آیه لَنْ يَسْتَنْكِفَ الْمَسيحُ أَنْ يَكُونَ عَبْداً لِلهِ وَ لاَ الْمَلائِكَةُ الْمُقَرَّبُونَ وَ مَنْ يَسْتَنْكِفْ عَنْ عِبادَتِهِ وَ يَسْتَكْبِرْ فَسَيَحْشُرُهُمْ إِلَيْهِ جَميعاً [172]
هيچ‌گاه مسيح از اين ابا نداشت كه بنده‌ی خدا باشد؛ و نه فرشتگان مقرّب [از اين ابا دارند]. و آن‌ها كه از بندگى او، روى برتابند و تكبّر كنند، به‌زودى خداوند همه‌ی آن‌ها را [در قيامت] نزد خود جمع خواهد كرد.
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- قَولُهُ لَنْ یَسْتَنْکِفَ الْمَسِیحُ أَنْ یَکُونَ عَبْداً لِلهِ أَیْ لَا یَأْنَفْ أَنْ یَکُونَ عَبْداً لِلَّهِ وَ لَا الْمَلائِکَةُ الْمُقَرَّبُونَ وَ مَنْ یَسْتَنْکِفْ عَنْ عِبادَتِهِ وَ یَسْتَکْبِرْ فَسَیَحْشُرُهُمْ إِلَیْهِ جَمِیعاً.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- لَّن یَسْتَنکِفَ المَسِیحُ أَن یَکُونَ عبْداً للهِ؛ یعنی از اینکه بنده‌ی خدا باشد ابا نمی‌کند. وَ لاَ الْملآئِکَةُ الْمقَرَّبُونَ وَمَن یَسْتَنکِفْ عنْ عبَادَتِهِ وَ یَسْتَکْبِرْ فَسَیَحْشُرُهُمْ إِلَیهِ جَمِیعا.
الحسین (علیه السلام)- قَدْ ذَمَ اللَّهُ تَعَالَی الْکِبْرَ فِی مَوَاضِعَ مِنْ کِتَابِهِ وَ ذَمَ کُلَ جَبَّارٍ عَنِیدٍ فَقَالَ سَأَصْرِفُ عَنْ آیاتِیَ الَّذِینَ یَتَکَبَّرُونَ فِی الْأَرْضِ بِغَیْرِ الْحَقِ وَ قَالَ مَنْ یَسْتَنْکِفْ عَنْ عِبادَتِهِ وَ یَسْتَکْبِرْ.
امام حسین (علیه السلام)- و خدای سبحان در چندین مورد در قرآن، متکبّران عنود را نکوهش کرده و می‌فرماید: به‌زودی کسانی را که در روی زمین به ناحق تکبّر می‌ورزند، از [ایمان به] آیات خود، منصرف می‌سازم!. (اعراف/۱۴۶). و آن‌ها که از بندگی او، روی برتابند و تکبّر کنند.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- فَقَالَ الرِّضَا (علیه السلام) حَدَّثَنِی أَبِی‌مُوسَی‌بْنُ‌جَعْفَرٍ عَنْ أَبِیهِ جَعْفَرِ‌بْنِ‌مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَلِیِّ‌بْنِ‌الْحُسَیْنِ عَنْ أَبِیهِ الْحُسَیْنِ‌بْنِ‌عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) لَا تَرْفَعُونِی فَوْقَ حَقِّی فَإِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی اتَّخَذَنِی عَبْداً قَبْلَ أَنْ یَتَّخِذَنِی نَبِیّاً ... وَ قَالَ عَلِیٌّ (علیه السلام) یَهْلِکُ فِیَّ اثْنَانِ وَ لَا ذَنْبَ لِی مُحِبٌّ مُفْرِطٌ وَ مُبْغِضٌ مُفْرِطٌ وَ إِنَّا لَنَبْرَأُ إِلَی اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ مِمَّنْ یَغْلُو فِینَا فَیَرْفَعُنَا فَوْقَ حَدِّنَا کَبَرَاءَهًِْ عِیسَی‌ابْن‌مَرْیَمَ (علیه السلام) مِنَ النَّصَارَی قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ ... لَنْ یَسْتَنْکِفَ الْمَسِیحُ أَنْ یَکُونَ عَبْداً لِلهِ وَ لَا الْمَلائِکَةُ الْمُقَرَّبُونَ وَ قَالَ عَزَّوَجَلَّ مَا الْمَسِیحُ‌ابْنُ‌مَرْیَمَ إِلَّا رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ وَ أُمُّهُ صِدِّیقَةٌ کانا یَأْکُلانِ الطَّعامَ وَ مَعْنَاهُ أَنَّهُمَا کَانَا یَتَغَوَّطَانِ فَمَنِ ادَّعَی لِلْأَنْبِیَاءِ (رُبُوبِیَّهًًْ أَوِ ادَّعَی لِلْأَئِمَّهًِْ (رُبُوبِیَّهًًْ أَوْ نُبُوَّهًًْ أَوْ لِغَیْرِ الْأَئِمَّهًِْ إِمَامَهًًْ فَنَحْنُ مِنْهُ بِرَاءٌ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَهًِْ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- از امام رضا (علیه السلام) روایت است: پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: «مرا بیش از اندازه‌ای که هست بلند نکنید خداوند تبارک و تعالی قبل از آنکه مرا به مقام پیامبری مفتخر نماید مقام بندگی خود را به من عنایت کرده است ... و علی (علیه السلام) نیز می‌فرماید: «دو دسته در مورد من به هلاکت می‌رسند با اینکه مرا گناهی نیست دسته اول دوستی که افراط و زیاده‌روی می‌کند و دسته دوّم کسی که دشمن تندرو من است. ما بیزاریم از کسانی که درباره‌ی ما غلو دارند و ما را بیش از حد بالا می‌برند. همان‌طوری‌که عیسی‌بن‌مریم (علیه السلام) از نصاری بیزاری جست. خداوند می‌فرماید: مسیح فرزند مریم، فقط فرستاده‌ی [خدا] بود پیش از وی نیز، فرستادگان دیگری بودند، مادرش، زن بسیار راستگویی بود هر دو، غذا می‌خوردند [بااین‌حال، چگونه دعوی الوهیّت مسیح و پرستش مریم را دارید]؟!. (مائده/۷۵). یعنی آن دو مانند همه‌ی مردم غذا می‌خوردند [و پس از هضم] دفع فضولات می‌کردند [و از این لحاظ با مردم عادی فرقی نداشته‌اند]. هرکس برای انبیاء (ادّعای ربوبیّت کند یا برای ائمّه (ربوبیّت یا نبوّت قائل شود یا برای غیر ائمّه (ادّعای امامت کند، ما از آنان در دنیا و آخرت بیزاریم».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- الِاحْتِجَاجُ، وَ تَفْسِیرُ الْإِمَامِ، قَالَ: سَأَلَ الْمُنَافِقُونَ النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) فَقَالُوا یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَخْبِرْنَا عَنْ عَلِیٍ هُوَ أَفْضَلُ أَمْ مَلَائِکَهًُْ اللَّهِ الْمُقَرَّبُونَ؟ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ هَلْ شُرِّفَتِ الْمَلَائِکَهًُْ إِلَّا بِحُبِّهَا لِمُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ (علیها السلام) وَ قَبُولِهَا لِوَلَایَتِهِمَا إِنَّهُ لَا أَحَدَ مِنْ مُحِبِّی عَلِیٍّ (علیه السلام) نَظَّفَ قَلْبَهُ مِنْ قَذَرِ الْغِشِّ وَ الدَّغَلِ وَ الْغِلِّ وَ نَجَاسَهًِْ الذُّنُوبِ إِلَّا کَانَ أَطْهَرَ وَ أَفْضَلَ مِنَ الْمَلَائِکَهًِْ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- منافقین از پیامبر (صلی الله علیه و آله) می‌پرسیدند: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! به ما بگو علی برتر است یا فرشته‌های مقرّب خدا»؟ فرمود: «آیا برای فرشته‌ها شرفی جز دوستی محمّد و علی (علیها السلام) و پذیرش ولایت آن‌ها هست؟!، کسی از دوستان علی (علیه السلام) نیست که دلش را از پلیدی غشّ و دغل و نجاست گناهان پاک کند جز اینکه پاکتر و برتر از فرشته‌ها باشد».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ سَلْمَانَ الْفَارِسِیِّ (رحمة الله علیه) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) لِعَلِیٍّ (علیه السلام): یَا عَلِیُ (علیه السلام) تَخَتَّمْ بِالْیَمِینِ تَکُنْ مِنَ الْمُقَرَّبِینَ قَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ مَا الْمُقَرَّبُونَ قَالَ جَبْرَئِیلُ وَ مِیکَائِیلُ (علیها السلام).
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- سلمان فارسی (رحمة الله علیه) گوید: پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) به علی (علیه السلام) فرمود: «انگشتر در دست راست بکن که از مقرّبین خواهی بود». امام علی (علیه السلام) عرض کرد: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! [فرشتگان] مقرّب چی کسانی هستند»؟ فرمود: «جبرائیل و میکائیل».
الصّادق (علیه السلام)- کَانَ بَیْنَا رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) جَالِساً وَ عِنْدَهُ جَبْرَئِیلُ إِذْ حَانَتْ مِنْ جَبْرَئِیلَ نَظْرَهًٌْ قِبَلَ السَّمَاءِ إِلَی أَن قَالَ قَالَ جَبْرَئِیلُ هَذَا إِسْرَافِیلُ حَاجِبُ الرَّبِِّ ... إِنَّهُ لَأَدْنَی خَلْقِ الرَّحْمَنِ مِنْهُ وَ بَیْنِی وَ بَیْنَهُ تِسْعُونَ حِجَاباً مِنْ نُورٍ تُقْطَعُ دُونَهَا الْأَبْصَارُ مَا لَا یُعَدُّ وَ لَا یُوصَفُ وَ إِنِّی لَأَقْرَبُ الْخَلْقِ مِنْهُ وَ بَیْنِی وَ بَیْنَهُ مَسِیرَهًُْ أَلْفِ عَامٍٍ.
امام صادق (علیه السلام)- درحالی‌که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نشسته بود و جبرائیل همراه او بود و نگاهی به [احوالات] آسمان می‌کردند. جبرئیل فرمود: «این اسرافیل است، پرده‌دار خدا ... او نزدیکترین مخلوق به خداست. بین او و خدا هفتاد حجاب نورانی است که پایین‌ترین آن‌ها [آنقدر طولانی و بلند است که] دیده‌ها به آن قد نمی‌دهد و نه به شماره می‌آید و نه وصف می‌شود. من نیز قریب‌ترین منزل را به خدا دارم که فاصله‌ی من و او به‌اندازه‌ی یک سال راه است».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- لَمَّا عُرِجَ بِی إِلَی السَّمَاءِ الرَّابِعَهًِْ أَذَّنَ جَبْرَئِیلُ وَ أَقَامَ مِیکَائِیلُ ثُمَّ قِیلَ لِی ادْنُ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) فَقُلْتُ أَتَقَدَّمُ وَ أَنْتَ بِحَضْرَتِی یَا جَبْرَئِیلُ؟ قَالَ نَعَمْ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَضَّلَ أَنْبِیَاءَهُ الْمُرْسَلِینَ (عَلَی مَلَائِکَتِهِ الْمُقَرَّبِینَ وَ فَضَّلَکَ أَنْتَ خَاصَّهًًْ فَدَنَوْتُ فَصَلَّیْتُ بِأَهْلِ السَّمَاءِ الرَّابِعَهًِْ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- وقتی مرا به آسمان چهارم بردند، جبرائیل اذان گفت و میکائیل اقامه خواند و سپس به من فرمود: «ای محمّد (صلی الله علیه و آله) پیش بیا [برای امامت جماعت]». گفتم: «ای جبرائیل! من جلو بایستم درحالی‌که تو اینجا هستی»؟! گفت: «آری، خداوند پیامبران و فرستادگان را بر ملائکه‌ی مقرّب درگاهش برتری داده و تو را خاصّه برتری داده است». من جلو رفتم و [به‌عنوان امام جماعت] با اهل آسمان چهارم نماز خواندم.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- فِی تَفسِیرِ عَلِیِّ‌بنِ‌إِبرَاهِیمَ: عَنِ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) حَاکِیاً عَن جَبرَائِیلَ (علیه السلام) إِنَّ بَیْنَ اللَّهِ وَ بَیْنَ خَلْقِهِ تِسْعِینَ أَلْفَ حِجَابٍ وَ أَقْرَبُ الْخَلْقِ إِلَی اللَّهِ أَنَا وَ إِسْرَافِیلُ وَ بَیْنَنَا وَ بَیْنَهُ أَرْبَعَهًُْ حُجُبٍ حِجَابٌ مِنْ نُورٍ وَ حِجَابٌ مِنْ ظُلْمَهًٍْ وَ حِجَابٌ مِنَ الْغَمَامِ وَ حِجَابٌ مِنْ مَاءٍ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- پیامبر (صلی الله علیه و آله) از قول جبرائیل نقل می‌کرد: «بین خدا و خلقش، هفتادهزار حجاب وجود دارد و نزدیکترین مخلوق به خدا، من و اسرافیل هستیم. بین ما و خدا، چهار حجاب است: حجاب نور و ظلمت و ابر و آب».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- لَمَّا أُسْرِیَ بِی إِلَی السَّمَاءِ أَوْحَی إِلَیَ رَبِّی جَلَ جَلَالُهُ فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) إِنِّی اطَّلَعْتُ إِلَی الْأَرْضِ اطِّلَاعاً فَاخْتَرْتُکَ مِنْهَا فَجَعَلْتُکَ نَبِیّاً وَ شَقَقْتُ لَکَ مِنِ اسْمِی اسْماً فَأَنَا الْمَحْمُودُ وَ أَنْتَ مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) ثُمَّ اطَّلَعْتُ الثَّانِیَهًَْ فَاخْتَرْتُ مِنْهَا عَلِیّاً (علیه السلام) وَ جَعَلْتُهُ وَصِیَّکَ وَ خَلِیفَتَکَ وَ زَوْجَ ابْنَتِکَ وَ أَبَا ذُرِّیَّتِکَ وَ شَقَقْتُ لَهُ اسْماً مِنْ أَسْمَائِی فَأَنَا لعلی {الْعَلِیُ} الْأَعْلَی وَ هُوَ عَلِیٌّ (علیه السلام). وَ جَعَلْتُ فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) وَ الْحَسَنَ وَ الْحُسَیْنَ (علیها السلام) مِنْ نُورِکُمَا ثُمَّ عَرَضْتُ وَلَایَتَهُمْ عَلَی الْمَلَائِکَهًِْ فَمَنْ قَبِلَهَا کَانَ عِنْدِی مِنَ الْمُقَرَّبِینَ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «هنگامی‌که من به آسمان سیر داده شدم خداوند وحی فرستاد و فرمود: «ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! وقتی نظر مرحمت به زمین انداختم تو را از اهل زمین برگزیدم پس تو را پیغمبر قرار دادم و برای تو از اسم خود اسمی مشتق کردم. من محمود هستم و تویی محمّد (صلی الله علیه و آله). برای بار دوّم که نظر کردم از اهل زمین علی (علیه السلام) را برگزیدم و وی را وصیّ تو و جانشین تو و شوهر دختر تو و پدر ذرّیّه‌ی تو قرار دادم و برای او اسمی را از اسماء خودم مشتق گردانیدم، من اعلی و او علی است و فاطمه و حسن و حسین (علیها السلام) را از نور شما دو نفر قرار دادم و ولایت و محبّت ایشان را بر ملائکه عرضه داشتم و هرکس قبول ولایت نمود نزد من از مقرّبین درگاه شد».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- فِی الْخَرَائِجِ وَ الْجَرَائِحِ عَنِ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) حَدِیثٌ طَوِیلٌ یَذْکُرُ فِیهِ فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) وَ فِیهِ: إِنَّهَا لَتَقُومُ فِی مِحْرَابِهَا فَیُسَلِّمُ عَلَیْهَا سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ مِنَ الْمَلَائِکَهًِْ الْمُقَرَّبِینَ وَ یُنَادُونَهَا بِمَا نَادَتِ بِهِ الْمَلَائِکَهًُْ مَرْیَمَ (سلام الله علیها) فَیَقُولُونَ یَا فَاطِمَهًُْ (سلام الله علیها) إِنَّ اللهَ اصْطَفاکِ وَ طَهَّرَکِ وَ اصْطَفاکِ عَلی نِساءِ الْعالَمِینَ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- در حدیثی طولانی که از اوصاف فاطمه زهرا (سلام الله علیها) بیان می‌کرد فرمود: «او درحالی در محراب می‌ایستاد که هفتادهزار فرشته‌ی مقرّب الهی به او سلام می‌دادند و همانطور که با مریم (سلام الله علیها) صحبت می‌کردند با او صحبت می‌کردند».