آیه ۱۰۴ - سوره آل‌عمران

آیه وَ لْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ [104]

و [براى رسيدن به وحدت] بايد از ميان شما، جمعى دعوت به نيكى، و امر به معروف و نهى از منكر كنند. و رستگاران آن‌ها هستند.

۱
(آل‌عمران/ ۱۰۴)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- وَ لْتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَی الْخَیْرِ فَهَذِهِ لِآلِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ مَنْ تَابَعَهُمْ یَدْعُونَ إِلَی الْخَیْرِ وَ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ.

امام علی (علیه السلام) وَ لْتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَی الْخَیْرِ این امّتیاز متعلق به آل محمّد و پیروان آن‌هاست که دعوت به نیکی می‌کنند؛ وَ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۷۲۲
بحارالأنوار، ج۲۴، ص۱۵۳/ القمی، ج۱، ص۱۰۸
۲
(آل‌عمران/ ۱۰۴)

الباقر (علیه السلام)- وَلْتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَی الْخَیْرِ وَ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ أُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ نَحنُ هُم.

امام باقر (علیه السلام) وَ لْتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَی الْخَیْرِ وَ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ أُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُون؛ ما همان‌ها هستیم.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۷۲۲
تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۱۲۴
۳
(آل‌عمران/ ۱۰۴)

الصّادق (علیه السلام)- وَ سُئِلَ عَنِ الْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْیِ عَنِ الْمُنْکَرِ أَ وَاجِبٌ هُوَ عَلَی الْأُمَّهًِْ جَمِیعاً فَقَالَ لَا فَقِیلَ لَهُ وَ لِمَ قَالَ إِنَّمَا هُوَ عَلَی الْقَوِیِّ الْمُطَاعِ الْعَالِمِ بِالْمَعْرُوفِ مِنَ الْمُنْکَرِ لَا عَلَی الضَّعِیفِ الَّذِی لَا یَهْتَدِی سَبِیلًا إِلَی أَیٍّ مِنْ أَیٍّ یَقُولُ مِنَ الْحَقِّ إِلَی الْبَاطِلِ وَ الدَّلِیلُ عَلَی ذَلِکَ کِتَابُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ قَوْلُهُ وَ لْتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَی الْخَیْرِ وَ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَر ِفَهَذَا خَاصٌّ غَیْرُ عَام.

امام صادق (علیه السلام) از امر به معروف و نهی از منکر سؤال شد که: «آیا بر همه‌ی امّت واجب است»؟ فرمود: «نه». به او عرض شد: «برای چه»؟ فرمود: «امر به معروف و نهی از منکر بر شخص نیرومند اطاعت‌شده و آگاه به معروف و منکر واجب است نه بر شخص ضعیفی که راه را از بیراهه تشخیص نمی‌دهد و از حق به باطل سخن می‌گوید (معروف را از منکر تشخیص نمی‌دهد.) و دلیل این سخن، کتاب خدای عزّوجلّ و این سخن اوست وَ لْتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَی الْخَیْرِ وَ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ؛ که این آیه خاص است نه عام چون فرموده است: مِنْکُمْ؛ [از میان شما] و نفرموده همه‌ی شما باید امر به معروف کنید».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۷۲۲
الکافی، ج۵، ص۵۹/ تهذیب الأحکام، ج۶، ص۱۷۷/ بحارالأنوار، ج۹۷، ص۹۳/ مشکاهًْ الأنوار، ص۵۰/ وسایل الشیعهًْ، ج۲، ص۱۲۶/ مستدرک الوسایل، ج۱۲، ص۱۸۷
۴
(آل‌عمران/ ۱۰۴)

الصّادق (علیه السلام)- فِی قَوْلِهِ وَ لْتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَی الْخَیْرِ وَ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ قَالَ فِی هَذِهِ الْآیَهًِْ تَکْفِیرُ أَهْلِ الْقِبْلَهًِْ بِالْمَعَاصِی لِأَنَّهُ مَنْ لَمْ یَکُنْ یَدْعُو إِلَی الْخَیْرَاتِ وَ یَأْمُرُ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَی عَنِ الْمُنْکَرِ مِنَ الْمُسْلِمِینَ فَلَیْسَ مِنَ الْأُمَّهًِْ الَّتِی وَصَفَهَا اللَّهُ لِأَنَّکُمْ تَزْعُمُونَ أَنَّ جَمِیعَ الْمُسْلِمِینَ مِنْ أُمَّهًِْ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) قَدْ بَدَتْ هَذِهِ الْآیَهًُْ وَ قَدْ وَصَفَتْ أُمَّهًَْ مُحَمَّدٍ بِالدُّعَاءِ إِلَی الْخَیْرِ وَ الْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْیِ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ مَنْ لَمْ یُوجَدْ فِیهِ الصِّفَهًُْ الَّتِی وَصَفَتْ بِهَا فَکَیْفَ یَکُونُ مِنَ الْأُمَّهًِْ وَ هُوَ عَلَی خِلَافِ مَا شَرَطَهُ اللَّهُ عَلَی الْأُمَّهًِْ وَ وَصَفَهَا بِهِ.

امام صادق (علیه السلام) در این آیه اهل قبله را به‌وسیله‌ی گناهان تکفیر نموده است. زیرا هر مسلمانی که مردم را به خیر و صلاح دعوت نکند و به نیکوکاری امر و از بدکاری نهی ننماید، از امّتی که خداوند آن را ستوده، نیست. زیرا شما می‌پندارید همه‌ی مسلمان‌ها از امّت محمّد (صلی الله علیه و آله) می‌باشند ولی این آیه نمودار شده می‌فرماید: «امّت محمّد (صلی الله علیه و آله)، دعوت به خیر و امر به نیکوکاری و نهی از بدکاری دارند و هرکس این صفت امّت را نداشته باشد چگونه از امّت می‌شود درصورتی‌که بر خلاف قانون امّت رفتار می‌کند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۷۲۴
بحارالأنوار، ج۶۵، ص۲۸۴/ العیاشی، ج۱، ص۱۹۵/ مستدرک الوسایل، ج۱۲، ص۱۷۷/ دعایم الإسلام، ج۱، ص۳۳
۵
(آل‌عمران/ ۱۰۴)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ أَمَرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَی عَنِ الْمُنْکَرِ فَهُوَ خَلِیفَهًُْ اللهِ فِی أَرْضِهِ وَ خَلِیفَهًُْ رَسُولِهِ وَ خَلِیفَهًٌْ کِتَابِهِ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) هرکس امر به معروف و نهی از منکر کند او جانشین در زمین خداوند و جانشین پیامبر (صلی الله علیه و آله) او و جانشین کتاب خداست.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۷۲۴
مستدرک الوسایل، ج۱۲، ص۱۷۹
۶
(آل‌عمران/ ۱۰۴)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- جَاءَ رَجُلٌ إِلَی النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) وَ هُوَ عَلَی الْمِنْبَرِ فَقَالَ: یَا رَسُولَ الله (صلی الله علیه و آله) مَنْ خَیْرُ النَّاسِ؟ قَالَ آمَرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَ أَنهَاهُم عَنِ الْمُنْکَرِ وَ أَتْقَاهُمْ لِلَّهِ وَ أَرْضَاهُمْ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) مردی نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله) آمد و درحالی‌که ایشان بالای منبر بودند گفت: «ای رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله)! بهترین مردم کیست»؟ فرمود: «آنکه بیش از همه امر به معروف و نهی از منکر کند و بیش از همه تقوای الهی پیشه کند و راضی‌ترین آن‌ها به مقدّرات الهی باشد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۷۲۴
بحرالعرفان، ج۴، ص۳۱
۷
(آل‌عمران/ ۱۰۴)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- لَا یَزَالُ النَّاسُ بِخَیْرٍ مَا أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْکَرِ وَ تَعَاوَنُوا عَلَی الْبِرِّ فَإِذَا لَمْ یَفْعَلُوا ذَلِکَ نُزِعَتْ عَنْهُمُ الْبَرَکَاتُ وَ سُلِّطَ بَعْضُهُمْ عَلَی بَعْضٍ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُمْ نَاصِرٌ فِی الْأَرْضِ وَ لَا فِی السَّمَاء.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) مادامی که مردم امر به معروف و نهی از منکر نمایند و بر اعمال نیک همکاری نمایند، در خیر و خوشی به‌سر می‌برند؛ و هرگاه این کار را نکنند برکت‌ها از آن‌ها گرفته می‌شود و بعضی از آن‌ها بر بعضی دیگر مسلّط می‌شوند و یاوری برایشان در آسمان و زمین نخواهد بود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۷۲۴
بحارالأنوار، ج۹۷، ص۹۴
۸
(آل‌عمران/ ۱۰۴)

الباقر (علیه السلام)- الأَمْرُ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْیُ عَنِ الْمُنْکَرِ خُلُقَانِ مِنْ خُلُقِ اللَّهِ فَمَنْ نَصَرَهُمَا أَعَزَّهُ اللَّهُ وَ مَنْ خَذَلَهُمَا خَذَلَهُ اللَّهُ.

امام باقر (علیه السلام) امر به معروف و نهی از منکر دو صفت از اوصاف خداوند است؛ پس هرکس آن دو را یاری کند خداوند او را عزیز گرداند و هرکس آن دو را خوار سازد خداوند هم او را خوار کند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۷۲۴
الکافی، ج۵، ص۵۹
۹
(آل‌عمران/ ۱۰۴)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- وَ انْهَوْا عَنِ الْمُنْکَرِ وَ تَنَاهَوْا عَنْهُ فَإِنَّمَا أُمِرْتُمْ بِالنَّهْیِ بَعْدَ التَّنَاهِی.

امام علی (علیه السلام) از منکر نهی کنید و از آن دوری کنید زیرا بعد از دوری از منکر به نهی از آن دستور داده شده‌اید و همچنین در نهج‌البلاغه آمده است: «خداوند امرکنندگان به نیکی را که خود آن را ترک کنند و نهی‌کنندگان از بدی را که خود آن را مرتکب شوند لعنت کرده است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۷۲۴
بحارالأنوار، ج۳۴، ص۲۳۷
۱۰
(آل‌عمران/ ۱۰۴)

الباقر (علیه السلام)- أَوْحَی اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ إِلَی شُعَیْبٍ النَّبِیِّ (علیه السلام) أَنِّی مُعَذِّبٌ مِنْ قَوْمِکَ مِائَهًَْ أَلْفٍ أَرْبَعِینَ أَلْفاً مِنْ شِرَارِهِمْ وَ سِتِّینَ أَلْفاً مِنْ خِیَارِهِمْ. فَقَالَ (علیه السلام): یَا رَبِّ هَؤُلَاءِ الْأَشْرَارُ فَمَا بَالُ الْأَخْیَارِ؟ فَأَوْحَی اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ إِلَیْهِ دَاهَنُوا أَهْلَ الْمَعَاصِی وَ لَمْ یَغْضَبُوا لِغَضَبِی.

امام باقر (علیه السلام) خداوند عزّوجلّ به شعیب (علیه السلام) وحی کرد: «من از قوم تو چهارصدهزار نفر از بدان آن‌ها و شصت‌هزار نفر از نیکان آن را عذاب خواهم داد». شعیب (علیه السلام) عرض کرد: «خداوندا! بَدان را عذاب می‌دهی مانعی ندارد، اشرار مستحقّ کیفرند. ولی اخیار را چرا معذّب می‌سازی»؟ وحی آمد: «چون آن‌ها از اهل معصیت تملّق می‌گویند و از اعمال آن‌ها اظهار خشم نمی‌کنند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۷۲۴
الکافی، ج۵، ص۵۶
۱۱
(آل‌عمران/ ۱۰۴)

الصّادق (علیه السلام)- عَنِ ابْنِ‌صَدَقَهًَْ قَالَ: سُئِلَ جَعْفَرُ‌بْنُ‌مُحَمَّدٍ (علیه السلام) عَنِ الْحَدِیثِ الَّذِی جَاءَ عَنِ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) أَنَ أَفْضَلَ الْجِهَادِ کَلِمَهًُْ عَدْلٍ عِنْدَ إِمَامٍ جَائِرٍ مَا مَعْنَاهُ؟ قَالَ: هَذَا عَلَی أَنْ یَأْمُرَهُ بِقَدْرِ مَعْرِفَتِهِ وَ هُوَ مَعَ ذَلِکَ یَقْبَلُ مِنْهُ وَ إِلَّا فَلا.

امام صادق (علیه السلام) از ابن صدقه نقل است که گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی حدیثی که از پیامبر (صلی الله علیه و آله) آمده است سؤال شد: بهترین جهاد، کلمه‌ی عادلانه‌ایست در برابر پیشوای ستمکار، این چه معنی دارد؟ فرمود: «مقصود این است که درصورتی‌که از او بپذیرد به اندازه‌ی فهمش به او دستور دهد وگرنه تکلیفی ندارد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۷۲۶
بحارالأنوار، ج۹۷، ص۷۵
۱۲
(آل‌عمران/ ۱۰۴)

الصّادق (علیه السلام)- إِنَّمَا یُؤْمَرُ بِالْمَعْرُوفِ وَ یُنْهَی عَنِ الْمُنْکَرِ مُؤْمِنٌ فَیَتَّعِظُ أَوْ جَاهِلٌ فَیَتَعَلَّمُ وَ أَمَّا صَاحِبُ سَوْطٍ أَوْ سَیْفٍ فَلا.

امام صادق (علیه السلام) باید مؤمن را امر به معروف و نهی از منکر نمود تا پند بگیرد یا جاهل را تا متوجّه شود. امّا کسی که شلاق به دست دارد و شمشیر در اختیار! نباید او را امر به معروف و نهی از منکر نمود (منظور این است که او واکنش عکس انجام می‌دهد).

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۷۲۶
الکافی، ج۵، ص۶۰
۱۳
(آل‌عمران/ ۱۰۴)

الباقر (علیه السلام)- یَکُونُ فِی آخِرِ الزَّمَانِ قَوْمٌ یُتَّبَعُ فِیهِمْ قَوْمٌ مُرَاءُونَ یَتَقَرَّءُونَ وَ یَتَنَسَّکُونَ حُدَثَاءُ سُفَهَاءُ لَا یُوجِبُونَ أَمْراً بِمَعْرُوفٍ وَ لَا نَهْیاً عَنْ مُنْکَرٍ إِلَّا إِذَا أَمِنُوا الضَّرَرَ یَطْلُبُونَ لِأَنْفُسِهِمُ الرُّخَصَ وَ الْمَعَاذِیرَ یَتَّبِعُونَ زَلَّاتِ الْعُلَمَاءِ وَ فَسَادَ عَمَلِهِمْ یُقْبِلُونَ عَلَی الصَّلَاهًِْ وَ الصِّیَامِ وَ مَا لَا یَکْلِمُهُمْ فِی نَفْسٍ وَ لَا مَالٍ وَ لَوْ أَضَرَّتِ الصَّلَاهًُْ بِسَائِرِ مَا یَعْمَلُونَ بِأَمْوَالِهِمْ وَ أَبْدَانِهِمْ لَرَفَضُوهَا کَمَا رَفَضُوا أَسْمَی الْفَرَائِضِ وَ أَشْرَفَهَا إِنَّ الْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْیَ عَنِ الْمُنْکَرِ فَرِیضَهًٌْ عَظِیمَهًٌْ بِهَا تُقَامُ الْفَرَائِضُ هُنَالِکَ یَتِمُّ غَضَبُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَیْهِمْ فَیَعُمُّهُمْ بِعِقَابِهِ فَیُهْلَکُ الْأَبْرَارُ فِی دَارِ الْفُجَّارِ وَ الصِّغَارُ فِی دَارِ الْکِبَارِ إِنَّ الْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْیَ عَنِ الْمُنْکَرِ سَبِیلُ الْأَنْبِیَاءِ وَ مِنْهَاجُ الصُّلَحَاءِ فَرِیضَهًٌْ عَظِیمَهًٌْ بِهَا تُقَامُ الْفَرَائِضُ وَ تَأْمَنُ الْمَذَاهِبُ وَ تَحِلُّ الْمَکَاسِبُ وَ تُرَدُّ الْمَظَالِمُ وَ تُعْمَرُ الْأَرْضُ وَ یُنْتَصَفُ مِنَ الْأَعْدَاءِ وَ یَسْتَقِیمُ الْأَمْرُ فَأَنْکِرُوا بِقُلُوبِکُمْ وَ الْفِظُوا بِأَلْسِنَتِکُمْ وَ صُکُّوا بِهَا جِبَاهَهُمْ وَ لَا تَخَافُوا فِی اللَّهِ لَوْمَهًَْ لَائِمٍ فَإِنِ اتَّعَظُوا وَ إِلَی الْحَقِّ رَجَعُوا فَلَا سَبِیلَ عَلَیْهِمْ إِنَّمَا السَّبِیلُ عَلَی الَّذِینَ یَظْلِمُونَ النَّاسَ وَ یَبْغُونَ فِی الْأَرْضِ بِغَیْرِ الْحَقِّ أُولئِکَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ هُنَالِکَ فَجَاهِدُوهُمْ بِأَبْدَانِکُمْ وَ أَبْغِضُوهُمْ بِقُلُوبِکُمْ غَیْرَ طَالِبِینَ سُلْطَاناً وَ لَا بَاغِینَ مَالًا وَ لَا مُرِیدِینَ بِظُلْمٍ ظَفَراً حَتَّی یَفِیئُوا إِلَی أَمْرِ اللَّهِ وَ یَمْضُوا عَلَی طَاعَتِه ...

امام باقر (علیه السلام) در آخرالزمان گروهی می‌باشند که از آن‌ها پیروی می‌شود؛ گروهی ریاکار که زهد می‌ورزند و عبادت می‌کنند ولی نوظهوران و ابلهانند، امر به معروفی و نهی از منکری را واجب نمی‌کنند مگر هنگامی‌که از ضرر و زیان ایمن باشند، برای خودشان آسانی، عذر و بهانه طلب می‌کنند، از لغزش‌های علماء و بدی عملشان پیروی می‌کنند، به نماز و روزه و چیزهایی که به جان و مالشان ضرر نمی‌زند روی می‌آورند و اگر نماز به همراه کارهای دیگری که انجام می‌دهند به اموال و بدن‌هایشان ضرر بزند، رهایش می‌کنند همان‌طور که بالاترین واجبات و شریف‌ترینشان را رها کردند؛ امر به معروف و نهی از منکر واجب بزرگی است که واجبات دیگر به‌وسیله‌ی آن برپا می‌شود. در آن هنگام خشم خدای عزّوجلّ بر آنان به نهایت می‌رسد؛ کیفرش را شامل همه‌ی افراد می‌کند؛ پس نیکان در خانه بدکاران و کودکان در خانه‌ی بزرگسالان هلاک می‌شوند. امر به معروف و نهی از منکر راه پیامبران و روشن صالحان و واجب بزرگی است که به‌وسیله‌ی آن واجبات دیگر برپا می‌شود و راه‌های دین و دنیا امنیّت پیدا می‌کند و کسب مال حلال می‌شود و حقوق مردم به آن‌ها برگردانده می‌شود و زمین آباد می‌شود و از دشمنان انتقام گرفته می‌شود و امر دین و دنیا استوار می‌شود؛ پس بدی‌ها را با قلب‌هایتان انکار کنید و با زبان‌هایتان سخن بگویید و با گفتارتان کارهای زشتشان را بر پیشانی و صورتشان بکوبید و در راه خدا از سرزنش سرزنش‌کننده نترسید؛ پس اگر موعظه را پذیرفتند و به‌سوی حقّ برگشتند ایرادی بر آن‌ها نیست؛ ایراد و مجازات بر کسانی است که به مردم ستم می‌کنند و در زمین به ناحق ظلم روامی‌دارند. برای آنان عذاب دردناکی است! در آن هنگام که موعظه نپذیرفتند و به‌سوی حق برنگشتند. با بدن‌هایتان با آن‌ها جهاد کنید و با قلب‌هایتان از آن‌ها منزجر باشید بدون اینکه طالب سلطه و فرمانروایی باشید و نه مالی بخواهید و نه خواستار پیروزی با ظلم‌کردن باشید تا اینکه به‌سوی فرمان خدا بازگردند و اطاعت او را به‌جا آورند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۷۲۶
الکافی، ج۵، ص۵۵
۱۴
(آل‌عمران/ ۱۰۴)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی عَمْرٍو الزُّبَیْرِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: قُلْتُ لَهُ أَخْبِرْنِی عَنِ الدُّعَاءِ إِلَی اللَّهِ وَ الْجِهَادِ فِی سَبِیلِه ... فَقَالَ ذَلِکَ لِقَوْمٍ لَا یَحِلُّ إِلَّا لَهُمْ وَ لَا یَقُومُ بِذَلِکَ إِلَّا مَنْ کَانَ مِنْهُمْ قُلْتُ مَنْ أُولَئِکَ قَالَ مَنْ قَامَ بِشَرَائِطِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِی الْقِتَالِ وَ الْجِهَادِ عَلَی الْمُجَاهِدِینَ فَهُوَ الْمَأْذُونُ لَهُ فِی الدُّعَاءِ إِلَی اللَّهِ عَزَّ وَ جَل ... فذَکرَ (الله عَزَّ وَ جَلَّ) مَنْ أَذِنَ لَهُ فِی الدُّعَاءِإِلَیْهِ بَعْدَهُ وَ بَعْدَ رَسُولِهِ فِی کِتَابِهِ فَقَالَ وَ لْتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَی الْخَیْرِ وَ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ أُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ثُمَّ أَخْبَرَ عَنْ هَذِهِ الْأُمَّهًِْ وَ مِمَّنْ هِیَ وَ أَنَّهَا مِنْ ذُرِّیَّهًِْ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) وَ مِنْ ذُرِّیَّهًِْ إِسْمَاعِیلَ مِنْ سُکَّانِ الْحَرَمِ مِمَّنْ لَمْ یَعْبُدُوا غَیْرَ اللَّهِ قَطُّ الَّذِینَ وَجَبَتْ لَهُمُ الدَّعْوَهًُْ دَعْوَهًُْ إِبْرَاهِیمَ وَ إِسْمَاعِیلَ (علیها السلام) مِنْ أَهْلِ الْمَسْجِدِ الَّذِینَ أَخْبَرَ عَنْهُمْ فِی کِتَابِهِ أَنَّهُ أَذْهَبَ عَنْهُمُ الرِّجْسَ وَ طَهَّرَهُمْ تَطْهِیراً الَّذِینَ وَصَفْنَاهُمْ قَبْلَ هَذَا فِی صِفَهًِْ أُمَّهًِْ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام).

امام صادق (علیه السلام) از ابوعمرو زبیری روایت است که گوید: به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: «درباره‌ی دعوت به‌سوی خدا و جهاد در راه او مرا آگاه کن ...». فرمود: «آن مواردی که گفتی برای گروهی خاص می‌باشد و برای غیر آن‌ها حلال نیست و جز کسی که از آن‌هاست به آن مبادرت نمی‌ورزد». گفتم: «آن‌ها چه کسانی هستند»؟ فرمود: «کسی‌که به شرایطی که خدای عزّوجلّ در جنگ و جهاد برای مجاهدین قرار داده قیام کند؛ پس به او اجازه داده شده است که به‌سوی خدای عزّوجلّ دعوت نماید ...؛ خدای عزّوجلّ کسی را که بعد از خودش و بعد از پیامبرش (صلی الله علیه و آله) به او اجازه دعوت به‌سوی خود داده است، در کتابش ذکر کرد و فرمود: وَ لْتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَی الْخَیْرِ وَ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ أُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُون؛ سپس از این گروه و از چه کسانی هستند خبر داد و اینکه آن‌ها از نسل ساکنان حرم، ابراهیم و اسماعیل (علیها السلام) و از کسانی هستند که هرگز غیر خدا را نپرستیدند؛ کسانی‌که دعای اهل مسجد، ابراهیم و اسماعیل (علیها السلام) در حقّ آن‌ها واجب مستجاب شد؛ کسانی‌که خداوند در کتابش از آن‌ها خبر داده که پلیدی و گناه را از آن‌ها دور کرده و آن‌ها را کاملًا پاک ساخته است؛ کسانی که پیش از این در وصف امّت ابراهیم (علیه السلام) توصیفشان نمودیم».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۷۲۶
الکافی، ج۵، ص۱۳/ تهذیب الأحکام، ج۶، ص۱۲۷/ وسایل الشیعهًْ، ج۹، ص۳۴
بیشتر