آیه ۷ - سوره آل‌عمران

آیه هُوَ الَّذي أَنْزَلَ عَلَيْكَ الْكِتابَ مِنْهُ آياتٌ مُحْكَماتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتابِ وَ أُخَرُ مُتَشابِهاتٌ فَأَمَّا الَّذينَ في قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ ابْتِغاءَ الْفِتْنَةِ وَ ابْتِغاءَ تَأْويلِهِ وَ ما يَعْلَمُ تَأْويلَهُ إِلَّا اللهُ وَ الرّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنّا بِهِ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنا وَ ما يَذَّكَّرُ إِلّا أُولُوا الْأَلْبابِ [7]

او كسى است كه اين كتاب آسمانى را بر تو نازل ‌كرد كه بخشى از آن، آيات «محكم» (صريح و روشن) است كه اساس اين كتاب مى‌باشد؛ [و پيچيدگى آيات ديگر، را برطرف مى‌كند]. و بخشى ديگر، «متشابه» [و پيچيده] است. امّا آن‌ها كه در قلوبشان انحراف است، به‌دنبال آيات متشابه‌اند، تا فتنه‌انگيزى كنند [و مردم را گمراه ‌سازند] و تفسير [نادرستى] براى آن مى‌طلبند؛ در‌حالى‌كه تفسير آن‌ها را، جز خدا و راسخان در علم، نمى‌دانند. [آن‌ها كه به‌دنبال درك اسرار آيات قرآنند] مى‌گويند: «ما به آن ايمان آورديم؛ تمامى آن از جانب پروردگار ماست». و جز خردمندان، متذكّر نمى‌شوند [و اين حقيقت را درك نمى‌كنند].

او کسی است که این کتاب آسمانی را بر تو نازل کرد که بخشی از آن، آیات «محکم» صریح و روشن) است، که اساس این کتاب می‌باشد؛ [و پیچیدگی آیات دیگر، را برطرف می‌کند]. و بخشی دیگر، «متشابه» [و پیچیده] است

۱ -۱
(آل‌عمران/ ۷)

الصّادق (علیه السلام)- أَنَّهُ سُئِلَ (علیه السلام) عَنِ الْمُحْکَمِ وَ الْمُتَشَابِهِ؟ فَقَالَ: الْمُحْکَمُ مَا یُعْمَلُ بِهِ وَ الْمُتَشَابِهُ مَا اشْتَبَهَ عَلَی جَاهِلِهِ.

امام صادق (علیه السلام) از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی محکم و متشابه سؤال شد. ایشان در جواب فرمود: «محکم آن است که به آن عمل شود و متشابه آن است که امر آن بر کسی که آن را نمی‌داند، مشتبه می‌شود».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۴۶۴
بحارالأنوار، ج۶۶، ص۹۳/ البرهان
۱ -۲
(آل‌عمران/ ۷)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ عَمِلَ بِالْمَقَایِیسِ فَقَدْ هَلَکَ وَ أَهْلَکَ وَ مَنْ أَفْتَی النَّاسَ بِغَیْرِ عِلْمٍ وَ هُوَ لَا یَعْلَمُ النَّاسِخَ مِنَ الْمَنْسُوخِ وَ الْمُحْکَمَ مِنَ الْمُتَشَابِهِ فَقَدْ هَلَکَ وَ أَهْلَک.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) هرکس عمل به قیاس کند هلاک است و هلاک کرده است و هرکس به مردم فتوی دهد و ناسخ از منسوخ و محکم از متشابه را نشناسد هلاک است و هلاک کرده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۴۶۴
الکافی، ج۱، ص۴۳/ نورالثقلین
۱ -۳
(آل‌عمران/ ۷)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌بَصِیرٍ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: سَمِعْتُهُ یَقُولُ إِنَّ الْقُرْآنَ زَاجِرٌ وَ آمِرٌ یَأْمُرُ بِالْجَنَّهًِْ وَ یَزْجُرُ عَنِ النَّارِ وَ فِیهِ مُحْکَمٌ وَ مُتَشَابِهٌ فَأَمَّا الْمُحْکَمُ فَیُؤْمِنُ بِهِ وَ یَعْمَلُ بِهِ وَ یَدِینُ بِهِ وَ أما الْمُتَشَابِهُ فَیُؤْمِنُ بِهِ وَ لَا یَعْمَلُ بِهِ.

امام صادق (علیه السلام) ابوبصیر گوید: از امام صادق (علیه السلام) شنیدم که می‌فرمود: «قرآن، بازدارنده و امرکننده است؛ به رفتن به بهشت امر می‌کند، از آتش جهنّم بازمی‌دارد و در آن آیات محکم و متشابه وجود دارد؛ محکمات، آیاتی است که بدان ایمان آورده و عمل می‌شود و از آن‌ها پند و عبرت گرفته می‌شود و آیات متشابه، آیاتی است که به آن‌ها ایمان آورده می‌شود ولی به آن‌ها عمل نمی‌شود».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۴۶۴
بحارالأنوار، ج۲۳، ص۱۹۱/ بحارالأنوار، ج۸۹، ص۳۸۲ و وسایل الشیعهًْ، ج۲۷، ص۱۹۸ و بحارالأنوار، ج۲۳، ص۱۹۸ و بحارالأنوار، ج۲، ص۲۳۷ و مستدرک الوسایل، ج۱۷، ص۳۲۶ و بصایرالدرجات، ص۲۰۳ و العیاشی، ج۱، ص۱۶۲؛ فیهم: «زاجر و آمر یأمر بالجنّهًْ و یزجر عن النّار» محذوفٌ / القمی، ج۲، ص۴۵۱/ نورالثقلین/ البرهان
۱ -۴
(آل‌عمران/ ۷)

الصّادق (علیه السلام)- سَأَلُوا عَنْ الصَّادِقِ (علیه السلام) عَنْ تَفْسِیرِ الْمُحْکَمِ مِنْ کِتَابِ اللَّهِ. فَقَالَ: أما الْمُحْکَمُ الَّذِی لَمْ یَنْسَخْهُ شَیْءٌ فَقَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ هُوَ الَّذِی أَنْزَلَ عَلَیْکَ الْکِتابَ مِنْهُ آیاتٌ مُحْکَماتٌ هُنَّ أُمُّ الْکِتابِ وَ أُخَرُ مُتَشابِهاتٌ الْآیَهًَْ وَ إِنَّمَا هَلَکَ النَّاسُ فِی الْمُتَشَابِهِ لِأَنَّهُمْ لَمْ یَقِفُوا عَلَی مَعْنَاهُ وَ لَمْ یَعْرِفُوا حَقِیقَتَهُ فَوَضَعُوا لَهُ تَأْوِیلًا مِنْ عِنْدِ أَنْفُسِهِمْ بِآرَائِهِمْ وَ اسْتَغْنَوْا بِذَلِکَ عَنْ مَسْأَلَهًِْ الْأَوْصِیَاءِ وَ نَبَذُوا قَوْلَ رسول‌الله (صلی الله علیه و آله) وَرَاءَ ظُهُورِهِمْ.

امام صادق (علیه السلام) از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی تفسیر آیات محکم کتاب خدا سؤال کردند. فرمود: «آیه‌ی محکمی که چیزی آن را نسخ نکرده سخن خدای عزّوجلّ است: هُوَ الَّذِی أَنْزَلَ عَلَیْکَ الْکِتابَ مِنْهُ آیاتٌ مُحْکَماتٌ هُنَّ أُمُّ الْکِتابِ وَ أُخَرُ مُتَشابِهاتٌ ... و مردم درباره‌ی متشابه هلاک شدند؛ چون آن‌ها معنای آن را نفهمیدند و حقیقت آن را ندانستند و در نتیجه از پیش خودشان و با نظر خودشان برای آن معنایی قرار دادند و با این کار خود را از سؤال کردن از جانشینان پیامبر (صلی الله علیه و آله) بی‌نیاز دانستند و سخن رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) را پشت سر انداختند و [به آن عمل نکردند]».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۴۶۴
وسایل الشیعهًْ، ج۲۷، ص۲۰۰
۱ -۵
(آل‌عمران/ ۷)

الباقر (علیه السلام)- إِنَّ أُنَاساً تَکَلَّمُوا فِی هَذَا الْقُرْآنِ بِغَیْرِ عِلْمٍ وَ ذَلِکَ أَنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یَقُولُ هُوَ الَّذِی ... الْآیَهًَْ فَالْمَنْسُوخَاتُ مِنَ الْمُتَشَابِهَاتِ وَ الْمُحْکَمَاتُ مِنَ النَّاسِخَاتِ.

امام باقر (علیه السلام) بعضی از مردم درباره‌ی قرآن بدون هیچ علم و دانشی سخن می‌گویند و این درحالی است که خداوند تبارک‌وتعالی می‌فرماید: هُوَ الَّذی أَنْزَلَ عَلَیْکَ الْکِتابَ مِنْهُ آیاتٌ مُحْکَماتٌ هُنَّ أُمُّ الْکِتابِ وَ أُخَرُ مُتَشابِهاتٌ فَأَمَّا الَّذینَ فی قُلُوبِهِمْ زَیْغٌ فَیَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ ابْتِغاءَ الْفِتْنَةِ وَ ابْتِغاءَ تَأْویلِهِ وَ ما یَعْلَمُ تَأْویلَهُ إِلَّا اللهُ با توجّه به این آیه آیات منسوخ، جزء متشابهات و آیات ناسخ، جزء محکمات هستند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۴۶۴
الکافی، ج۲، ص۲۸/ بحارالأنوار، ج۶۶، ص۸۵/ نورالثقلین/ البرهان/ بحرالعرفان، ج۳، ص۳۴/ وسایل الشیعهًْ، ج۲۷، ص۱۸۲/ وسایل الشیعهًْ، ج۲۷، ص۱۸۲؛ فیه: «و النّاسخات عن المحکمات» بدلٌ «و المحکمات من النّاسخات»
۱ -۶
(آل‌عمران/ ۷)

علیّ‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- فَأَمَّا الْمُحْکَمُ مِنَ الْقُرْآنِ فَهُوَ مَا تَأْوِیلُهُ فِی تَنْزِیلِهِ وَ أَمَّا الْمُتَشَابِهُ فَمَا کَانَ فِی الْقُرْآنِ مِمَّا لَفْظُهُ وَاحِدٌ وَ مَعَانِیهِ مُخْتَلِفَهًٌْ.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) آیات محکم قرآن، آیاتی است که معنایش در آیاتِ نازل شده، آمده ولی آیات متشابه آیاتی در قرآن است که لفظش یکی و معانیش مختلف است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۴۶۴
القمی، ج۱، ص۹۶/ البرهان/ نورالثقلین
۱ -۷
(آل‌عمران/ ۷)

الصّادق (علیه السلام)- کِتَابُ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ عَلَی أَرْبَعَهًِْ أَشْیَاءَ عَلَی الْعِبَارَهًِْ وَ الْإِشَارَهًِْ وَ اللَّطَائِفِ وَ الْحَقَائِقِ فَالْعِبَارَهًُْ لِلْعَوَامِّ وَ الْإِشَارَهًُْ لِلْخَوَاصِ وَ اللَّطَائِفُ لِلْأَوْلِیَاءِ وَ الْحَقَائِقُ لِلْأَنْبِیَاء.

امام صادق (علیه السلام) کتاب خدا (قرآن) به چهار صورت است. عبارت و اشاره و لطیفه‌ها و حقایق؛ عبارت مخصوص عوام است و اشاره مربوط به خواص است و لطایف مخصوص اولیا و حقایق مخصوص انبیاء (علیهم السلام) است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۴۶۶
بحارالأنوار، ج۷۵، ص۲۷۸
۱ -۸
(آل‌عمران/ ۷)

العسکری (علیه السلام)- لَیْسَ کُلُّ آیَهًٍْ مُشْتَبِهَهًًْ فِی الْقُرْآنِ کَانَتِ الْآیَهًُْ حُجَّهًًْ عَلَی حُکْمِ الْآیَاتِ اللَّاتِی أُمِرَ بِالْأَخْذِ بِهَا وَ تَقْلِیدِهَا.

امام عسکری (علیه السلام) و این‌طور نیست که هر آیه‌ی متشابه و مبهمی بتواند بر آیاتی محکم که مأمور به تحصیل و تقلید آن‌ها هستیم حجّت و دلیل باشد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۴۶۶
بحارالأنوار، ج۵، ص۲۴/ الاحتجاج، ج۲، ص۴۵۳/ تحف العقول، ص۴۷۴؛ فیه: «کلما وردت» بدلٌ «کل آیهًْ» و «محکم» بدلٌ «حکم» و «تقلیدها» محذوفٌ
۱ -۹
(آل‌عمران/ ۷)

الرّضا (علیه السلام)- عَنْ أَبِی حَیُّونٍ مَوْلَی الرِّضَا (علیه السلام) قَالَ مَنْ رَدَّ مُتَشَابِهَ الْقُرْآنِ إِلَی مُحْکَمِهِ هُدِیَ إِلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ ثُمَّ قَالَ: إِنَّ فِی أَخْبَارِنَا مُتَشَابِهاً کَمُتَشَابِهِ الْقُرْآنِ وَ مُحْکَماً کَمُحْکَمِ الْقُرْآنِ فَرُدُّوا مُتَشَابِهَهَا إِلَی مُحْکَمِهَا وَ لَا تَتَّبِعُوا مُتَشَابِهَهَا دُونَ مُحْکَمِهَا فَتَضِلُّوا.

امام رضا (علیه السلام) ابوحیّون گوید: امام رضا (علیه السلام) می‌فرماید: این بهتر است هرکه متشابهات قرآن را به محکمات آن ارجاع دهد به راه راست هدایت شده است. سپس فرمود: «در اخبار ما نیز همانند قرآن محکم و متشابه وجود دارد لذا متشابهات آن را به محکمات آن ارجاع دهید و صرفاً به‌دنبال متشابهات آن نروید که گمراه می‌شوید».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۴۶۶
نورالثقلین

امّا آن‌ها که در قلوبشان انحراف است، به‌دنبال آیات متشابه‌اند، تا فتنه‌انگیزی کنند [و مردم را گمراه سازند]؛ و تفسیر [نادرستی] برای آن می‌طلبند

۲ -۱
(آل‌عمران/ ۷)

علیّ‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- زَیْغٌ أَی شَکٌّ.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) منظور از زَیْغٌ شک است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۴۶۶
القمی، ج۱، ص۹۶/ البرهان/ نورالثقلین
۲ -۲
(آل‌عمران/ ۷)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- أَنَا مَدِینَهًُْ الْعِلْمِ وَ فِی مَوْضِعٍ أَنَا مَدِینَهًُْ الْحِکْمَهًِْ وَ عَلِیٌّ (علیه السلام) بَابُهَا فَمَنْ أَرَادَ الْحِکْمَهًَْ فَلْیَأْتِهَا مِنْ بَابِهَا وَ کُلُّ هَذَا مَنْصُوصٌ فِی کِتَابِهِ تَعَالَی إِلَّا أَنَّ لَهُ أَهْلًا یَعْلَمُونَ تَأْوِیلَهُ فَمَنْ عَدَلَ عَنْهُمْ إِلَی الَّذِینَ یَنْتَحِلُونَ مَا لَیْسَ لَهُمْ وَ یَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ ابْتِغاءَ الْفِتْنَةِ وَ ابْتِغاءَ تَأْوِیلِهِ وَ هُوَ تَأْوِیلُهُ بِلَا بُرْهَانٍ وَ لَا دَلِیلٍ وَ لَا هُدًی هَلَکَ وَ أَهْلَکَ وَ خَسِرَتْ صَفْقَتُهُ وَ ضَلَّ سَعْیُهُ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) من شهر علم هستم و درجای دیگری گفت: «من شهر حکمت می‌باشم و علی (علیه السلام) هم در آن شهر می‌باشد اکنون هرکس طالب حکمت و یا علم هست باید از آن در وارد گردد و علم و حکمت فراگیرد». تمام این مطالبی که ذکر شد در کتاب خدا به آن تصریح شده است و کسانی هستند که تأویل آن را می‌دانند اکنون هرکس از آن‌ها عدول کند و به‌طرف کسانی که خود را عالم می‌دانند بروند و از آن‌ها که قلوبشان منحرف است، به دنبال آیات متشابه‌اند تا فتنه‌انگیزی کنند و تفسیر [نادرست] برای آن می‌طلبند پیروی کنند گرفتار شبهه می‌شوند و بدون برهان و دلیل خود را هلاک می‌کنند و دیگران را هم به هلاکت می‌رسانند. آن‌ها زیان می‌کنند و از کوشش خود استفاده‌ای نمی‌برند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۴۶۶
بحارالأنوار، ج۹۰، ص۵۷
۲ -۳
(آل‌عمران/ ۷)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) قَالَ اللَّهُ جَلَّ جَلَالُهُ مَا آمَنَ بِی مَنْ فَسَّرَ بِرَأْیِهِ کَلَامِی.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) خداوند عزّوجلّ فرموده است: «هرکه کلام مرا با رأی و نظر خود تفسیر کند به من ایمان نیاورده است»!

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۴۶۶
وسایل الشیعهًْ، ج۲۷، ص۴۵/ نورالثقلین

درحالی‌که تفسیر آن‌ها را، جز خدا و راسخان در علم، نمی‌دانند. [آن‌ها که به‌دنبال درک اسرار آیات قرآنند] می‌گویند: «ما به آن ایمان آوردیم؛ تمامی آن از جانب پروردگار ماست». و جز خردمندان، متذکّر نمی‌شوند [و این حقیقت را درک نمی‌کنند]

۳ -۱
(آل‌عمران/ ۷)

الباقر (علیه السلام)- {قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فِی یَومِ الغَدِیرِ} مَعَاشِرَ النَّاسِ تَدَبَّرُوا الْقُرْآنَ وَ افْهَمُوا آیَاتِهِ وَ انْظُرُوا إِلَی مُحْکَمَاتِهِ وَ لَا تَتَّبِعُوا مُتَشَابِهَهُ فَوَ اللَّهِ لَنْ یُبَیِّنَ لَکُمْ زَوَاجِرَهُ وَ لَا یُوَضِّحُ لَکُمْ تَفْسِیرَهُ إِلَّا الَّذِی أَنَا آخِذٌ بِیَدِهِ وَ مُصْعِدُهُ إِلَیَّ وَ شَائِلٌ بِعَضُدِهِ وَ مُعْلِمُکُمْ أَنَّ مَنْ کُنْتُ مَوْلَاهُ فَهَذَا عَلِیٌّ (علیه السلام) مَوْلَاهُ وَ هُوَ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) أَخِی وَ وَصِیِّی وَ مُوَالاتُهُ مِنَ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ أَنْزَلَهَا عَلَی.

امام باقر (علیه السلام) ای گروه مردم! درباره‌ی قرآن تدبّر کنید و آیات محکم آن را نیکو بفهمید و از آیات متشابه پیروی مکنید و به خدا سوگند هرگز کسی دشواری‌ها و تفسیر آن را برای شما روشن نمی‌کند، جز همین‌کس که من دست او را می‌گیرم و به‌سوی خود برمی‌آورم و بازویش را برمی‌افرازم و به شما اعلام می‌کنم که هرکس من مولای اویم این علی (علیه السلام) مولای اوست، یعنی علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) که برادر و وصیّ من است و ولایت او از سوی خداوند متعال بر من نازل شده است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۴۶۶
بحارالأنوار، ج۳۷، ص۲۰۲/ نورالثقلین
۳ -۲
(آل‌عمران/ ۷)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- مَا نَزَلَتْ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) آیَهًٌْ مِنَ الْقُرْآنِ إِلَّا أَقْرَأَنِیهَا وَ أَمْلَاهَا عَلَیَّ فَکَتَبْتُهَا بِخَطِّی وَ عَلَّمَنِی تَأْوِیلَهَا وَ تَفْسِیرَهَا وَ نَاسِخَهَا وَ مَنْسُوخَهَا وَ مُحْکَمَهَا وَ مُتَشَابِهَهَا.

امام علی (علیه السلام) آیه‌ای بر رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) نازل نشد جز اینکه برای من خواند و املاء فرمود و من به خط خود نوشتم و تأویل و تفسیر و ناسخ و منسوخ و محکم و متشابه و خاصّ و عام آن را به من آموخت.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۴۶۸
الکافی، ج۱، ص۶۴/ نورالثقلین
۳ -۳
(آل‌عمران/ ۷)

الصّادق (علیه السلام)- وَ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ آلُ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله).

امام صادق (علیه السلام) وَ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ، همان خاندان محمّد (صلی الله علیه و آله) می‌باشند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۴۶۸
بحارالأنوار، ج۲۳، ص۱۹۱/ وسایل الشیعهًْ، ج۲۷، ص۱۹۸/ بحارالأنوار، ج۲، ص۲۳۷ و مستدرک الوسایل، ج۱۷، ص۳۲۶ و بصایرالدرجات، ص۲۰۳؛ فیهم: «هم آل محمّد» محذوفٌ / العیاشی، ج۱، ص۱۶۲/ القمی، ج۲، ص۴۵۱/ نورالثقلین/ البرهان
۳ -۴
(آل‌عمران/ ۷)

الصّادق (علیه السلام)- وَالرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) وَ الْأَئِمَّهًُْ (علیهم السلام).

امام صادق (علیه السلام) وَالرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ منظور، علی (علیه السلام) و دیگر ائمّه (علیهم السلام) می‌باشند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۴۶۸
الکافی، ج۱، ص۴۱۴/ بحارالأنوار، ج۲۳، ص۲۰۸/ وسایل الشیعهًْ، ج۲۷، ص۱۷۹/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۱۰۶/ الصراط المستقیم، ج۱، ص۲۹۲/ العیاشی، ج۱، ص۱۶۲/ المناقب، ج۴، ص۴۲۱/ نورالثقلین/ البرهان
۳ -۵
(آل‌عمران/ ۷)

الباقر (علیه السلام)- نَحْنُ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ.

امام باقر (علیه السلام) ما وَ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ هستیم.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۴۶۸
بحارالأنوار، ج۲۳، ص۱۸۹/ بحارالأنوار، ج۲۳، ص۱۸۴/ بحارالأنوار، ج۲۳، ص۲۹۱/ نورالثقلین/ البرهان
۳ -۶
(آل‌عمران/ ۷)

الصّادق (علیه السلام)- نَحْنُ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ وَ نَحْنُ نَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ.

امام صادق (علیه السلام) ما وَ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ هستیم و ما تأویل آن را می‌دانیم.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۴۶۸
بحارالأنوار، ج۲۳، ص۱۹۸/ بحارالأنوار، ج۲۳، ص۱۹۸/ البرهان/ نورالثقلین
۳ -۷
(آل‌عمران/ ۷)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- أَیْنَ الَّذِینَ زَعَمُوا أَنَّهُمُ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ دُونَنَا کَذِباً وَ بَغْیاً عَلَیْنَا وَ حَسَداً لَنَا.

امام علی (علیه السلام) کجا هستند کسانی که خیال می‌کنند وَ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ غیر از ما هستند به‌خاطر دروغ و ستمگری و حسادتی که به ما دارند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۴۶۸
بحارالأنوار، ج۲۳، ص۲۰۵/ نورالثقلین؛ فیه: «و حسد آلنا» محذوفٌ
۳ -۸
(آل‌عمران/ ۷)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- لَیْسَ مِنَ الْقُرْآنِ آیَهًٌْ إِلَّا وَ لَهَا ظَهْرٌ وَ بَطْنٌ وَ مَا مِنْ حَرْفٍ إِلَّا وَ لَهُ تَأْوِیلٌ وَ ما یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ وَ فِی رِوَایَهًٍْ أُخْرَی وَ مَا مِنْهُ حَرْفٌ إِلَّا وَ لَهُ حَدُّ مُطَّلِعٌ عَلَی ظَهْرِ الْقُرْآنِ وَ بَطْنِهِ وَ تَأْوِیلِهِ وَ ما یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ الرَّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ نَحْنُ آلَ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله).

پیامبر (صلی الله علیه و آله) در قرآن آیه‌ای وجود ندارد، مگر اینکه دارای ظاهر و باطنی است و هیچ حرفی از قرآن نیست که دارای حدّ و حدود نباشد و هر حدّی سرآغازی در ظاهر و باطن قرآن و تأویل آن دارد وَ ما یَعْلَمُ تَأْویلَهُ إِلَّا اللهُ وَ الرّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ ما آل‌محمّد (صلی الله علیه و آله) هستیم.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۴۶۸
بحارالأنوار، ج۳۳، ص۱۵۵/ کتاب سلیم بن قیس، ص۷۶۹؛ فیه: «و ما منه حرفٌ الا و له ... و تأویله» محذوفٌ / البرهان؛ فیه: و ما منه ... و فی روایهًْ اخری» محذوفٌ
بیشتر