آیه ۱۶ - سوره نجم

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- إِذْ یَغْشَی السِّدْرَةَ مَا یَغْشَی یعنی آنگاه که پرده‌هایی از نور، سدره را می‌پوشاند.

امام باقر (علیه السلام)- إِذْ یَغْشَی السِّدْرَةَ مَا یَغْشَی وقتی پیامبر (صلی الله علیه و آله) شبانه به نزد پروردگارش برده شد، فرمود: «جبرئیل مرا نزدیک درخت بزرگی نگاه داشت. درختی که مانند آن را ندیده بودم. بر روی هر شاخه‌ای از آن فرشته‌ای بود، و بر روی هر برگ آن نیز فرشته‌ای و بر روی هر میوه‌ای از آن فرشته‌ای. نوری از انوار خداوند عزّوجلّ آن را روشن ساخته بود. آنگاه جبرئیل گفت: «این سِدْرَةُ الْمنْتَهَی است. پیامبران قبل از تو تا اینجا بیشتر نمی‌آمدند. امّا اگر خدا بخواهد، تو می‌توانی از آن عبور کنی تا برخی از نشانه‌ها و آیات بزرگ خود را به تو نشان بدهد. مطمئن باش که خداوند متعال به‌وسیله‌ی ثبات و استواری، تو را تأیید می‌کند تا کرامات او را به‌طور کامل دریافت کنی و در کنار او قرار بگیری». سپس جبرئیل مرا به زیر عرش برد و قالیچه سبز رنگی نزد من آمد که خوب نمی‌توانم آن را توصیف کنم، و با اذن پروردگارم مرا بالا برد و من به خدا نزدیک شدم. صداهای فرشتگان و هیاهوی آن‌ها قطع شد. ترس‌ها و لرزها از من دور شد و جانم آرام گرفت و خوشحال شدم و شروع کردم به منبسط‌شدن و منقبض‌شدن؛ سراسر سرور و شادمانی شدم به حدّی که پنداشتم همه‌ی مخلوقات مرده‌اند و به جز خودم هیچ‌یک از موجودات عالم را نمی‌دیدم. پس خداوند هرچقدر که می‌خواست مرا در آن حالت رها کرد و سپس روح را به من بازگرداند و بیدار شدم و این موفقیّتی از جانب خداوند بود که چشمانم بسته شد و بینایی من کند گردید و از دیدن باز ماند، و من آن‌چنان را که قبلاً با چشمم می‌دیدم، اکنون با قلبم مشاهده میکردم، بلکه دورتر و بیشتر و بهتر می‌دیدم». و این است که خداوند متعال می‌فرماید: چشم او هرگز منحرف نشد و طغیان نکرد [آنچه دید واقعیّت بود]! او پاره‌ای از آیات و نشانه‌های بزرگ پروردگارش را دید!. (نجم/۱۸۱۷) «و از سوراخ بسیار ریزی مانند سوراخ سوزن، نوری را بین خودم و خدای خودم می‌دیدم که چشم‌ها تحمّل دیدن آن را نداشتند. آنگاه پروردگارم مرا صدا زد و فرمود: «ای محمّد (صلی الله علیه و آله)»! گفتم: «بلی، ای پروردگار من و ای سرور من و ای خدای من»! فرمود: «آیا فهمیدی که ارزش تو در پیش من چقدر است و جایگاه و منزلت تو کجاست»؟ گفتم: «آری، ای سرور من»! فرمود: «ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! جایگاه خودت را و جایگاه خاندان خودت را در پیش من می‌دانی»؟ گفتم: «آری، ای سرور من»! فرمود: «ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! آیا می‌دانی آن گروه بالا نشین که در ملأ اعلی نشسته‌اند در چه چیزی با هم دشمنی می‌کنند»؟ گفتم: «پروردگارا! تو داناتری و بهتر قضاوت می‌کنی. و تو پنهانی‌ها را خوب می‌دانی». فرمود: «درباره‌ی رتبه‌ها و نیکی‌ها با من جنگ و جدال می‌کنند. آیا می‌دانی رتبه‌ها و نیکی‌ها چه هستند»؟ گفتم: «تو داناتری ای سرور من و بهتر قضاوت می‌کنی». فرمود: «عبارت است از وضوی کامل‌گرفتن هنگام ادای واجبات و پیاده رفتن به‌سوی نماز جماعت به همراه تو و همراه امامانی که از فرزندان تو می‌باشند و در انتظار نماز ماندن از پی هر نمازی و پیش دستی کردن در سلام‌گفتن و اطعام غذا و بیدارماندن در شب آنگاه که مردمان در خوابند». فرمود: پیامبر، به آنچه از سوی پروردگارش بر او نازل شده، ایمان آورده است. (بقره/۲۸۵) گفتم: و همه‌ی مؤمنان [نیز]، به خدا و فرشتگان او و کتاب‌ها و فرستادگانش، ایمان آورده‌اند [و می‌گویند]: ما در میان هیچ‌یک از پیامبران او، فرق نمی‌گذاریم [و به همه ایمان داریم]. و [مؤمنان] گفتند: «ما شنیدیم و اطاعت کردیم. پروردگارا! [انتظارِ] آمرزش تو را [داریم] و بازگشت [ما] به‌سوی توست». (بقره/۲۸۵) فرمود: «راست گفتی ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! خداوند هیچ‌کس را، جز به‌اندازه‌ی تواناییش، تکلیف نمی‌کند. [انسان]، هر کار [نیکی] را انجام دهد، برای خود انجام داده و هر کار [بدی] کند، به زیان خود کرده است. (بقره/۲۸۶) و گفتم: پروردگارا! اگر ما فراموش یا خطا کردیم، ما را مؤاخذه مکن! پروردگارا! تکلیف سنگینی بر ما قرار مده، آن‌چنان که [به خاطر گناه و طغیان]، بر کسانی که پیش از ما بودند، قرار دادی! پروردگارا! آنچه طاقت تحمّل آن را نداریم، بر ما مقرّر مدار! و آثار گناه را از ما بشوی! ما را ببخش و در رحمت خود قرار ده! تو مولا و سرپرست مایی، پس ما را بر جمعیّت کافران، پیروز گردان!. (بقره/۲۸۶) فرمود: «ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! این رتبه و درجه از آن تو و ذرّیّه‌ی تو می‌باشد». گفتم: «لبیک ای پروردگار من و بسیار خوشوقتم ای سرور من و ای خدای من»! فرمود: «از تو سؤال می‌کنم درباره‌ی چیزی که خودم از تو بهتر می‌دانم و آن این است که چه کسی را پس از خودت جانشین خود در روی زمین قرار داده‌ای»؟ گفتم: «بهترین فرد اهل زمین، برادرم و پسر عمویم، و یاور دین تو. آن کسی که وقتی محرّمات دین تو حلال می‌شود، به خاطر پیامبر تو (صلی الله علیه و آله) به خشم و غضب می‌آید مانند خشم و غضب پلنگ عصبانی. منظورم علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) است». فرمود: «درست گفتی ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! من تو را به پیامبری برگزیدم و تو را برای انجام رسالت مبعوث گردانیدم و علی (علیه السلام) را با ابلاغ دین تو و شهادت بر امّت تو امتحان نمودم و او را حجّت زمین با تو و پس از تو گردانیدم. او نور اولیاء من است. او ولی و سرپرست کسی است که از من اطاعت کند. او کلمه‌ای است که بر پرهیزکاران واجب گرداندم. ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! فاطمه (سلام الله علیها) را به ازدواج او درآور، زیرا او جانشین و وارث و وزیر تو است. او کسی است که عورت تو را می‌شوید و به دین تو کمک می‌کند و به خاطر سنّت من و سنّت تو کشته می‌شود، او را پلیدترین فرد این امّت می‌کشد». رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «سپس پروردگارم به من دستور داد که کارها و چیزهایی را انجام بدهم و دستور داد که آن‌ها را پنهان نگه دارم و اجازه نداد که آن‌ها را به یارانم بگویم». سپس آن قالیچه مرا پایین آورد. ناگهان جبرئیل مرا گرفت و نزدیک سدرهًْ المنتهی قرار گرفتم. آنگاه مرا در زیر آن نگاه داشت و سپس مرا وارد جنة المأوی گردانید و آنگاه ای علی (علیه السلام)! محلّ سکونت خودم و خودت را در آنجا دیدم. درآن‌هنگام که جبرئیل داشت با من صحبت می‌کرد، ناگهان نوری از نور خدا مرا بالا برد و از سوراخ ریزی مانند سوراخ سوزن نگاه کردم، همچنان که بار اوّل مانند آن را انجام داده بودم. پروردگار عظیم الشأن مرا صدا زد و گفت: «ای محمّد (صلی الله علیه و آله)»! گفتم: «بلی ای پروردگار من! و ای خدا من و ای سرور من»! فرمود: «رحمت من درباره‌ی تو و ذرّیّه‌ی تو، بر خشم و غضبم پیشی گرفته است. تو برگزیده‌ی خلق من هستی. تو امین من و دوست من و فرستاده‌ی من هستی. به عزّت و عظمت خودم قسم، اگر همه‌ی مخلوقاتم به نزد من بیایند و یک لحظه از تو شکوه و گلایه کنند و یا از تو و یا از کسانی که من آن‌ها را از میان ذرّیّه‌ی تو برگزیده‌ام، عیب و ایراد بگیرند، همه‌ی آن‌ها را داخل آتش جهنّم می‌گردانم و باکی ندارم. ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! علی (علیه السلام) امیرمؤمنان و سرور فرستادگان است. او در پیشاپیش انسان‌های شریف و اصیل برای رفتن به بهشت پر نعمت خداوند قرار دارد. او پدر نوه‌های تو است. آن دو نفری که سرور جوانان بهشت من هستند که در راه من مظلومانه کشته میشوند. سپس نماز را بر من واجب گردانید و آنچه را که خداوند تبارک‌وتعالی اراده فرموده بود و بار دیگر نیز او را مشاهده کرد، نزد «سدرهًْ المنتهی»، که «جنّت المأوی» در آنجاست! درآن‌هنگام که چیزی [نور خیره‌کننده‌ای] سدرهًْ المنتهی را پوشانده بود، چشم او هرگز منحرف نشد و طغیان نکرد [آنچه دید واقعیّت بود]!. (نجم/۱۷۱۳) این است منظور خداوند که می‌فرماید: «به‌اندازه‌ی دو سر کمان و یا نزدیک‌تر از آن».