آیه ۷۸ - سوره یس

آیه وَ ضَرَبَ لَنا مَثَلاً وَ نَسِيَ خَلْقَهُ قالَ مَنْ يُحْيِ الْعِظامَ وَ هِيَ رَمِيمٌ [78]

و براى ما مثالى زد و آفرينش خود را فراموش ‌كرد و گفت: «چه كسى اين استخوانها را زنده مى‌كند درحالى‌كه پوسيده ‌است»؟!

سبب نزول

۱
(یس/ ۷۸)

الصّادق ( جَاءَ أُبَیُّ‌بْنُ‌خَلَفٍ فَأَخَذَ عَظْماً بَالِیاً مِنْ حَائِطٍ فَفَتَّهُ ثُمَّ قَالَ: یَا مُحَمَّدُ (إِذا کُنَّا عِظاماً وَ رُفاتاً أَإِنَّا لَمَبْعُوثُونَ. فَأَنْزَلَ اللَّهُ مَنْ یُحْیِ الْعِظامَ وَ هِیَ رَمِیمٌ قُلْ یُحْیِیهَا الَّذِی أَنْشَأَها أَوَّلَ مَرَّةٍ وَ هُوَ بِکُلِّ خَلْقٍ عَلِیمٌ.

امام صادق ( ابی‌بن‌خلف با استخوان پوسیده‌ای که آن را از دیوار کنده بود، نزد پیامبر (آمد و گفت: «ای محمّد! [آیا[هنگامی که ما، استخوانهای پوسیده و پراکنده‌ای شدیم، دگر بار آفرینش تازه‌ای خواهیم یافت (اسراء/۴۹)؟ خداوند نازل فرمود: و مَنْ یُحْیِ الْعِظامَ وَ هِیَ رَمِیمٌ* قُلْ یُحْیِیهَا الَّذِی أَنشَأَهَا أَوَّلَ مَرَّةٍ وَ هُوَ بِکُلِّ خَلْقٍ عَلِیمٌ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۲، ص۵۵۶
بحار الأنوار، ج۷، ص۴۲/ العیاشی، ج۲، ص۲۹۶/ البرهان/ نورالثقلین

و برای ما مثالی زد و آفرینش خود را فراموش کرد و گفت: «چه کسی این استخوان‌ها را زنده می‌کند درحالی‌که پوسیده است»

۱ -۱
(یس/ ۷۸)

الرّسول ( عن سَعِیدِ‌بْنِ‌مِینَا عَنْ غَیْرِ وَاحِدٍ مِنْ أَصْحَابِه أَنَّ نَفَراً مِنْ قُرَیْشٍ اعْتَرَضُوا الرَّسُولَ (مِنْهُمْ عُتْبَهًُْ‌بْنُ‌رَبِیعَهًَْ وَ أُمَیَّهًُْ‌بْنُ‌خَلَفٍ وَ الْوَلِیدُ‌بْنُ‌الْمُغِیرَهًِْ وَ الْعَاصُ‌بْنُ‌سَعِیدٍ فَقَالُوا یَا مُحَمَّدُ (هَلُمَّ فَلْنَعْبُدْ مَا تَعْبُدُ وَ تَعْبُدُ مَا نَعْبُدُ فَنَشْتَرِکُ نَحْنُ وَ أَنْتَ فِی الْأَمْرِ فَإِنْ یَکُنِ الَّذِی نَحْنُ عَلَیْهِ الْحَقَّ فَقَدْ أَخَذْتَ بِحَظِّکَ مِنْهُ وَ إِنْ یَکُنِ الَّذِی أَنْتَ عَلَیْهِ الْحَقَّ فَقَدْ أَخَذْنَا بِحَظِّنَا مِنْهُ فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی قُلْ یا أَیُّهَا الْکافِرُونَ لا أَعْبُدُ ما تَعْبُدُونَ وَ لا أَنْتُمْ عابِدُونَ ما أَعْبُدُ ... ثُمَّ مَشَی أُبَیُّ‌بْنُ‌خَلَفٍ بِعَظْمٍ رَمِیمٍ فَفَتَّهُ فِی یَدِهِ ثُمَّ نَفَخَهُ وَ قَالَ أَ تَزْعَمُ أَنَّ رَبَّکَ یُحْیِی هَذَا بَعْدَ مَا تَرَی فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی وَ ضَرَبَ لَنا مَثَلًا وَ نَسِیَ خَلْقَهُ قالَ مَنْ یُحْیِ الْعِظامَ وَ هِیَ رَمِیمٌ قُلْ یُحْیِیهَا الَّذِی أَنْشَأَها أَوَّلَ مَرَّةٍ وَ هُوَ بِکُلِّ خَلْقٍ عَلِیمٌ ...

پیامبر ( سعیدبن‌مینا از تعدادی از یارانش نقل می‌کند: گروهی از قریش با پیامبر اکرم (روبرو شدند از جمله عتبهًْ‌بن‌ربیعه و امیهًْ‌بن‌خلف، ولیدبن‌مغیره و عاص‌بن‌سعید گفتند: «یا محمّد (بیا ما خدای تو را عبادت می‌کنیم و تو نیز خدای ما را عبادت کن، ما و تو هر دو در این کار شریک می‌باشیم. اگر اعتقاد ما بر حق باشد تو هم از آن بهره‌مند شده‌ای و اگر معتقدات تو بر حق باشد ما نیز بهره‌ی خود را برده‌ایم. خداوند این سوره را نازل نمود: بگو: ای کافران! آنچه را شما می‌پرستید من نمی‌پرستم! و نه شما آنچه را من می‌پرستم می‌پرستید، و نه من هرگز آنچه را شما پرستش کرده‌اید می‌پرستم، و نه شما آنچه را که من می‌پرستم پرستش می‌کنید. [حال که چنین است] آیین شما برای خودتان، و آیین من برای خودم!. (کافرون/۶۱) بعد ابی‌بن‌خلف استخوان پوسیده‌ای را با دست خود نرم کرده آن را به باد داد و گفت: «آیا خیال می‌کنی پروردگارت این استخوان‌ها را باز زنده خواهد کرد خداوند این آیه را نازل نمود: وَ ضَرَبَ لَنا مَثَلًا وَ نَسِیَ خَلْقَهُ قالَ مَنْ یُحْیِ الْعِظامَ وَ هِیَ رَمِیمٌ قُلْ یُحْیِیهَا الَّذِی أَنْشَأَها أَوَّلَ مَرَّةٍ وَ هُوَ بِکُلِّ خَلْقٍ عَلِیمٌ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۲، ص۵۵۶
بحار الأنوار، ج۹، ص۲۸۰/ الأمالی للطوسی، ص۱۹/ الأمالی للمفید، ص۲۴۶/ البرهان؛ «فقالو یا محمد ... ما اعبد» محذوف
۱ -۲
(یس/ ۷۸)

الرّسول ( فِی مَن لَا یَحضُرُهُ الفَقِیهُ حَدِیثٌ طَوِیلٌ وَ فِیهِ وَ قَدْ رَمَمْتَ یَا رَسُولَ اللَّهِ (یَعْنُونَ صِرْتَ رَمِیماً فَقَالَ کَلَّا إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی حَرَّمَ لُحُومَنَا عَلَی الْأَرْضِ أَنْ تَطْعَمَ مِنْهَا شَیْئا.

پیامبر ( [وقتی پیامبر (فرمود: اعمال شما همه روزه بر من عرضه می‌شود. به ایشان عرض کردند:] «درحالی‌که استخوان‌هایت پوسیده شده باشد؛ ای رسول خدا». (منظورشان این بود که درحالی‌که استخوان‌های تو پوسیده شده اعمال امّت را به تو عرضه می‌دارند؟) آن حضرت فرمود: «هرگز هرگز، خداوند متعال گوشت‌های ما را بر زمین حرام کرده است و بدن ما در زمین نمی‌پوسد و کهنه نمی‌شود».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۲، ص۵۵۶
من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۱۹۱/ نورالثقلین
۱ -۳
(یس/ ۷۸)

الصّادق ( إِذَا أَرَادَ اللَّهُ أَنْ یَبْعَثَ الْخَلْقَ أَمْطَرَ السَّمَاءَ عَلَی الْأَرْضِ أَرْبَعِینَ صَبَاحاً فَاجْتَمَعَتِ الْأَوْصَالُ وَ نَبَتَتِ اللُّحُوم.

امام صادق ( هنگامی‌که خدای عزّوجلّ اراده کند که خلق را مبعوث کند، چهل روز آسمان بر زمین می‌بارد تا رگ و پی‌ها جمع شوند و گوشت بروید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۲، ص۵۵۶
القمی، ج۲، ص۲۵۳
بیشتر