آیه وَ الْمُحْصَناتُ مِنَ النِّساءِ إِلاَّ ما مَلَكَتْ أَيْمانُكُمْ كِتابَ اللهِ عَلَيْكُمْ وَ أُحِلَّ لَكُمْ ما وَراءَ ذلِكُمْ أَنْ تَبْتَغُوا بِأَمْوالِكُمْ مُحْصِنينَ غَيْرَ مُسافِحينَ فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَريضَةً وَ لا جُناحَ عَلَيْكُمْ فيما تَراضَيْتُمْ بِهِ مِنْ بَعْدِ الْفَريضَةِ إِنَّ اللهَ كانَ عَليماً حَكيماً [24]
و زنان شوهردار [بر شما حرام است]؛ مگر آن‌ها را كه [در جنگ با كفّار اسير كرده و] مالك شده‌ايد؛ [زيرا اسارت آن‌ها در حكم طلاق است]؛ اين‌ها احكامى است كه خداوند بر شما مقرّر داشته است. امّا زنان ديگر غير از اين‌ها [كه گفته شد]، براى شما حلال است كه با اموال خود، آنان را اختيار كنيد؛ در‌حالى‌كه پاكدامن باشيد و از زنا، خوددارى نماييد. و زنانى را كه متعه (ازدواج موقّت) مى‌كنيد، واجب است مهر آن‌ها را بپردازيد. و گناهى بر شما نيست در آنچه بعد از تعيين مهر، با يكديگر توافق كرده‌ايد. [بعداً مى‌توانيد با توافق، آن را كم يا زياد كنيد]. خداوند، دانا و حكيم است.
الصّادق (علیه السلام)- ابن بابویه فی الفقیه، قَالَ: سُئِلَ الصَّادِقُ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ الْمُحْصَناتُ مِنَ النِّساءِ قَالَ هُنَّ ذَوَاتُ الْأَزْوَاجِ قُلْتُ وَ الْمُحْصَناتُ مِنَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتابَ مِنْ قَبْلِکُمْ قَالَ هُنَ الْعَفَائِف.
امام صادق (علیه السلام)- در کتاب الفقیه آمده است: از امام صادق (علیه السلام) در مورد آیه: وَ المُحْصَنَاتُ مِنَ النِّسَاء پرسیده شد. فرمود: «آنان زنان شوهردارند». در مورد آیه: و وَ الْمحْصَنَاتُ مِنَ الَّذِینَ أُوتُواْ الْکِتَابَ مِن قَبْلِکُمْ (مائده/۵) پرسیده شد. فرمود: «یعنی زنان پاکدامن «.
الباقر (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌مُسْلِمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَاجَعْفَرٍ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَالْمُحْصَناتُ مِنَ النِّساءِ إِلَّا ما مَلَکَتْ أَیْمانُکُمْ قَالَ هُوَ أَنْ یَأْمُرَ الرَّجُلُ عَبْدَهُ وَ تَحْتَهُ أَمَتُهُ فَیَقُولَ لَهُ اعْتَزِلِ امْرَأَتَکَ وَ لَا تَقْرَبْهَا ثُمَّ یَحْبِسَهَا عَنْهُ حَتَّی تَحِیضَ ثُمَّ یَمَسَّهَا فَإِذَا حَاضَتْ بَعْدَ مَسِّهِ إِیَّاهَا رَدَّهَا عَلَیْهِ بِغَیْرِ نِکَاحٍ.
امام باقر (علیه السلام)- محمّدبن‌مسلم گوید: از امام باقر (علیه السلام) در مورد آیه: وَ المُحْصَنَاتُ مِنَ النِّسَاء إِلاَّ مَا مَلَکَتْ أَیْمَانُکُمْ پرسیدم و ایشان فرمود: «بدین معناست که مرد به غلام خود که کنیز او را در اختیار دارد، دستور دهد که از آن کنیز [که همسر آن غلام است] دوری کن و به او نزدیک نشو؛ آنگاه آن مرد کنیز را نگاه دارد تا حیض ببیند [و عدّه‌اش بگذرد] و سپس با او نزدیکی کند و زمانی‌که پس از نزدیکی دوباره حیض شد، آن کنیز را بدون عقد نکاح به غلام بازگرداند».
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ عَبْدِ اللَّهِ‌بْنِ‌سِنَانٍ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) فِی الْمُحْصَناتُ مِنَ النِّساءِ إِلَّا ما مَلَکَتْ قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ تَأْمُرُ عَبْدَکَ وَ تَحْتَهُ أَمَتُکَ فَیَعْتَزِلُهَا حَتَّی تَحِیضَ فَتُصِیبُ مِنْهَا.
امام صادق (علیه السلام)- عبدالله‌بن‌سنان نقل می‌کند: امام صادق (علیه السلام) در مورد آیه: وَ الْمحْصَنَاتُ مِنَ النِّسَاء إِلاَّ مَا مَلَکَتْْ فرمود: «یعنی به غلامت که کنیز تو را در اختیار دارد، دستور دهی که از آن کنیز دوری کن تا حیض شود و سپس خود با آن کنیز نزدیکی کنی».
الصّادقین (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌بَصِیرٍ عَنْ أَحَدِهِمَا (علیها السلام) قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُولُ فِی قَوْلِ اللَّهِ وَ الْمُحْصَناتُ مِنَ النِّساءِ إِلَّا ما مَلَکَتْ أَیْمانُکُمْ قَالَ هُنَّ ذَوَاتُ الْأَزْوَاجِ إِلَّا مَا مَلَکَتْ أَیْمَانُکُمْ إِنْ کُنْتَ زَوَّجْتَ أَمَتَکَ غُلَامَکَ نَزَعْتَهَا مِنْهُ إِذَا شِئْتَ فَقُلْتُ أَرَأَیْتَ إِنْ زَوَّجَ غَیْرَ غُلَامِهِ قَالَ لَیْسَ لَهُ أَنْ یَنْزِعَ حَتَّی یُبَاعَ فَإِنْ بَاعَهَا صَارَ بُضْعُهَا فِی یَدِ غَیْرِهِ فَإِنْ شَاءَ الْمُشْتَرِی فَرَّقَ وَ إِنْ شَاءَ أَقَرَّ.
امام باقر (علیه السلام) و امام صادق (علیه السلام)- ابوبصیر گوید: شنیدم که امام (علیه السلام) در مورد آیه: وَ المُحْصَنَاتُ مِنَ النِّسَاء إِلاَّ مَا مَلَکَتْ أَیْمَانُکُمْ فرمود: «منظور از آن زنان شوهردار است. و إِلاَّ مَا مَلَکَتْ أَیْمَانُکُمْ بدین معناست که اگر کنیزت را به همسری غلامت در آوردی، هر زمان‌که خواستی، می‌توانی آن را از غلام جدا کنی». گفتم: «اگر به ازدواج کسی غیر از غلامش درآید، چه»؟ فرمود: «تا آن کنیز را خریداری نکرده، نمی‌تواند آن را از شوهرش جدا کند و اگر آن را خرید، مانند کالایی در دست دیگری است که اگر خریدار خواست می‌تواند او را از شوهر جدا کند و اگر نخواست نزد او باقی بگذارد».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- إِنَّ الْمُرَادَ بِهِ ذَوَاتُ الْأَزْوَاجِ إِلَّا مَا مَلَکَتْ أَیْمانُکُمْ مِنْ سَبْیِ مَنْ کَانَ لَهَا زَوْجٌ.
امام علی (علیه السلام)- منظور این آیه: إِلَّا ما مَلَکَتْ أَیْمانُکُمْ درمورد زنان همسرداری است که به اسارت گرفته شده‌اند یا کنیز هستند.
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- وَ أُحِلَّ لَکُمْ مَا وَراءَ ذلِکُمْ أَنْ تَبْتَغُوا بِأَمْوَالِکُمْ مُحْصِنِینَ غَیْرَ مُسافِحِینَ یَعْنِی التَّزْوِیجَ بِمُحْصَنَهًٍْ غَیْرِ زَانِیَهًٍْ غَیْرِ مُسَافَحَهًٍْ.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ أُحِلَّ لَکُم مَّا وَرَاء ذَلِکُمْ أَن تَبْتَغُواْ بِأَمْوَالِکُم مُّحْصِنِینَ غَیْرَ مُسَافِحِینَ یعنی ازدواج با زنان پارسا و غیر زناکار.
الکاظم (علیه السلام)- عَلِیُّ‌بْنُ‌جَعْفَرٍٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَخِی مُوسَی (علیه السلام) عَنْ رَجُلٍ یَتَزَوَّجُ الْمَرْأَهًَْ عَلَی عَمَّتِهَا أَوْ خَالَتِهَا قَالَ لَا بَأْسَ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ قَالَ وَ أُحِلَّ لَکُمْ ما وَراءَ ذلِکُمْ.
امام کاظم (علیه السلام)- علی‌بن‌جعفر گوید: از برادرم موسی (علیه السلام) در مورد مردی سؤال شد که زنی را به همسری گرفته و علاوه بر او با عمّه یا خاله‌ی آن زن نیز ازدواج کرده است. فرمود: «مانعی نیست زیرا خداوند فرمود: وَ أُحِلَّ لَکُمْ ما وَراءَ ذلِکُمْ».
الباقر (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌بَصِیرٍ قَال: سَأَلْتُ أَبَاجَعْفَرٍ (علیه السلام) عَنِ الْمُتْعَهًِْ فَقَالَ نَزَلَتْ فِی الْقُرْآنِ فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِیضَةً وَ لا جُناحَ عَلَیْکُمْ فِیما تَراضَیْتُمْ بِهِ مِنْ بَعْدِ الْفَرِیضَهًِْ.
امام باقر (علیه السلام)- ابوبصیر گوید: از امام باقر (علیه السلام) در مورد متعه سؤال کردم و ایشان فرمود: «در قرآن این آیه [در این مورد] نازل شده است: فَمَا اسْتَمْتَعتُم بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِیضَةً وَلاَ جُنَاحَ علَیْکُمْ فِیمَا تَرَاضَیْتُم بِهِ مِن بَعدِ الْفَرِیضَةِ».
الصّادق (علیه السلام)- فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ قَالَ الصَّادِقُ (علیه السلام) فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ إِلَی أَجَلٍ مُسَمّیً فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِیضَةً فَهَذِهِ الْآیَهًُْ دَلِیلٌ عَلَی الْمُتْعَهًِْ.
امام صادق (علیه السلام)- فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ إِلَی أَجَلٍ مُسَمّیً فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِیضَةً دلیل روشنی بر جواز متعه است.
الصّادق (علیه السلام)- وَ الْمُتْعَهًُْ الَّتِی أَحَلَّهَا اللَّهُ فِی کِتَابِهِ وَ أَطْلَقَهَا الرَّسُولُ (صلی الله علیه و آله) عَنِ اللَّهِ لِسَائِرِ الْمُسْلِمِینَ فَهِیَ قَوْلُهُ عَزَّوَجَلَّ وَالْمُحْصَناتُ مِنَ النِّساءِ إِلَّا ما مَلَکَتْ أَیْمانُکُمْ کِتابَ اللهِ عَلَیْکُمْ وَ أُحِلَّ لَکُمْ ما وَراءَ ذلِکُمْ أَنْ تَبْتَغُوا بِأَمْوالِکُمْ مُحْصِنِینَ غَیْرَ مُسافِحِینَ فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِیضَةً وَ لا جُناحَ عَلَیْکُمْ فِیما تَراضَیْتُمْ بِهِ مِنْ بَعْدِ الْفَرِیضَةِ إِنَّ اللهَ کانَ عَلِیماً حَکِیماً وَ الْفَرْقُ بَیْنَ الْمُزَوَّجَهًِْ وَ الْمُتْعَهًِْ أَنَّ لِلزَّوْجَهًْ ِصَدَاقاً وَ لِلْمُتْعَهًِْ أُجْرَهًًْ فَتَمَتَّعَ سَائِرُ الْمُسْلِمِینَ عَلَی عَهْدِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فِی الْحَجِّ وَ غَیْرِهِ وَ أَیَّامِ أَبِی‌بَکْرٍ وَ أَرْبَعِ سِنِینَ فِی أَیَّامِ عُمَرَ.
امام صادق (علیه السلام)- متعه‌ای که خداوند در کتابش حلال کرده و رسولش (صلی الله علیه و آله) آن را از جانب خدا برای مسلمانان بیان کرده، [مستند به] کلام خداوند است که فرمود: وَ المُحْصَناتُ مِنَ النِّساءِ إِلَّا ما مَلَکَتْ أَیْمانُکُمْ کِتابَ اللهِ عَلَیْکُمْ وَ أُحِلَّ لَکُمْ ما وَراءَ ذلِکُمْ أَنْ تَبْتَغُوا بِأَمْوالِکُمْ مُحْصِنِینَ غَیْرَ مُسافِحِینَ فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِیضَةً وَ لا جُناحَ عَلَیْکُمْ فِیما تَراضَیْتُمْ بِهِ مِنْ بَعْدِ الْفَرِیضَةِ إِنَّ اللهَ کانَ عَلِیماً حَکِیماً فرق بین متعه با ازدواج دائم آن است که برای همسر در ازدواج دائم، مهریه تعیین می‌شود و برای همسر در متعه فقط اجرت تعیین می‌شود، و مسلمانان در حج در زمان پیامبر (صلی الله علیه و آله) متعه می‌کردند و در زمان ابوبکر نیز و چهار سال اوّل عمر نیز چنین بود».
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ عَبْدِ‌الرَّحْمَنِ‌بْنِ‌أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَاحَنِیفَهًَْ یَسْأَلُ أَبَاعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) عَنِ الْمُتْعَهًِْ فَقَالَ أَیَّ الْمُتْعَتَیْنِ تَسْأَلُ؟ قَالَ سَأَلْتُکَ عَنْ مُتْعَهًِْ الْحَجِّ فَأَنْبِئْنِی عَنْ مُتْعَهًِْ النِّسَاءِ أَحَقٌّ هِیَ فَقَالَ سُبْحَانَ اللَّهِ أَمَا قَرَأْتَ کِتَابَ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِیضَةً فَقَالَ أَبُوحَنِیفَهًَْ وَ اللَّهِ فَکَأَنَّهَا آیَهًٌْ لَمْ أَقْرَأْهَا قَطُّ.
امام صادق (علیه السلام)- عبدالرحمن‌بن‌ابی‌عبدالله گوید: شنیدم که ابوحنیفه از امام صادق (علیه السلام) در مورد متعه سؤال کرد و ایشان فرمود: «از کدام یک از دو متعه می‌پرسی»؟ گفت: «در مورد متعه‌ی حج از شما سؤال کرده بودم، حال در مورد متعه‌ی زنان برایم بگو، آیا صحیح است»؟ فرمود: «پناه بر خدا! آیا قرآن را نخوانده‌ای؟ فَمَا اسْتَمْتَعتُم بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِیضَةً»؟ ابوحنیفه گفت: «به خدا سوگند، گویی این آیه را هرگز نخوانده بودم».
الصّادق (علیه السلام)- عَنِ المُفَضَّلِ أَنَّهُ کَتَبَ إِلَی أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) فَجَاءَهُ هَذَا الْجَوَابُ مِنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) ... وَ أَمَّا مَا ذَکَرْتَ أَنَّ الشِّیعَهًَْ یَتَرَادَفُونَ الْمَرْأَهًَْ الْوَاحِدَهًَْ فَأَعُوذُ بِاللَّهِ أَنْ یَکُونَ ذَلِکَ مِنْ دِینِ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ (صلی الله علیه و آله) إِنَّمَا دِینُهُ أَنْ یُحِلَّ مَا أَحَلَّ اللَّهُ وَ یُحَرِّمَ مَا حَرَّمَ اللَّهُ وَ أَنَّ مِمَّا أَحَلَّ اللَّهُ الْمُتْعَهًَْ مِنَ النِّسَاءِ فِی کِتَابِهِ وَ الْمُتْعَهًَْ فِی الْحَجِّ أَحَلَّهُمَا ثُمَّ لَمْ یُحَرِّمْهُمَا فَإِذَا أَرَادَ الرَّجُلُ الْمُسْلِمُ أَنْ یَتَمَتَّعَ مِنَ الْمَرْأَهًِْ فَعَلَی کِتَابِ اللَّهِ وَ سُنَنِهِ نِکَاحٍ غَیْرِ سِفَاحٍ تَرَاضَیَا عَلَی مَا أَحَبَّا مِنَ الْأَجْرِ وَ الْأَجَلِ کَمَا قَالَ اللَّهُ فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِیضَةً وَ لا جُناحَ عَلَیْکُمْ فِیما تَراضَیْتُمْ بِهِ مِنْ بَعْدِ الْفَرِیضَةِ إِنْ هُمَا أَحَبَّا أَنْ یَمُدَّا فِی الْأَجَلِ عَلَی ذَلِکَ الْأَجْرِ فَآخِرَ یَوْمٍ مِنْ أَجَلِهَا قَبْلَ أَنْ یَنْقَضِیَ الْأَجَلُ قَبْلَ غُرُوبِ الشَّمْسِ مَدَّا فِیهِ وَ زَادَا فِی الْأَجَلِ مَا أَحَبَّا فَإِنْ مَضَی آخِرُ یَوْمٍ مِنْهُ لَمْ یَصْلُحْ إِلَّا بِأَمْرٍ مُسْتَقْبِلٍ وَ لَیْسَ بَیْنَهُمَا عِدَّهًٌْ إِلَّا مِنْ سِوَاهُ فَإِنْ أَرَادَتْ سِوَاهُ اعْتَدَّتْ خَمْسَهًًْ وَ أَرْبَعِینَ یَوْماً وَ لَیْسَ بَیْنَهُمَا مِیرَاثٌ ثُمَّ إِنْ شَاءَتْ تَمَتَّعَتْ مِنْ آخَرَ فَهَذَا حَلَالٌ لَهُمَا إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ إِنْ هِیَ شَاءَتْ مِنْ سَبْعَهًٍْ وَ إِنْ هِیَ شَاءَتْ مِنْ عِشْرِینَ مَا بَقِیَتْ فِی الدُّنْیَا کُلُّ هَذَا حَلَالٌ لَهُمَا عَلَی حُدُودِ اللَّهِ وَ مَنْ یَتَعَدَّ حُدُودَ اللهِ فَقَدْ ظَلَمَ نَفْسَه.
امام صادق (علیه السلام)- از مفضّل روایت است که او برای امام صادق (علیه السلام) نامه‌ای نوشت و پاسخ امام (علیه السلام) را دریافت نمود [که فرمود]: «آنچه تذکّر داده بودی که شیعه چند نفری با یک زن همبستر می‌شوند به‌خدا پناه می‌برم که چنین کاری راه و روش خدا و پیامبر (صلی الله علیه و آله) باشد دین خدا آن است که حلال را، حلال بدانی و حرام را حرام بدانی! از جمله چیزهایی که خداوند حلال نمود متعه (عقد موقّت) در قرآن است و دیگری حجّ تمتّع؛ این دو را حلال نموده و دیگر تحریم نکرده است، وقتی شخص مسلمانی تصمیم بگیرد زنی را صیغه کند مطابق دستور خدا و سنّت پیامبر (صلی الله علیه و آله) رفتار کرده این یک ازدواج است نه زنا وقتی هر دو راضی به مبلغ و مدّت گردند. چنانچه خداوند در این آیه می‌فرماید: فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِیضَةً وَ لا جُناحَ عَلَیْکُمْ فِیما تَراضَیْتُمْ بِهِ مِنْ بَعْدِ الْفَرِیضَةِ. اگر هر دو مایل بودند مدّت را طولانی کنند به همان مبلغ روز آخر قبل از غروب آفتاب هرچه مایلند به مدّت می‌افزایند امّا درصورتی‌که روز آخر سپری شد دیگر نمی‌توانند اضافه کنند مگر با صیغه‌ی جدیدی. بین آن دو عدّه نیست مگر مرد دیگری بخواهد با او همبستر شود که دراین‌صورت چهل‌وپنج روز عدّه نگه می‌دارد در چنین ازدواجی میراث نیست بعد اگر خواست با مرد دیگری ازدواج می‌کند این کار برای آن‌ها تا روز قیامت حلال است با هفت نفر یا با بیست نفر تا وقتی زنده بود تمام این‌ها برای هر دو حلال است طبق حدودی که خدا معیّن نموده است: و هرکه از آن تجاوز کند به خود ستم کرده است. (طلاق/۱)».
فقه‌الرّضا (علیه السلام)- اعْلَمْ یَرْحَمُکَ اللَّهُ أَنَّ وُجُوهَ النِّکَاحِ الَّذِی أَمَرَ اللَّهُ جَلَّ وَ عَزَّ بِهَا أَرْبَعَهًُْ أَوْجُهٍ مِنْهَا نِکَاحُ مِیرَاثٍ وَ هُوَ بِوَلِیٍّ وَ شَاهِدَیْنِ وَ مَهْرٍ مَعْلُومٍ ... وَ الْوَجْهُ الثَّانِی نِکَاحٌ بِغَیْرِ شُهُودٍ وَ لَا مِیرَاثٍ وَ هِیَ نِکَاحُ الْمُتْعَهًِْ بِشُرُوطِهَا وَ هِیَ أَنْ تُسْأَلَ الْمَرْأَهًُْ فَارِغَهًٌْ هِیَ أَمْ مَشْغُولَهًٌْ بِزَوْجٍ أَوْ بِعِدَّهًٍْ أَوْ بِحَمْلٍ فَإِذَا کَانَتْ خَالِیَهًًْ مِنْ ذَلِکَ قَالَ لَهَا تُمَتِّعُنِی نَفْسَکِ عَلَی کِتَابِ اللَّهِ وَ سُنَّهًِْ نَبِیِّهِ (صلی الله علیه و آله) نِکَاحاً غَیْرَ سِفَاحٍ کَذَا وَ کَذَا بِکَذَا وَ کَذَا وَ بَیَّنَ الْمَهْرَ وَ الْأَجَلَ عَلَی أَنْ لَا تَرِثِینِی وَ لَا أَرِثَکِ وَ عَلَی أَنَّ الْمَاءَ أَضَعُهُ حَیْثُ أَشَاءُ وَ عَلَی أَنَّ الْأَجَلَ إِذَا انْقَضَی کَانَ عَلَیْکِ عِدَّهًُْ خَمْسَهًٍْ وَ أَرْبَعِینَ یَوْماً فَإِذَا أَنْعَمَتْ قُلْتَ لَهَا قَدْ مَتَّعْتِنِی نَفْسَکِ وَ تُعِیدُ جَمِیعَ الشَّرَائِطِ عَلَیْهَا لِأَنَّ الْقَوْلَ الْأَوَّلَ خِطْبَهًٌْ وَ کُلَّ شَرْطٍ قَبْلَ النِّکَاحِ فَاسِدٌ وَ إِنَّمَا یَنْعَقِدُ الْأَمْرُ بِالْقَوْلِ الثَّانِی فَإِذَا قَالَتْ فِی الثَّانِی نَعَمْ دُفِعَ إِلَیْهَا الْمَهْرُ أَوْ مَا حَضَرَ مِنْهُ وَ کَانَ مَا یَبْقَی دَیْناً عَلَیْکَ وَ قَدْ حَلَّ لَکَ حِینَئِذٍ وَطْؤُهَا وَ رُوِیَ لَا تَمَتَّعْ بِلِصَّهًٍْ وَ لَا مَشْهُورَهًٍْ بِالْفُجُورِ وَ ادْعُ الْمَرْأَهًَْ قَبْلَ الْمُتْعَهًِْ إِلَی مَا لَا یَحِلُّ فَإِنْ أَجَابَتْ فَلَا تَمَتَّعْ بِهَا وَ رُوِیَ أَیْضاً رُخْصَهًًْ فِی هَذَا الْبَابِ أَنَّهُ إِذَا جَاءَ بِالْأَجْرِ وَ الْأَجَلِ جَازَ لَهُ وَ إِنْ لَمْ یَسْأَلْهَا وَ لَا یَمْتَحِنُهَا فَلَا شَیْءَ عَلَیْهِ وَ لَیْسَ عَلَیْهَا مِنْهُ عِدَّهًٌْ إِذَا عَزَمَ عَلَی أَنْ یَزِیدَ فِی الْمُدَّهًِْ وَ الْأَجَلِ وَ الْمَهْرِ وَ إِنَّمَا الْعِدَّهًُْ عَلَیْهَا لِغَیْرِهِ إِلَّا أَنَّهُ یَهَبُ لَهَا مَا بَقِیَ مِنْ أَجَلِهِ عَلَیْهَا وَ هُوَ قَوْلُهُ فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِیضَةً وَ لا جُناحَ عَلَیْکُمْ فِیما تَراضَیْتُمْ بِهِ مِنْ بَعْدِ الْفَرِیضَةِ وَ هُوَ زِیَادَهًٌْ فِی الْمَهْرِ وَ الْأَجَلِ وَ سَبِیلُ الْمُتْعَهًِْ سَبِیلُ الْإِمَاءِ لَهُ أَنْ یَتَمَتَّعَ مِنْهُنَّ بِمَا شَاءَ وَ أَرَادَ.
فقه الرّضا (علیه السلام)- خداوند تو را در پناه رحمت خود بدارد، بدان که وجوه نکاح که خداوند به آن دستور فرموده، چهار وجه است: نکاح میراث که [شرط آن وجود] ولی و دو شاهد و مهریه مشخص است ... نوع دوم نکاح بدون شهود و بدون میراث است که همان متعه است، البته با شروط متعلقه آن و این شروط آن است که از زن سؤال کنی که آزاد است یا همسر دارد؟ در ایام عده است یا حامله است؟ پس اگر زنی فارغ از این شروط بود، مرد به آن زن می گوید: آیا بر اساس کتاب خدا و سنت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بر اساس نکاح و نه زنا، با فلان شرط به عقد من در می آیی؟ و سپس مهریه و زمان را مشخص می‌کند، به این ترتیب که از من ارث نمی‌بری و از تو ارث نمی‌برم و هر گونه بخواهم با تو همبستر شوم و اگر زمان نکاح تمام شد، چهل و پنج روز عده نگه دار. پس اگر قبول کرد، به او می گویی: تو خود را به نکاح متعه من در آوردی و همه شروط قبل از نکاح فاسد است و امر نکاح با سخن دوم منعقد می‌شود، پس اگر بار دوّم گفت: آری. مرد مهریه یا آنچه را که حاضر است می پردازد و الباقی به عنوان دین [بدهی] بر ذمه اوست و در این زمان همبستری با او حلال است. روایت شده که زن مشهور به فجور و بدکاری را برای متعه انتخاب نکن و زن را قبل از متعه به کار حرام دعوت کن [امتحانش کن]، اگر جواب مثبت داد با او عقد نکن. در این باب از روی سهولت و آسان گیری روایت شده که اگر مردی اجرت و زمان را رعایت کرد ولی از زن سؤال نکرد و او را امتحان نکرد، گناهی بر او نیست و اگر مرد خواست که مدت و مهر را افزایش دهد [به صیغه ادامه دهد] بر زن واجب نیست که عده نگهدارد. عده برای مرد دیگر واجب است، مگر اینکه مرد زمان متعه را بر زن ببخشد و کلام خداست که فرمود: فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِیضَةً وَ لا جُناحَ عَلَیْکُمْ فِیما تَراضَیْتُمْ بِهِ مِنْ بَعْدِ الْفَرِیضَةِ منظور زیاد کردن مهریه و زمان است و مرد می‌تواند از کنیزها به هر اندازه که می‌خواهد صیغه نماید.
الباقر (علیه السلام)- عَنْ زُرَارَهًَْ قَالَ: جَاءَ عَبْدُ اللَّهِ‌بْنُ‌عُمَیْرٍ اللَّیْثِیُّ إِلَی أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) فَقَالَ لَهُ مَا تَقُولُ فِی مُتْعَهًِْ النِّسَاءِ؟ فَقَالَ أَحَلَّهَا اللَّهُ فِی کِتَابِهِ وَ عَلَی لِسَانِ نَبِیِّهِ (صلی الله علیه و آله) فَهِیَ حَلَالٌ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ فَقَالَ یَا أَبَا جَعْفَرٍ (علیه السلام) مِثْلُکَ یَقُولُ هَذَا وَ قَدْ حَرَّمَهَا عُمَرُ وَ نَهَی عَنْهَا؟ فَقَالَ وَ إِنْ کَانَ فَعَلَ قَالَ إِنِّی أُعِیذُکَ بِاللَّهِ مِنْ ذَلِکَ أَنْ تُحِلَّ شَیْئاً حَرَّمَهُ عُمَرُ قَالَ فَقَالَ لَهُ فَأَنْتَ عَلَی قَوْلِ صَاحِبِکَ وَ أَنَا عَلَی قَوْلِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَهَلُمَّ أُلَاعِنْکَ أَنَّ الْقَوْلَ مَا قَالَ رَسُولُ اللَّه (صلی الله علیه و آله) وَ أَنَّ الْبَاطِلَ مَا قَالَ صَاحِبُکَ؟ قَالَ فَأَقْبَلَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ عُمَیْرٍ فَقَالَ یَسُرُّکَ أَنَّ نِسَاءَکَ وَ بَنَاتِکَ وَ أَخَوَاتِکَ وَ بَنَاتِ عَمِّکَ یَفْعَلْنَ؟ قَالَ فَأَعْرَضَ عَنْهُ أَبُو جَعْفَرٍ (علیه السلام) حِینَ ذَکَرَ نِسَاءَهُ وَ بَنَاتِ عَمِّهِ.
امام باقر (علیه السلام)- زراره گوید: عبدالله‌بن‌عمیر لیثی نزد امام باقر (علیه السلام) آمد و به ایشان گفت: «در مورد متعه زنان چه می‌فرمایی»؟ فرمود: «خداوند آن را در کتابش و از زبان پیامبرش (صلی الله علیه و آله) حلال نموده است و تا روز قیامت حلال می‌باشد». گفت: «ای ابوجعفر (علیه السلام)! چنین می‌گویی و چندی پیش عمر آن را تحریم نموده و انجامش را نهی کرده است». فرمود: «اگرچه این کار را هم کرده باشد». گفت: «من تو را به خدا پناه می‌دهم از آنچه گفتی و چیزی را که عمر حرام کرده است، حلال کنی». ایشان فرمود: «به‌راستی‌که تو بر رأی یار خود هستی و من بر قول رسول خدا (صلی الله علیه و آله) هستم، بیا تا ملاعنه کنیم که گفته‌ی درست همان است که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود و باطل آن چیزی است که رفیق شما گفته است». عبدالله‌بن‌عمیر جلو آمد و گفت: «اگر زنان، دختران، خواهران و دختران عموی شما چنین کنند، خشنود می‌شوید»؟ گفت: «هنگامی‌که از زنان و دختران عمویش یاد کرد، امام (علیه السلام)، روی از وی درهم کشید».
الصّادق (علیه السلام)- عَنِ الْأَزْدِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَاعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) عَنِ الْمُتْعَهًِْ فَقَالَ فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِیضَةً وَ لا جُناحَ عَلَیْکُمْ فِیما تَراضَیْتُمْ بِهِ مِنْ بَعْدِ الْفَرِیضَةِ قَالَ وَ سَأَلْتُ أَبَاالْحَسَنِ مُوسَی (علیه السلام) عَنْهَا أَ مِنَ الْأَرْبَعِ هِیَ فَقَالَ لَا.
امام صادق (علیه السلام)- ازدی گفت: از امام صادق (علیه السلام) در مورد متعه پرسیدم. فرمود: «فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِیضَةً وَ لا جُناحَ عَلَیْکُمْ فِیما تَراضَیْتُمْ بِهِ مِنْ بَعْدِ الْفَرِیضَةِ». و گفت: از امام کاظم (علیه السلام) پرسیدم: «آیا متعه از چهار قسم ازدواج است». فرمود: «نه». (یعنی ازدواج دائم حساب نمی‌شود).
الصّادق (علیه السلام)- َتَمَتَّعَ سَائِرُ الْمُسْلِمِینَ عَلَی عَهْدِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فِی الْحَجِّ وَ غَیْرِهِ وَ أَیَّامِ أَبِی بَکْرٍ وَ أَرْبَعِ سِنِینَ فِی أَیَّامِ عُمَرَ حَتَّی دَخَلَ عَلَی أُخْتِهِ عَفْرَاءَ فَوَجَدَ فِی حَجْرِهَا طِفْلًا یَرْضَعُ مِنْ ثَدْیِهَا فَنَظَرَ إِلَی دِرَّهًِْ اللَّبَنِ فِی فَمِ الطِّفْلِ فَأُغْضِبَ وَ أُرْعِدَ وَ ارْبَدَّ وَ أَخَذَ الطِّفْلَ عَلَی یَدِهِ وَ خَرَجَ حَتَّی أَتَی الْمَسْجِدَ وَ رَقِیَ الْمِنْبَرَ وَ قَالَ نَادُوا فِی النَّاسِ أَنِ الصَّلَاهًَْ جَامِعَهًًْ وَ کَانَ غَیْرَ وَقْتِ صَلَاهًٍْ یَعْلَمُ النَّاسُ أَنَّهُ لِأَمْرٍ یُرِیدُهُ عُمَرُ فَحَضَرُوا فَقَالَ مَعَاشِرَ النَّاسِ مِنَ الْمُهَاجِرِینَ وَ الْأَنْصَارِ وَ أَوْلَادِ قَحْطَانَ مَنْ مِنْکُمْ یُحِبُّ أَنْ یَرَی الْمُحَرَّمَاتِ عَلَیْهِ مِنَ النِّسَاءِ وَ لَهَا مِثْلُ هَذَا الطِّفْلِ قَدْ خَرَجَ مِنْ أَحْشَائِهَا وَ هُوَ یَرْضَعُ عَلَی ثَدْیِهَا وَ هِیَ غَیْرُ مُتَبَعِّلَهًٍْ فَقَالَ بَعْضُ الْقَوْمِ مَا نُحِبُّ هَذَا فَقَالَ أَ لَسْتُمْ تَعْلَمُونَ أَنَّ أُخْتِی عَفْرَاءَ بِنْتَ خَیْثَمَهًَْ أُمِّی وَ أَبِیَ الْخَطَّابِ غَیْرُ مُتَبَعِّلَهًٍْ قَالُوا بَلَی قَالَ فَإِنِّی دَخَلْتُ عَلَیْهَا فِی هَذِهِ السَّاعَهًِْ فَوَجَدْتُ هَذَا الطِّفْلَ فِی حَجْرِهَا فَنَاشَدْتُهَا أَنَّی لَکِ هَذَا فَقَالَتْ تَمَتَّعْتُ فَأَعْلِمُوا سَائِرَ النَّاسِ أَنَّ هَذِهِ الْمُتْعَهًَْ الَّتِی کَانَتْ حَلَالًا لِلْمُسْلِمِینَ فِی عَهْدِ رَسُولِ اللَّهِ ص قَدْ رَأَیْتُ تَحْرِیمَهَا فَمَنْ أَبَی ضَرَبْتُ جَنْبَیْهِ بِالسَّوْطِ فَلَمْ یَکُنْ فِی الْقَوْمِ مُنْکِرٌ قَوْلَهُ وَ لَا رَادٌّ عَلَیْهِ وَ لَا قَائِلٌ لَا یَأْتِی رَسُولٌ بَعْدَ رَسُولِ اللَّه (صلی الله علیه و آله).
امام صادق (علیه السلام)- مردم در زمان رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در موسم حج و غیر آن، متعه می‌کردند و این روال در زمان ابوبکر بود و چهار سال اوّل عمر نیز چنین بود تا اینکه روزی عمر پیش خواهرش عفرا رفت و دید که در دامنش طفلی شیرخوار است که شیر می‌خورد. این صحنه را که دید خشمگین شد و نعره زد و بسیار عصبانی شد و بچّه را گرفت و به مسجد رفت و از منبر بالا رفت و گفت: به مردم خبر دهید که به مسجد جامع شهر بیایند و چون وقت نماز نبود، مردم فهمیدند که حتماً عمر کاری با آن‌ها دارد [و می‌خواهد با آن‌ها حرف بزند] پس در مسجد حاضر شدند، عمر گفت: «ای مردم مهاجر و انصار و ای فرزندان قحفان، آیا در شما کسی هست که دوست داشته باشد عمل حرامی را از یکی از زنانش ببینید، که مثل این بچّه شیرخوار از شکم او خارج شود و شیر بخورد درحالی‌که شوهر ندارد»؟ بعضی از افراد گفتند: «نه این را دوست نداریم». عمر گفت: «آیا نمی‌دانید که خواهر من عفرا دختر مادر من حنتمه و پدرم خطاب، شوهر ندارد»؟ گفتند: «چرا می‌دانیم». گفت: «من هم اکنون وارد خانه‌ی او شدم و این بچّه را در آغوش او دیدم و از او پرسیدم که این بچّه را از کجا آورده‌ای». و گفت: «متعه کرده‌ام». پس ای مردم بدانید که این متعه که در زمان رسول خدا (صلی الله علیه و آله) حلال بود را حرام می‌دانم و هرکس از این حکم سرپیچی کند با شلّاق به‌صورت و پیشانی‌اش می‌زنم». و هیچ‌کس در آن جمع نبود که حرف او را رد یا انکار کند و هیچ‌کس نبود که بگوید رسولی پس از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نمی‌آید.
الصّادق (علیه السلام)- الْمُتْعَهًُْ نَزَلَ بِهَا الْقُرْآنُ وَ جَرَتْ بِهَا السُّنَّهًُْ مِنْ رَسُولِ اللَّه (صلی الله علیه و آله).
امام صادق (علیه السلام)- در قرآن در مورد متعه آیه نازل شده است و سنّت رسول خدا (صلی الله علیه و آله) هم چنین بوده است.
الصّادق (علیه السلام)- لَیْسَ مِنَّا مَنْ لَمْ یُؤْمِنْ بِکَرَّتِنَا وَ یَسْتَحِلَ مُتْعَتَنَا.
امام صادق (علیه السلام)- از ما نیست کسی که بر رجعت ما ایمان نداشته باشد و متعه‌ی ما را حلال نشمارد.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌مُسْلِمٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَاعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ لاجُناحَ عَلَیْکُمْ فِیما تَراضَیْتُمْ بِهِ مِنْ بَعْدِ الْفَرِیضَةِ فَقَالَ مَا تَرَاضَوْا بِهِ مِنْ بَعْدِ النِّکَاحِ فَهُوَ جَائِزٌ وَ مَا کَانَ قَبْلَ النِّکَاحِ فَلَا یَجُوزُ إِلَّا بِرِضَاهَا وَ بِشَیْءٍ یُعْطِیهَا فَتَرْضَی بِهِ.
امام صادق (علیه السلام)- محمّدبن‌مسلم گوید: از امام صادق (علیه السلام) در مورد این آیه: وَ لاَ جُنَاحَ علَیْکُمْ فِیمَا تَرَاضَیْتُم بِهِ مِن بَعدِ الْفَرِیضَةِ سؤال کردم. فرمود: «آنچه پس از نکاح، طرفین رضایت داده باشند، جایز است و چیزی که پیش از نکاح بوده جایز نیست؛ مگر با کسب رضایت زن و در مقابل چیزی که مرد به او بدهد و زن بپذیرد».
الباقر (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌بَصِیرٍ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ: کَانَ یَقْرَأُ وَ لَاجُنَاحَ عَلَیْکُمْ فِیمَا تَرَاضَیْتُمْ بِهِ مِنْ بَعْدِ الْفَرِیضَةِ فَقَالَ هُوَ أَنْ یَتَزَوَّجَهَا إِلَی أَجَلٍ ثُمَّ یُحْدِثَ شَیْئاً بَعْدَ الْأَجَلِ.
امام باقر (علیه السلام)- ابوبصیر نقل می‌کند: امام باقر (علیه السلام) [این آیه را] قرائت کرد: وَ لاَ جُنَاحَ علَیْکُمْ فِیمَا تَرَاضَیْتُم بِهِ مِن بَعدِ الْفَرِیضَةِ و فرمود: «به این معنی است که مرد با تعیین مدّت با زنی ازدواج کند و پس از پایان مدّت معیّن‌شده، تغییر تازه‌ای به عمل آورد».