آیه ۲۷۵ - سوره بقره

آیه الَّذينَ يَأْكُلُونَ الرِّبا لا يَقُومُونَ إِلاَّ كَما يَقُومُ الَّذي يَتَخَبَّطُهُ الشَّيْطانُ مِنَ الْمَسِّ ذلِكَ بِأَنَّهُمْ قالُوا إِنَّمَا الْبَيْعُ مِثْلُ الرِّبا وَ أَحَلَّ أللهُ الْبَيْعَ وَ حَرَّمَ الرِّبا فَمَنْ جاءَهُ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّهِ فَانْتَهى فَلَهُ ما سَلَفَ وَ أَمْرُهُ إِلَى اللهِ وَ مَنْ عادَ فَأُولئِكَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فيها خالِدُونَ [275]

کسانى که ربا مى‌خورند، [در قیامت] مانند کسى که بر اثر تماس شیطان، دیوانه شده [و تعادل خود را از دست داده] بر مى‌خیزند. این، به‌خاطر آن است که گفتند: «بیع [و داد و ستد] مانند ربا است» در حالى‌که خدا بیع را حلال‌کرده، و ربا را حرام. [زیرا فرق میان این دو، بسیار است.] و اگر کسى اندرزى از جانب پروردگارش به او رسد، و [از رباخوارى] خوددارى کند، سودهاى پیشین [و قبل از تحریم] از آن اوست؛ ‌و کار او به [عفو] خدا واگذار مى‌شود؛ امّا کسانى که [به ربا خوارى] بازگردند اهل دوزخند؛ ‌و جاودانه در آن خواهندبود.

کسانی که ربا می‌خورند، [در قیامت] مانند کسی که بر اثر تماس شیطان، دیوانه شده [و تعادل خود را از دست داده] بر می‌خیزند. این، به‌خاطر آن است که گفتند: «بیع [و داد و ستد] مانند ربا است» در حالی‌که خدا بیع را حلال‌کرده، و ربا را حرام. [زیرا فرق میان این دو، بسیار است]

۱ -۱
(بقره/ ۲۷۵)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- أَمَّا الَّذِی تَأْوِیلُهُ فِی تَنْزِیلِهِ فَهُوَ کُلُّ آیَهًٍْ مُحْکَمَهًٍْ نَزَلَتْ فِی تَحْرِیمِ شَیْءٍ مِنَ الْأُمُورِ الْمُتَعَارَفَهًِْ الَّتِی کَانَتْ فِی أَیَّامِ الْعَرَبِ تَأْوِیلُهَا فِی تَنْزِیلِهَا فَلَیْسَ یُحْتَاجُ فِیهَا إِلَی تَفْسِیرٍ أَکْثَرَ مِنْ تَأْوِیلِهَا وَ ذَلِکَ قَوْلُهُ تَعَالَی‌یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللهَ وَ ذَرُوا ما بَقِیَ مِنَ الرِّبا إِلَی قَوْلِهِ وَ أَحَلَّ اللهُ الْبَیْعَ وَ حَرَّمَ الرِّبا وَ مِثْلُ ذَلِکَ فِی الْقُرْآنِ کَثِیرٌ مِمَّا حَرَّمَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ لَا یَحْتَاجُ الْمُسْتَمِعُ إِلَی مَسْأَلَهًٍْ عَنْه.

امام علی (علیه السلام) آن دسته از آیات که تأویلشان در تنزیلشان نهفته است، شامل تمام آیات محکمی می‌شود که برای تحریم برخی از چیزهای متعارف که در میان اعراب آن روز بوده، نازل شده است. تأویل آنان در تنزیلشان است لذا آن آیات به تفسیری بیش از تأویلشان نیازمند نمی‌باشند و از این جمله آیات، سخن خداوند است: یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللهَ وَ ذَرُوا ما بَقِیَ مِنَ الرِّبا (بقره/۲۷۸) و أَحَلَّ اللهُ الْبَیْعَ وَ حَرَّمَ الرِّبا و نظیر این آیه که خداوند سبحان [چیزی را] تحریم نموده و شنونده در مورد آن شبهه و سؤالی ندارد، در قرآن به وفور دیده می‌شود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۸۴
بحارالأنوار، ج۹۰، ص۶۷/ بحارالأنوار، ج۶۲، ص۱۳۸؛ فیه: «مثل ذلک ... مسألهًْ عنه» محذوفٌ/ وسایل الشیعه، ج۲۵، ص۱۰؛ فیه «و ذروا ما بقی ... الی قوله» محذوفٌ
۱ -۲
(بقره/ ۲۷۵)

الکاظم (علیه السلام)- أُحِبُّ أَنْ أَعْرِفَ الْکَبَائِرَ مِنْ کِتَابِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ فَقَالَ نَعَمْ یَا عَمْرُو أَکْبَرُ الْکَبَائِرِ الْإِشْرَاکُ بِاللَّه ... وَ أَکْلُ الرِّبَا لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ الَّذِینَ یَأْکُلُونَ الرِّبا لا یَقُومُونَ إِلَّا کَما یَقُومُ الَّذِی یَتَخَبَّطُهُ الشَّیْطانُ مِنَ الْمَس.

امام کاظم (علیه السلام) [عمرو به امام کاظم (علیه السلام) گفت:] «دوست دارم گناهان بزرگ را از کتاب خدای عزّوجلّ [و با استناد به آیات آن] بشناسم». حضرت فرمود: «بله! ای عمرو! بزرگترین گناهان، شرک به خدای عزّوجلّ است و ... و مورد دیگر، خوردن رباست؛ که خداوند درباره‌ی رباخواران می‌فرماید: الَّذِینَ یَأْکُلُونَ الرِّبا لا یَقُومُونَ إِلَّا کَما یَقُومُ الَّذِی یَتَخَبَّطُهُ الشَّیْطانُ مِنَ الْمَسِّ»

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۸۶
الکافی، ج۲، ص۲۸۵/ من لایحضره الفقیه، ج۳، ص۵۶۳/ بحارالأنوار، ج۷۶، ص۶/ علل الشرایع، ج۲، ص۳۹۱/ عیون أخبارالرضا (ج۱، ص۲۸۵/ وسایل الشیعه، ج۱۵، ص۳۱۸
۱ -۳
(بقره/ ۲۷۵)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- لَمَّا أُسْرِیَ بِی إِلَی السَّمَاءِ رَأَیْتُ قَوْماً یُرِیدُ أَحَدُهُمْ أَنْ یَقُومَ فَلَا یَقْدِرُ أَنْ یَقُومَ مِنْ عِظَمِ بَطْنِهِ فَقُلْتُ مَنْ هَؤُلَاءِ یَا جَبْرَئِیلُ قَالَ هَؤُلَاءِ الَّذِینَ یَأْکُلُونَ الرِّبا لا یَقُومُونَ إِلَّا کَما یَقُومُ الَّذِی یَتَخَبَّطُهُ الشَّیْطانُ مِنَ الْمَسِّ وَ إِذَا هُمْ بِسَبِیلِ آلِ فِرْعَوْنَ یُعْرَضُونَ عَلَی النَّارِ غُدُوًّا وَ عَشِیًّا یَقُولُونَ رَبَّنَا مَتَی تَقُومُ السَّاعَهًُْ وَ لَا یَعْلَمُونَ أَنَّ السَّاعَهًَْ أَدْهی وَ أَمَرُّ.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) زمانی که مرا به آسمان (معراج) بردند، گروهی را دیدم که یکی از آن‌ها تلاش می‌کرد که بایستد امّا به‌سبب شکم بزرگی که داشت نمی‌توانست بایستد. گفتم: «ای جبرئیل (علیه السلام)! ایشان چه کسانی هستند»؟ پاسخ داد: «این‌ها رباخوارانند: لا یَقُومُونَ إِلَّا کَما یَقُومُ الَّذِی یَتَخَبَّطُهُ الشَّیْطانُ مِنَ الْمَسِّ اینان همانند [عذاب] آل فرعون، روز و شب در آتش افکنده‌می‌شوند و در آن حال می‌گویند: «پروردگارا قیامت چه وقت فرا می‌رسد [تا از این وضع خلاص شویم]»؟ درحالی‌که نمی‌دانند عذاب قیامت سخت‌تر و تلخ‌تر است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۸۶
بحارالأنوار، ج۶، ص۲۳۹/ نورالثقلین؛ فیه: «و اذا هم ...» محذوفٌ/ مستدرک الوسایل، ج۱۳، ص۳۳۱ و البرهان؛ فیهما: «و لا یعلمون ... و امرّ» محذوفٌ
۱ -۴
(بقره/ ۲۷۵)

الصّادق (علیه السلام)- آکِلُ الرِّبَا لَا یَخْرُجُ مِنَ الدُّنْیَا حَتَّی یَتَخَبَّطَهُ الشَّیْطَان.

امام صادق (علیه السلام) خورنده‌ی ربا از دنیا نمی‌رود مگر آنکه شیطان به او آسیب می‌رساند. (ایمان او به خطر می‌افتد)

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۸۶
بحارالأنوار، ج۱۰۰، ص۱۲۰/ نورالثقلین/ البرهان
۱ -۵
(بقره/ ۲۷۵)

الصّادق (علیه السلام)- دِرْهَمٌ مِنْ رِبًا أَعْظَمُ عِنْدَ اللَّهِ مِنْ سَبْعِینَ زَنْیَهًًْ بِذَاتِ مَحْرَمٍ فِی بَیْتِ اللَّهِ الْحَرَامِ، قَالَ إِنَ لِلرِّبَا سَبْعِینَ جُزْءاً أَیْسَرُهُ أَنْ یَنْکِحَ الرَّجُلُ أُمَّهُ فِی بَیْتِ اللَّهِ الْحَرَام.

امام صادق (علیه السلام) یک درهم ربا، نزد خداوند، از هفتاد بار زنا با محارم در خانه‌ی خدا عظیم‌تر [و زشت‌تر] است. فرمود: ربا [در تشبیه،] هفتاد جزء [و معادل] دارد که ازدواج [و نزدیکی] مرد با مادرش در خانه‌ی خدا، خفیف‌ترین آن است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۸۶
القمی، ج۱، ص۹۳/ نورالثقلین/ البرهان
۱ -۶
(بقره/ ۲۷۵)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ عُمَرَ‌بْنِ‌یَزِیدَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) جُعِلْتُ فِدَاکَ إِنَ النَّاسَ یَزْعُمُونَ أَنَ الرِّبْحَ عَلَی الْمُضْطَرِّ حَرَامٌ وَ هُوَ مِنَ الرِّبَا؟ قَالَ: وَ هَلْ رَأَیْتَ أَحَداً یَشْتَرِی غَنِیّاً أَوْ فَقِیراً إِلَّا مِنْ ضَرُورَهًٍْ یَا عُمَرُ قَدْ أَحَلَّ اللَّهُ الْبَیْعَ وَ حَرَّمَ الرِّبَا فَارْبَحْ وَ لَا تُرْبِهْ. قُلْتُ: وَ مَا الرِّبَا؟ قَالَ: دَرَاهِمَ بِدَرَاهِمَ مِثْلَیْنِ بِمِثْلٍ.

امام صادق (علیه السلام) عمَیربن‌یزید گوید: به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: «قربانت گردم! مردم فکر می‌کنند که سودگرفتن از شخص بیچاره در معاملات، حرام و در حکم رباست». امام (علیه السلام) فرمود: «آیا کسی را دیده‌ای چه فقیر چه ثروتمند، چیزی بخرد مگر به‌خاطر ضرورت [و اینکه چاره‌ای جز خرید آن نداشته باشد]؟ ای عمر! خداوند داد و ستد را مباح دانسته و ربا را حرام کرده است. در معاملات سود بگیر امّا ربا مگیر». پرسیدم: «ربا کدام است»؟ فرمود: «درهم‌ها در مقابل درهم‌ها و دو [جنس مشابه] را در مقابل یکی، دادوستدکردن».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۸۶
وسایل الشیعه، ج۱۷، ص۴۴۷/ البرهان
۱ -۷
(بقره/ ۲۷۵)

الرّضا (علیه السلام)- عِلَّهًُْ تَحْرِیمِ الرِّبَا إِنَّمَا نَهَی اللَّهُ عَنْهُ لِمَا فِیهِ مِنْ فَسَادِ الْأَمْوَالِ لِأَنَّ الْإِنْسَانَ إِذَا اشْتَرَی الدِّرْهَمَ بِالدِّرْهَمَیْنِ کَانَ ثَمَنُ الدِّرْهَمِ دِرْهَماً وَ ثَمَنُ الْآخَرِ بَاطِلًا فَبَیْعُ الرِّبَا وَکْس‌عَلَی کُلِّ حَالٍ عَلَی الْمُشْتَرِی وَ عَلَی الْبَائِعِ فَحَرَّمَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی الرِّبَا لِعِلَّهًِْ فَسَادِ الْأَمْوَالِ کَمَا حَظَرَ عَلَی السَّفِیهِ أَنْ یُدْفَعَ مَالُهُ إِلَیْهِ لِمَا یُتَخَوَّفُ عَلَیْهِ مِنْ إِفْسَادِهِ حَتَّی یُؤْنَسَ مِنْهُ رُشْدُهُ فَلِهَذِهِ الْعِلَّهًِْ حَرَّمَ اللَّهُ الرِّبَا وَ بَیْعَ الدِّرْهَمِ بِالدِّرْهَمَیْنِ یَداً بِیَدٍ وَ عِلَّهًُْ تَحْرِیمِ الرِّبَا بَعْدَ الْبَیِّنَهًِْ لِمَا فِیهِ مِنَ الِاسْتِخْفَافِ بِالْحَرَامِ الْمُحَرَّمِ وَ هِیَ کَبِیرَهًٌْ بَعْدَ الْبَیَانِ وَ تَحْرِیمِ اللَّهِ تَعَالَی لَهَا وَ لَمْ یَکُنْ ذَلِکَ مِنْهُ إِلَّا اسْتِخْفَافٌ بِالتَّحْرِیمِ لِلْحَرَامِ وَ الِاسْتِخْفَافُ بِذَلِکَ دُخُولٌ فِی الْکُفْرِ وَ عِلَّهًُْ تَحْرِیمِ الرِّبَا بِالنِّسْیَهًِْ لِعِلَّهًِْ ذَهَابِ الْمَعْرُوفِ وَ تَلَفِ الْأَمْوَالِ وَ رَغْبَهًِْ النَّاسِ فِی الرِّبْحِ وَ تَرْکِهِمُ الْقَرْضَ وَ الْفَرْضَ وَ صَنَائِعَ الْمَعْرُوفِ وَ لِمَا فِی ذَلِکَ مِنَ الْفَسَادِ وَ الظُّلْمِ وَ فَنَاءِ الْأَمْوَال.

امام رضا (علیه السلام) علّت تحریم ربا که خداوند آن را نهی کرده، فسادی است که نسبت به اموال در آن وجود دارد. زیرا انسان چنانچه یک‌درهم را به دو درهم بخرد، چون قیمت یک درهم یک درهم است، درهم دیگر تباه شده است. لذا خرید و فروش و معاملات ربوی در هر حال برای خریدار و فروشنده، همه خسارت و ضرر است. پس از این رو خداوند تبارک‌وتعالی ربا را به خاطر فساد و تباهی اموال و ثروت‌ها، حرام کرده است. همچنان که منع فرموده اموال سفیه (کم‌عقل و دیوانه و کودکان) را در اختیار او قرار دهند چرا که بیم آن است که همه را تلف و نابود کند؛ تا زمانی‌که از او رشد عقلی دیده‌شود [که در آن وقت منع برداشته می‌شود]. به این سبب خداوند عزّوجلّ معامله‌کردن یک درهم به دو درهم در یک معامله را حرام فرموده و سرّ تحریم ربا بعد از دانستن حکم خدا درباره‌ی آن، این است که در آن کوچک‌شمردن حرامی است که خداوند آن را حرام فرموده است و شرعاً حرمتش معلوم گشته و این بی‌اعتنایی به محرّمات الهی و نادیده‌گرفتن آن، خود داخل‌شدن در کفر است [نه تنها معصیت]. و سرّ تحریم ربای قرضی آن است که [با این کار،] کار خیر از میان می‌رود و اموال تلف می‌شود و مردم به کسبِ منفعتِ بی‌تلاش، مایل می‌شوند و [نیز] دادن قرض‌الحسنه و دادن خمس و زکات و کارهای خوب از میان می‌رود و [این حرمت] به‌سبب فساد و ستمی است که به قرض‌گیرنده می‌شود و [نیز به علّت] نابودی و به بادرفتن ثروت‌ها است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۸۶
القمی، ج۱، ص۹۳/ نورالثقلین
۱ -۸
(بقره/ ۲۷۵)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ سَمَاعَهًَْ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام): إِنِّی رَأَیْتُ اللَّهَ تَعَالَی قَدْ ذَکَرَ الرِّبَا فِی غَیْرِ آیَهًٍْ وَ کَرَّرَهُ. فَقَالَ: أَ وَ تَدْرِی لِمَ ذَاکَ؟ قُلْتُ: لَا. قَالَ: لِئَلَّا یَمْتَنِعَ النَّاسُ مِنِ اصْطِنَاعِ الْمَعْرُوف.

امام صادق (علیه السلام) سماعه گوید: امام صادق (علیه السلام) به من فرمود: «دیدم که خداوند متعال بیشتر از یک آیه از ربا سخن گفته و آن را تکرار کرده است. آیا می‌دانی چرا چنین کرده است»؟ گفتم: «خیر». فرمود: «به‌سبب آنکه [ربا] مردم را از انجام کار نیک باز ندارد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۸۸
الکافی، ج۵، ص۱۴۶/ نورالثقلین

و اگر کسی اندرزی از جانب پروردگارش به او رسد، و [از رباخواری] خودداری کند، سودهای پیشین [و قبل از تحریم] از آن اوست؛ و کار او به [عفو] خدا واگذار می‌شود؛ امّا کسانی که [به رباخواری] بازگردند اهل دوزخند؛ و جاودانه در آن خواهند بود

۲ -۱
(بقره/ ۲۷۵)

الباقر (علیه السلام)- فَمَنْ جاءَهُ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّهِ فَانْتَهی فَلَهُ ما سَلَفَ قَالَ: الْمَوْعِظَهًُْ التَّوْبَهًُْ.

امام باقر (علیه السلام) [امام (علیه السلام) درباره‌ی] فَمَنْ جاءَهُ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّهِ فَانْتَهی فَلَهُ ما سَلَفَ فرمود: منظور از موعظه، توبه است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۸۸
الکافی، ج۲، ص۴۳۱/ وسایل الشیعه، ج۱۶، ص۷۲/ نورالثقلین/ البرهان/ بحارالأنوار، ج۱۰۰، ص۱۲۲/ العیاشی، ج۱، ص۱۵۲
۲ -۲
(بقره/ ۲۷۵)

الباقر (علیه السلام)- دَخَلَ رَجُلٌ عَلَی أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) مِنْ أَهْلِ خُرَاسَانَ قَدْ عَمِلَ بِالرِّبَا حَتَّی کَثُرَ مَالُهُ ثُمَّ إِنَّهُ سَأَلَ الْفُقَهَاءَ فَقَالُوا: لَیْسَ یُقْبَلُ مِنْکَ شَیْءٌ إِلَّا أَنْ تَرُدَّهُ إِلَی أَصْحَابِهِ. فَجَاءَ إِلَی أَبِی جَعْفَرٍ (علیه السلام) فَقَصَّ عَلَیْهِ قِصَّتَهُ فَقَالَ لَهُ أَبُو جَعْفَرٍ (علیه السلام): مَخْرَجُکَ مِنْ کِتَابِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ فَمَنْ جاءَهُ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّهِ فَانْتَهی فَلَهُ ما سَلَفَ وَ أَمْرُهُ إِلَی اللهِ وَ الْمَوْعِظَهًُْ التَّوْبَهًُْ.

امام باقر (علیه السلام) مردی از اهالی خراسان بر امام باقر (علیه السلام) وارد شد او آنقدر ربا خورده‌بود که ثروتمند گشته‌بود. از فقها سؤال کرده‌بود و آنان پاسخ داده بودند: «هیچ چیز (هیچ عبادتی) از تو پذیرفته‌نمی‌شود مگر اینکه آن بهره را به صاحبانش بازگردانی». بنابراین به نزد امام باقر (علیه السلام) آمد و ماجرای خود را برای او تعریف کرد. امام باقر (علیه السلام) به او فرمود: «راه حلّ تو به دست قرآن است: فَمَن جَاءه مَوْعِظَةٌ مِّن رَّبِّه فَانتَهیَ فَلَه مَا سَلَفَ وَأَمْرُه إِلَی اللّه منظور از موعظه همان توبه است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۸۸
تهذیب الأحکام، ج۷، ص۱۵/ بحارالأنوار، ج۱۰۰، ص۱۲۲/ وسایل الشیعه، ج۱۸، ص۱۳۰/ مستدرک الوسایل، ج۱۳، ص۳۳۶/ نورالثقلین/ البرهان
۲ -۳
(بقره/ ۲۷۵)

الباقر (علیه السلام)- إِنَّ رَجُلًا أَرْبَی دَهْراً مِنَ الدَّهْرِ فَخَرَجَ قَاصِداً أَبَا جَعْفَرٍ (علیه السلام) فَسَأَلَهُ عَنْ ذَلِکَ فَقَالَ لَهُ مَخْرَجُکَ مِنْ کِتَابِ اللَّهِ یَقُولُ اللَّهُ فَمَنْ جاءَهُ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّهِ فَانْتَهی فَلَهُ ما سَلَفَ وَ الْمَوْعِظَهًُْ هِیَ التَّوْبَهًُْ فَجَهْلُهُ بِتَحْرِیمِهِ ثُمَّ مَعْرِفَتُهُ بِهِ فَمَا مَضَی فَحَلَالٌ وَ مَا بَقِیَ فَلْیَحْفَظْ.

امام باقر (علیه السلام) شخصی روزگاری را به رباخواری می‌پرداخت. پس به قصد دیدار و سؤال درباره‌ی آن اموال، به نزد اباجعفر (علیه السلام)آمد. پس حضرت به او فرمود: «راه رهایی تو در کتاب خداست. خداوند می‌فرماید: فَمَنْ جاءَهُ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّهِ فَانْتَهی فَلَهُ ما سَلَفَ و موعظه همان توبه است و بدان جهت که از حرمت ربا مطّلع نبوده سپس آگاه شده است، [اموال] گذشته بر او حلال می‌باشد و از آنچه که باقی مانده است، باید خودداری نماید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۸۸
بحارالأنوار، ج۱۰۰، ص۱۱۷/ النوادرللأشعری، ص۱۶۱/ وسایل الشیعه، ج۱۸، ص۱۳۱
۲ -۴
(بقره/ ۲۷۵)

الباقر (علیه السلام)- مَنْ أَدْرَکَ الْإِسْلَامَ وَ تَابَ مِمَّا کَانَ عَمِلَهُ فِی الْجَاهِلِیَّهًِْ وَضَعَ اللَّهُ عَنْهُ مَا سَلَفَ.

امام باقر (علیه السلام) هرکسی که اسلام را بپذیرد و از اعمالی که در گذشته مرتکب شده، توبه نماید، خداوند گذشته‌ی او را برایش محو می‌کند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۸۸
مستدرک الوسایل، ج۱۳، ص۳۳۸
۲ -۵
(بقره/ ۲۷۵)

الصّادق (علیه السلام)- کُلُ رِبًا أَکَلَهُ النَّاسُ بِجَهَالَهًٍْ ثُمَ تَابُوا فَإِنَّهُ یُقْبَلُ مِنْهُمْ إِذَا عُرِفَ مِنْهُمُ التَّوْبَهًُْ ... وَ أَیُّمَا رَجُلٍ أَفَادَ مَالًا کَثِیراً قَدْ أَکْثَرَ فِیهِ مِنَ الرِّبَا فَجَهِلَ ذَلِکَ ثُمَّ عَرَفَهُ بَعْدُ فَأَرَادَ أَنْ یَنْزِعَهُ فِیمَا مَضَی فَلَهُ وَ یَدَعُهُ فِیمَا یَسْتَأْنِف.

امام صادق (علیه السلام) هر ربایی را که مردم از روی جهالت بخورند سپس توبه نمایند، خداوند چنانچه توبه‌ی آن‌ها را حقیقی بداند، از ایشان می‌پذیرد. و هرکسی که مال زیادی در اختیار دارد بدون آنکه بداند بیشتر آن از ربا است، سپس از ماجرا مطّلع شده و بخواهد ربا را [از مال] بیرون کند، اموالی که در گذشته کسب کرده، برای خودش می‌باشد و [باید] ربا را در مالی که از نو به‌دست می‌آورد، خارج کند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۸۸
الکافی، ج۵، ص۱۴۵/ نورالثقلین
۲ -۶
(بقره/ ۲۷۵)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌الرَّبِیعِ الشَّامِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَاعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) عَنْ رَجُلٍ أَرْبَی بِجَهَالَهًٍْ ثُمَ أَرَادَ أَنْ یَتْرُکَهُ فَقَالَ: أَمَّا مَا مَضَی فَلَهُ وَ لْیَتْرُکْهُ فِیمَا یَسْتَقْبِل.

امام صادق (علیه السلام) أبو ربیع شامی گوید: از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی مردی که از روی جهالت رباخوری کرده سپس تصمیم گرفته است که آن را ترک نماید سؤال کردم، حضرت فرمود: امّا [اموال] گذشته برای او می‌باشد و ربا را در آنچه که در آینده به‌دست می‌آورد، باید ترک نماید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۹۰
الکافی، ج۵، ص۱۴۶/نورالثقلین
۲ -۷
(بقره/ ۲۷۵)

الصّادق (علیه السلام)- فَإِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) قَدْ وَضَعَ مَا مَضَی مِنَ الرِّبَا وَ حَرَّمَ عَلَیْهِمْ مَا بَقِیَ فَمَنْ جَهِلَهُ وَسِعَ لَهُ جَهْلُهُ حَتَّی یَعْرِفَهُ فَإِذَا عَرَفَ تَحْرِیمَهُ حَرُمَ عَلَیْهِ وَ وَجَبَتْ عَلَیْهِ فِیهِ الْعُقُوبَهًُْ إِذَا رَکِبَهُ کَمَا یَجِبُ عَلَی مَنْ یَأْکُلُ الرِّبَا.

امام صادق (علیه السلام) رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) [استفاده‌ی] اموالی را که در گذشته از ربا به‌دست آمده، جایز و مابقی را حرام دانست. بنابراین اگر کسی به این مسأله جاهل باشد، این جهل، به او رخصت می‌دهد [و حرام محسوب نمی‌شود] تا آنکه از حرمت آن مطّلع گردد. پس آن زمان، ربادادن بر او حرام می‌شود و چنانچه ربا داد، عذاب الهی بر او واجب می‌شود همان‌طور که بر رباخوار واجب می‌گردد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۹۰
الکافی، ج۵، ص۱۴۵/ نورالثقلین
۲ -۸
(بقره/ ۲۷۵)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ هِشَامِ‌بْنِ‌سَالِمٍ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الرَّجُلِ یَأْکُلُ الرِّبَا وَ هُوَ یَرَی أَنَّهُ لَهُ حَلَالٌ. قَالَ: لَا یَضُرُّهُ حَتَّی یُصِیبَهُ مُتَعَمِّداً فَإِذَا أَصَابَهُ مُتَعَمِّداً فَهُوَ بِالْمَنْزِلِ الَّذِی قَالَ اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَل.

امام صادق (علیه السلام) حلبی گوید: درباره‌ی شخصی سؤال کردم که مال ربا می‌خورَد درحالی‌که فکر می‌کند آن مال حلال است. حضرت فرمود: «تا زمانی که عمداً این کار را انجام نداده، برای او اشکالی ندارد. پس چنانچه عمداً رباخوری کند، مصداق همان کسی است که خداوند عزّوجلّ [درباره‌ی آنان این آیه را] فرموده است. فَمَنْ جاءَهُ مَوْعِظَةٌ مِنْ رَبِّهِ فَانْتَهی فَلَهُ ما سَلَفَ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۳۹۰
وسایل الشیعه، ج۱۸، ص۱۲۸/ نورالثقلین
بیشتر
بقره
همه
مقدمه
۱
۲
۳
۴
۵
۶
۷
۸
۹
۱۰
۱۱
۱۲
۱۳
۱۴
۱۵
۱۶
۱۷
۱۸
۱۹
۲۰
۲۱
۲۲
۲۳
۲۴
۲۵
۲۶
۲۷
۲۸
۲۹
۳۰
۳۱
۳۲
۳۳
۳۴
۳۵
۳۶
۳۷
۳۸
۳۹
۴۰
۴۱
۴۲
۴۳
۴۴
۴۵
۴۶
۴۷
۴۸
۴۹
۵۰
۵۱
۵۲
۵۳
۵۴
۵۵
۵۶
۵۷
۵۸
۵۹
۶۰
۶۱
۶۲
۶۳
۶۴
۶۵
۶۶
۶۷
۶۸
۶۹
۷۰
۷۱
۷۲
۷۳
۷۴
۷۵
۷۶
۷۷
۷۸
۷۹
۸۰
۸۱
۸۲
۸۳
۸۴
۸۵
۸۶
۸۷
۸۸
۸۹
۹۰
۹۱
۹۲
۹۳
۹۴
۹۵
۹۶
۹۷
۹۸
۹۹
۱۰۰
۱۰۱
۱۰۲
۱۰۳
۱۰۴
۱۰۵
۱۰۶
۱۰۷
۱۰۸
۱۰۹
۱۱۰
۱۱۱
۱۱۲
۱۱۳
۱۱۴
۱۱۵
۱۱۶
۱۱۷
۱۱۸
۱۱۹
۱۲۰
۱۲۱
۱۲۲
۱۲۳
۱۲۴
۱۲۵
۱۲۶
۱۲۷
۱۲۸
۱۲۹
۱۳۰
۱۳۱
۱۳۲
۱۳۳
۱۳۴
۱۳۵
۱۳۶
۱۳۷
۱۳۸
۱۳۹
۱۴۰
۱۴۱
۱۴۲
۱۴۳
۱۴۴
۱۴۵
۱۴۶
۱۴۷
۱۴۸
۱۴۹
۱۵۰
۱۵۱
۱۵۲
۱۵۳
۱۵۴
۱۵۵
۱۵۶
۱۵۷
۱۵۸
۱۵۹
۱۶۰
۱۶۱
۱۶۲
۱۶۳
۱۶۴
۱۶۵
۱۶۶
۱۶۷
۱۶۸
۱۶۹
۱۷۰
۱۷۱
۱۷۲
۱۷۳
۱۷۴
۱۷۵
۱۷۶
۱۷۷
۱۷۸
۱۷۹
۱۸۰
۱۸۱
۱۸۲
۱۸۳
۱۸۴
۱۸۵
۱۸۶
۱۸۷
۱۸۸
۱۸۹
۱۹۰
۱۹۱
۱۹۲
۱۹۳
۱۹۴
۱۹۵
۱۹۶
۱۹۷
۱۹۸
۱۹۹
۲۰۰
۲۰۱
۲۰۲
۲۰۳
۲۰۴
۲۰۵
۲۰۶
۲۰۷
۲۰۸
۲۰۹
۲۱۰
۲۱۱
۲۱۲
۲۱۳
۲۱۴
۲۱۵
۲۱۶
۲۱۷
۲۱۸
۲۱۹
۲۲۰
۲۲۱
۲۲۲
۲۲۳
۲۲۴
۲۲۵
۲۲۶
۲۲۷
۲۲۸
۲۲۹
۲۳۰
۲۳۱
۲۳۲
۲۳۳
۲۳۴
۲۳۵
۲۳۶
۲۳۷
۲۳۸
۲۳۹
۲۴۰
۲۴۱
۲۴۲
۲۴۳
۲۴۴
۲۴۵
۲۴۶
۲۴۷
۲۴۸
۲۴۹
۲۵۰
۲۵۱
۲۵۲
۲۵۳
۲۵۴
۲۵۵
۲۵۶
۲۵۷
۲۵۸
۲۵۹
۲۶۰
۲۶۱
۲۶۲
۲۶۳
۲۶۴
۲۶۵
۲۶۶
۲۶۷
۲۶۸
۲۶۹
۲۷۰
۲۷۱
۲۷۲
۲۷۳
۲۷۴
۲۷۵
۲۷۶
۲۷۷
۲۷۸
۲۷۹
۲۸۰
۲۸۱
۲۸۲
۲۸۳
۲۸۴
۲۸۵
۲۸۶