ص۳۱۱
۵
(غافر/ ۳۵)

الصّادق (علیه السلام)- إِنَ فِی النَّارِ لَنَاراً یَتَعَوَّذُ مِنْهَا أَهْلُ النَّارِ مَا خُلِقَتْ إِلَّا لِکُلِّ مُتَکَبِّرٍ جَبَّارٍ عَنِیدٍ وَ لِکُلِّ شَیْطَانٍ مَرِیدٍ وَ لِ کُلِّ مُتَکَبِّرٍ لا یُؤْمِنُ بِیَوْمِ الْحِساب.

امام صادق (علیه السلام)- در دوزخ آتشی است که دوزخیان از آن فرار می‌کنند که برای انسان‌های مغرور متکبّر، سرکش و دارای عناد و شیطان‌های نافرمان و بدسرشت، هر متکبّری که به روز حساب ایمان نمی‌آورد، است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۴۰۴
القمی، ج۲، ص۲۵۷/ البرهان
۶
(غافر/ ۳۵)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- یَعْنِی بِغَیْرِ حُجَّهًٍْ یُخَاصِمُونَ.

علیّ‌ّبن‌ابراهیم ( یعنی آن‌ها بدون داشتن حجّتی اقدام به مجادله می‌کنند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۳، ص۴۰۴
البرهان
بیشتر