آیه إِنَّ الَّذينَ آمَنُوا وَ هاجَرُوا وَ جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ في سَبيلِ اللهِ وَ الَّذينَ آوَوْا وَ نَصَرُوا أُولئِكَ بَعْضُهُمْ أَوْلِياءُ بَعْضٍ وَ الَّذينَ آمَنُوا وَ لَمْ يُهاجِرُوا ما لَكُمْ مِنْ وَلايَتِهِمْ مِنْ شَيْ‌ءٍ حَتَّى يُهاجِرُوا وَ إِنِ اسْتَنْصَرُوكُمْ فِي الدِّينِ فَعَلَيْكُمُ النَّصْرُ إِلاَّ عَلى قَوْمٍ بَيْنَكُمْ وَ بَيْنَهُمْ ميثاقٌ وَ اللهُ بِما تَعْمَلُونَ بَصيرٌ [72]
كسانى كه ايمان آوردند و هجرت نمودند و با مال و جان خود در راه خدا جهاد كردند و كسانى كه [به مؤمنان مهاجر] پناه دادند و يارى نمودند، آن‌ها پشتيبان يكديگرند و آن‌ها كه ايمان آوردند و مهاجرت نكردند، هيچ‌گونه ولايتى (تعهّدى) در برابر آن‌ها نداريد تا هجرت كنند. و [تنها] اگر در [حفظ] دين [خود] از شما يارى طلبند، بر شماست كه آن‌ها را يارى كنيد، جز برضدّ گروهى كه ميان شما و آن‌ها، پيمان [ترك مخاصمه] است و خداوند به آنچه انجام مى‌دهيد، بيناست.
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ لَمْ یُهاجِرُوا ما لَکُمْ مِنْ وَلایَتِهِمْ مِنْ شَیْءٍ حَتَّی یُهاجِرُوا وَ إِنِ اسْتَنْصَرُوکُمْ فِی الدِّینِ فَعَلَیْکُمُ النَّصْرُ إِلَّا عَلی قَوْمٍ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَهُمْ مِیثاقٌ فَإِنَّهَا نَزَلَتْ فِی الْأَعْرَابِ وَ ذَلِکَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) صَالَحَهُمْ عَلَی أَنْ یَدَعَهُمْ فِی دِیَارِهِمْ وَ لَا یُهَاجِرُوا إِلَی الْمَدِینَهًِْ وَ عَلَی أَنَّهُ إِنْ أَرَادَهُمْ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) غَزَا بِهِمْ وَ لَیْسَ لَهُمْ فِی الْغَنِیمَهًِْ شَیْءٌ وَ أَوْجَبُوا عَلَی النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) أَنَّهُ إِنْ أَرَادَهُمُ الْأَعْرَابُ مِنْ غَیْرِهِمْ أَوْ دَهَاهُمْ دَهْمٌ مِنْ عَدُوِّهِمْ أَنْ یَنْصُرَهُمْ إِلَّا عَلَی قَوْمٍ بَیْنَهُمْ وَ بَیْنَ الرَّسُولِ (صلی الله علیه و آله) عَهْدٌ وَ مِیثَاقٌ إِلَی مُدَّهًٍْ.
علیّ‌بن‌ابراهیم ( وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ لَمْ یُهاجِرُوا ما لَکُمْ مِنْ وَلایَتِهِمْ مِنْ شَیْءٍ حَتَّی یُهاجِرُوا وَ آنستنْصَرُوکُمْ فِی الدِّینِ فَعَلَیْکُمُ النَّصْرُ إِلَّا عَلی قَوْمٍ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَهُمْ مِیثاقٌ، این آیه درباره‌ی اعراب [بادیه‌نشینان] نازل شد. بدین‌ترتیب که رسول خدا (با آنان به این شرط صلح کرد که آنان در دیار خود باقی بمانند و به مدینه هجرت نکنند، به این شرط که هرگاه رسول خدا (بخواهد جنگ کند، آنان را احضار کند و بهره‌ای از غنیمت ندارند و آنان بر پیامبر (شرط کردند که هرگاه اعراب بادیه‌نشین به آنان حمله کنند یا دشمنانشان به آنان گزند برسانند، آنان را یاری می‌کنند، مگر قومی که میان آنان و رسول خدا (تا مدّتی عهد و پیمان وجود داشته باشد.
أمیرالمومنین (علیه السلام)- فِی تَفْسِیرِ النُّعْمَانِیِّ: عَنْ عَلِیٍّ (علیه السلام) فِی بَیَانِ النَّاسِخِ وَ الْمَنْسُوخِ قَالَ إِنَّ النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) لَمَّا هَاجَرَ إِلَی الْمَدِینَهًِْ آخَی بَیْنَ أَصْحَابِهِ الْمُهَاجِرِینَ وَ الْأَنْصَارِ وَ جَعَلَ الْمَوَارِیثَ عَلَی الْإِخْوَهًِْ فِی الدِّینِ لَا فِی مِیرَاثِ الْأَرْحَامِ وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ الَّذِینَ آمَنُوا وَ هاجَرُوا وَ جاهَدُوا ... فِی سَبِیلِ اللهِ ... أُولئِکَ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ لَمْ یُهاجِرُوا ما لَکُمْ مِنْ وَلایَتِهِمْ مِنْ شَیْءٍ حَتَّی یُهاجِرُوا فَأَخْرَجَ الْأَقَارِبَ مِنَ الْمِیرَاثِ وَ أَثْبَتَهُ لِأَهْلِ الْهِجْرَهًِْ وَ أَهْلِ الدِّینِ خَاصَّهًًْ فَلَمَّا قَوِیَ الْإِسْلَامُ أَنْزَلَ اللَّهُ النَّبِیُّ أَوْلی بِالْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَ أَزْواجُهُ أُمَّهاتُهُمْ وَ أُولُوا الْأَرْحامِ بَعْضُهُمْ أَوْلی بِبَعْضٍ فِی کِتابِ اللهِ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُهاجِرِینَ إِلَّا أَنْ تَفْعَلُوا إِلی أَوْلِیائِکُمْ مَعْرُوفاً فَهَذَا مَعْنَی نَسْخِ الْمِیرَاثِ.
امام علی ( در کتاب تفسیر نعمانی از امام علی (در بیان آیات ناسخ و منسوخ نقل شده که فرمود: «هنگامی‌که پیامبر (به مدینه هجرت نمود میان اصحابش اعمّ از مهاجرین و انصار، پیمان اخوّت و برادری برقرار ساخته و ارث‌بردن را در برادری دینی منحصر فرمود (به این معنا که وقتی کسی از دنیا می‌رفت دارایی‌اش به برادر دینی‌اش می‌رسید نه بستگانش)، چنانکه خداوند می‌فرماید: إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ هاجَرُوا وَ جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ فی سَبیلِ اللهِ وَ الَّذینَ آوَوْا وَ نَصَرُوا أُولئِکَ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ وَ الَّذینَ آمَنُوا وَ لَمْ یُهاجِرُوا ما لَکُمْ مِنْ وَلایَتِهِمْ مِنْ شَیْءٍ حَتَّی یُهاجِرُوا، بنابراین خویشاوندان را از قانون ارث خارج ساخته و در مهاجران و هم‌کیشان منحصر نمود. امّا چون قدرت اسلام افزون گردید، خداوند این آیه را نازل فرمود: پیامبر نسبت به مؤمنان از خودشان سزاوارتر است و همسران او مادران آن‌ها [مؤمنان] محسوب می‌شوند و خویشاوندان نسبت به یکدیگر از مؤمنان و مهاجران در آنچه خدا مقرّر داشته اولی هستند، مگر اینکه بخواهید نسبت به دوستانتان نیکی کنید [و سهمی از اموال خود را به آن‌ها بدهید]. (احزاب/۶) و این معنای نسخ در قانون ارث است».
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ هاجَرُوا وَ جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ فِی سَبِیلِ اللهِ وَ الَّذِینَ آوَوْا وَ نَصَرُوا أُولئِکَ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ فَإِنَّ الْحُکْمَ کَانَ فِی أَوَّلِ النُّبُوَّهًِْ أَنَّ الْمَوَارِیثَ کَانَتْ عَلَی الْأُخُوَّهًِْ لَا عَلَی الْوِلَادَهًِْ فَلَمَّا هَاجَرَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) إِلَی الْمَدِینَهًِْ آخَی بَیْنَ الْمُهَاجِرِینَ وَ الْأَنْصَارِ فَکَانَ إِذَا مَاتَ الرَّجُلُ یَرِثُهُ أَخُوهُ فِی الدِّینِ وَ یَأْخُذُ الْمَالَ وَ کَانَ مَا تَرَکَ لَهُ دُونَ وَرَثَتِهِ فَلَمَّا کَانَ بَعْدَ بَدْرٍ أَنْزَلَ اللَّهُ النَّبِیُّ أَوْلی بِالْمُؤْمِنِینَ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَ أَزْواجُهُ أُمَّهاتُهُمْ وَ أُولُوا الْأَرْحامِ بَعْضُهُمْ أَوْلی بِبَعْضٍ فِی کِتابِ اللهِ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُهاجِرِینَ إِلَّا أَنْ تَفْعَلُوا إِلی أَوْلِیائِکُمْ مَعْرُوفاً فَنَسَخَتْ آیَهًَْ الْأُخُوَّهًِْ بَعْضُهُمْ أَوْلَی بِبَعْضٍ.
علیّ‌بن‌ابراهیم ( إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ هاجَرُوا وَ جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ فِی سَبِیلِ اللهِ وَ الَّذِینَ آوَوْا وَ نَصَرُوا أُولئِکَ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ، حکم در آغاز پیامبری چنین بود که ارثیه براساس [پیمان] برادری تقسیم می شد، نه براساس ولادت. هنگامی‌که رسول خدا (به مدینه هجرت کرد میان مهاجرین و انصار پیمان برادری بست. هرگاه کسی از آنان می‌مُرد، برادر دینی او از او ارث می‌برد و مال را می‌گرفت و آنچه را برای او باقی می‌گذاشت به ورثه‌ی او نمی‌رسید. سپس خدا این آیه را نازل فرمود: النَّبِیُّ أَوْلَی بِالْمؤْمِنِینَ مِنْ أَنفُسِهِمْ وَ أَزْوَاجُهُ أُمَّهَاتُهُمْ وَ أُوْلُو الْأَرْحَامِ بَعْضُهُمْ أَوْلَی بِبَعْضٍ فِی کِتَابِ اللهِ مِنَ الْمؤْمِنِینَ وَ الْمهَاجِرِینَ إِلَّا أَن تَفْعَلُوا إِلَی أَوْلِیَائِکُم مَّعْرُوفًا. پس این آیه، آیه‌ی برادری را نسخ کرد.
الصّادق (علیه السلام)- مُعَتِّبٌ وَ مُصَادِفٌ مَوْلَیَا الصَّادِقِ (علیه السلام) فِی خَبَرٍ أَنَّهُ لَمَّا دَخَلَ هِشَامُ‌بْنُ‌الْوَلِیدِ الْمَدِینَهًَْ أَتَاهُ بَنُوالْعَبَّاسِ وَ شَکَوْا مِنَ الصَّادِقِ (علیه السلام) أَنَّهُ أَخَذَ تَرِکَاتِ مَاهِرٍ الْخَصِیِّ دُونَنَا فَخَطَبَ أَبُوعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) فَکَانَ مِمَّا قَالَ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی لَمَّا بَعَثَ رَسُولَهُ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) کَانَ أَبُونَا أَبُوطَالِبٍ الْمُوَاسِیَ لَهُ بِنَفْسِهِ وَ النَّاصِرَ لَهُ وَ أَبُوکُمُ الْعَبَّاسُ وَ أَبُولَهَبٍ یُکَذِّبَانِهِ وَ یُؤَلِّبَانِ عَلَیْهِ شَیَاطِینَ الْکُفْرِ وَ أَبُوکُمْ یَبْغِی لَهُ الْغَوَائِلَ وَ یَقُودُ إِلَیْهِ القَبَائِلَ فِی بَدْرٍ وَ کَانَ فِی أَوَّلِ رَعِیلِهَا وَ صَاحِبَ خَیْلِهَا وَ رَجِلِهَا الْمُطْعِمَ یَوْمَئِذٍ وَ النَّاصِبَ الْحَرْبِ لَهُ ثُمَّ قَالَ فَکَانَ أَبُوکُمْ طَلِیقَنَا وَ عَتِیقَنَا وَ أَسْلَمَ کَارِهاً تَحْتَ سُیُوفِنَا لَمْ یُهَاجِرْ إِلَی اللَّهِ وَ رَسُولِهِ (صلی الله علیه و آله) هِجْرَهًًْ قَطُّ فَقَطَعَ اللَّهُ وَلَایَتَهُ مِنَّا بِقَوْلِهِ وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ لَمْ یُهاجِرُوا ما لَکُمْ مِنْ وَلایَتِهِمْ مِنْ شَیْءٍ فِی کَلَامٍ لَهُ ثُمَّ قَالَ هَذَا مَوْلًی لَنَا مَاتَ فَحُزْنَا تُرَاثَهُ إِذْ کَانَ مَوْلَانَا وَ لِأَنَّا وُلْدُ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ أُمُّنَا فَاطِمَهًُْ (سلام الله علیها) أَحْرَزَتْ مِیرَاثَهُ.
امام صادق ( معتب و مصادف دو غلام امام صادق (در ضمن یک خبر گفتند: هنگامی‌که هشام‌بن‌ولید به مدینه رسید، فرزندان عبّاس نزد او آمدند و از امام صادق (نزد او شکایت کردند که او ارثیه‌ی ماهِرَالخصی (غلام ایشان) در زمان امامتش، را به خود اختصاص داده است و چیزی را برای ما باقی نگذاشته است. امام صادق (به ایراد سخنرانی پرداخت و از جمله فرمود: «همانا خدای عزّوجلّ هنگامی‌که رسول خدا (را به پیامبری برگزید، پدر ما ابوطالب (برای او ایثار می‌کرد و او را یاری می‌کرد و پدر شما عبّاس و ابولهب او را تکذیب می‌کردند و شیاطین کفر را برای آزار رساندن به او برمی‌گماشتند، پدر شما سعی می‌کرد مصیبت‌ها را بر سر او فرود آورد و قبائل را در بدر به طرف او هدایت می‌کرد و او در طلیعه‌ی لشکر آنان بود و رهبر سوارکاران و پیاده آنان بود. او آذوقه‌ی ارتش کفر را تأمین می‌کرد و جنگ را بر علیه او برمی‌افروخت. پدر شما آزاد شده‌ی ما بود و به زورِ شمشیر اسلام آورد، درحالی‌که از اسلام کراهت داشت و هیچ‌گاه به خاطر خدا و رسولش (هجرت نکرد و ولایتش را از ما برید، و این معنای کلام خدای عزّوجلّ: وَ الَّذِینَ آمَنُواْ وَ لَمْ یُهَاجِرُواْ مَا لَکُم مِّن وَلاَیَتِهِم مِّن شَیْءٍ است. در سخنانی از او، او یکی از غلامان ما بود و اکنون درگذشته است و ارث او به ما رسیده است، چون غلام ما بود و ما فرزندان رسول خدا (هستیم و ارثیه‌ی او به مادر ما فاطمه (رسیده است».
الکاظم (علیه السلام)- لَمَّا دَخَلْتُ عَلَی الرَّشِیدِ سَلَّمْتُ عَلَیْهِ فَرَدَّ عَلَیَّ السَّلَامَ ثُمَّ قَالَ یَا مُوسَی‌بْنَ‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) خَلِیفَتَیْنِ یُجْبَی إِلَیْهِمَا الْخَرَاجُ فَقُلْتُ یَا اَمِیرَ‌الْمُؤْمِنِینَ أُعِیذُکَ بِاللَّهِ أَنْ تَبُوءَ بِإِثْمِی وَ إِثْمِکَ وَ تَقْبَلَ الْبَاطِلَ مِنْ أَعْدَائِنَا عَلَیْنَا فَقَدْ عَلِمْتَ أَنَّهُ قَدْ کُذِبَ عَلَیْنَا مُنْذُ قُبِضَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) بِمَا عِلْمُ ذَلِکَ عِنْدَکَ فَإِنْ رَأَیْتَ بِقَرَابَتِکَ مِنْ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَنْ تَأْذَنَ لِی أُحَدِّثُکَ بِحَدِیثٍ أَخْبَرَنِی بِهِ أَبِی عَنْ آبَائِهِ عَنْ جَدِّهِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ قَدْ أَذِنْتُ لَکَ فَقُلْتُ أَخْبَرَنِی أَبِی عَنْ آبَائِهِ عَنْ جَدِّهِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَنَّهُ قَالَ إِنَّ الرَّحِمَ إِذَا مَسَّتِ الرَّحِمَ تَحَرَّکَتْ وَ اضْطَرَبَتْ فَنَاوِلْنِی یَدَکَ جَعَلَنِیَ اللَّهُ فِدَاکَ فَقَالَ ادْنُ فَدَنَوْتُ مِنْهُ فَأَخَذَ بِیَدِی ثُمَّ جَذَبَنِی إِلَی نَفْسِهِ وَ عَانَقَنِی طَوِیلًا ثُمَّ تَرَکَنِی وَ قَالَ اجْلِسْ یَا مُوسَی (علیه السلام) فَلَیْسَ عَلَیْکَ بَأْسٌ فَنَظَرْتُ إِلَیْهِ فَإِذَا إِنَّهُ قَدْ دَمَعَتْ عَیْنَاهُ فَرَجَعْتُ إِلَی نَفْسِی فَقَالَ صَدَقْتَ وَ صَدَقَ جَدُّکَ (صلی الله علیه و آله) لَقَدْ تَحَرَّکَ دَمِی وَ اضْطَرَبَتْ عُرُوقِی حَتَّی غَلَبَتْ عَلَیَّ الرِّقَّهًُْ وَ فَاضَتْ عَیْنَایَ وَ أَنَا أُرِیدُ أَنْ أَسْأَلَکَ عَنْ أَشْیَاءَ تَتَلَجْلَجُ فِی صَدْرِی مُنْذُ حِینٍ لَمْ أَسْأَلْ عَنْهَا أَحَداً فَإِنْ أَنْتَ أَجَبْتَنِی عَنْهَا خَلَّیْتُ عَنْکَ وَ لَمْ أَقْبَلْ قَوْلَ أَحَدٍ فِیکَ وَ قَدْ بَلَغَنِی أَنَّکَ لَمْ تَکْذِبْ قَطُّ فَاصْدُقْنِی عَمَّا أَسْأَلُکَ مِمَّا فِی قَلْبِی فَقُلْتُ مَا کَانَ عِلْمُهُ عِنْدِی فَإِنِّی‌مُخْبِرُکَ إِنْ أَنْتَ أَمَّنْتَنِی فَقَالَ لَکَ الْأَمَانُ إِنْ صَدَقْتَنِی وَ تَرَکْتَ التَّقِیَّهًَْ الَّتِی تُعْرَفُونَ بِهَا مَعْشَرَ بَنِی فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) فَقُلْتُ اسْأَلْ یَا أَمِیرَ‌الْمُؤْمِنِینَ عَمَّا شِئْتَ قَالَ أَخْبِرْنِی لِمَ فُضِّلْتُمْ عَلَیْنَا وَ نَحْنُ فِی شَجَرَهًٍْ وَاحِدَهًٍْ وَ بَنُو عَبْدِ الْمُطَّلِبِ وَ نَحْنُ وَ أَنْتُمْ وَاحِدٌ إِنَّا بَنُو الْعَبَّاسِ وَ أَنْتُمْ وُلْدُ أَبِی‌طَالِبٍ وَ هُمَا عَمَّا رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ قَرَابَتُهُمَا مِنْهُ سَوَاءٌ فَقُلْتُ نَحْنُ أَقْرَبُ قَالَ وَ کَیْفَ ذَلِکَ قُلْتُ لِأَنَّ عَبْدَ اللَّهِ وَ أَبَا طَالِبٍ لِأَبٍ وَ أُمٍّ وَ أَبُوکُمُ الْعَبَّاسُ لَیْسَ هُوَ مِنْ أُمِّ عَبْدِ اللَّهِ وَ لَا مِنْ أُمِّ أَبِی طَالِبٍ قَالَ فَلِمَ ادَّعَیْتُمْ أَنَّکُمْ وَرِثْتُمُ النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) وَ الْعَمُّ یَحْجُبُ ابْنَ الْعَمِّ وَ قُبِضَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ قَدْ تُوُفِّیَ أَبُوطَالِبٍ قَبْلَهُ وَ الْعَبَّاسُ عَمُّهُ حَیٌّ فَقُلْتُ لَهُ إِنْ رَأَی أَمِیرُ‌الْمُؤْمِنِینَ أَنْ یُعْفِیَنِی مِنْ هَذِهِ الْمَسْأَلَهًِْ وَ یَسْأَلَنِی عَنْ کُلِّ بَابٍ سِوَاهُ یُرِیدُهُ فَقَالَ لَا أَوْ تُجِیبَ فَقُلْتُ فَآمِنِّی فَقَالَ قَدْ آمَنْتُکَ قَبْلَ الْکَلَامِ فَقُلْتُ إِنَّ فِی قَوْلِ عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) أَنَّهُ لَیْسَ مَعَ وُلْدِ الصُّلْبِ ذَکَراً کَانَ أَوْ أُنْثَی لِأَحَدٍ سَهْمٌ إِلَّا لِلْأَبَوَیْنِ وَ الزَّوْجِ وَ الزَّوْجَهًِْ وَ لَمْ یَثْبُتْ لِلْعَمِّ مَعَ وُلْدِ الصُّلْبِ مِیرَاثٌ وَ لَمْ یَنْطِقْ بِهِ الْکِتَابُ إِلَّا أَنَّ تَیْماً وَ عَدِیّاً وَ بَنِی‌أُمَیَّهًَْ قَالُوا الْعَمُّ وَالِدٌ رَأْیاً مِنْهُمْ بِلَا حَقِیقَهًٍْ وَ لَا أَثَرٍ عَنِ الرَّسُولِ (صلی الله علیه و آله) وَ مَنْ قَالَ بِقَوْلِ عَلِیٍّ (علیه السلام) مِنَ الْعُلَمَاءِ فَقَضَایَاهُمْ خِلَافُ قَضَایَا هَؤُلَاءِ هَذَا نُوحُ‌بْنُ‌دَرَّاجٍ یَقُولُ فِی هَذِهِ الْمَسْأَلَهًِْ بِقَوْلِ عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ قَدْ حَکَمَ بِهِ وَ قَدْ وَلَّاهُ أَمِیرُ‌الْمُؤْمِنِینَ الْمِصْرَیْنِ الْکُوفَهًَْ وَ الْبَصْرَهًَْ وَ قَد قَضَی بِهِ فَأُنْهِیَ إِلَی أَمِیرِ‌الْمُؤْمِنِینَ فَأَمَرَ بِإِحْضَارِهِ وَ إِحْضَارِ مَنْ یَقُولُ بِخِلَافِ قَوْلِهِ مِنْهُمْ سُفْیَانُ‌الثَّوْرِیُّ وَ إِبْرَاهِیمُ‌الْمَدَنِیُّ وَ الْفُضَیْلُ‌بْنُ‌عِیَاضٍ فَشَهِدُوا أَنَّهُ قَوْلُ عَلِیٍّ (علیه السلام) فِی هَذِهِ الْمَسْأَلَهًِْ فَقَالَ لَهُمْ فِیمَا أَبْلَغَنِی بَعْضُ الْعُلَمَاءِ مِنْ أَهْلِ الْحِجَازِ فَلِمَ لَا تُفْتُونَ بِهِ وَ قَدْ قَضَی بِهِ نُوحُ‌بْنُ‌دَرَّاجٍ فَقَالُوا جَسَرَ نُوحٌ (علیه السلام) وَ جَبُنَّا وَ قَدْ أَمْضَی أَمِیرُ‌الْمُؤْمِنِینَ قَضِیَّهًًْ یَقُولُ قُدَمَاءُ الْعَامَّهًِْ عَنِ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) أَنَّهُ قَالَ عَلِیٌّ (علیه السلام) أَقْضَاکُمْ وَ کَذَلِکَ قَالَ عُمَرُ‌بْنُ‌الْخَطَّابِ عَلِیٌّ (علیه السلام) أَقْضَانَا وَ هُوَ اسْمٌ جَامِعٌ لِأَنَّ جَمِیعَ مَا مَدَحَ بِهِ النَّبِیّ (صلی الله علیه و آله) أَصْحَابَهُ مِنَ الْقِرَاءَهًِْ وَ الْفَرَائِضِ وَ الْعِلْمِ دَاخِلٌ فِی الْقَضَاءِ قَالَ زِدْنِی یَا مُوسَی (علیه السلام) قُلْتُ الْمَجَالِسُ بِالْأَمَانَاتِ وَ خَاصَّهًًْ مَجْلِسُکَ فَقَالَ لَا بَأْسَ عَلَیْکَ فَقُلْتُ إِنَّ النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) لَمْ یُوَرِّثْ مَنْ لَمْ یُهَاجِرْ وَ لَا أَثْبَتَ لَهُ وَلَایَهًًْ حَتَّی یُهَاجِرَ فَقَالَ مَا حُجَّتُکَ فِیهِ فَقُلْتُ قَوْلُ اللَّهِ تَعَالَی وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ لَمْ یُهاجِرُوا ما لَکُمْ مِنْ وَلایَتِهِمْ مِنْ شَیْءٍ حَتَّی یُهاجِرُوا وَ إِنَّ عَمِّیَ الْعَبَّاسَ لَمْ یُهَاجِرْ فَقَالَ لِی أَسْأَلُکَ یَا مُوسَی (علیه السلام) هَلْ أَفْتَیْتَ بِذَلِکَ أَحَداً مِنْ أَعْدَائِنَا أَمْ أَخْبَرْتَ أَحَداً مِنَ الْفُقَهَاءِ فِی هَذِهِ الْمَسْأَلَهًِْ بِشَیْءٍ فَقُلْتُ اللَّهُمَّ لَا وَ مَا سَأَلَنِی عَنْهَا إِلَّا أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ثُمَّ قَالَ لِمَ جَوَّزْتُمْ لِلْعَامَّهًِْ وَ الْخَاصَّهًِْ أَنْ یَنْسُبُوکُمْ إِلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ یَقُولُونَ لَکُمْ یَا بَنِی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ أَنْتُمْ بَنُو عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ إِنَّمَا یُنْسَبُ الْمَرْءُ إِلَی أَبِیهِ وَ فَاطِمَهًُْ (سلام الله علیها) إِنَّمَا هِیَ وِعَاءٌ وَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) جَدُّکُمْ مِنْ قِبَلِ أُمِّکُمْ فَقُلْتُ یَا أَمِیرَ‌الْمُؤْمِنِینَ لَوْ أَنَّ النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) نُشِرَ فَخَطَبَ إِلَیْکَ کَرِیمَتَکَ هَلْ کُنْتَ تُجِیبُهُ فَقَالَ سُبْحَانَ اللَّهِ وَ لِمَ لَا أُجِیبُهُ بَلْ أَفْتَخِرُ عَلَی الْعَرَبِ وَ الْعَجَمِ وَ قُرَیْشٍ بِذَلِک فَقُلْتُ لَهُ لَکِنَّهُ (صلی الله علیه و آله) لَا یَخْطُبُ إِلَیَّ وَ لَا أُزَوِّجُهُ فَقَالَ وَ لِمَ فَقُلْتُ لِأَنَّهُ (صلی الله علیه و آله) وَلَدَنِی وَ لَمْ یَلِدْکَ فَقَالَ أَحْسَنْتَ یَا مُوسَی (علیه السلام) ثُمَّ قَالَ کَیْفَ قُلْتُمْ إِنَّا ذُرِّیَّهًُْ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) وَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) لَمْ یُعْقِبْ وَ إِنَّمَا الْعَقِبُ لِلذَّکَرِ لَا لِلْأُنْثَی وَ أَنْتُمْ وُلْدُ الْبِنْتِ وَ لَا یَکُونُ لَهَا عَقِبٌ فَقُلْتُ أَسْأَلُکَ یَا أَمِیرَ‌الْمُؤْمِنِینَ بِحَقِّ الْقَرَابَهًِْ وَ الْقَبْرِ وَ مَنْ فِیهِ إِلَّا مَا أعفانی {أَعْفَیْتَنِی} عَنْ هَذِهِ الْمَسْأَلَهًِْ فَقَالَ لَا أَوْ تُخْبِرَنِی بِحُجَّتِکُمْ فِیهِ یَا وُلْدَ عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ أَنْتَ یَا مُوسَی (علیه السلام) یَعْسُوبُهُمْ وَ إِمَامُ زَمَانِهِمْ کَذَا أُنْهِیَ إِلَیَّ وَ لَسْتُ أُعْفِیکَ فِی کُلِّ مَا أَسْأَلُکَ عَنْهُ حَتَّی تَأْتِیَنِی فِیهِ بِحُجَّهًٍْ مِنْ کِتَابِ اللَّهِ تَعَالَی وَ أَنْتُمْ تَدَّعُونَ مَعْشَرَ وُلْدِ عَلِیٍّ (علیه السلام) أَنَّهُ لَا یَسْقُطُ عَنْکُمْ مِنْهُ بِشَیْء. أَلِفٍ وَ لَا وَاوٍ إِلَّا وَ تَأْوِیلُهُ عِنْدَکُمْ وَ احْتَجَجْتُمْ بِقَوْلِهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَ ما فَرَّطْنا فِی الْکِتابِ مِنْ شَیْءٍ وَ قَدِ اسْتَغْنَیْتُمْ عَنْ رَأْیِ الْعُلَمَاءِ وَ قِیَاسِهِمْ فَقُلْتُ تَأْذَنُ لِی فِی الْجَوَابِ قَالَ هَاتِ قُلْتُ أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ ... وَ مِنْ ذُرِّیَّتِهِ داوُدَ وَ سُلَیْمانَ وَ أَیُّوبَ وَ یُوسُفَ وَ مُوسی وَ هارُونَ وَ کَذلِکَ نَجْزِی الْمُحْسِنِینَ وَ زَکَرِیَّا وَ یَحْیی وَ عِیسی وَ إِلْیاسَ مَنْ أَبُو عِیسَی (علیه السلام) یَا أَمِیرَ‌الْمُؤْمِنِینَ فَقَالَ لَیْسَ لِعِیسَی (علیه السلام) أَبٌ فَقُلْتُ إِنَّمَا أَلْحَقْنَاهُ بِذَرَارِیِ الْأَنْبِیَاءِ (علیهم السلام) مِنْ طَرِیقِ مَرْیَمَ (سلام الله علیها) وَ کَذَلِکَ أُلْحِقْنَا بِذَرَارِیِّ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) مِنْ قِبَلِ أُمِّنَا فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) أَزِیدُکَ یَا أَمِیرَ‌الْمُؤْمِنِینَ قَالَ هَاتِ قُلْتُ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَ فَمَنْ حَاجَّکَ فِیهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَکُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَکُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللهِ عَلَی الْکاذِبِین وَ لَمْ یَدَّعِ أَحَدٌ أَنَّهُ أَدْخَلَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) تَحْتَ الْکِسَاءِ عِنْدَ الْمُبَاهَلَهًِْ لِلنَّصَارَی إِلَّا عَلِیَّ‌بْنَ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) وَ فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) وَ الْحَسَنَ وَ الْحُسَیْنَ (علیهم السلام) فَکَانَ تَأْوِیلُ قَوْلِهِ تَعَالَی أَبْناءَنا الْحَسَنَ وَ الْحُسَیْنَ (علیهم السلام) وَ نِساءَنا فَاطِمَهًَْ (سلام الله علیها) وَ أَنْفُسَنا عَلِیَّ‌بْنَ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) عَلَی أَنَّ الْعُلَمَاءَ قَدْ أَجْمَعُوا عَلَی أَنَّ جَبْرَئِیلَ (علیه السلام) قَالَ یَوْمَ أُحُدٍ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) إِنَّ هَذِهِ لَهِیَ الْمُوَاسَاهًُْ مِنْ عَلِیٍّ (علیه السلام) قَالَ لِأَنَّهُ مِنِّی وَ أَنَا مِنْهُ فَقَالَ جَبْرَئِیلُ (علیه السلام) وَ أَنَا مِنْکُمَا یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) ثُمَّ قَالَ لَا سَیْفَ إِلَّا ذُو الْفَقَارِ وَ لَا فَتَی إِلَّا عَلِیٌّ (علیه السلام) فَکَانَ کَمَا مَدَحَ اللَّهُ تَعَالَی بِهِ خَلِیلَهُ (علیه السلام) إِذْ یَقُولُ فَتًی یَذْکُرُهُمْ یُقالُ لَهُ إِبْراهِیمُ إِنَّا مَعْشَرَ بَنِی عَمِّکَ نَفْتَخِرُ بِقَوْلِ جَبْرَئِیلَ (علیه السلام) إِنَّهُ مِنَّا فَقَالَ أَحْسَنْتَ یَا مُوسَی (علیه السلام) ارْفَعْ إِلَیْنَا حَوَائِجَکَ فَقُلْتُ لَهُ أَوَّلُ حَاجَهًٍْ أَنْ تَأْذَنَ لِابْنِ عَمِّکَ أَنْ یَرْجِعَ إِلَی حَرَمِ جَدِّهِ وَ إِلَی عِیَالِهِ فَقَالَ نَنْظُرُ إِنْ شَاءَ اللَّهُ تَعَالَی.
امام کاظم ( هنگامی‌که نزد هارون‌الرّشید آمدم، بر او سلام کردم. جواب سلام مرا داد و گفت: «ای موسی‌بن‌جعفر (! مگر می‌شود خراج برای دو خلیفه در یک آن، گرفته شود»؟! گفتم: «ای امیرمؤمنان! به خدا پناه ببر از اینکه هم گناه من و هم گناه خودت را به عهده‌گیری و گفته‌های دروغین دشمنان ما را باور کنی. چراکه تو می‌دانی که دشمنان از هنگامی‌که رسول خدا (به لقاءالله پیوست، بر ما دروغ بسته‌اند و شما به آن آگاهی. اگر ممکن است، به حقّ خویشاوندی تو با رسول خدا ( به من اجازه دهی حدیثی را برای تو بازگو کنم که پدرم، از پدرانش، از جدّش رسول خدا (روایت کرده است». گفت: «به تو اجازه میدهم». گفتم: «پدرم، از پدرانش، از جدّش رسول خدا (چنین به من خبر داده است که فرمود: «هرگاه دو خویشاوند به هم دیگر نزدیک شوند، خویشاوندی به جنب و جوش و هیجان می‌آید. اگر صلاح می بینید دست خود را به من دهید، دستش را به طرف من آورد، سپس گفت: «نزدیک بیا»، جلو رفتم، با من مصافحه کرد و مدتی مرا در آغوش گرفت و بعد درحالی‌که چشم هایش پر از اشک بود مرا رها کرد و به من گفت: «بنشین ای موسی! تقصیر تو نیست، درست گفتی و جدّت نیز درست فرمود و پیامبر (هم درست فرمود، چنان خون من به جوش آمد و رگ هایم به هیجان در آمد و فهمیدم که تو با من هم نژاد و هم خون هستی و آن حدیثی که نقل کردی صحیح است. می خواهم مسأله ای از تو بپرسم، اگر جوابم را بدهی و بدانم که راست گفته‌ای، رهایت می‌کنم و به تو صله می دهم و حرف دیگران را در مورد تو قبول نمی کنم». گفتم: «هر چه بدانم را جواب می دهم». گفت: «اگر حقیقت را به من بگویی و تقیّه ای را که از شما فرزندان فاطمه (معروف است ترک کنی، در امان هستی». گفتم: «امیرمؤمنان هرچه می‌خواهی بپرس». گفت: «به من بگو چرا خدا شما را بر ما ترجیح داده است درحالی‌که ما و شما از یک درخت هستیم و همه‌ی فرزندان عبدالمطلّب هستیم. ما فرزندان عبّاس و شما فرزندان ابوطالب هستید و آن دو عموهای رسول خدا (بودند و خویشاوندی آنان با او برابر است»؟ گفتم: «ما نزدیک تریم». گفت: «چگونه»؟ گفتم: «زیرا که عبدالله و ابوطالب از یک پدر و مادرند و پدرت عبّاس، از مادر عبدالله و ابی‌طالب نیست». گفت: «چرا ادّعا کرده‌اید که از رسول خدا (ارث می‌برید، درحالی‌که عمو مانع به ارث رسیدن پسرعموست و رسول خدا (درحالی درگذشت که ابی‌طالب قبل از او درگذشته بود و عموی او عبّاس زنده بود»؟ به او گفتم: «اگر ممکن است، امیرمؤمنان این سؤال را از من نپرسد و هرچه می‌خواهد درباره‌ی مسائل دیگر از من سؤال کند». گفت: «خیر، باید جوابم را بدهی». گفتم: «امانم ده». گفت: «تو را قبل از سخن گفتن امان داده‌ام». گفتم: «همانا علیّ‌ابن‌ابی‌طالب (فرمود: کسی از فرزندان خونی، چه مرد باشد یا زن، بهره‌ای از ارثیه ندارد، مگر پدر و مادر و شوهر و همسر [متوفی] و [همچنین] عمو با وجود فرزند خونی، چه مرد باشد یا زن، بهره‌ای از ارثیه ندارد و ارثیه برای عمو با وجود فرزند خونی به ثبت نرسیده است و قرآن به آن تصریح نکرده است». امّا تَیْم و عَدِی و بنی‌امیّه از روی اجتهاد به رأی گفتند: «عمو به‌منزله‌ی پدر است». بی‌آنکه این گفته حقیقت داشته باشد و حدیثی از رسول خدا (آن را تأیید کند. علمایی که قول علی (را در این زمینه قبول دارند، مسائلشان بر خلاف مسائل اینان است. درحالی‌که نوح‌بن‌درّاج، سخن علی (را در این مسأله باور دارد و به آن حکم کرده است، آنگاه که امیرالمؤمنین (او را بر مصرَین (کوفه و بصره) گمارد. این خبر به امیرمؤمنان (رسید، پس دستور احضار او و احضار کسانی که خلاف قولش را اظهار کردند صادر کرد. از جمله‌ی آنان سفیان‌ثوری و ابراهیم‌مدنی و فضیل‌بن‌عیّاض بودند. آنان گواهی دادند که قول او، همان قول علی (در این مسأله است. چنان که برخی از علماء از اهل حجاز به من گفتند: به آنان چنین فرمود: «پس چرا فتوایی مطابق آن حکم صادر نمی‌کنید، درحالی‌که نوح‌بن‌درّاج براساس آن قضاوت کرده است»؟ گفتند: «نوح جرأت این کار را داشت، امّا ما نداشتیم». امیرمؤمنان (این مسأله را با استناد به قول پیشینیان عامّه از قول پیامبر (پیش برد که فرمود: «علی (تواناترین شما در قضاوت است». همچنین عمربن‌خطّاب گفت: «علی (تواناترین ما در قضاوت است و آن اسمی (صفتی) جامع و فراگیر است، چراکه همه‌ی صفاتی را که پیامبر (به اصحابش در قرائت و فرایض و علم نسبت داده بود، جزء قضاوت است»، گفت: «ای موسی (! ادامه بده». گفتم: «امانت در مجالس و به ویژه در مجلس شما باید برقرار باشد». گفت: «ترسی بر شما نیست [نگران نباش]». گفتم: «همانا پیامبر (به کسانی که هجرت نکردند، بهره‌ای از ارثیه قرار نداده و همچنین ولایتی برای آنان قائل نشده بود، مگر اینکه هجرت کنند». گفت: «حجّت شما چیست»؟ گفتم: «کلام خداوند تبارک و تعالی: وَ الَّذِینَ آمَنُواْ وَ لَمْ یُهَاجِرُواْ مَا لَکُم مِّن وَلاَیَتِهِم مِّن شَیْءٍ حَتَّی یُهَاجِرُواْ، و تردیدی نیست که عمویم عبّاس هجرت نکرده بود». گفت: «ای موسی (! من از تو می‌پرسم، آیا فتوای این را به کسی از دشمنان ما داده‌ای؟ یا به کسی از فقها درباره‌ی این مسأله چیزی را گفته‌ای»؟ گفتم: «به خدا قسم! خیر. و کسی به‌جز امیرمؤمنان درباره‌ی آن از من نپرسیده است». گفت: «چرا به عوام و خواص اجازه داده‌ای که شما را به رسول خدا (منسوب کنند و به شما بگویند؛ ای فرزندان رسول خدا (درحالی‌که شما فرزندان علی (هستید و درست این است که انسان به پدرش نسبت داده شود و فاطمه (ظرفی بیش نیست و پیامبر (جدّ مادری شماست»؟ گفتم: «ای امیرمؤمنان (! اگر فرض کنیم که پیامبر (برانگیخته شود و از دختر گرامی‌تان خواستگاری کند، آیا موافقت خواهی‌کرد»؟ گفت: «سبحان الله! چرا موافقت نکنم، بلکه بر عرب و عجم و قریش افتخار خواهم‌کرد». به او گفتم: «امّا او نمی‌تواند از دخترهای من خواستگاری کند و من نمی‌توانم آنان را به او شوهر دهم». گفت: «چرا»؟ گفتم: «چراکه او مرا به دنیا آورده و تو را به دنیا نیاورده است». گفت: «مرحبا ای موسی (»! سپس گفت: «چگونه می‌گویید؛ ما فرزندان پیامبریم (درحالی‌که پیامبر (پسری را به‌جای نگذاشت و همانا فرزندان به مرد منسوب می‌شوند نه به زن و شما فرزندان دختر او هستید، این فرزندان از دختر، نَسَب نمی‌برند»؟ گفتم: «از تو به حقّ خویشاوندی و به حقّ قبر و کسی که در آن است میخواهم که این سؤال را از من نپرسی». گفت: «خیر، تو ای فرزند علی (! باید حجّت خود را در این‌باره به من بگویی، و تو ای موسی (! چنانکه به اطّلاع من رسیده است، سرور آنان و امام زمانشان هستی و من تو را از هیچ‌یک از سؤالاتی که از تو می‌پرسم معاف نمیکنم، مگر اینکه حجّتی را درباره‌ی آن از کتاب خدای عزّوجلّ برایم بیاوری. شما ای فرزندان علی (ادّعا می‌کنید که همه‌ی آن‌ها را می‌دانید و تأویل همه‌ی مسائل از الف تا واو نزد شماست و شما این کلام خدای عزّوجلّ را [که می‌فرماید]: ما هیچ‌چیز را در این کتاب، فرو گذار نکردیم. (انعام/۳۸) حجّت قرار داده‌ای و از رأی و قیاس علماء بی‌نیاز شده‌اید». گفتم: «آیا اجازه‌ی پاسخ را به من می‌دهی»؟ پس گفت: «جواب ده». گفتم: «پناه می‌برم به خدا از شرّ شیطان رانده شده. به نام خداوند بخشاینده مهربان؛ از فرزندان او، داوود و سلیمان و ایّوب و یوسف و موسی و هارون را [هدایت کردیم] این‌گونه نیکوکاران را پاداش می‌دهیم! و [همچنین] زکریّا و یحیی و عیسی. (انعام/۸۵۸۴) ای امیرمؤمنان! پدر عیسی (کیست»؟ گفت: «عیسی (پدری ندارد». گفتم: «خدا او را از طریق مریم (به فرزندان پیامبران (ملحق کرده است. ای امیر مؤمنان! بیشتر برایت بگویم»؟ گفت: «بگو». گفتم: «این کلام خدای عزّوجل: هرگاه بعد از علم و دانشی که [درباره‌ی مسیح] به تو رسیده، [باز] کسانی با تو به محاجّه و ستیز برخیزند، به آن‌ها بگو: «بیایید ما فرزندان خود را دعوت کنیم، شما هم فرزندان خود را ما زنان خویش را دعوت نماییم، شما هم زنان خود را ما از نفوس خود دعوت کنیم، شما هم از نفوس خود آنگاه مباهله کنیم و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم». (آل‌عمران/۶۱) و کسی ادّعا نکرده است که پیامبر (او را در هنگام مباهله با مسیحیان، جز علیّ‌بن‌ابی‌طالب و فاطمه (و حسن و حسین (زیر یک عبا قرار داده است. پس تأویل این فرموده‌ی خدای عزّوجلّ: أبْنَاءُنا، حسن و حسین (و نِسَاءنا، فاطمه (و أنْفُسَنَا، علیّ‌ابن‌ابی‌طالب (است. با این وجود، علماء اجماع کرده‌اند که جبرئیل در روز اُحد گفت: «ای محمّد (! همانا مواسات و برادری واقعی همان است که از طرف علی (صورت گرفته است». رسول خدا (فرمود: «همانا او از من و من از او هستم» و سپس جبرئیل گفت: «ای رسول خدا (و من از شما دو نفر هستم»! همچنین فرمود: «شمشیری جز ذوالفقار نیست و جوانمردی جز علی (نیست»، چنانکه خدای عزّوجلّ خلیلش (را ستایش کرده است. آنجا که می‌گوید: نوجوانی از [مخالفت با] بت‌ها سخن می‌گفت که او را ابراهیم می‌گویند. (انبیاء/۶۰) ما یعنی همه‌ی فرزندان عمویت، به این سخن جبرئیل که او از ماست، به خود می‌بالیم». هارون گفت: «آفرین بر تو ای موسی (! حاجت‌هایت را به ما بگو». به او گفتم: «اوّلین حاجت این است که به پسرعمویت اجازه دهی که به حرم جدّش (و نزد خانواده‌اش برگردد». گفت: «ان‌شاءالله، بررسی خواهیم کرد».
الصّادقین (علیها السلام)- عَنْ زُرَارَهًَْ وَ حُمْرَانَ وَ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ وَ أَبِی عَبْدِاللهِ (علیه السلام) قَالَ: سَأَلْتُهُمَا عَنْ قَوْلِهِ: وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ لَمْ یُهَاجِرُوا مَا لَکُمْ مِنْ وَلَایَتِهِمْ مِنْ شَیْءٍ حَتَّی یُهاجِرُوا. قَالَ: إِنَّ أَهْلَ مَکَّهًَْ لَا یُوَلُّونَ أَهْلَ الْمَدِینَهًِْ.
امام باقر ( زراره و حمران و محمّدبن‌مسلم گویند: از آن دو درباره‌ی این کلام خداوند متعال: وَ الَّذِینَ آمَنُواْ وَ لَمْ یُهَاجِرُواْ مَا لَکُم مِّن وَلاَیَتِهِم مِّن شَیْءٍ حَتَّی یُهَاجِرُواْ، پرسیدیم. فرمود: «اهل مکّه از اهل مدینه ارث نمی‌برند».
الباقر (علیه السلام)- أَنَّهُمْ کَانُوا یَتَوَارَثُونَ بِالْمُؤَاخَاهًِْ.
امام باقر ( آنان از طریق پیمان برادری از همدیگر ارث می‌بردند.
الباقر (علیه السلام)- أَنَّهُمْ کَانُوا یَتَوَارَثُونَ بِالْمُؤَاخَاهًِْ الْأُولَی.
امام باقر ( مسلمانان به‌وسیله‌ی همان پیمان برادری نخستین، از یکدیگر ارث می‌بردند.
ابن‌عباس (رحمة الله علیه)- وَ جَعَلَ اللَّهُ الْمِیرَاثَ لِلْمُهَاجِرِینَ وَ الْأَنْصَارِ دُونَ ذَوِی الْأَرْحَامِ وَ کَانَ الَّذِی آمَنَ وَ لَمْ یُهَاجِرْ لَا یَرِثُ مِنَ أَجْلِ أَنَّهُ لَمْ یُهَاجِرْ وَ لَمْ یَنْصُرْ وَ کَانُوا یَعْمَلُونَ بِذَلِکَ حَتَّی أَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی وَ أُولُوا الْأَرْحامِ بَعْضُهُمْ أَوْلی بِبَعْضٍ فَنُسِخَتْ هَذَا وَ صَارَ الْمِیرَاثُ لِذَوِی الْأَرْحَامِ الْمُؤْمِنِینَ.
ابن‌عبّاس ( خداوند چنین مقرّر فرمود: «مهاجرین و انصار [که با تدبیر پیامبر (با یکدیگر پیمان برادری بسته بودند] از یکدیگر ارث ببرند نه خویشاوندان از یکدیگر، و هرکه ایمان‌آورده ولی هجرت نکرده بود، ارث نمی‌بُرد؛ چراکه هجرت نکرده و [پیامبر (را] یاری نکرده بود و مسلمانان پیوسته به این دستور عمل می‌کردند تا اینکه خداوند این آیه را نازل فرمود: و خویشاوندان نسبت به یکدیگر [از دیگران] سزاوارترند. (انفال/۷۵) در نتیجه قانون قبلی با این آیه نسخ شده و ارث برای مؤمنانی شد که با یکدیگر رابطه‌ی خویشاوندی داشته باشند».