آیه ۳۴ - سوره ابراهیم

آیه وَ آتاكُمْ مِنْ كُلِّ ما سَأَلْتُمُوهُ وَ إِنْ تَعُدُّوا نِعْمَتَ اللهِ لا تُحْصُوها إِنَ الْإِنْسانَ لَظَلُومٌ كَفَّارٌ [34]

و از هرچیزى که از او خواستید، به شما داد و اگر نعمت‌هاى خدا را بشمارید، هرگز نمى‌توانید آن‌ها را احصا کنید. انسان، ستمکار و ناسپاس است.

و از هرچیزی که از او خواستید، به شما داد

۱ -۱
(ابراهیم/ ۳۴)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ حُسَیْنِ‌بْنِ‌هَارُونَ شَیْخٍ مِنْ أَصْحَابِ أَبِی‌جَعْفَرٍ عَنْهُ (علیه السلام) قَالَ: سَمِعْتُهُ یَقْرَأُ هَذِهِ الْآیَهًَْ وَ آتاکُمْ مِنْ کُلِّ ما سَأَلْتُمُوهُ قَالَ ثُمَّ قَالَ أَبُوجَعْفَرٍ (علیه السلام) الثَّوْبَ وَ الشَّیْءَ لَمْ تَسْأَلْهُ إِیَّاهُ أَعْطَاکَ.

امام باقر (علیه السلام)- حسین‌بن‌هارون بزرگی از یاران امام باقر (علیه السلام) از امام باقر (علیه السلام) نقل می‌کند و می‌گوید: شنیدم امام باقر (علیه السلام) این آیه را تلاوت می‌کرد: وَ آتَاکُم مِّن کُلِّ مَا سَأَلْتُمُوهُ. آنگاه فرمود: «مقصود، لباس است و آنچه را که از خداوند درخواست نکرده‌اید نیز به شما ارزانی داشته است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۳۹۲
بحارالأنوار، ج۶، ص۶/ العیاشی، ج۲، ص۲۳۰/ نورالثقلین/ البرهان

و اگر نعمت‌های خدا را بشمارید، هرگز نمی‌توانید آن‌ها را احصا کنید

۲ -۱
(ابراهیم/ ۳۴)

السّجّاد (علیه السلام)- عَلِیُّ‌بْنُِ مُحَمَّدٍ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ رَفَعَهُ قَالَ: کَانَ عَلِیُّ‌بْنُ‌الْحُسَیْنِ (علیه السلام) إِذَا قَرَأَ هَذِهِ الْآیَهًَْ وَ إِنْ تَعُدُّوا نِعْمَتَ اللهِ لا تُحْصُوها یَقُولُ (علیه السلام) سُبْحَانَ مَنْ لَمْ یَجْعَلْ فِی أَحَدٍ مِنْ مَعْرِفَهًِْ نِعَمِهِ إِلَّا الْمَعْرِفَهًَْ بِالتَّقْصِیرِعَنْ مَعْرِفَتِهَا کَمَا لَمْ یَجْعَلْ فِی أَحَدٍ مِنْ مَعْرِفَهًِْ إِدْرَاکِهِ أَکْثَرَ مِنَ الْعِلْمِ بِأَنَّهُ لَا یُدْرِکُهُ فَشَکَرَ عَزَّوَجَلَّ مَعْرِفَهًَْ الْعَارِفِینَ بِالتَّقْصِیرِ عَنْ مَعْرِفَتِهِ وَ جَعَلَ مَعْرِفَتَهُمْ بِالتَّقْصِیرِ شُکْراً کَمَا جَعَلَ عِلْمَ الْعَالِمِینَ أَنَّهُمْ لَا یُدْرِکُونَهُ إِیمَاناً عِلْماً مِنْهُ أَنَّهُ قَدْرُ وُسْعِ الْعِبَادِ فَلَا یُجَاوِزُونَ ذَلِکَ.

امام سجّاد (علیه السلام)- علیّ‌بن‌محمّد (علیه السلام) در حدیث مرفوعی گوید: امام زین‌العابدین (علیه السلام) هر وقت، این آیه را تلاوت می‌کرد: وَ إِن تَعُدُّواْ نِعْمَتَ اللهِ لاَ تُحْصُوهَا، چنین می‌فرمود: «منزّه است، آن خداوندی که به هیچ‌کس معرفت نعمت‌ها را عطا نکرد مگر اینکه به او فهماند که نسبت به شناخت آن‌ها کوتاهی دارد. همان‌طور که هیچ‌کس را به مرحله‌ی شناخت خود نرساند مگر اینکه به او فهماند که نمی‌تواند به شناخت و درک خدای متعال نائل شود. پس خدای عزّوجلّ درک عارفان نسبت به کوتاهی در معرفت خودش را ستود و همین درک آن‌ها نسبت به کوتاهی در معرفت خودش را برای آن‌ها شکر قرار داد، همان‌طور که آگاهی عالمان از اینکه نمی‌توانند خدای متعال را درک کنند، ایمان به حساب آورد. چون خدای متعال می‌داند که بندگان بیش از این ظرفیّت معرفت و آگاهی ندارند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۳۹۲
بحارالأنوار، ج۷۵، ص۱۴۱/ تحف العقول، ص۲۸۳/ نورالثقلین/ البرهان
۲ -۲
(ابراهیم/ ۳۴)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ (رحمة الله علیه) عَنْ أُبَیٍّ قَالَ: قَرَأَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) عِنْدَ قَوْمٍ فِیهِمْ أَبُوبَکْرٍ وَ عُمَرُ وَ عُثْمَانُ وَ أَسْبَغَ عَلَیْکُمْ نِعَمَهُ فَقَالَ (صلی الله علیه و آله): قُولُوا مَا أَوَّلُ نِعْمَهًٍْ؟ فَخَاضُوا فِی الرِّیَاشِ وَ الْمَعَاشِ وَ الذُّرِّیَهًِْ وَ الْأَزْوَاجِ. فَقَالَ: یَا أَبَاالْحَسَنِ (علیه السلام) قُلْ. فَقَالَ: إِذْ خَلَقَنِی وَ لَمْ أَکُ شَیْئاً مَذْکُوراً وَ أَحْسَنَ بِی فَجَعَلَنِی حَیّاً مُتَفَکِّراً وَاعِیاً شَاعِراً ذَاکِراً وَ هَدَانِی لِدِینِهِ وَ لَنْ یَضْطَرَّنِی عَنْ سَبِیلِهِ وَ جَعَلَ لِی مَرَدّاً فِی حَیَاهًٍْ لَا انْقِطَاعَ لَهَا. وَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) یَقُولُ فِی کُلِّ کَلِمَهًٍْ: صَدَقْتَ. ثُمَّ قَالَ: فَمَا بَعْدَ ذَلِکَ؟ فَقَالَ: وَ إِنْ تَعُدُّوا نِعْمَتَ اللهِ لا تُحْصُوها. فَتَبَسَّمَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) وَ قَالَ: لِتَهْنِئْکَ الْحِکْمَهًُْ، لِیَهْنِئْکَ الْعِلْمُ، أَنْتَ وَارِثُ عِلْمِی وَ الْمُبِینُ لِأُمَّتِی.

امام علی (علیه السلام)- ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) از ابیّ نقل می‌کند: پیامبر (صلی الله علیه و آله) نزد گروهی که در بین آن‌ها ابوبکر و عمر و عثمان بودند، این آیه را تلاوت فرمود: و نعمت‌ها را بر شما ارزانی داشته است؟!. (لقمان/۲۰) و فرمود: «بگویید که اوّلین نعمت چیست»؟ اصحاب درمورد جامه‌ی فاخر، رزق و روزی، اولاد و همسران به سخن پرداختند. پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «ای اباالحسن (علیه السلام)، بگو»! فرمود: «مرا آفرید درحالی‌که چیز قابل ذکری نبودم و بر من احسان نمود و مرا زنده، دارای قوّه‌ی تفکّر، احساس و یادآوری قرار داد. او مرا به دین خود هدایت فرمود و مرا از راه خود بی‌نیاز نکرد و برای من راهی برای بازگشت به حیات ابدی قرار داد». پیامبر (صلی الله علیه و آله) در هر جمله‌ای می‌فرمود: «راست گفتی». سپس فرمود: «بعدِ این مواردی که گفتی چیست»؟ حضرت (علیه السلام) پاسخ داد: «وَ إِنْ تَعُدُّوا نِعْمَتَ اللهِ لا تُحْصُوها». پیامبر (صلی الله علیه و آله) تبسّم کرد و فرمود: «علم و حکمت بر تو گوارا و مبارک باشد. تو وارث علم من و مفسّر دین امّت من هستی».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۷، ص۳۹۲
الصراط المستقیم، ج۲، ص۱۳/ نورالثقلین
بیشتر