آیه مَنِ اهْتَدى فَإِنَّما يَهْتَدِي لِنَفْسِهِ وَ مَنْ ضَلَّ فَإِنَّما يَضِلُّ عَلَيْها وَ لاتَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرى وَ ما كُنّا مُعَذِّبِينَ حَتّى نَبْعَثَ رَسُولاً [15]
هركس هدايت شود، به نفع خود هدايت مى‌يابد و آن‌كس كه گمراه گردد، به زيان خود گمراه مى‌شود و هيچ گنهكارى بار گناه ديگرى را به دوش نمى‌كشد و ما هرگز [قومى را] مجازات نخواهيم كرد، مگر آنكه پيامبرى مبعوث كنيم. [تا وظايفشان را بيان كند].
الرّسول ( وَ لَا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَی وَ رُوِیَ عَنِ النَّبِیِّ (أَنَّهُ قَالَ: لَا تُجِنُّ یَمِینُکَ عَنْ شِمَالِکَ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- و لاتَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْری، از پیامبر (صلی الله علیه و آله) روایت است: «دست راستت به‌جای دست چپت متّهم نخواهد شد».
العسکری ( عَنِ الْإِمَامِ أَبِی الْحَسَنِ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ (رِسَالَتُهُ (فِی الرَّدِّ عَلَی أَهْلِ الْجَبْرِ وَ التَّفْوِیضِ ... {قَالَ (} فَأَمَّا شَوَاهِدُ الْقُرْآنِ عَلَی الِاخْتِبَارِ وَ الْبَلْوَی بِالاسْتِطَاعَهًِْ الَّتِی تَجْمَعُ الْقَوْلَ بَیْنَ الْقَوْلَیْنِ فَکَثِیرَهًٌْ ... فَإِنْ قَالَ قَائِلٌ: فَلَمْ یَعْلَمِ اللَّهُ مَا یَکُونُ مِنَ الْعِبَادِ حَتَّی اخْتَبَرَهُمْ. قُلْنَا: بَلَی، قَدْ عَلِمَ مَا یَکُونُ مِنْهُمْ قَبْلَ کَوْنِهِ وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ وَ لَوْ رُدُّوا لَعادُوا لِما نُهُوا عَنْهُ وَ إِنَّمَا اخْتَبَرَهُمْ لِیُعَلِّمَهُمْ عَدْلَهُ وَ لَا یُعَذِّبَهُمْ إِلَّا بِحُجَّهًٍْ بَعْدَ الْفِعْلِ وَ قَدْ أَخْبَرَ بِقَوْلِهِ وَ لَوْ أَنَّا أَهْلَکْناهُمْ بِعَذابٍ مِنْ قَبْلِهِ لَقالُوا رَبَّنا لَوْ لا أَرْسَلْتَ إِلَیْنا رَسُولًا وَ قَوْلِهِ وَ ما کُنَّا مُعَذِّبِینَ حَتَّی نَبْعَثَ رَسُولًا وَ قَوْلِهِ رُسُلًا مُبَشِّرِینَ وَ مُنْذِرِینَ فَالِاخْتِبَارُ مِنَ اللَّهِ بِالِاسْتِطَاعَهًِْ الَّتِی مَلَّکَهَا عَبْدَهُ وَ هُوَ الْقَوْلُ بَیْنَ الْجَبْرِ وَ التَّفْوِیضِ وَ بِهَذَا نَطَقَ الْقُرْآنُ وَ جَرَتِ الْأَخْبَارُ عَنِ الْأَئِمَّهًِْ مِنْ آلِ الرَّسُولِ.
امام عسکری (علیه السلام)- از امام عسکری (علیه السلام) روایت است: در نامه‌ی حضرت هادی (علیه السلام) در انکار و ردّ مذهب جبر و تفویض ... آمده است؛ امّا شواهد قرآنی بسیاری است مبنی بر اینکه خدا به‌وسیله‌ی استطاعت [و امکاناتی که داده] انسان را آزمایش میکند، که این هم جامع همان عقیده متوسّط است [چون آزمایش نه با جبر سازگار است نه با تفویض] و این مفهوم گاهی به فتنه و گاهی به ابتلا تعبیر شده و مفهوم هر دو یکی است. اگر کسی گوید: «آیا خداوند تا بنده‌ای را نیازماید از آینده‌اش باخبر نمی‌شود»؟ گوییم: «آری! او پیش از وقوع عمل بر آینده‌ی ایشان واقف است و این همان آیه است که فرموده: و اگر بازگردند، به همان اعمالی که از آن نهی شده بودند بازمی‌گردند. (انعام/۲۸) و جز این نیست که آنان را امتحان کند تا ایشان را به عدالت خود آگاه سازد و بعد از ارتکاب کار زشت جز با حجّت و برهان عذابشان نکند و در این آیه خبر داده است که؛ اگر ما آنان را پیش از آن [که قرآن نازل شود] با عذابی هلاک می‌کردیم، [در قیامت] می‌گفتند: «پروردگارا! چرا پیامبری برای ما نفرستادی». (طه/۱۳۴) و این آیه: پیامبرانی که بشارت‌دهنده و بیم‌دهنده بودند. (نساء/۱۶۵) در نتیجه آن آزمون الهی با استطاعتی که به بنده ارزانی داشته [یا به بنده داده] همان عقیده‌ی ما بین جبر و تفویض است، که قرآن بدان گویاست و احادیث امامان از خاندان پیامبر (صلی الله علیه و آله) بدان جاری است».
الرّسول ( عَنْ زَیْدِ بْنِ أَرْقَمَ قَالَ: لَمَّا أَقْبَلَ رَسُولُ اللهِ (مِنْ حَجَّهًِْ الْوَدَاعِ جَاءَ حَتَّی نَزَلَ بِغَدِیرِ خُمٍّ . . . فَقَالَ رَسُولُ اللهِ (: ِمَعَاشِرَ النَّاسِ إِنَّکُمْ أَکْثَرُ مِنْ أَنْ تُصَافِقُونِی بِکَفٍّ وَاحِدَهًٍْ فِی وَقْتٍ وَاحِدٍ وَ قَدْ أَمَرَنِی اللَّهُ أَنْ آخُذَ مِنْ أَلْسِنَتِکُمْ الْإِقْرَارَ بِمَا عَقَدْتُهُ {مِنْ} إِمْرَهًٍْ لِعَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ فَمَا جَاءَ بَعْدَهُ مِنَ الْأَئِمَّهًِْ مِنِّی وَ مِنْهُ . . . قُولُوا أَطَعْنَاکَ ذَلِکَ وَ اللَّهَ وَ عَلِیّاً أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْحَسَنَ وَ الْحُسَیْنَ وَ الْأَئِمَّهًَْ الَّذِینَ ذَکَرْتَ عَلَی عَهْدٍ وَ مِیثَاقٍ فَهِیَ مَأْخُوذَهًٌْ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ مِنْ قُلُوبِنَا وَ أَنْفُسِنَا وَ أَلْسِنَتِنَا وَ مُصَافَقَهًِْ أَیْدِینَا لَا نَبْتَغِی بِذَلِکَ بَدَلًا وَ لَا یَرَی اللَّهُ مِنَّا عَنْهُ حِوَلًا أَبَداً وَ نَحْنُ نُؤَدِّی ذَلِکَ عَنْکَ إِلَی کُلِّ مَنْ رَأَیْنَا مِمَّنْ وَلَدْنَا وَ لَمْ نَلِدْهُ أَشْهَدْنَا اللَّهَ بِذَلِکَ وَ کَفی بِاللهِ شَهِیداً وَ أَنْتَ عَلَیْنَا بِهِ شَهِیدٌ وَ کُلُّ مَنْ أَطَاعَ اللَّهَ مِمَّنْ أَظْهَرَ وَ اسْتَتَرَ مِنَ مَلَائِکَهًِْ اللَّهِ وَ جُنُودِهِ وَ عَبِیدِهِ وَ اللَّهُ أَکْبَرُ مِنْ کُلِّ شَهِیدٍ مَعَاشِرَ النَّاسِ مَا تَقُولُونَ فَإِنَّ اللَّهَ یَعْلَمُ کُلَّ صَوْتٍ وَ خَافِیَهًَْ کُلِّ نَفْسٍ وَ عَیْب مَنِ اهْتَدی فَإِنَّما یَهْتَدِی لِنَفْسِهِ وَ مَنْ ضَلَّ فَإِنَّما یَضِلُّ عَلَیْها.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- زیدبن‌ارقم گوید: زمانی‌که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) از حجهًْ الوداع بازمی‌گشت، در محل غدیر خم توقف کرد ... پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: ای مردم، شما بیشتر از آنید که در یک زمان به نشانه بیعت به من دست دهید و خدای عزّوجلّ به من فرمان داده است که در این مورد از زبانتان اقرار بگیرم، به آنچه من درباره علی (علیه السلام) و امامان پس از وی (در خصوص امیرمؤمنان بودنشان قرار گذاشتم ... اکنون بگویید: «در این مورد خدا و تو را اطاعت نمودیم و نیز بر شما باد به علی و حسن و حسین و امامانی را که یادآور شدی، از نظر عهد و میثاقی که برای علی (علیه السلام) از دل و جان و زبان و دست های ما گرفته شده کسی که این دو را با دست درک کرده و با زبان اقرار کرده است غیر از این مطلب چیز دیگری را نخواهیم خواست و هرگز در خود نمی بینم که بخواهیم از پیمان خود برگردیم و ما این امر را از جانب شما به فرزندان و خویشاوندان دور و نزدیک خود ابلاغ خواهیم کرد، و تو خدا را بر آنچه می گوییم گواه بگیر و گواه بودن خدا کافی است». و خودتان نیز بر آنچه می گوییم گواه هستید و نیز هر موجودی که خدا را اطاعت می کند، چه ظاهر باشد و چه پوشیده و نیز فرشتگان خدا و سربازان و بندگان او نیز از جمله گواهان هستند و خدا از هر گواهی بزرگ تر است. ای مردم، چه می گویید؟ یقیناً خداوند از هر صدا و هر چه در درون انسان ها بگذرد، آگاه است: فَمَنِ اهْتَدَی فَلِنَفْسِهِ وَ مَن ضَلَّ فَإِنَّمَا یَضِلُّ عَلَیْهَا.