آیه ۱۰۵ - سوره آل‌عمران

آیه وَلا تَكُونُوا كَالَّذينَ تَفَرَّقُوا وَ اخْتَلَفُوا مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْبَيِّناتُ وَ أُولئِكَ لَهُمْ عَذابٌ عَظيمٌ [105]

و مانند كسانى نباشيد كه پس از آنكه نشانه‌هاى روشن [پروردگار] به آنان رسيد، پراكنده ‌شدند و اختلاف كردند؛ و آن‌ها عذاب عظيمى دارند.

۱
(آل‌عمران/ ۱۰۵)

السّجّاد (علیه السلام)- قَدِ انْتَحَلَتْ طَوَائِفُ مِنْ هَذِهِ الْأُمَّهًِْ بَعْدَ مُفَارَقَتِهَا أَئِمَّهًَْ الدِّینِ وَ الشَّجَرَهًَْ النَّبَوِیَّهًَْ إِخْلَاصَ الدِّیَانَهًِْ وَ أَخَذُوا أَنْفُسَهُمْ فِی مَخَائِلِ الرَّهْبَانِیَّهًِْ ... وَ ذَهَبَ الْآخَرُونَ إِلَی التَّقْصِیرِ فِی أَمْرِنَا وَ احْتَجُّوا بِمُتَشَابِهِ الْقُرْآنِ فَتَأَوَّلُوا بِآرَائِهِمْ وَ اتَّهَمُوا مَأْثُورَ الْخَبَرِ مِمَّا اسْتَحْسَنُوا یَقْتَحِمُونَ فِی أَغْمَارِ الشُّبُهَاتِ وَ دَیَاجِیرِ الظُّلُمَاتِ بِغَیْرِ قَبَسِ نُورٍ مِنَ الْکِتَابِ وَ لَا أَثَرَهًِْ عِلْمٍ مِنْ مَظَانِّ الْعِلْمِ بِتَحْذِیرٍ مُثَبِّطِینَ زَعَمُوا أَنَّهُمْ عَلَی الرُّشْدِ مِنْ غَیِّهِمْ وَ إِلَی مَنْ یَفْزَعُ خَلَفُ هَذِهِ الْأُمَّهًِْ وَ قَدْ دَرَسَتْ أَعْلَامُ الْمِلَّهًِْ وَ دَانَتِ الْأُمَّهًُْ بِالْفُرْقَهًِْ وَ الِاخْتِلَافِ یُکَفِّرُ بَعْضُهُمْ بَعْضاً وَ اللَّهُ تَعَالَی یَقُولُ وَ لا تَکُونُوا کَالَّذِینَ تَفَرَّقُوا وَ اخْتَلَفُوا مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْبَیِّناتُ فَمَنِ الْمَوْثُوقُ بِهِ عَلَی إِبْلَاغِ الْحُجَّهًِْ وَ تَأْوِیلِ الْحِکْمَهًِْ إِلَّا أَهْلُ الْکِتَابِ وَ أَبْنَاءُ أَئِمَّهًِْ الْهُدَی وَ مَصَابِیحُ الدُّجَی الَّذِینَ احْتَجَّ اللَّهُ بِهِمْ عَلَی عِبَادِهِ وَ لَمْ یَدَعِ الْخَلْقَ سُدًی مِنْ غَیْرِ حُجَّهًٍْ هَلْ تَعْرِفُونَهُمْ أَوْ تَجِدُونَهُمْ إِلَّا مِنْ فُرُوعِ الشَّجَرَهًِْ الْمُبَارَکَهًِْ وَ بَقَایَا الصَّفْوَهًِْ الَّذِینَ أَذْهَبَ اللَّهُ عَنْهُمُ الرِّجْسَ وَ طَهَّرَهُمْ تَطْهِیراً وَ بَرَّأَهُمْ مِنَ الْآفَاتِ وَ افْتَرَضَ مَوَدَّتَهُمْ فِی الْکِتَابِ.

امام سجّاد (علیه السلام) گروه‌هایی از این امّت پس از جداشدن از پیشوایان دین و درخت نبوّت خود را به اخلاص در دینداری نسبت دادند و خود را در آثار و نشانه‌های رهبانیّت قرار دادند ... و گروهی دیگر در امر ما کوتاهی کردند و به آیات متشابه قرآن احتجاج کردند و با نظر و رأی خودشان آن را تأویل کردند و اخبار رسیده از معصومین (علیهم السلام) را به خاطر برداشت‌هایی که خود پسندیدند متهم کردند. خود را در نادانی‌های شبهات و سرگردانی‌های تاریکی‌ها انداختند بدون آنکه شعله‌ای از نور قرآن و نه برداشت علمی از جایگاه‌های علم برای پرهیز داشته باشند. بازدارندگانی هستند که گمان می‌کنند از گمراهی‌شان هدایت یافته‌اند. فرزندان این امّت به چه کسی پناه برند درحالی‌که نشانه‌های دین پاک و محو شده و امّت به سبب تفرقه و اختلاف خوار شده‌اند؛ بعضی افراد بعضی دیگر را تکفیر می‌کنند حال آنکه خدای تعالی می‌فرماید: وَ لا تَکُونُوا کَالَّذِینَ تَفَرَّقُوا وَ اخْتَلَفُوا مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْبَیِّناتُ؛ پس چه کسی در رساندن دلیل و برهان و تأویل حکمت مورد اعتماد است به جز کسانی‌که اهل قرآن و فرزندان امامان هدایت و چراغ‌های تاریکی‌ها هستند؛ کسانی‌که خداوند به‌وسیله‌ی آن‌ها بر بندگانش احتجاج فرمود و خلقش را بی‌هدف و بدون دلیل و حجّت رها نکرد. آیا آن‌ها را از غیر شاخه‌های درخت مبارک می‌شناسید و می‌یابید همان باقی‌مانده برگزیدگانی که خداوند پلیدی و گناه را از آن‌ها دور کرده و آن‌ها را کاملاً پاک کرده و از آسیب‌ها دورشان ساخته و دوستی‌شان را در قرآن واجب نموده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۷۲۸
بحارالأنوار، ج۲۷، ص۱۹۳/ کشف الغمهًْ، ج۲، ص۹۹
۲
(آل‌عمران/ ۱۰۵)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- کَتَبَ إِلَی مُعَاوِیَهًْ ... أَدْعُوکَ یَا مُعَاوِیَهًُْ إِلَی اللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ کِتَابِهِ وَ وَلِیِّ أَمْرِهِ الْحَکِیمِ مِنْ آلِ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) وَ إِلَی الَّذِی أَقْرَرْتَ بِهِ زَعَمْتَ إِلَی اللَّهِ وَ الْوَفَاءِ بِعَهْدِهِ وَ مِیثاقَهُ الَّذِی واثَقَکُمْ بِهِ إِذْ قُلْتُمْ سَمِعْنا وَ أَطَعْنا وَ لا تَکُونُوا کَالَّذِینَ تَفَرَّقُوا وَ اخْتَلَفُوا مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْعِلْمُ بَغْیاً بَیْنَهُمْ وَ لا تَکُونُوا کَالَّتِی نَقَضَتْ غَزْلَها مِنْ بَعْدِ قُوَّةٍ أَنْکاثاً تَتَّخِذُونَ أَیْمانَکُمْ دَخَلًا بَیْنَکُمْ أَنْ تَکُونَ أُمَّةٌ هِیَ أَرْبی مِنْ أُمَّةٍ فَنَحْنُ الْأُمَّهًُْ الْأَرْبَی.

امام علی (علیه السلام) به معاویه نوشت: «... ای معاویه! تو را به‌سوی خدا و رسولش (صلی الله علیه و آله) و کتابش و ولیّ امرش که صاحب حکمت و از خاندان ابراهیم (علیه السلام) است فرامی‌خوانم. به‌سوی کسی که گمان کردی به او اعتراف کرده‌ای؛ به‌سوی خدا و وفای به عهدش و پیمانی که با تأکید از شما گرفت، آن زمان که گفتید: «شنیدیم و اطاعت کردیم»! وَ لا تَکُونُوا کَالَّذِینَ تَفَرَّقُوا وَ اخْتَلَفُوا مِنْ بَعْدِ ما جاءَهُمُ الْعِلْمُ بَغْیاً بَیْنَهُمْ و همانند آن زن سبک مغز نباشید که پشم‌های تابیده خود را پس از استحکام وامی‌تابید! درحالی‌که سوگند و پیمان خود را وسیله‌ی خیانت و فساد قرار می‌دهید به خاطر اینکه گروهی جمعیّتشان از گروه دیگر بیشتر است و امّت بیشتر ما هستیم».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۷۲۸
بحارالأنوار، ج۳۳، ص۱۳۸
بیشتر