آیه وَ السَّماءِ ذاتِ الْبُرُوجِ [1]
سوگند به آسمان كه داراي برج‌هاي (صورت‌هاي فلكي) بسيار است.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ جَابِرِ‌بْنِ‌عَبْدِ‌اللَّه (رحمة الله علیه) أَنَّ النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) سُئِلَ عَنِ السَّماءِ ذاتِ الْبُرُوجِ فَقَالَ الْکَوَاکِبُ وَ سُئِلَ الَّذِی جَعَلَ فِی السَّماءِ بُرُوجاً فَقَالَ الْکَوَاکِبُ قِیلَ فَبُرُوجٌ مُشَیَدَّهًٌْ فَقَالَ الْقُصُورُ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- جابر (رحمة الله علیه) گوید: از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) درباره‌ی آیه: وَ السَّماءِ ذاتِ الْبُرُوجِ پرسیده شد. فرمود: «[منظور] ستاره‌ها است». و همچنین درباره‌ی آیه: در آسمان منزلگاه‌هایی برای ستارگان قرار داد. (فرقان/۶۱)، پرسیده شد. فرمود: «بروج، ستاره‌ها هستند». پرسیده شد: «بروج مُشیّده چیست»؟ فرمود: «کاخ‌ها».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- إِنَ لِلشَّمْسِ ثَلَاثَمِائَهًٍْ وَ سِتِّینَ بُرْجاً کُلُّ بُرْجٍ مِنْهَا مِثْلُ جَزِیرَهًٍْ مِنْ جَزَائِرِ الْعَرَبِ فَتَنْزِلُ کُلَّ یَوْمٍ عَلَی بُرْجٍ مِنْهَا فَإِذَا غَابَتِ انْتَهَتْ إِلَی حَدِّ بُطْنَانِ الْعَرْشِ فَلَمْ تَزَلْ سَاجِدَهًًْ إِلَی الْغَدِ ثُمَّ تُرَدُّ إِلَی مَوْضِعِ مَطْلَعِهَا وَ مَعَهَا مَلَکَانِ یَهْتِفَانِ مَعَهَا.
امام علی (علیه السلام)- خورشید سیصدوشصت برج دارد که هرکدام مانند یک جزیرهًْ‌العرب است، و هر روز به یک برجی در می‌آید و چون فرو شود به حدّ بطنان عرش رسد، و پیوسته در سجده می‌باشد تا فردا که به مطلع خود برگردانده شود، با او دو فرشته‌اند که آواز برمی‌آورند.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبَانِ‌بْنِ‌تَغْلِبَ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) إِذْ دَخَلَ عَلَیْهِ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ الْیَمَن فَسَلَّمَ عَلَیْهِ فَرَدَّ (علیه السلام) وَ قَالَ لَهُ ... یَا أَخَا الْیَمَنِ عِنْدَکُمْ عُلَمَاءُ فَقَالَ الْیَمَانِیُّ نَعَمْ جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَّ بِالْیَمَنِ قَوْماً لَیْسُوا کَأَحَدٍ مِنَ النَّاسِ فِی عِلْمِهِمْ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) وَ مَا یَبْلُغُ مِنْ عِلْمِ عَالِمِهِمْ فَقَالَ لَهُ الْیَمَانِیُّ إِنَّ عَالِمَهُمْ لَیَزْجُرُ الطَّیْرَ وَ یَقْفُو الْأَثَرَ فِی السَّاعَهًِْ الْوَاحِدَهًِْ مَسِیرَهًَْ شَهْرٍ لِلرَّاکِبِ الْمُجِدِّ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) فَإِنَّ عَالِمَ الْمَدِینَهًِْ أَعْلَمُ مِنْ عَالِمِ الْیَمَنِ فَقَالَ الْیَمَانِیُّ وَ مَا بَلَغَ مِنْ عِلْمِ عَالِمِ الْمَدِینَهًِْ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) عِلْمُ عَالِمِ الْمَدِینَهًِْ یَنْتَهِی إِلَی حَیْثُ لَا یَقْفُو الْأَثَرَ وَ یَزْجُرُ الطَّیْرَ وَ یَعْلَمُ مَا فِی اللَّحْظَهًِْ الْوَاحِدَهًِْ مَسِیرَهًَْ الشَّمْسِ تَقْطَعُ اثْنَیْ عَشَرَ بُرْجاً وَ اثْنَیْ عَشَرَ بَرّاً وَ اثْنَیْ عَشَرَ بَحْراً وَ اثْنَیْ عَشَرَ عَالَماً قَالَ فَقَالَ لَهُ الْیَمَانِیُّ جُعِلْتُ فِدَاکَ مَا ظَنَنْتُ أَنَّ أَحَداً یَعْلَمُ هَذَا أَوْ یَدْرِی مَا کُنْهُهُ قَالَ ثُمَّ قَامَ الْیَمَانِیُّ فَخَرَجَ.
امام صادق (علیه السلام)- ابان‌بن‌تغلب گوید: نزد امام صادق (علیه السلام) بودم که مردی یمنی بر ایشان وارد شد ... سپس فرمود: «ای برادر عرب! آیا نزد شما عالمی هست»؟ مرد یمنی گفت: «بله، فدایت شوم، در یمن قومی هستند که در علمشان مانند احدی از مردم نیستند (هیچ‌کس به اندازه‌ی آنان علم ندارد)، پس حضرت (علیه السلام) فرمود: «و علم عالمشان به چه (یعنی تا کجا) می رسد»؟ مرد یمنی گفت که، دانشمندشان به پرنده فال می گیرد و جای پا را در یک لحظه، به اندازه‌ی مسیر یک ماه برای سواره با شتاب و جدی، دنبال می کند، پس حضرت (علیه السلام) فرمود: «به‌درستی‌که عالم مدینه داناتر از عالم یمن است». مرد یمنی گفت: «علم عالم مدینه به چه چیز می رسد»؟ حضرت (علیه السلام) فرمود: «علم عالم مدینه پایانش به این می رسد که اثری را دنبال نمی کند، به پرنده فال نمی‌گیرد، درحالی‌که چیزی را که در یک لحظه به اندازه مسیر خورشید، دوازده برج و دوازده بیابان و دوازده دریا و دوازده عالم را می پیماید، می داند». پس مرد یمنی گفت: «گمان نکنم احدی این را بداند و بداند که کنهش چیست»؟ (چقدر است)، سپس مرد یمنی برخاست.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- تَلَا رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) هَذِهِ الْآیَهًَْ وَ السَّماءِ ذاتِ الْبُرُوجِ ثُمَّ قَالَ أَ تُقَدِّرُ یَا ابْنَ‌عَبَّاسٍ (رحمة الله علیه) أَنَّ اللَّهَ یُقْسِمُ بِالسَّمَاءِ ذَاتِ الْبُرُوجِ وَ یَعْنِی بِهِ السَّمَاءَ وَ بُرُوجَهَا قُلْتُ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَمَا ذَاکَ قَالَ أَمَّا السَّمَاءُ فَأَنَا وَ أَمَّا الْبُرُوجُ فَالْأَئِمَّهًُْ بَعْدِی أَوَّلُهُمْ عَلِیٌّ (علیه السلام) وَ آخِرُهُمُ الْمَهْدِیُّ (عجل الله تعالی فرجه الشریف).
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- رسول خدا (صلی الله علیه و آله) این آیه را تلاوت نمود: وَ السَّمَاء ذَاتِ الْبُرُوجِ. سپس فرمود: «ای ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)! آیا تصوّر می‌کنی که وقتی خداوند به آسمان دارای افلاک سوگند یاد میکند، منظورش واقعاً آسمان و صورت‌های فلکی آن است»؟ عرض کردم: «ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! پس منظور چیست»؟ فرمود: «منظور از آسمان، من هستم، و صورت‌های فلکی ائمّه (علیهم السلام) بعد از من هستند که اوّلین آن‌ها علی (علیه السلام)، و آخرین آن‌ها مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) است».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنِ الْأَصْبَغِ‌بْنِ‌نُبَاتَهًَْ قَالَ: خَرَجَ عَلَیْنَا أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی طَالِبٍ (علیه السلام) ذَاتَ یَوْمٍ وَ یَدُهُ فِی یَدِ ابْنِهِ الْحَسَنِ ... لَقَدْ سُئِلَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ أَنَا عِنْدَهُ عَنِ الْأَئِمَّهًِْ بَعْدَهُ فَقَالَ لِلسَّائِلِ وَ السَّماءِ ذاتِ الْبُرُوجِ إِنَّ عَدَدَهُمْ بِعَدَدِ الْبُرُوجِ وَ رَبِّ اللَّیَالِی وَ الْأَیَّامِ وَ الشُّهُورِ إِنَّ عَدَدَهُمْ کَعَدَدِ الشُّهُورِ فَقَالَ السَّائِلُ فَمَنْ هُمْ یَا رَسُولَ اللَّهِ فَوَضَعَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) یَدَهُ عَلَی رَأْسِی فَقَالَ أَوَّلُهُمْ هَذَا وَ آخِرُهُمُ الْمَهْدِی (عجل الله تعالی فرجه الشریف).
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- اصبغ‌بن‌نباته گوید: یکی از روزها امیرالمؤمنین (علیه السلام) دست حسن (علیه السلام) را در دست گرفته و به طرف ما آمد و فرمود: «روزی در خدمت حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) بودم، که از امامان بعد از وی پرسیدند». حضرت در جواب سؤال‌کننده فرمود: «به آسمان صاحب بروج سوگند! که عدد امامان پس از من به شماره‌ی همین بروج است، و به پروردگار شب روز و شهور قسم! که عدد امامان به‌اندازه‌ی شهور است». سؤال‌کننده پرسید: «آن‌ها چه کسانی هستند»؟ حضرت دست خود را روی سر من نهاد و فرمود: «اوّل آنان این است و آخرشان هم مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف) است».