آیه ۱۱۷ - سوره آل‌عمران

آیه مَثَلُ ما يُنْفِقُونَ في هذِهِ الْحَياةِ الدُّنْيا كَمَثَلِ ريحٍ فيها صِرٌّ أَصابَتْ حَرْثَ قَوْمٍ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ فَأَهْلَكَتْهُ وَ ما ظَلَمَهُمُ اللهُ وَ لكِنْ أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ [117]

آنچه آن‌ها در اين زندگى دنيا انفاق مى‌كنند، همانند باد سوزانى است كه به زراعت قومى كه بر خود ستم كرده ‌[و در جايگاه نامناسب، كشت‌ نموده‌اند]، بوزد و آن را نابود سازد. خدا به آن‌ها ستم نكرده؛ بلكه آن‌ها، خودشان به خويشتن ستم‌ مى‌كنند.

آنچه آن‌ها در این زندگی دنیا انفاق می‌کنند، همانند باد سوزانی است که به زراعت قومی که بر خود ستم کرده [و در جایگاه نامناسب، کشت نموده‌اند]، بوزد و آن را نابود سازد

۱ -۱
(آل‌عمران/ ۱۱۷)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- وَ أما مَا فِی کِتَابِ اللَّهِ تَعَالَی مِنْ ضَرْبِ الْأَمْثَالِ فَمِثْلُ قَوْلِهِ تَعَالَی‌مَثَلُ ما یُنْفِقُونَ فِی هذِهِ الْحَیاةِ الدُّنْیا کَمَثَلِ رِیحٍ فِیها صِرٌّ أَصابَتْ حَرْثَ قَوْمٍ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ الْآیَهًَْ وَ إِنَّمَا ضَرَبَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ هَذِهِ الْأَمْثَالَ لِلنَّاسِ فِی کِتَابِهِ لِیَعْتَبِرُوا بِهَا وَ یَسْتَبْدِلُوا بِهَا مَا أَرَادَهُ مِنْهُمْ مِنَ الطَّاعَهًِْ وَ هُوَ کَثِیرٌ فِی کِتَابِهِ تَعَالَی.

امام علی (علیه السلام) و امّا مثال‌هایی که در کتاب خدای تعالی وجود دارد مانند این سخن خدای تعالی است: مَثَلُ ما یُنْفِقُونَ فِی هذِهِ الْحَیاةِ الدُّنْیا کَمَثَلِ رِیحٍ فِیها صِرٌّ أَصابَتْ حَرْثَ قَوْمٍ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُم ... خداوند سبحان این‌ها را برای مردم در کتابش مثل زده تا از آن عبرت بگیرند و آن مثل‌ها را به طاعتی که از آن‌ها خواسته تبدیل کنند و آن مثل‌ها در کتاب خدای تعالی زیاد است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۷۴۴
بحارالأنوار، ج۹۰، ص۶۷
۱ -۲
(آل‌عمران/ ۱۱۷)

علیّ‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- ثُمَّ ضَرَبَ لِلْکُفَّارِ مَنْ أَنْفَقَ مَالَهُ فِی غَیْرِ طَاعَهًِْ اللَّهِ مَثَلًا فَقَالَ: مَثَلُ ما یُنْفِقُونَ فِی هذِهِ الْحَیاةِ الدُّنْیَا کَمَثَلِ رِیحٍ فِیهَا صِرٌّ أَیْ بَرْدٌ أَصابَتْ حَرْثَ قَوْمٍ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ فَأَهْلَکَتْهُ أَیْ زَرْعَهُمْ وَ مَا ظَلَمَهُمُ اللهُ وَ لکِنْ کَانُوا أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) سپس برای کفّار درباره‌ی کسی که مالش را در غیر طاعت خداوند انفاق کند این مثال را زد. مَثَلُ ما یُنْفِقُونَ فی هذِهِ الْحَیاةِ الدُّنْیا کَمَثَلِ ریحٍ فیها صِرٌّ یعنی باد [سوزان] و سرد، أَصابَتْ حَرْثَ قَوْمٍ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ فَأَهْلَکَتْهُ یعنی کشتهایشان وَ ما ظَلَمَهُمُ اللهُ وَ لکِنْ أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُون.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۷۴۴
القمی، ج۱، ص۱۱۰

خدا به آن‌ها ستم نکرده؛ بلکه آن‌ها، خودشان به خویشتن ستم می‌کنند

۲ -۱
(آل‌عمران/ ۱۱۷)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- فَإِنَّ اللَّهَ خَلَقَ الْخَلْقَ بِقُدْرَتِهِ وَ جَعَلَ بَیْنَهُمُ الْفَضَائِلَ بِعِلْمِهِ، وَ جَعَلَ مِنْهُ عِبَاداً اخْتَارَهُمْ لِنَفْسِهِ لِیَحْتَجَّ بِهِمْ عَلَی خَلْقِهِ، فَجَعَلَ عَلَامَهًَْ مَنْ أَکْرَمَ مِنْهُمْ طَاعَتَهُ، وَ عَلَامَهًَْ مَنْ أَهَانَ مِنْهُمْ مَعْصِیَتَهُ، وَ جَعَلَ ثَوَابَ أَهْلِ طَاعَتِهِ النَّضِرَهًَْ فِی وَجْهِهِ فِی دَارِ الْأَمْنِ وَ الْخُلْدِ الَّذِی لَا یُرَوِّعُ أَهْلَهُ، وَ جَعَلَ عُقُوبَهًَْ مَعْصِیَتِهِ نَاراً تَأَجَّجُ لِغَضَبِه وَ ما ظَلَمَهُمُ اللهُ وَ لکِنْ أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُون.

امام علی (علیه السلام) همانا که خداوند به قدرت خویش خلق را پدید آورد و به دانش خویش فضایل را میان آنان نهاد و از میان خلق، بندگانی برآورد و برای خویش برگزید تا با آنان بر خلق خویش احتجاج کند. نشانه‌ی کسانی را که گرامی داشت اطاعت خویش قرار داد و نشانه‌ی کسانی را که خوار کرد معصیت خویش قرارداد، پاداش اهل طاعتش را رو سفیدی سرای جاوید قرار داد و کیفر اهل معصیتش را آتشی قرار داد که از شدّت خشم او زبانه کشد: وَ ما ظَلَمَهُمُ اللهُ وَ لکِنْ أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُون.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۷۴۴
بحارالأنوار، ج۳۴، ص۲۶۳/ کتاب سلیم بن قیس، ص۷۱۵
بیشتر