آیه ۶۰ - سوره نمل

آیه أَ مَّنْ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ أَنْزَلَ لَکُمْ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَنْبَتْنا بِهِ حَدائِقَ ذاتَ بَهْجَةٍ ما کانَ لَکُمْ أَنْ تُنْبِتُوا شَجَرَها أَ إِلهٌ مَعَ اللهِ بَلْ هُمْ قَوْمٌ یَعْدِلُونَ [60]

[آیا بت‌هایى که معبود شما هستند بهترند] یا کسى‌که آسمان‌ها و زمین را آفریده؟! و براى شما از آسمان، آبى فرستاد که با آن، باغ‌هایى زیبا و سرورانگیز رویاندیم؛ شما هرگز قدرت نداشتید درختان آن را برویانید! آیا معبودى با خداست؟! [چنین نیست]، بلکه آن‌ها گروهى هستند که [از روى نادانى، مخلوقات را] هم‌طراز [پروردگارشان] قرارمى‌دهند.

۱
(نمل/ ۶۰)

الباقر (علیه السلام)- الْقَاسِمُ بْنُ حَمَّادٍ الدَّلَّالُ مُعَنْعَناً عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ لَمَّا نَزَلَتْ خَمْسُ آیَاتٍ أَمَّنْ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ أَنْزَلَ لَکُمْ مِنَ السَّماءِ ماءً إِلَی قَوْلِهِ إِنْ کُنْتُمْ صادِقِینَ وَ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) إِلَی جَنْبِ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) فَانْتَقَضَ انْتِقَاضَ الْعُصْفُورِ قَالَ فَقَالَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مَا لَکَ یَا عَلِیُّ قَالَ عَجِبْتُ مِنْ جُرْأَتِهِمْ عَلَی اللَّهِ وَ حِلْمِ اللَّهِ عَنْهُمْ قَالَ فَمَسَحَهُ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) ثُمَّ قَالَ أَبْشِرْ یَا عَلِیُّ فَإِنَّهُ لَا یُحِبُّکَ مُنَافِقٌ وَ لَا یُبْغِضُکَ مُؤْمِنٌ وَ لَوْ لَا أَنْتَ لَمْ یُعْرَفْ حِزْبُ اللَّهِ وَ حِزْبُ رَسُولِهِ.

امام باقر (علیه السلام)- قاسم‌بن‌حمّاد دلّال از امام باقر (علیه السلام) روایت کرد و گفت: وقتی پنج آیه: أَمَّنْ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ أَنْزَلَ لَکُمْ مِنَ السَّماءِ ماءً ... إِنْ کُنْتُمْ صادِقِینَ، نازل شد و علی (علیه السلام) کنار پیامبر (صلی الله علیه و آله) بود همچون گنجشگ بر خود لرزید. پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «ای علی به تو چه شده»؟ فرمود: «از جسارت آن‌ها بر خدا و بردباری خدا نسبت به آن‌ها در شگفتم». پیامبر (صلی الله علیه و آله) دستی بر سر ایشان کشید و گفت: «ای علی! بشارت باد بر تو که منافقی تو را دوست و مؤمنی تو را دشمن نمی‌دارد. اگر تو نبودی حزب خدا و رسولش شناخته نمیشد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۸۴
بحار الأنوار، ج۴۱، ص۱۲۴/ فرات الکوفی، ص۳۱۰
۲
(نمل/ ۶۰)

الصّادق (علیه السلام)- دَخَلَ عَلَی ألصّادق (علیه السلام)رَجُلٌ فَقَالَ لَهُ ... فَکَیْفَ سَبِیلُ التَّوْحِیدِ قَالَ بَابُ الْبَحْثِ مُمْکِنٌ وَ طَلَبُ الْمَخْرَجِ مَوْجُودٌ إِنَّ مَعْرِفَهًَْ عَیْنِ الشَّاهِدِ قَبْلَ صِفَتِهِ وَ مَعْرِفَهًَْ صِفَهًِْ الْغَائِبِ قَبْلَ عَیْنِهِ قِیلَ وَ کَیْفَ تُعْرَفُ عَیْنُ الشَّاهِدِ قَبْلَ صِفَتِهِ قَالَ تَعْرِفُهُ وَ تَعْلَمُ عِلْمَهُ وَ تَعْرِفُ نَفْسَکَ بِهِ وَ لَا تَعْرِفُ نَفْسَکَ بِنَفْسِکَ مِنْ نَفْسِکَ وَ تَعْلَمُ أَنَّ مَا فِیهِ لَهُ وَ بِهِ کَمَا قَالُوا لِیُوسُفَ إِنَّکَ لَأَنْتَ یُوسُفُ قالَ أَنَا یُوسُفُ وَ هذا أَخِی فَعَرَفُوهُ بِهِ وَ لَمْ یَعْرِفُوهُ بِغَیْرِهِ وَ لَا أَثْبَتُوهُ مِنْ أَنْفُسِهِمْ بِتَوَهُّمِ الْقُلُوبِ أَمَا تَرَی اللَّهَ یَقُولُ ما کانَ لَکُمْ أَنْ تُنْبِتُوا شَجَرَها یَقُولُ لَیْسَ لَکُمْ أَنْ تَنْصِبُوا إِمَاماً مِنْ قِبَلِ أَنْفُسِکُمْ تُسَمُّونَهُ مُحِقّاً بِهَوَی أَنْفُسِکُمْ وَ إِرَادَتِکُم.

امام صادق (علیه السلام)- مردی نزد امام (علیه السلام) آمد و گفت: ... «پس راه توحید چیست»؟ فرمود: «باب خداشناسی باز است و راه خروج هم موجود می‌باشد. شناختن شخصی به عینه پیش از آن است که صفات او را بشناسی اوّل باید شخص را شناخت و بعد صفات و خصوصیّات او را درک کرد، ولی کسی که غایب است او را با صفت هم می‌توان شناخت». گفته شد: «چگونه شاهد را می‌توان قبل از صفت او شناخت». فرمود: «نخست او را از جهت شخصی می‌شناسی و بعد به خصوصیّات او علم پیدا می‌کنی و خود را به او شناسایی می‌کنی، درحالی‌که خودت نمی‌توانی به‌وسیله‌ی خویشتن خود را بشناسی و می‌دانی آنچه در او می‌باشد اختصاص به او دارد. برادران یوسف (علیه السلام) قبل از اینکه صفت او را بشناسند خودش را شناختند و گفتند: «تو یوسف (علیه السلام) هستی»؟ او هم گفت: «آری! من یوسف می‌باشم و این هم برادر من می‌باشد»، آن‌ها یوسف (علیه السلام) را به شخص خودش شناختند نه به چیزی دیگر. خداوند متعال می‌فرماید: ما کانَ لَکُمْ أَنْ تُنْبِتُوا شَجَرَها؛ یعنی شما حق ندارید از پیش خود امامی انتخاب کنید و با خیالات و بافته‌های خود او را بر حق بدانید و دنبال گفته‌های او را بگیرید و یا از وی دفاع‎ کنید».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۸۶
بحار الأنوار، ج۶۵، ص۲۷۵/ تحف العقول، ص۳۲۵
۳
(نمل/ ۶۰)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- فِی قَولِهِ أَمَّنْ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ أَنْزَلَ لَکُمْ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَنْبَتْنا بِهِ حَدائِقَ ذاتَ بَهْجَةٍ أی بَسَاتِین ذَاتَ حُسنٍ مَا کانَ لَکُمْ أَنْ تُنْبِتُوا شَجَرَها وَ هُوَ عَلَی حَدِّ الإستِفهَامِ أَإِلهٌ مَعَ اللهِ یَعنِی فَعَلَ هَذَا مَعَ اللهِ بَلْ هُمْ قَوْمٌ یَعْدِلُونَ قَالَ عَنِ الحَقِّ.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- أَمَّنْ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ وَ أَنزَلَ لَکُم مِّنَ السَّمَاءِ مَاء فَأَنبَتْنَا بِهِ حَدَائِقَ ذَاتَ بَهْجَةٍ؛ به‌معنای باغ‌های زیبا است. عبارت ما کَانَ لَکُمْ أَن تُنبِتُوا شَجَرَهَا، در حدّ جمله‌ی استفهامیّه آیه: أَ إِلَهٌ مَّعَ اللهِ است. و بَلْ هُمْ قَوْمٌ یَعْدِلُونَ، منظور، عدول از حق است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۱، ص۸۶
القمی، ج۲، ص۱۲۹/ البرهان
بیشتر