آیه وَ لِمَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ جَنَّتان [46]
و براى كسى كه از مقام پروردگارش خائف است، دو باغ بهشتى است.
الصّادق (علیه السلام)- مَنْ عَلِمَ أَنَّ اللَّهَ یَرَاهُ وَ یَسْمَعُ مَا یَقُولُ وَ یَعْلَمُ مَا یَعْمَلُهُ مِنْ خَیْرٍ أَوْ شَرٍّ فَیَحْجُزُهُ ذَلِکَ عَنِ الْقَبِیحِ مِنَ الْأَعْمَالِ فَذَلِکَ الَّذِی خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ وَ نَهَی النَّفْسَ عَنِ الْهَوَی.
امام صادق (علیه السلام)- هرکس بداند که خداوند او را می‌بیند و آنچه را که می‌گوید، می‌شنود و از کارهای خوب و بد او آگاه است، از کارهای زشت دست برمی‌دارد. از مقام پروردگارش خائف است و نفس را از هوی و هوس بازمی‌دارد.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مَنْ عَرَضَتْ لَهُ فَاحِشَهًٌْ أَوْ شَهْوَهًٌْ فَاجْتَنَبَهَا مِنْ مَخَافَهًِْ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ حَرَّمَ اللَّهُ عَلَیْهِ النَّارَ وَ آمَنَهُ مِنَ الْفَزَعِ الْأَکْبَرِ وَ أَنْجَزَ لَهُ مَا وَعَدَهُ فِی کِتَابِهِ فِی قَوْلِهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی وَ لِمَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ جَنَّتانِ أَلَا وَ مَنْ عَرَضَتْ لَهُ دُنْیَا وَ آخِرَهًٌْ فَاخْتَارَ الدُّنْیَا عَلَی الْآخِرَهًِْ لَقِیَ اللَّهَ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ وَ لَیْسَتْ لَهُ حَسَنَهًٌْ یَتَّقِی بِهَا النَّارَ وَ مَنِ اخْتَارَ الْآخِرَهًَْ عَلَی الدُّنْیَا وَ تَرَکَ الدُّنْیَا رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ وَ غَفَرَ لَهُ مَسَاوِیَ عَمَلِهِ وَ مَنْ مَلَأَ عَیْنَیْهِ مِنْ حَرَامٍ مَلَأَ اللَّهُ عَیْنَیْهِ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ مِنَ النَّارِ إِلَّا أَنْ یَتُوبَ وَ یَرْجِعَ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- هرکه هرزگی یا شهوترانی برایش آماده شود و از ترس خدا از آن دوری کند، خدایش بر دوزخ حرام کند و او را از هراس بزرگ آسوده کند و آنچه در قرآنش وعده داده برای او عملی کند و برای کسی که از مقام پروردگارش خائف است، دو باغ بهشتی است. آگاه باشید! کسی که دنیا و آخرت در مقابلش باشد و دنیا را بر آخرت ترجیح دهد؛ روز قیامت درحالی خدا را ملاقات می‌کند که عمل خوبی ندارد تا او را از دوزخ نگاه دارد و هرکه آخرت را بر دنیا ترجیح دهد خدا از او خشنود است و بدکاری‌های او را می‌آمرزد، هرکه چشم از حرام پر کند خدا روز قیامت چشمش را از دوزخ پر می‌کند مگر توبه کند و برگردد.
الباقر (علیه السلام)- إِنَّ الْجِنَانَ أَرْبَعٌ وَ ذَلِکَ قَوْلُ اللَّهِ وَ لِمَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ جَنَّتان ِوَ هُوَ الرَّجُلُ یَهْجُمُ عَلَی شَهْوَهًٍْ مِنْ شَهَوَاتِ الدُّنْیَا وَ هِیَ مَعْصِیَهًٌْ فَیَذْکُرُ مَقَامَ رَبِّهِ فَیَدَعُهَا مِنْ مَخَافَتِهِ فَهَذِهِ الْآیَهًُْ فِیهِ فَهَاتَانِ جَنَّتَانِ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ السَّابِقِینَ أَمَّا قَوْلُهُ وَ مِنْ دُونِهِما جَنَّتانِ یَقُولُ مِنْ دُونِهِمَا فِی الْفَضْلِ وَ لَیْسَ مِنْ دُونِهِمَا فِی الْقُرْبِ وَ هُمَا لِأَصْحَابِ الْیَمِینِ وَ هِیَ جَنَّةُ النَّعِیمِ وَ جَنَّةُ الْمَأْوَی وَ فِی هَذِهِ الْجِنَانِ الْأَرْبَعِ فَوَاکِهُ فِی الْکَثْرَهًِْ کَوَرَقِ الشَّجَرَهًِْ وَ النُّجُومِ وَ عَلَی هَذِهِ الْجِنَانِ الْأَرْبَعِ حَائِطٌ مُحِیطٌ بِهَا طُولُهُ مَسِیرَهًُْ خَمْسِمِائَهًِْ عَامٍ لَبِنَهًٌْ مِنْ فِضَّهًٍْ وَ لَبِنَهًٌْ ذَهَبٌ وَ لَبِنَهًٌْ دُرٌّ وَ لَبِنَهًٌْ یَاقُوتٌ وَ مِلَاطُهُ الْمِسْکُ وَ الزَّعْفَرَانُ وَ شُرَفُهُ نُورٌ یَتَلَأْلَأُ یَرَی الرَّجُلُ وَجْهَهُ فِی الْحَائِطِ وَ فِی الْحَائِطِ ثَمَانِیَهًُْ أَبْوَابٍ عَلَی کُلِّ بَابٍ مِصْرَاعَانِ عَرْضُهُمَا کَحُضْرِ الْفَرَسِ الْجَوَادِ سَنَهًًْ.
امام باقر (علیه السلام)- تعداد بهشت‌ها چهار تا می‌باشد و این کلام خداوند عزّوجلّ است که می‌فرماید: و لمَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ جَنَّتَانِ و آن اینکه آدمی بر خواسته‌ای از خواسته‌ها و شهوات دنیا هجوم می‌آورد و آن شهوت، گناه و نافرمانی است سپس مقام پروردگارش را یاد می‌کند و از ترس او، آن کار را رها می‌کند. پس این آیه درباره‌ی این موضوع است. این دو بهشت از آن مؤمنان و سابقان می‌باشد و امّا آیه: و مِن دُونِهِمَا جَنَّتَانِ یعنی نزدیک آن‌ها دو بهشت دیگر است نزدیک از نظر رتبه و درجه و منظور فاصله و نزدیکی نیست و آن دو بهشت مخصوص اصحاب یمین است و آن بهشت نعمت و بهشت اسکان دائمی است و در این بهشت‌های چهارگانه میوه‌هایی است که در کثرت و وفور مانند برگ‌های درخت و ستارگان می‌باشد و بر این بهشت‌های چهارگانه دیواری است که آن‌ها را احاطه کرده است که طول آن به مقدار مسافتی است که در پانصدسال پیاده طی می‌شود. خشت و آجر این دیوار یکی از نقره و یکی از طلا و یکی از مروارید و یکی از یاقوت می‌باشد و کاه‌گِل آن عطر و زعفران است و ایوان‌های (پنجره‌ها) آن نوری است که می‌درخشد، به‌طوری‌که آدمی چهره‌اش را در دیوار می‌بیند و در این دیوار هشت در وجود دارد و هر در دارای دو لنگه است، عرض آن دو لنگه به‌اندازه‌ی فاصله‌ای است که یک اسب خوب یک سال طی می‌کند.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- یا ابْنَ مَسْعُودٍ لَا تَقْرَبَنَّ مِنَ الْحَرَامِ مِنَ الْمَالِ وَ النِّسَاءِ فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَی یَقُولُ وَ لِمَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ جَنَّتانِ وَ لَا تُؤْثِرَنَّ الْحَیَاهًَْ الدُّنْیَا عَلَی الْآخِرَهًِْ بِاللَّذَّاتِ وَ الشَّهَوَاتِ فَإِنَّ اللَّهَ تَعَالَی یَقُولُ فِی کِتَابِهِ فَأَمَّا مَنْ طَغی وَ آثَرَ الْحَیاةَ الدُّنْیا فَإِنَّ الْجَحِیمَ هِیَ الْمَأْوی یَعْنِی الدُّنْیَا الْمَلْعُونَهًَْ وَ الْمَلْعُونُ مَا فِیهَا إِلَّا مَا کَانَ لِلَّهِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ای پسر مسعود! باید به حرام از مال و زن نزدیک نشو و در نهان و آشکار از خدا بترس که می‌فرماید: وَ لِمَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ جَنَّتانِ و لذّت‌ها و شهوت‌های دنیا را بر آخرت برمگزین که می‌فرماید: امّا آن کسی که طغیان کرده، و زندگی دنیا را مقدّم داشته، مسلّماً دوزخ جایگاه اوست! (نازعات/۳۹-۳۷) یعنی دنیا و آنچه که در آن است ملعون است، مگر آن مقدار که برای خدا باشد.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- أَیُّهَا النَّاسُ مَنْ خَافَ رَبَّهُ کَفَ ظُلْمَه.
امام علی (علیه السلام)- ای مردم هرکس از پروردگارش بترسد از ستم خودداری می‌کند.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- قَالَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی وَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی لَا أَجْمَعُ عَلَی عَبْدِی خَوْفَیْنِ وَ لَا أَجْمَعُ لَهُ أَمْنَیْنِ فَإِذَا أَمِنَنِی فِی الدُّنْیَا أَخَفْتُهُ یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ وَ إِذَا خَافَنِی فِی الدُّنْیَا آمَنْتُهُ یَوْمَ الْقِیَامَهًْ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- خداوند متعال می‌فرماید: «سوگند به عزّت و جلالم! برای بنده‌ام دو خوف و دو آسایش را با هم جمع نمی‌کنم، هرگاه در دنیا برای او آرامش باشد در آخرت او را خواهم ترسانید و اگر در دنیا از من ترسید او را در قیامت آرامش خواهم داد».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- ثَلَاثٌ دَرَجَاتٌ وَ ثَلَاثٌ کَفَّارَاتٌ وَ ثَلَاثٌ مُوبِقَاتٌ ... وَ ثَلَاثٌ مُنْجِیَاتٌ وَ أَمَّا الْمُنْجِیَاتُ فَخَوْفُ اللَّهِ فِی السِّرِّ وَ الْعَلَانِیَهًِْ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- سه چیز باعث رفع درجه و سه چیز کفّاره‌ی گناهان و سه چیز هلاک‌کننده و سه چیز نجات‌دهنده است ... امّا اعمالی که انسانی را نجات می‌دهند ترس از خدا در نهان و آشکار و ...
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- مَنْ مَشَی فِی طَلَبِ الْعِلْمِ خُطْوَتَیْنِ وَ جَلَسَ عِنْدَ الْعَالِمِ سَاعَتَیْنِ وَ سَمِعَ مِنَ الْمُعَلِّمِ کَلِمَتَیْنِ أَوْجَبَ اللَّهُ لَهُ جَنَّتَیْنِ کَمَا قَالَ اللَّهُ تَعَالَی وَ لِمَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ جَنَّتانِ.
امام علی (علیه السلام)- هرکس دو قدم در پی علم و دانش برود در مجلس عالم دو ساعت بنشیند و دو کلمه از علم بشنود خداوند دو بهشت بر او واجب می‌کند چنان که خدای تعالی فرموده: وَ لِمَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ جَنَّتانِ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- انَّ الجَنَّاتِ الاربَعَ لِمَن خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- باغ‌های چهارگانه‌ی بهشتی برای کسی است که از مقام پروردگارش خائف است.
السّجّاد (علیه السلام)- کَانَ فِی بَنِی إِسْرَائِیلَ رَجُلٌ یَنْبُشُ الْقُبُورَ فَاعْتَلَّ جَارٌ لَهُ فَخَافَ الْمَوْتَ فَبَعَثَ إِلَی النَّبَّاشِ فَقَالَ لَهُ کَیْفَ کَانَ جِوَارِی لَکَ قَالَ أَحْسَنَ جِوَارٍ قَالَ فَإِنَّ لِی إِلَیْکَ حَاجَهًًْ قَالَ قُضِیَتْ حَاجَتُکَ قَالَ فَأَخْرَجَ إِلَیْهِ کَفَنَیْنِ فَقَالَ أُحِبُّ أَنْ تَأْخُذَ أَحَبَّهُمَا إِلَیْکَ وَ إِذَا دُفِنْتُ فَلَا تَنْبُشْنِی فَامْتَنَعَ النَّبَّاشُ مِنْ ذَلِکَ وَ أَبَی أَنْ یَأْخُذَهُ فَقَالَ لَهُ الرَّجُلُ أُحِبُّ أَنْ تَأْخُذَهُ فَلَمْ یَزَلْ بِهِ حَتَّی أَخَذَ أَحَبَّهُمَا إِلَیْهِ وَ مَاتَ الرَّجُلُ فَلَمَّا دُفِنَ قَالَ النَّبَّاشُ هَذَا قَدْ دُفِنَ فَمَا عِلْمُهُ بِأَنِّی تَرَکْتُ کَفَنَهُ‌أَوْ أَخَذْتُهُ لَآخُذَنَّهُ فَأَتَی قَبْرَهُ فَنَبَشَهُ فَسَمِعَ صَائِحاً یَقُولُ وَ یَصِیحُ بِهِ لَا تَفْعَلْ فَفَزِعَ النَّبَّاشُ مِنْ ذَلِکَ فَتَرَکَهُ وَ تَرَکَ مَا کَانَ عَلَیْهِ وَ قَالَ لِوُلْدِهِ أَیُّ أَبٍ کُنْتُ لَکُمْ قَالُوا نِعْمَ الْأَبُ کُنْتَ لَنَا قَالَ فَإِنَّ لِی إِلَیْکُمْ حَاجَهًًْ قَالُوا قُلْ مَا شِئْتَ فَإِنَّا سَنَصِیرُ إِلَیْهِ إِنْ شَاءَ اللَّهُ قَالَ وَ أُحِبُّ إِذَا أَنَا مِتُّ أَنْ تَأْخُذُونِی فَتُحْرِقُونِّی بِالنَّارِ فَإِذَا صِرْتُ رَمَاداً فَادْفِنُونِی ثُمَّ تَعَمَّدُوا بِی رِیحاً عَاصِفاً فَذُرُّوا نِصْفِی فِی الْبَرِّ وَ نِصْفِی فِی الْبَحْرِ قَالُوا نَفْعَلُ فَلَمَّا مَاتَ فَعَلَ بِهِ وُلْدُهُ مَا أَوْصَاهُمْ بِهِ فَلَمَّا ذَرُّوهُ قَالَ اللَّهُ جَلَّ جَلَالُهُ لِلْبَرِّ اجْمَعْ مَا فِیکَ وَ قَالَ لِلْبَحْرِ اجْمَعْ مَا فِیکَ فَإِذَا الرَّجُلُ قَائِمٌ بَیْنَ یَدَیِ اللَّهِ جَلَّ جَلَالُهُ فَقَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ مَا حَمَلَکَ عَلَی مَا أَوْصَیْتَ بِهِ وُلْدَکَ أَنْ یَفْعَلُوهُ بِکَ قَالَ حَمَلَنِی عَلَی ذَلِکَ وَ عِزَّتِکَ خَوْفُکَ فَقَالَ اللَّهُ جَلَّ جَلَالُهُ فَإِنِّی سَأُرْضِی خُصُومَکَ وَ قَدْ آمَنْتُ خَوْفَکَ وَ غَفَرْتُ لَکَ.
امام سجّاد (علیه السلام)- در بنی اسرائیل مردی بود کفن دزد. همسایه‌ای داشت که روزی بیمار شد و مرگ خود را نزدیک دید. مرد، همسایه نبّاش و کفن دزدش را خواست و به او گفت: «من چگونه همسایه‌ای بودم»؟ نبّاش گفت: «بهترین همسایه». گفت: «تقاضایی دارم». نبّاش گفت: «خواسته‌ات حتما تامین است». مرد همسایه دو عدد کفن در مقابل نبّاش گذاشت و گفت: «دوست دارم بهترین این‌ها را برداری و هنگامی که من مردم، قبر مرا نبش نکنی و کفن مرا ندزدی». نباش به ملاحظه آشنایی و همسایگی، از برداشتن کفن خودداری کرد. ولی وقتی همسایه اصرار کرد، بالأخره کفن بهتر را برداشت. اتفاقا در یکی از همان شب‌ها آن شخص فوت کرد. پس از اینکه به خاک سپرده شد، نبّاش فکر کرد و با خود گفت: «این شخص که مرده و به خاک سپرده شد. الان چه می‌داند که من کفن او را برداشته‌ام یا رها کرده‌ام». پس طبق عادت همیشگی خود شبانه بر سر قبر آمد. امّا همین که قبر را شکاف، ناگهان صدایی شنید که به او گفت: «چنین نکن»! نبّاش سخت وحشت زده شد و به کلی این عمل ننگین را کنار گذاشت. بعداً در مقام وصیّت برآمد و به فرزندانش گفت: «من چگونه پدری بودم برای شما»؟ گفتند: «پدر خوبی بودی». گفت: «من تقاضایی از شما دارم». گفتند: «هر چه می‌خواهی بگو که حتما انجام خواهیم داد، ان شاء الله»! گفت: «من دوست دارم وقتی مردم، بدن مرا با آتش بسوزانید و چون خاکستر شدم، خاکستر بدن مرا به باد دهید و نصفش را در دریا و نصف دیگرش را در بیابان پراکنده سازید». پس از مردن نبّاش، یکی از فرزندانش طبق وصیت او عمل کرد و چون خاکسترش را پراکنده ساخت، خداوند متعال به دریا و بیابان فرمان داد که ذرّات بدن مرد را جمع نماید. ناگهان مرد نبّاش زنده شد و ایستاد. خداوند متعال به او خطاب کردو فرمود: «به چه جهت چنین وصیّتی کردی»؟ عرض کرد: «قسم به عزّت و عظمت تو که جز خوف و ترس از عذاب، هیچ عاملی در میان نبود». خدای مهربان فرمود: «من هم به پاداش این عمل، تمام دشمنانت را از تو راضی خواهم کرد و خوف و وحشتت را به امن و امان تبدیل کرده و تو را مشمول بخشش و مغفرت خود ساختم».