آیه وَ ما كانَ لِمُؤْمِنٍ أَنْ يَقْتُلَ مُؤْمِناً إِلاَّ خَطَأً وَ مَنْ قَتَلَ مُؤْمِناً خَطَأً فَتَحْريرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ وَ دِيَةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلى أَهْلِهِ إِلاَّ أَنْ يَصَّدَّقُوا فَإِنْ كانَ مِنْ قَوْمٍ عَدُوٍّ لَكُمْ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَتَحْريرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ وَ إِنْ كانَ مِنْ قَوْمٍ بَيْنَكُمْ وَ بَيْنَهُمْ ميثاقٌ فَدِيَةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلى أَهْلِهِ وَ تَحْريرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ فَمَنْ لَمْ يَجِدْ فَصِيامُ شَهْرَيْنِ مُتَتابِعَيْنِ تَوْبَةً مِنَ اللهِ وَ كانَ اللهُ عَليماً حَكيماً [92]
هيچ فرد باايمانى مجاز نيست كه مؤمنى را به قتل برساند، مگر اينكه [اين كار] از روى خطا و اشتباه باشد؛ و اگر كسى مؤمنى را از روى خطا به قتل رساند، بايد يك برده‌ی مؤمن را آزاد كند و خون‌بهايى به كسان او بپردازد؛ مگر اينكه آن‌ها خون‌بها را ببخشند. و اگر مقتول، از گروهى باشد كه دشمن شما هستند [و كافرند]، ولى مقتول با ايمان بوده، [تنها] بايد يك برده‌ی مؤمن را آزاد كند [و پرداختن خون‌بها به كافران لازم نيست]. و اگر از گروهى باشد كه ميان شما و آن‌ها پيمانى برقرار است، بايد خون‌بهاى او را به كسان او بپردازد، و يك برده‌ی مؤمن [نيز] آزاد كند. و آن كس كه نمى‌تواند [برده آزاد كند] بايد دو ماه پى‌در‌پى روزه بگيرد. اين، [يك نوع تخفيف، و] توبه‌ی الهى است. و خداوند، دانا و حكيم است.
الصّادق (علیه السلام)- عَنِ الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ قَالَ یَعْنِی مُقِرَّهًًْ.
امام صادق (علیه السلام)- حلبی نقل می‌کند: امام صادق (علیه السلام) درباره: فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُّؤْمِنَةٍ فرمود: «برده‌ی، مؤمن باشد».
الصّادق (علیه السلام)- رَوَی ابْنُ‌أَبِی‌عُمَیْرٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) فِی رَجُلٍ مُسْلِمٍ کَانَ فِی أَرْضِ الشِّرْکِ فَقَتَلَهُ الْمُسْلِمُونَ ثُمَّ عَلِمَ بِهِ الْإِمَامُ بَعْدُ فَقَالَ یُعْتِقُ مَکَانَهُ رَقَبَهًًْ مُؤْمِنَهًًْ وَ ذَلِکَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ فَإِنْ کانَ مِنْ قَوْمٍ عَدُوٍّ لَکُمْ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ.
امام صادق (علیه السلام)- ابن‌ابی‌عمیر از یکی از یارانش نقل می‌کند: امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی مردی مسلمان که در سرزمین شرک بوده و مسلمانان او را کشتند و بعد از این ماجرا، امام باخبر شد، فرموده است: «به‌جای آن باید یک برده‌ی مؤمن را آزاد کند و این همان کلام خداوند عزّوجلّ است که می‌فرماید: فَإِن کَانَ مِن قَوْمٍ عدُوٍّ لَّکُمْ وَ هُوَ مْؤْمِنٌ فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُّؤْمِنَةٍ سپس فرمود: وَإِن کَانَ مِن قَوْمٍ بَیْنَکُمْ وَبَیْنَهُمْ مِّیثَاقٌ فَدِیَةٌ مُّسَلَّمَةٌ إِلَی أَهْلِهِ وَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُّؤْمِنَةً.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- کُلُّ عِتْقٍ یَجُوزُ لَهُ الْمَوْلُودُ إِلَّا فِی کَفَّارَهًِْ الْقَتْلِ فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَی یَقُولُ فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ یَعْنِی بِذَلِکَ مُقِرَّهًًْ قَدْ بَلَغَتِ الْحِنْثَ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- آزادکردن کودک جایز است به جز در کفّاره‌ی قتل، چرا که خداوند عزّوجلّ می‌فرماید: فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُّؤْمِنَةٍ یعنی کفّاره‌ی قتل، آزادکردن برده‌ی مؤمن است که شرط آن رسیدن به سنّ بلوغ است.
الکاظم (علیه السلام)- عَنْ کُرْدَوَیْهِ الْهَمْدَانِیِّ عَنْ أَبِی‌الْحَسَنِ (علیه السلام) فِی قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَی فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ کَیْفَ یُعْرَفُ الْمُؤْمِنَهًُْ قَالَ عَلَی الْفِطْرَهًِْ.
امام کاظم (علیه السلام)- کردویه همدانی نقل می‌کند: از امام کاظم (علیه السلام) درباره‌ی آیه: فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُّؤْمِنَةٍ سؤال شد: «مؤمن چگونه شناخته می‌شود». فرمود: «از روی فطرت».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- الرَّقَبَهًُْ الْمُؤْمِنَهًُْ الَّتِی ذَکَرَ اللَّهُ إِذَا عَقَلَتْ وَ النَّسَمَهًُْ الَّتِی لَا تَعْلَمُ إِلَّا مَا قُلْتَهُ وَ هِیَ صَغِیرَهًٌْ.
امام علی (علیه السلام)- بَرده‌ی مؤمن که مدّنظر خداست، کسی است که به سنّ بلوغ رسیده باشد [و عاقل باشد] و النّسمة بَرده‌ای است که چیزی نمی‌داند، مگر آنچه تو به او یاد دادی و صغیر می‌باشد.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- الرَّقَبَهًُْ الْمُؤْمِنَهًُْ هِیَ الْبَالِغَهًُْ الَّتِی آمَنَتْ وَ صَلَّتْ وَ صَامَتْ لَا یُجْزِی فِی کَفَّارَهًِْ الْقَتْلِ الطِّفْلُ وَ لَا الْکَافِرُ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- منظور از رَقَبَةٍ مُّؤْمِنَةٍ برده‌ی مؤمنی است که بالغ باشد و ایمان آورده باشد و نماز و روزه را به‌پا دارد و صحیح نیست، کفّاره‌ی قتل، آزادی برده‌ی طفل یا برده‌ی کافر باشد.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- لَا یُؤْخَذُ الرَّجُلُ بِجَرِیرَهًِْ ابْنِهِ وَ لَا الْإِبْنُ بِجَرِیرَهًِْ أَبِیهِ وَ لَیْسَ إِلْزَامُ الدِّیَهًِْ لِلْعَاقِلَهًِْ عَلَی سَبِیلِ مُؤَاخَذَهًِْ الْبَرِیءِ بِالسَّقِیمِ لِأَنَّ ذَلِکَ لَیْسَ بِعُقُوبَهًٍْ بَلْ هُوَ حُکْمٌ شَرْعِیٌّ تَابِعٌ لِلْمَصْلَحَهًِْ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- مردی به خاطر گناه فرزندش بازخواست نمی‌شود و فرزندی به خاطر گناه پدرش بازخواست نمی‌شود و نزد عقلا، واجب‌دانستن پرداخت دیه بر فرد ضعیفی [که توانایی مخالفت با حکم را ندارد] که بی‌گناه و مبرّی از آن گناه است، صحیح و لازم نیست زیرا این کار به سزای عملی رساندن نیست بلکه حکمی شرعی است که مصالحی را [در اجتماع] در پی دارد.
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- قَوْلُهُ وَ ما کانَ لِمُؤْمِنٍ أَنْ یَقْتُلَ مُؤْمِناً إِلَّا خَطَأً أیْ لَا عَمْداً وَ لَاخَطَأً وَ إلَّا فِی مَوْضِعِ لَا وَ لَیْسَتْ بِاسْتِثنَاءِ وَ مَنْ قَتَلَ مُؤْمِناً خَطَأً فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ وَ دِیَةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلی أَهْلِهِ إِلَّا أَنْ یَصَّدَّقُوا یَعنِی یَعفُوا ثُمَّ قَالَ فَإِنْ کانَ مِنْ قَوْمٍ عَدُوٍّ لَکُمْ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ وَ لَیْسَتْ لَهُ دِیَهًٌْ یَعْنِی إِنْ قُتِلَ رَجُلٌ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ وَ هُوَ نَازِلٌ فِی دَارِ الْحَرْبِ فَلَا دِیَهًَْ لِلْمَقْتُولِ وَ عَلَی الْقَاتِلِ تَحْرِیرُ رَقَبَهًٍْ مُؤْمِنَهًٍْ لِقَوْلِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مَنْ نَزَلَ دَارَ الْحَرْبِ فَقَدْ بَرِئَتْ مِنْهُ الذِّمَّهًُْ ثُمَّ قَالَ وَ إِنْ کانَ مِنْ قَوْمٍ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَهُمْ مِیثاقٌ فَدِیَةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلی أَهْلِهِ وَ تَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ یَعْنِی إِنْ کَانَ الْمُؤْمِنُ نَازِلًا فِی دَارِ الْحَرْبِ وَ بَیْنِ أَهْلِ الشِّرْکِ وَ بَیْنِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَوِ الْإِمَامِ (علیه السلام) عَهْدٌ وَ مُدَّهًٌْ ثُمَّ قُتِلَ ذَلِکَ الْمُؤْمِنُ وَ هُوَ بَیْنَهُمْ فَعَلَی الْقَاتِلِ دِیَهًٌْ مُسَلَّمَهًٌْ إِلَی أَهْلِهِ وَ تَحْرِیرُ رَقَبَهًٍْ مُؤْمِنَهًٍْ فَمَنْ لَمْ یَجِدْ فَصِیامُ شَهْرَیْنِ مُتَتابِعَیْنِ تَوْبَةً مِنَ اللهِ وَ کانَ اللهُ عَلِیماً حَکِیماً.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- کلام خدا که می‌فرماید: وَ ما کانَ لِمُؤْمِنٍ أَنْ یَقْتُلَ مُؤْمِناً إِلَّا خَطَأً یعنی بدون عمد و بدون خطا و «إِلَّا» در اینجا در موضع «لا» نفی است نه در موضع استثناء و در ادامه فرماید: مَنْ قَتَلَ مُؤْمِناً خَطَأً فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ وَ دِیَةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلی أَهْلِهِ إِلَّا أَنْ یَصَّدَّقُوا یعنی دیه را ببخشند. و سپس فرمود: فَإِنْ کانَ مِنْ قَوْمٍ عَدُوٍّ لَکُمْ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ که دراین‌حالت دیگر دیه‌ای مطرح نیست یعنی وقتی فردی از مؤمنین درحالی‌که در خانه‌ی دشمنان است [و در سرزمین آنان زندگی می‌کند و قوم او کافرند] برای مقتول هیچ دیه‌ای واجب نمی‌شود [چون لازمه‌ی این دیه، پرداخت مال مسلمانان به کافران است] و بر قاتل واجب است که یک بنده‌ی مؤمن را آزاد کند و این همان قول پیامبر (صلی الله علیه و آله) است که فرمود: «هرکس که در بلاد اهل کفر مسکن گزیند، برئ الذمّه است و حمایت از او برداشته شده؛ پس آیه می‌فرماید: وَ إِنْ کانَ مِنْ قَوْمٍ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَهُمْ مِیثاقٌ فَدِیَةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلی أَهْلِهِ وَ تَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ یعنی اگر مؤمنی که کشته‌شده ساکن شهری باشد که شهر کفّار باشد و بین مشرکان آن شهر و پیامبر (صلی الله علیه و آله) یا امام (علیه السلام) عهدوپیمان صلحی که زمان آن منقضی نشده برقرار باشد و آن مؤمن دراین‌حالت کشته شده باشد و در میان قوم مشرک طرف قرار داد زندگی می‌کرده پس قاتل علاوه بر پرداخت دیه که مسلّماً برعهده‌ی اوست و باید به خانواده‌ی مقتول بدهد و باید یک بنده‌ی مؤمن را نیز آزاد کند و در ادامه می‌فرماید: دِیَةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلی أَهْلِه فَمَنْ لَمْ یَجِدْ فَصِیامُ شَهْرَیْنِ مُتَتابِعَیْنِ تَوْبَةً مِنَ اللهِ وَ کانَ اللهُ عَلِیماً حَکِیماً.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ مَسْعَدَهًَْ‌بْنِ‌صَدَقَهًَْ قَال: سُئِلَ جَعْفَرُ‌بْنُ‌مُحَمَّدٍ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ وَ ما کانَ لِمُؤْمِنٍ أَنْ یَقْتُلَ مُؤْمِناً إِلَّا خَطَأً وَ مَنْ قَتَلَ مُؤْمِناً خَطَأً فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ وَ دِیَةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلی أَهْلِهِ قَالَ أَمَّا تَحْرِیرُ رَقَبَهًٍْ مُؤْمِنَهًٍْ فَفِیمَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اللَّهِ وَ أَمَّا الدِّیَهًُْ الْمُسَلَّمَهًُْ إِلَی أَوْلِیَاءِ الْمَقْتُولِ فَإِنْ کانَ مِنْ قَوْمٍ عَدُوٍّ لَکُمْ قَالَ وَ إِنْ کَانَ مِنْ أَهْلِ الشِّرْکِ الَّذِینَ لَیْسَ لَهُمْ فِی الصُّلْحِ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَتَحْرِیرُ رَقَبَهًٍْ فِیمَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اللَّهِ وَ لَیْسَ عَلَیْهِ الدِّیَهًُْ وَ إِنْ کانَ مِنْ قَوْمٍ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَهُمْ مِیثاقٌ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَتَحْرِیرُ رَقَبَهًٍْ فِیمَا بَیْنَهُ وَ بَیْنَ اللَّهِ وَ دِیَهًٌْ مُسَلَّمَهًٌْ إِلی أَهْلِهِ.
امام صادق (علیه السلام)- مسعدهًْ‌بن‌صدقه گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی آیه: وَ مَا کَانَ لِمُؤْمِنٍ أَن یَقْتُلَ مُؤْمِنًا إِلاَّ خَطَئًا وَمَن قَتَلَ مُؤْمِنًا خَطَئًا فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُّؤْمِنَةٍ وَ دِیَةٌ مُّسَلَّمَةٌ إِلَی أَهْلِهِ سؤال شد، فرمود: «یا آزادکردن برده‌ای مؤمن است که موضوعی مربوط به خود و خدایش می‌باشد و یا دیه‌ای که به اولیاء مقتول باید بپردازد». درباره‌ی فَإِن کَانَ مِن قَوْمٍ عدُوٍّ لَّکُمْ فرمود: «اگر مقتول از اهل شرک باشد (کسانی که پیمان صلحی ندارند)، ولی خود او مؤمن می‌باشد، وَ هُوَ مْؤْمِنٌ فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُّؤْمِنَةٍ آزادکردن برده‌ی مؤمن است که موضوعی بین خود و خدایش می‌باشد و دیه ندارد وَ إِن کَانَ مِن قَوْمٍ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَهُمْ مِّیثَاقٌ باید بَرده‌ی مؤمنی را آزاد کند که موضوعی مربوط به خود و خدایش است و به صاحبان مقتول خون‌بها بپردازد».
الصّادق (علیه السلام)- عَنِ الْعَلَاءِ بْنِ الْفُضَیْلِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) أَنَّهُ قَالَ: فِی قَتْلِ الْخَطَإِ مِائَهًٌْ مِنَ الْإِبِلِ أَوْ أَلْفٌ مِنَ الْغَنَمِ أَوْ عَشَرَهًُْ آلَافِ دِرْهَمٍ أَوْ أَلْفُ دِینَارٍ فَإِنْ کَانَ الْإِبِلُ فَخَمْسٌ وَ عِشْرُونَ ابْنَهًَْ مَخَاضٍ وَ خَمْسٌ وَ عِشْرُونَ ابْنَهًَْ لَبُونٍ وَ خَمْسٌ وَ عِشْرُونَ حِقَّهًًْ وَ خَمْسٌ وَ عِشْرُونَ جَذَعَهًًْ وَ الدِّیَهًُْ الْمُغَلَّظَهًُْ فِی الْخَطَإِ الَّذِی یُشْبِهُ الْعَمْدَ الَّذِی یَضْرِبُ بِالْحَجَرِ أَوْ بِالْعَصَا الضَّرْبَهًَْ وَ الضَّرْبَتَیْنِ لَا یُرِیدُ قَتْلَهُ فَهِیَ أَثْلَاثٌ ثَلَاثٌ وَ ثَلَاثُونَ حِقَّهًًْ وَ ثَلَاثٌ وَ ثَلَاثُونَ جَذَعَهًًْ وَ أَرْبَعٌ وَ ثَلَاثُونَ ثَنِیَّهًًْ کُلُّهَا خَلِفَهًٌْ طَرُوقَهًُْ الْفَحْلِ وَ إِنْ کَانَ مِنَ الْغَنَمِ فَأَلْفُ کَبْشٍ وَ الْعَمْدُ هُوَ الْقَوَدُ أَوْ رِضَا وَلِیِّ الْمَقْتُولِ.
امام صادق (علیه السلام)- علاءبن‌فضیل نقل می‌کند: امام صادق (علیه السلام) در مورد قتل غیرعمد فرمود: «دیه‌ی آن صد شتر، یا صد گوسفند، یا ده‌هزار درهم، یا هزار دینار است و از صدشتر، بیست و پنج بچّه شتری که داخل در سال دوّم شده و بیست و پنج بچّه شتر دوساله که داخل در سه‌سالگی شده و بیست‌وپنج نفر شتری که داخل در سال چهارم شده و بیست‌وپنج شتری که داخل در سال پنجم شده، می‌باشد. و دیه‌ی قتل غیر عمدی که شبیه به عمد است؛ یعنی آنکه یک ضربه یا دو ضربه به کسی بزنی، امّا قصد کشتن او را نداشته باشی، سه ثلث است: یک سوّم آن سی‌وسه شتری که داخل در سال چهارم شده و یک سوّم دیگر آن، سی‌وسه شتری که داخل سال پنجم شده باشد و مابقی، سی‌وچهار شتری که داخل در سال ششم شده باشد و همه حامله و قابل جفت‌گیری باشند و اگر دیه از گوسفند باشد، هزار قوچ می‌باشد و دیه‌ی قتل عمد، مقابله به مثل (قصاص) و یا رضایت ولی مقتول است».
الصّادق (علیه السلام)- الدِّیَهًُْ مِائَهًٌْ مِنَ الْإِبِلِِ.
امام صادق (علیه السلام)- دیه، صد شتر است.
الصّادق (علیه السلام)- الدِّیَهًُْ عَشَرَهًُْ آلَافِ دِرْهَمٍ أَوْ أَلْفُ دِینَارٍ.
امام صادق (علیه السلام)- دیه، ده‌هزار درهم یا هزار دینار می‌باشد.
الصّادق (علیه السلام)- قَضَی أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) فِی أَبْوَابِ الدِّیَاتِ فِی الْخَطَإِ شِبْهِ الْعَمْدِ إِذَا قَتَلَ بِالْعَصَا أَوْ بِالسَّوْطِ أَوْ بِالْحِجَارَهًِْ یُغَلَّظُ دِیَتُهُ وَ هُوَ مِائَهًٌْ مِنَ الْإِبِلِ أَرْبَعُونَ خِلْفَهًًْ بَیْنَ ثَنِیَّهًٍْ إِلَی بَازِلِ عَامِهَا وَ ثَلَاثُونَ حِقَّهًًْ وَ ثَلَاثُونَ بِنْتَ لَبُونٍ وَ قَالَ فِی الْخَطَإِ دُونَ الْعَمْدِ یَکُونُ فِیهِ ثَلَاثُونَ حِقَّهًًْ وَ ثَلَاثُونَ بِنْتَ لَبُونٍ وَ عِشْرُونَ بِنْتَ مَخَاضٍ وَ عِشْرُونَ ابْنَ لَبُونٍ ذَکَراً وَ قِیمَهًُْ کُلِّ بَعِیرٍ مِنَ الْوَرِقِ مِائَهًُْ دِرْهَمٍ أَوْ عَشَرَهًُْ دَنَانِیرَ وَ مِنَ الْغَنَمِ إِذَا لَمْ یَکُنْ قِیمَهًَْ نَابِ الْإِبِلِ لِکُلِّ بَعِیرٍ عِشْرُونَ شَاهًْ.
امام صادق (علیه السلام)- امیرالمؤمنین (علیه السلام) در باب دیه قتل غیرعمدی که شبیه به عمد است و با ضربه‌ی عصا یا شلّاق و یا سنگ صورت گرفته باشد، حکم به «دیه‌ی مغلّظه» یعنی دیه با شدّت و سختگیری دادن است که صد شتر می‌باشد: چهل تا شتر باردار، ما بین شتری که داخل در سال ششم شده و شتر هشت‌ساله که داخل در سال نهم شده است. و سی‌تا شتر چهارساله و سی‌تا بچّه شتر دوساله که داخل دو سه سالگی شده است. در مورد قتل غیرعمد فرمود: «از صد شتر، سی‌تا شتر چهار ساله، و سی تا بچّه شتر دو ساله که داخل دو سه سالگی شده، و بیست تا بچّه شتر ماده که داخل در سال دوّم شده، و بیست تا بچّه شتر نر دوساله که داخل در سه سالگی شده، می‌باشد و ارزش هر شتر برمبنای سکّه‌ی نقره، صد درهم و برمبنای سکه طلا، ده دینار می‌باشد و اگر قیمت یک گوسفند با قیمت شترِ پیر، برابر نباشد، می‌توان به‌ازای هر شتر، بیست گوسفند پرداخت».
الصّادق (علیه السلام)- دِیَهًُْ الْخَطَإِ إِذَا لَمْ یُرِدِ الرَّجُلَ مِائَهًٌْ مِنَ الْإِبِلِ أَوْ عَشَرَهًُْ آلَافٍ مِنَ الْوَرِقِ أَوْ أَلْفٌ مِنَ الشَّاهًِْ وَ قَالَ دِیَهًُْ الْمُغَلَّظَهًِْ الَّتِی تُشْبِهُ الْعَمْدَ وَ لَیْسَ بِعَمْدٍ أَفْضَلُ مِنْ دِیَهًِْ الْخَطَإِ بِأَسْنَانِ الْإِبِلِ ثَلَاثٌ وَ ثَلَاثُونَ حِقَّهًًْ وَ ثَلَاثٌ وَ ثَلَاثُونَ جَذَعَهًًْ وَ أَرْبَعٌ وَ ثَلَاثُونَ ثَنِیَّهًًْ کُلُّهَا طَرُوقَهًُْ الْفَحْلِ.
امام صادق (علیه السلام)- دیه‌ی قتل غیرعمد اگر قصد هم نداشته باشد، صد شتر و یا ده‌هزار درهم و یا هزار گوسفند می‌باشد، و همچنین فرمود: «دیه‌ی «مغلَّظه» که شبیه به عمد است و عمدی نیست، بیشتر از دیه‌ی غیرعمد است و شترهای هم‌سن‌وسالی است که سی‌وسه تای آن شتری است که داخل در سال چهارم شده و سی‌وسه تا داخل در سال پنجم و سی‌وچهار تای بقیّه [دو شکم زاییده باشد]؛ یعنی داخل در سال ششم شده‌اند و همه قابلیّت بارداری داشته باشند».
السّجّاد (علیه السلام)- فَکَاکُ الْأَسِیرِ الْمُسْلِمِ عَلَی أَهْلِ الْأَرْضِ الَّتِی قَاتَلَ عَلَیْهَا قَالَ فَإِذَا آمَنَ أَحَدٌ مِنَ الْمُسْلِمِینَ أَحَداً مِنَ الْمُشْرِکِینَ لَمْ یَجِبْ أَنْ تُخْفَرَ ذِمَّتُهُمْ وَ تُعْرَضُ عَلَیْهِمْ شَرَائِطُ الْإِسْلَامِ فَإِنْ قَبِلُوا أَنْ یُسْلِمُوا أَوْ یَکُونُوا ذِمَّهًًْ وَ إِلَّا رُدُّوا إِلَی مَأْمَنِهِمْ وَ قُوتِلُوا وَ إِنْ قُتِلَ أَحَدٌ مِنْهُمْ دُونَ ذَلِکَ فَعَلَی مَنْ قَتَلَهُ مَا قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ وَ دِیَهًٌْ مُسَلَّمَهًٌْ إِلی أَهْلِهِ رُوِّینَا ذَلِکَ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله).
امام سجاد (علیه السلام)- از امام در مورد آزادکردن اسیر مسلمان و دادن آن به قومی که با آن‌ها جنگیده شده سؤال شد. فرمود: «اگر یکی از مسلمانان به یکی از مشرکان امان بدهد [و او را نزد خود حفظ کند] واجب نیست که تحت حمایت مسلمانان واقع شود؛ بلکه شرایط اسلام به او عرضه می‌شود اگر پذیرفتند که مسلمان شوند یا در ذمّه و حمایت مسلمانان در بیایند؛ و الّا آن‌ها را باید به پناهگاه خود و شهر خود برگرداند و با آنان جنگید. ولی اگر یکی از آنان قبل از این کار، کشته شود پس به کسی که او را کشته واجب است همان چیزی‌که خداوند فرمود: «آزادکردن بنده‌ی مؤمنی و دادن دیه‌ی واجبی به خانواده‌ی مقتول است». و این مطلب از رسول خدا (صلی الله علیه و آله) برای ما روایت شده است».
علی‌بن‌إبراهیم (علیه السلام)- فِی قَوْلِهِ تَعَالَی فَإِنْ کانَ مِنْ قَوْمٍ عَدُوٍّ لَکُمْ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ وَ لَیْسَتْ لَهُ دِیَهًٌْ یَعْنِی إِنْ قُتِلَ رَجُلٌ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) وَ هُوَ نَازِلٌ فِی دَارِ الْحَرْبِ فَلَا دِیَهًَْ لِلْمَقْتُولِ وَ عَلَی الْقَاتِلِ تَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ لِقَوْلِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مَنْ نَزَلَ دَارَ الْحَرْبِ فَقَدْ بَرِئَتْ مِنْهُ الذِّمَّهًُْ ثُمَّ قَالَ وَ إِنْ کانَ مِنْ قَوْمٍ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَهُمْ مِیثاقٌ فَدِیَةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلی أَهْلِهِ وَ تَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ یَعْنِی إِنْ کَانَ الْمُؤْمِنُ نَازِلًا فِی دَارِ الْحَرْبِ وَ بَیْنِ أَهْلِ الشِّرْکِ وَ بَیْنِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَوِ الْإِمَامِ (علیه السلام) عَهْدٌ وَ مُدَّهًٌْ ثُمَّ قُتِلَ ذَلِکَ الْمُؤْمِنُ وَ هُوَ بَیْنَهُمْ فَعَلَی الْقَاتِلِ دِیَةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلَی أَهْلِهِ وَ تَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ فَمَنْ لَمْ یَجِدْ فَصِیامُ شَهْرَیْنِ مُتَتابِعَیْنِ.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- و کلام خدا که فرمود: فَإِنْ کانَ مِنْ قَوْمٍ عَدُوٍّ لَکُمْ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَتَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ که در این حالت دیگر دیه‌ای مطرح نیست یعنی وقتی فردی از مؤمنین درحالی‌که در خانه‌ی دشمنان است [و در سرزمین آنان زندگی می‌کند و قوم او کافرند] برای مقتول هیچ دیه‌ای واجب نمی‌شود [چون لازمه‌ی این دیه، پرداخت مال مسلمانان به کافران است] و بر قاتل واجب است که یک بنده‌ی مؤمن را آزاد کند و این همان قول پیامبر (صلی الله علیه و آله) است که فرمود: «هرکس که در بلاد اهل کفر مسکن گزیند، برئ الذمّه است و حمایت از او برداشته شده پس آیه می‌فرماید: وَ إِنْ کانَ مِنْ قَوْمٍ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَهُمْ مِیثاقٌ فَدِیَةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلی أَهْلِهِ وَ تَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ یعنی اگر مؤمنی که کشته شده ساکن شهری باشد که شهر کفّار باشد و بین مشرکان آن شهر و پیامبر یا امام عهدوپیمان صلحی که زمان آن منقضی نشده برقرار باشد و آن مؤمن دراین‌حالت کشته شده باشد و در میان قوم مشرک طرف قرار داد زندگی می‌کرده پس قاتل علاوه بر پرداخت دیه که مسلّما برعهده‌ی اوست و باید به خانواده‌ی مقتول بدهد باید یک بنده‌ی مؤمن را نیز آزاد کند و در ادامه می‌فرماید: فَدِیَةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلی أَهْلِهِ وَ تَحْریرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَة فَمَنْ لَمْ یَجِدْ فَصِیامُ شَهْرَیْنِ مُتَتابِعَیْنِ تَوْبَةً مِنَ اللهِ وَ کانَ اللهُ عَلِیماً حَکِیماً.
الکاظم (علیه السلام)- عَنْ عَلِیِّ‌بْنِ‌جَعْفَرٍ عَنْ أَخِیهِ مُوسَی (علیه السلام) قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ قَتَلَ مَمْلُوکَهُ قَالَ عَلَیْهِ عِتْقُ رَقَبَهًٍْ وَ صَوْمُ شَهْرَیْنِ مُتَتَابِعَیْنِ وَ إِطْعَامُ سِتِّینَ مِسْکِیناً ثُمَّ تَکُونُ التَّوْبَهًُْ بَعْدَ ذَلِکَ.
امام کاظم (علیه السلام)- علی‌بن‌جعفر از برادرش امام کاظم (علیه السلام) روایت می‌کند: درباره‌ی فردی که بَرده‌اش را می‌کشد، پرسیدم. فرمود: «باید یک بَرده را آزاد کند و دو ماه پی‌درپی را روز بگیرد و شصت فقیر را طعام دهد و بعد از آن توبه کند».
الصّادق (علیه السلام)- وَ تَحْرِیرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ تَلْزَمُ قَاتِلَهُ کَفَّارَهًٌْ لِقَتْلِهِ.
امام صادق (علیه السلام)- آزادکردن برده‌ای مؤمن، قاتل را ملزم می‌کند که کفّاره‌ای برای قتلش که انجام داده بپردازد.
الصّادق (علیه السلام)- رَوَی الْفَضْلُ‌بْنُ‌عَبْدِ الْمَلِکِ عَنْهُ (علیه السلام) أَنَّهُ قَالَ إِذَا ضَرَبَ الرَّجُلُ بِالْحَدِیدَهًِْ فَذَلِکَ الْعَمْدُ قَالَ وَ سَأَلْتُهُ عَنِ الْخَطَإِ الَّذِی فِیهِ الدِّیَهًُْ وَ الْکَفَّارَهًُْ أَ هُوَ الرَّجُلُ یَضْرِبُ الرَّجُلَ فَلَا یَتَعَمَّدُ قَتْلَهُ؟ قَالَ نَعَمْ قُلْتُ فَإِذَا رَمَی شَیْئاً فَأَصَابَ رَجُلًا؟ قَالَ ذَلِکَ الْخَطَأُ الَّذِی لَا یُشَکُّ فِیهِ وَ عَلَیْهِ کَفَّارَهًٌْ وَ دِیَهًٌْ.
امام صادق (علیه السلام)- فضل‌بن‌عبدالملک از امام صادق (علیه السلام) روایت می‌کند که فرمود: هرگاه ضارب با حربه آهنین بر مضروب زند چنانچه بمیرد قتل، قتل عمد است. درباره‌ی قتل غیر عمدی که دیه و کفّاره دارد، پرسیدم: «آیا همان قتلی است که یک فرد، فرد دیگر را می‌زند و نمی‌خواهد به قتل بیانجامد»؟ فرمود: «بله». گفتم: «اگر چیزی را پرتاب کند و به کسی بخورد، چطور»؟ فرمود: «این همان قتل غیر عمدی است که هیچ شکّی در آن نمی‌باشد و باید کفّاره بدهد و دیه بپردازد».
الصّادق (علیه السلام)- کَانَ عَلِیٌّ (علیه السلام) یَقُولُ فِی الْخَطَإِ خَمْسٌ وَ عِشْرُونَ بِنْتَ لَبُونٍ وَ خَمْسٌ وَ عِشْرُونَ بِنْتَ مَخَاضٍ وَ خَمْسٌ وَ عِشْرُونَ حِقَّهًًْ وَ خَمْسٌ وَ عِشْرُونَ جَذَعَهًًْ وَ قَالَ فِی شِبْهِ الْعَمْدِ ثَلَاثٌ وَ ثَلَاثُونَ جَذَعَهًًْ (وَ ثَلَاثٌ وَ ثَلَاثُونَ) ثَنِیَّهًًْ إِلَی بَازِلِ عَامِهَا کُلُّهَا خَلِفَهًٌْ وَ أَرْبَعٌ وَ ثَلَاثُونَ ثَنِیَّهًْ.
امام صادق (علیه السلام)- علی (علیه السلام) در مورد قتل غیر عمد می‌فرمود: «بیست‌وپنج بچّه شتر ماده دوساله که داخل در سه‌سالگی شده و بیست‌وپنج بچّه شتر ماده که داخل در سال دوّم شده و بیست‌وپنج شتر چهارساله و بیست‌وپنج شتر که داخل در سال پنجم شده است. ایشان در مورد قتل شبیه به عمد فرمود: سی‌وسه شتر پنج‌ساله یعنی شتری که دو شکم زاییده باشد تا شتری که در آن سال وارد سال هشتم شده باشد و همگی باردار باشند و سی‌وچهار شتر که دو شکم زاییده‌اند».