آیه قُلْنَا اهْبِطُوا مِنْها جَميعاً فَإِمَّا يَأْتِيَنَّكُمْ مِنِّي هُدىً فَمَنْ تَبِعَ هُدايَ فَلا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ [38]
گفتيم: «همگى از آن، فرودآييد! ولى هرگاه هدايتى از طرف من براى شما آمد، كسانى‌كه از آن پيروى كنند، نه ترسى بر آنهاست، و نه اندوهگين می‌شوند».
العسکری (علیه السلام)- قُلْنَا اهْبِطُوا مِنْها جَمِیعاً کَانَ أَمَرَ فِی الْأَوَّلِ أَنْ یَهْبِطَا وَ فِی الثَّانِی أَمَرَهُمْ أَنْ یَهْبِطُوا جَمِیعاً لَا یَتَقَدَّمْ أَحَدُهُمُ الْآخَرَ وَ الْهُبُوطُ إِنَّمَا هُوَ هُبُوطُ آدَمَ (علیه السلام) وَ حَوَّاءَ (سلام الله علیها) مِنَ الْجَنَّهًِْ وَ هُبُوطُ الْحَیَّهًِْ أَیْضاً مِنْهَا فَإِنَّهَا کَانَتْ مِنْ أَحْسَنِ دَوَابِّهَا وَ هُبُوطُ إِبْلِیسَ مِنْ حَوَالَیْهَا فَإِنَّهُ کَانَ مُحَرَّماً عَلَیْهِ دُخُولُ الْجَنَّهًِْ.
امام عسکری (علیه السلام) اوّل بار، خداوند فرمان داد که فقط آدم (علیه السلام) و حوا (سلام الله علیها) هبوط‌کرده و پایین روند و سپس امر فرمود که همگی پایین روند و هیچ‌یک از دیگری پیشی نگیرد. فرودآمدن از بهشت، این‌گونه بود که اوّل آدم (علیه السلام) و حوا (سلام الله علیها) فرودآمدند و مار که از زیباترین حیوانات بهشت بود نیز، از آنجا فرودآمد و چون ورود به بهشت بر شیطان حرام شده‌بود، او نیز از اطراف بهشت هبوط کرد.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- فَأَهْبَطَهُ بَعْدَ التَّوْبَهًِْ لِیَعْمُرَ أَرْضَهُ بِنَسْلِهِ وَ لِیُقِیمَ الْحُجَّهًَْ بِهِ عَلَی عِبَادِه.
امام علی (علیه السلام) خداوند پس از آنکه آدم (علیه السلام) توبه کرد، او را فرودآورد تا با فرزندان خود زمین او را آبادان سازند و از جانب خدا بر بندگانش حجّتی باشد.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- ثُمَّ أَسْکَنَ آدَمَ (علیه السلام) دَاراً أَرْغَدَ فِیهَا عِیشَتَهُ {عَیْشَهُ} وَ آمَنَ فِیهَا مَحَلَّتَهُ وَ حَذَّرَهُ إِبْلِیسَ وَ عَدَاوَتَهُ فَاغْتَرَّهُ عَدُوُّهُ نَفَاسَهًًْ عَلَیْهِ بِدَارِ الْمُقَامِ وَ مُرَافَقَهًِْ الْأَبْرَارِ فَبَاعَ الْیَقِینَ بِشَکِّهِ وَ الْعَزِیمَهًَْ بِوَهْنِهِ وَ اسْتَبْدَلَ بِالْجَذَلِ وَجَلًا وَ بِالاعْتِزَازِ {بِالاغْتِرَارِ} نَدَماً ثُمَّ بَسَطَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ لَهُ فِی تَوْبَتِهِ وَ لَقَّاهُ کَلِمَهًَْ رَحْمَتِهِ وَ وَعَدَهُ الْمَرَدَّ إِلَی جَنَّتِهِ فَأَهْبَطَهُ إِلَی دَارِ الْبَلِیَّهًِْ وَ تَنَاسُلِ الذُّرِّیَّهًِْ.
امام علی (علیه السلام) آنگاه خدای سبحان، آدم (علیه السلام) را در زندگی گشاده و در سایه‌سار آرام و امن بهشت اقامت‌داد و از ابلیس و دشمنی‌های وی برحذرداشت. امّا ابلیس در جاودانگی آدم در بهشت و انس او با بهشتیان، حسد ورزیده و رشک برد و از درِ نیرنگ، به دشمنی با او برخاست و یقین او را خرید و به او شک و تردید فروخت و اراده‌ی آهنین او را به سستی تبدیل کرد و آرامش ایمان او را به وحشت مجازات تبدیل و با فریب، او را دچار شرمندگی ساخت. خداوند متعال بر درماندگی آدم (علیه السلام) رحمت آورد و راه توبه را بر او گشود و کلمات رحمت را بر جانش القا کرد و او را وعده‌ی بازگشت به بهشت داده و به دنیای بلا، ابتلا، تناسل و توسعه‌ی نسل فروفرستاد.
علیّ‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- فَهَبَطَ آدَمُ (علیه السلام) عَلَی الصَّفَا وَ إِنَّمَا سُمِّیَتِ الصَّفَا لِأَنَّ صَفْوَهًَْ اللَّهِ نَزَلَ عَلَیْهَا وَ نَزَلَتْ حَوَّاءُ عَلَی الْمَرْوَهًِْ وَ إِنَّمَا سُمِّیَتِ الْمَرْوَهًَْ لِأَنَّ الْمَرْأَهًَْ نَزَلَتْ عَلَیْهَا فَبَقِیَ آدَمُ (علیه السلام) أَرْبَعِینَ صَبَاحاً سَاجِداً یَبْکِی عَلَی الْجَنَّهًِْ.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه) آدم (علیه السلام) بر کوه صفا هبوط کرد و [آن کوه] از آن جهت «صفا» نامیده‌شد که برگزیده‌ی خداوند بر آن فرودآمد. حوا (سلام الله علیها) نیز بر کوه «مروه» فرود آمد و از آن جهت آن کوه «مروه» نامیده شد که یک زن بر آن فرودآمد. پس آدم چهل صبح سجده‌کنان در فراغ بهشت می‌گریست.
الصّادق (علیه السلام)- فَلَمَّا هَبَطَ آدَمُ (علیه السلام) إِلَی الْأَرْضِ هَبَطَ عَلَی الصَّفَا وَ لِذَلِکَ اشْتَقَ اللَّهُ لَهُ اسْماً مِنِ اسْمِ آدَمَ (علیه السلام) لِقَوْلِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفی آدَمَ (علیه السلام) وَ نَزَلَتْ حَوَّاءُ (سلام الله علیها) عَلَی الْمَرْوَهًِْ فَاشْتَقَّ لَهُ اسْماً مِنِ اسْمِ الْمَرْأَهًْ.
امام صادق (علیه السلام) زمانی‌که آدم (علیه السلام) به‌سوی زمین هبوط‌کرد، بر کوه «صفا» فرود آمد. از این روی خداوند برای آن کوه نامی برگرفته از نام آدم (علیه السلام) انتخاب کرده است. چنانکه خداوند می‌فرماید: إِنَّ اللهَ اصْطَفی آدَم، حوا (سلام الله علیها) نیز بر مروه فرودآمد و از آن جهت، خداوند برای آن کوه، نامی برگرفته از نام زن (امرأة) قرارداد.
الصّادق (علیه السلام)- أُهْبِطَ آدَمُ (علیه السلام) مِنَ الْجَنَّهًِْ عَلَی الصَّفَا، وَ حَوَّاءُ (سلام الله علیها) عَلَی الْمَرْوَهًًْ.
امام صادق (علیه السلام) حضرت آدم (علیه السلام) از بهشت، به کوه صفا و حوا (سلام الله علیها) به کوه مروه هبوط داده‌شدند.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- حَتَّی أَکَلَا مِنَ الشَّجَرَهًِْ فَأَهْبَطَهُمَا اللَّهُ إِلَی الْأَرْضِ مِنْ یَوْمِهِمَا ذَلِکَ ... قَالَ اللَّهُ: یَا آدَمُ (علیه السلام)! اهْبِطْ أَنْتَ وَ زَوْجُکَ إِلَی الْأَرْضِ فَإِذَا أَصْلَحْتُمَا أَصْلَحْتُکُمَا وَ إِنْ عَمِلْتُمَا لِی قَوَّیْتُکُمَا وَ إِنْ تَعَرَّضْتُمَا لِرِضَایَ تَسَارَعْتُ إِلَی رِضَاکُمَا وَ إِنْ خِفْتُمَا مِنِّی آمَنْتُکُمَا مِنْ سَخَطِی. قَالَ: فَبَکَیَا عِنْدَ ذَلِکَ وَ قَالَا: رَبَّنَا! فَأَعِنَّا عَلَی صَلَاحِ أَنْفُسِنَا وَ عَلَی‌الْعَمَلِ بِمَا یُرْضِیکَ عَنَّا. قَالَ اللَّهُ لَهُمَا: إِذَا عَمِلْتُمَا سُوءاً فَتُوبَا إِلَیَّ مِنْهُ أَتُبْ عَلَیْکُمَا وَ أَنَا اللهُ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ. قَالَ: فَأَهْبِطْنَا بِرَحْمَتِکَ إِلَی أَحَبِّ الْبِقَاعِ إِلَیْکَ. قَالَ: فَأَوْحَی اللَّهُ إِلَی جَبْرَئِیلَ أَنْ أَهْبِطْهُمَا إِلَی الْبَلْدَهًِْ الْمُبَارَکَهًِْ مَکَّهًَْ. قَالَ: فَهَبَطَ بِهِمَا جَبْرَئِیلُ فَأَلْقَی آدَمَ (علیه السلام) عَلَی الصَّفَا وَ أَلْقَی حَوَّاءَ عَلَی الْمَرْوَهًِْ. قَالَ: فَلَمَّا أُلْقِیَا قَامَا عَلَی أَرْجُلِهِمَا وَ رَفَعَا رُءُوسَهُمَا إِلَی السَّمَاءِ وَ ضَجَّا بِأَصْوَاتِهِمَا بِالْبُکَاءِ إِلَی اللَّهِ تَعَالَی وَ خَضَعَا بِأَعْنَاقِهِمَا. قَالَ: فَهَتَفَ اللَّهُ بِهِمَا مَا یُبْکِیکُمَا بَعْدَ رِضَایَ عَنْکُمَا؟ قَالَ: فَقَالَا: رَبَّنَا! أَبْکَتْنَا خَطِیئَتُنَا وَ هِیَ أَخْرَجَتْنَا عَنْ جِوَارِ رَبِّنَا وَ قَدْ خَفِیَ عَنَّا تَقْدِیسُ مَلَائِکَتِکَ لَکَ رَبَّنَا وَ بَدَتْ لَنَا عَوْرَاتُنَا وَ اضْطَرَّنَا ذَنْبُنَا إِلَی حَرْثِ الدُّنْیَا وَ مَطْعَمِهَا وَ مَشْرَبِهَا وَ دَخَلَتْنَا وَحْشَهًٌْ شَدِیدَهًٌْ لِتَفْرِیقِکَ بَیْنَنَا. قَالَ: فَرَحِمَهُمَا الرَّحْمَنُ الرَّحِیمُ عِنْدَ ذَلِکَ وَ أَوْحَی إِلَی جَبْرَئِیلَ (علیه السلام) أَنَا اللَّهُ الرَّحْمَنُ الرَّحِیمُ وَ أَنِّی قَدْ رَحِمْتُ آدَمَ (علیه السلام) وَ حَوَّاءَ (سلام الله علیها) لِمَا شَکَیَا إِلَیَّ فَاهْبِطْ عَلَیْهِمَا بِخَیْمَهًٍْ مِنْ خِیَامِ الْجَنَّهًِْ وَ عَزِّهِمَا عَنِّی بِفِرَاقِ الْجَنَّهًِْ وَ اجْمَعْ بَیْنَهُمَا فِی الْخَیْمَهًِْ فَإِنِّی قَدْ رَحِمْتُهُمَا لِبُکَائِهِمَا وَ وَحْشَتِهِمَا وَ وَحْدَتِهِمَا وَ انْصِبْ لَهُمَا الْخَیْمَهًَْ عَلَی التُّرْعَهًِْ الَّتِی بَیْنَ جِبَالِ مَکَّهًَْ. قَالَ: وَ التُّرْعَهًُْ مَکَانُ الْبَیْتِ وَ قَوَاعِدِهِ الَّتِی رَفَعَتْهَا الْمَلَائِکَهًُْ قَبْلَ ذَلِکَ فَهَبَطَ جَبْرَئِیلُ عَلَی آدَمَ (علیه السلام) بِالْخَیْمَهًِْ عَلَی مِقْدَارِ أَرْکَانِ الْبَیْتِ وَ قَوَاعِدِهِ فَنَصَبَهَا. قَالَ: وَ أَنْزَلَ جَبْرَئِیلُ آدَمَ (علیه السلام) مِنَ الصَّفَا وَ أَنْزَلَ حَوَّاءَ مِنَ الْمَرْوَهًِْ وَ جَمَعَ بَیْنَهُمَا فِی الْخَیْمَهًِْ. قَالَ: وَ کَانَ عَمُودُ الْخَیْمَهًِْ قَضِیبَ یَاقُوتٍ أَحْمَرَ فَأَضَاءَ نُورُهُ وَ ضَوْؤُهُ جِبَالَ مَکَّهًَْ وَ مَا حَوْلَهَا. قَالَ: وَ امْتَدَّ ضَوْءُ الْعَمُودِ فَجَعَلَهُ اللَّهُ حَرَماً فَهُوَ مَوَاضِعُ الْحَرَمِ الْیَوْمَ کُلُّ نَاحِیَهًٍْ مِنْ حَیْثُ بَلَغَ ضَوْءُ الْعَمُودِ فَجَعَلَهُ اللَّهُ حَرَماً لِحُرْمَهًِْ الْخَیْمَهًِْ وَ الْعَمُودِ لِأَنَّهُمَا مِنَ الْجَنَّهًِْ. قَالَ: وَ لِذَلِکَ جَعَلَ اللَّهُ الْحَسَنَاتِ فِی الْحَرَمِ مُضَاعَفَهًًْ وَ السَّیِّئَاتِ فِیهِ مُضَاعَفَهًًْ. قَالَ: وَ مُدَّتْ أَطْنَابُ الْخَیْمَهًِْ حَوْلَهَا فَمُنْتَهَی أَوْتَادِهَا مَا حَوْلَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ. قَالَ: وَ کَانَتْ أَوْتَادُهَا مِنْ غُصُونِ الْجَنَّهًِْ وَ أَطْنَابُهَا مِنْ ظَفَائِرِ الْأُرْجُوَانِ. قَالَ: فَأَوْحَی اللَّهُ إِلَی جَبْرَئِیلَ أَهْبِطْ عَلَی الْخَیْمَهًِْ سَبْعِینَ أَلْفَ مَلَکٍ یَحْرُسُونَهَا مِنْ مَرَدَهًِْ الْجِنِّ وَ یُؤْنِسُونَ آدَمَ (علیه السلام) وَ حَوَّاءَ (سلام الله علیها) وَ یَطُوفُونَ حَوْلَ الْخَیْمَهًِْ تَعْظِیماً لِلْبَیْتِ وَ الْخَیْمَهًِْ. قَالَ: فَهَبَطَتِ الْمَلَائِکَهًُْ فَکَانُوا بِحَضْرَهًِْ الْخَیْمَهًِْ یَحْرُسُونَهَا مِنْ مَرَدَهًِْ الشَّیَاطِینِ وَ الْعُتَاهًِْ وَ یَطُوفُونَ حَوْلَ أَرْکَانِ الْبَیْتِ وَ الْخَیْمَهًِْ کُلَّ یَوْمٍ وَ لَیْلَهًٍْ کَمَا کَانُوا یَطُوفُونَ فِی السَّمَاءِ حَوْلَ الْبَیْتِ الْمَعْمُورِ. قَالَ: وَ أَرْکَانُ الْبَیْتِ الْحَرَامِ فِی الْأَرْضِ حِیَالَ الْبَیْتِ الْمَعْمُورِ الَّذِی فِی السَّمَاءِ. قَالَ: ثُمَّ إِنَّ اللَّهَ أَوْحَی إِلَی جَبْرَئِیلَ بَعْدَ ذَلِکَ أَنِ اهْبِطْ إِلَی آدَمَ (علیه السلام) وَ حَوَّاءَ (سلام الله علیها) فَنَحِّهِمَا عَنْ مَوَاضِعِ قَوَاعِدِ بَیْتِی فَإِنِّی أُرِیدُ أَنْ أَهْبِطَ فِی ظِلَالٍ مِنْ مَلَائِکَتِی إِلَی أَرْضِی فَأَرْفَعَ أَرْکَانَ بَیْتِی لِمَلَائِکَتِی وَ لِخَلْقِی مِنْ وُلْدِ آدَمَ (علیه السلام). قَالَ: فَهَبَطَ جَبْرَئِیلُ عَلَی آدَمَ (علیه السلام) وَ حَوَّاءَ فَأَخْرَجَهُمَا مِنَ الْخَیْمَهًِْ وَ نَحَّاهُمَا عَنْ تُرْعَهًِْ الْبَیْتِ الْحَرَامِ وَ نَحَّی الْخَیْمَهًَْ عَنْ مَوْضِعِ التُّرْعَهًِْ. قَالَ: وَ وَضَعَ آدَمَ (علیه السلام) عَلَی الصَّفَا وَ وَضَعَ حَوَّاءَ (سلام الله علیها) عَلَی الْمَرْوَهًِْ وَ رَفَعَ الْخَیْمَهًَْ إِلَی السَّمَاءِ. فَقَالَ آدَمُ (علیه السلام) وَ حَوَّاءُ (سلام الله علیها) یَا جَبْرَئِیلُ بِسَخَطٍ مِنَ اللَّهِ حَوَّلْتَنَا وَ فَرَّقْتَ بَیْنَنَا أَمْ بِرِضًی تَقْدِیراً مِنَ اللَّهِ عَلَیْنَا. فَقَالَ لَهُمَا: لَمْ یَکُنْ ذَلِکَ سَخَطاً مِنَ اللَّهِ عَلَیْکُمَا وَ لَکِنَّ اللَّهَ لا یُسْئَلُ عَمَّا یَفْعَلُ یَا آدَمُ (علیه السلام)! إِنَّ السَّبْعِینَ أَلْفَ مَلَکٍ الَّذِینَ أَنْزَلَهُمُ اللَّهُ إِلَی الْأَرْضِ لِیُؤْنِسُوکَ وَ یَطُوفُونَ {یَطُوفُوا} حَوْلَ أَرْکَانِ الْبَیْتِ وَ الْخَیْمَهًِْ سَأَلُوا اللَّهَ أَنْ یَبْنِیَ لَهُمْ مَکَانَ الْخَیْمَهًِْ بَیْتاً عَلَی مَوْضِعِ التُّرْعَهًِْ الْمُبَارَکَهًِْ حِیَالَ الْبَیْتِ الْمَعْمُورِ فَیَطُوفُونَ حَوْلَهُ کَمَا کَانُوا یَطُوفُونَ فِی السَّمَاءِ حَوْلَ الْبَیْتِ الْمَعْمُورِ فَأَوْحَی اللَّهُ إِلَیَّ أَنْ أُنَحِّیَکَ وَ حَوَّاءَ (سلام الله علیها) وَ أَرْفَعَ الْخَیْمَهًَْ إِلَی السَّمَاءِ. فَقَالَ آدَمُ (علیه السلام): رَضِینَا بِتَقْدِیرِ اللَّهِ وَ نَافِذِ أَمْرِهِ فِینَا فَکَانَ آدَمُ (علیه السلام) عَلَی الصَّفَا وَ حَوَّاءُ (سلام الله علیها) عَلَی الْمَرْوَهًِْ. قَالَ: فَدَخَلَ آدَمَ (علیه السلام): لِفِرَاقِ حَوَّاءَ وَحْشَهًٌْ شَدِیدَهًٌْ وَ حُزْنٌ. قَالَ: فَهَبَطَ مِنَ الصَّفَا یُرِیدُ الْمَرْوَهًَْ شَوْقاً إِلَی حَوَّاءَ وَ لِیُسَلِّمَ عَلَیْهَا وَ کَانَ فِیمَا بَیْنَ الصَّفَا وَ الْمَرْوَهًِْ وَادٍ وَ کَانَ آدَمُ (علیه السلام) یَرَی الْمَرْوَهًَْ مِنْ فَوْقِ الصَّفَا فَلَمَّا انْتَهَی إِلَی مَوْضِعِ الْوَادِی غَابَتْ عَنْهُ الْمَرْوَهًُْ فَسَعَی فِی الْوَادِی حَذَراً لِمَا لَمْ یَرَ الْمَرْوَهًَْ مَخَافَهًَْ أَنْ یَکُونَ قَدْ ضَلَّ عَنْ طَرِیقِهِ فَلَمَّا أَنْ جَازَ الْوَادِیَ وَ ارْتَفَعَ عَنْهُ نَظَرَ إِلَی الْمَرْوَهًِْ فَمَشَی حَتَّی انْتَهَی إِلَی الْمَرْوَهًِْ فَصَعِدَ عَلَیْهَا فَسَلَّمَ عَلَی حَوَّاءَ ثُمَّ أَقْبَلَا بِوَجْهِهِمَا نَحْوَ مَوْضِعِ التُّرْعَهًِْ یَنْظُرَانِ هَلْ رُفِعَ قَوَاعِدُ الْبَیْتِ وَ یَسْأَلَانِ اللَّهَ أَنْ یَرُدَّهُمَا إِلَی مَکَانِهِمَا حَتَّی هَبَطَ مِنَ الْمَرْوَهًِْ فَرَجَعَ إِلَی الصَّفَا فَقَامَ عَلَیْهِ وَ أَقْبَلَ بِوَجْهِهِ نَحْوَ مَوْضِعِ التُّرْعَهًِْ فَدَعَا اللَّهَ ثُمَّ إِنَّهُ اشْتَاقَ إِلَی حَوَّاءَ فَهَبَطَ مِنَ الصَّفَا یُرِیدُ الْمَرْوَهًَْ فَفَعَلَ مِثْلَ مَا فَعَلَهُ فِی الْمَرَّهًِْ الْأُولَی ثُمَّ رَجَعَ إِلَی الصَّفَا فَفَعَلَ عَلَیْهِ مِثْلَ مَا فَعَلَ فِی الْمَرَّهًِْ الْأُولَی ثُمَّ إِنَّهُ هَبَطَ مِنَ الصَّفَا إِلَی الْمَرْوَهًِْ فَفَعَلَ مِثْلَ مَا فَعَلَ فِی الْمَرَّتَیْنِ الْأُولَیَیْنِ ثُمَّ رَجَعَ إِلَی الصَّفَا فَقَامَ عَلَیْهِ وَ دَعَا اللَّهَ أَنْ یَجْمَعَ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ زَوْجَتِهِ حَوَّاءَ. قَالَ: فَکَانَ ذَهَابُ آدَمَ (علیه السلام) مِنَ الصَّفَا إِلَی الْمَرْوَهًِْ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ وَ رُجُوعُهُ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ فَذَلِکَ سِتَّهًُْ أَشْوَاطٍ فَلَمَّا أَنْ دَعَیَا اللَّهَ وَ بَکَیَا إِلَیْهِ وَ سَأَلَاهُ أَنْ یَجْمَعَ بَیْنَهُمَا اسْتَجَابَ اللَّهُ لَهُمَا مِنْ سَاعَتِهِمَا مِنْ یَوْمِهِمَا ذَلِکَ مَعَ زَوَالِ الشَّمْسِ فَأَتَاهُ جَبْرَئِیلُ (علیه السلام) وَ هُوَ عَلَی الصَّفَا وَاقِفٌ یَدْعُو اللَّهَ مُقْبِلًا بِوَجْهِهِ نَحْوَ التُّرْعَهًِْ فَقَالَ لَهُ جَبْرَئِیلُ: انْزِلْ یَا آدَمُ (علیه السلام)! مِنَ الصَّفَا فَالْحَقْ بِحَوَّاءَ (سلام الله علیها) فَنَزَلَ آدَمُ (علیه السلام) مِنَ الصَّفَا إِلَی الْمَرْوَهًِْ فَفَعَلَ مِثْلَ مَا فَعَلَ فِی الثَّلَاثِ الْمَرَّاتِ حَتَّی انْتَهَی إِلَی الْمَرْوَهًِْ فَصَعِدَ عَلَیْهَا وَ أَخْبَرَ حَوَّاءَ (سلام الله علیها) بِمَا أَخْبَرَهُ جَبْرَئِیلُ (علیه السلام) فَفَرِحَا بِذَلِکَ فَرَحاً شَدِیداً وَ حَمِدَا اللَّهَ وَ شَکَرَاهُ فَلِذَلِکَ جَرَتِ السُّنَّهًُْ بِالسَّعْیِ بَیْنَ الصَّفَا وَ الْمَرْوَهًِْ وَ لِذَلِکَ قَالَ اللَّهُ إِنَّ الصَّفا وَ الْمَرْوَةَ مِنْ شَعائِرِ اللهِ فَمَنْ حَجَّ الْبَیْتَ أَوِ اعْتَمَرَ فَلا جُناحَ عَلَیْهِ أَنْ یَطَّوَّفَ بِهِما قَالَ ثُمَّ إِنَّ جَبْرَئِیلَ (علیه السلام) أَتَاهُمَا فَأَنْزَلَهُمَا مِنَ الْمَرْوَهًِْ وَ أَخْبَرَهُمَا أَنَّ الْجَبَّارَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی قَدْ هَبَطَ إِلَی الْأَرْضِ فَرَفَعَ قَوَاعِدَ الْبَیْتِ الْحَرَامِ بِحَجَرٍ مِنَ الصَّفَا وَ حَجَرٍ مِنَ الْمَرْوَهًِْ وَ حَجَرٍ مِنْ طُورِ سَیْنَاءَ وَ حَجَرٍ مِنْ جَبَلِ السَّلَامِ وَ هُوَ ظَهْرُ الْکُوفَهًِْ فَأَوْحَی اللَّهُ إِلَی جَبْرَئِیلَ أَنِ ابْنِهِ وَ أَتِمَّهُ قَالَ: فَاقْتَلَعَ جَبْرَئِیلُ (علیه السلام) الْأَحْجَارَ الْأَرْبَعَهًَْ بِأَمْرِ اللَّهِ مِنْ مَوَاضِعِهِنَّ بِجَنَاحَیْهِ فَوَضَعَهُمَا حَیْثُ أَمَرَهُ اللَّهُ فِی أَرْکَانِ الْبَیْتِ عَلَی قَوَاعِدِهِ الَّتِی قَدَّرَهَا الْجَبَّارُ وَ نَصَبَ أَعْلَامَهَا ثُمَّ أَوْحَی اللَّهُ إِلَی جَبْرَئِیلَ (علیه السلام) أَنِ ابْنِهِ وَ أَتْمِمْهُ بِحِجَارَهًٍْ مِنْ أَبِی قُبَیْسٍ وَ اجْعَلْ لَهُ بَابَیْنِ بَابَ شَرْقیٍّ وَ بَابَ غَرْبِیٍّ قَالَ: فَأَتَمَّهُ جَبْرَئِیلُ فَلَمَّا انْفَرَغَ مِنْهُ طَافَتِ الْمَلَائِکَهًُْ حَوْلَهُ فَلَمَّا نَظَرَ آدَمُ (علیه السلام) وَ حَوَّاءُ (سلام الله علیها) إِلَی الْمَلَائِکَهًِْ یَطُوفُونَ حَوْلَ الْبَیْتِ انْطَلَقَا فَطَافَا بِالْبَیْتِ سَبْعَهًَْ أَشْوَاطٍ ثُمَّ خَرَجَا یَطْلُبَانِ مَا یَأْکُلَانِ وَ ذَلِکَ مِنْ یَوْمِهِمَا الَّذِی هَبَطَ بِهِمَا فِیهِ.
پیامبر ( هر دو از آن درخت خوردند. پس خداوند از آن روز هر دو را به زمین فرودآورد ... خداوند فرمود: «ای آدم (علیه السلام)! تو وهمسرت به زمین فرودآیید پس اگر کارتان را اصلاح کنید، من شما را اصلاح می‌کنم؛ اگر برای من کار کنید، به شما نیرو و توان می‌دهم و چنانچه هدفتان کسب رضای من باشد به سرعت از شما راضی می‌شوم و اگر از من بیم داشته‌باشید، شما را از عذابم، ایمن می‌گردانم». پس آنگاه هر دو گریستند و گفتند: پروردگارا! برای اصلاح نفسمان وبرای انجام آنچه مورد رضایت تو است، ما را یاری رسان. خداوند به آن‌ها فرمود: اگر مرتکب عمل زشتی شدید، پس از آن عمل به‌سوی من توبه کنید که من به شما روی‌می‌آورم و منِ خداوند توبه‌پذیر ومهربان هستم. آدم (علیه السلام) گفت: پس ما را به سرزمینی که نزد تو دوست داشتنی‌تر است، نازل کن. خداوند به جبرئیل (علیه السلام) وحی کرد، آن دو را در سرزمین با برکت مکّه پایین ببر. جبرائیل (علیه السلام) آن‌ها را پایین آورد و آدم (علیه السلام) را بر صفا و حوا (سلام الله علیها) را بر مروه گذاشت. فرمود: پس از آنکه افتادند، هر دو بر روی پاهایشان برخاستند و سرهایشان را به‌سوی آسمان بلند کردند و با صدای بلند، خاضعانه به درگاه خداوند ضجّه وگریه کردند. خداوند به آن‌ها فرمود: چه چیزی باعث گریستن شما شد پس از آنکه از شما راضی شدم؟ آن دو پاسخ دادند: آن خطاهایی که سبب بیرون‌راندن ما از جوار پروردگارمان شد ما را به گریستن واداشت، درحالی‌که [همجواری با ملائکه و دیدن] تقدیس فرشتگانت، بر ما پوشیده و پنهان گشت و عورات ما نمایان شد وگناهمان، ما را به نعمت‌های دنیا، طعام‌ها و نوشیدنی‌هایش محتاج‌کرد و به جهت جدایی از تو، ترس شدیدی بر ما رسید. پس در آن وقت، خداوند رحمان و رحیم بر آن دو ترحّم کرده و به جبرئیل (علیه السلام) وحی نمود: من خداوند رحمان و رحیم هستم و بر آدم (علیه السلام) وحوا (سلام الله علیها) به خاطر شکوه‌ای که نزد من کردند، رحم می‌کنم، پس با یکی از خیمه‌های بهشت، به‌سوی ایشان پایین برو و از جانب من آن دو را که جدایی از بهشت برایشان گران آمده، تسلّی خاطر بده و هر دو را در خیمه جمع کن. پس به‌درستی‌که من به سبب گریه، ترس و تنهایی‌شان بر آن‌ها رحم کردم و خیمه را در درّهای که مابین کوه‌های مکّه قراردارد، برپا کن. امام علی (علیه السلام) فرمود: آن درّه، جای خانه‌ی کعبه بود و قبل از هبوط، فرشتگان پایه‌هایش را بالا برده‌بودند. پس جبرئیل (علیه السلام) با آن خیمه که به اندازه‌ی رکن و ستون‌های کعبه بود به نزد آدم (علیه السلام) فرودآمد و آن را برپا کرد. جبرئیل (علیه السلام)، آدم (علیه السلام) را از صفا و حوا (سلام الله علیها) را از مروه پایین آورد و هر دو را در خیمه جمع کرد. در حالی‌که ستون خیمه، شاخه‌ای یاقوت سرخ بود و نور و روشنایی آن، کوه‌های مکّه و اطرافش را روشن نمود. ستون‌های نور گسترده‌شد و خداوند آن را [محدوده‌ی] حرم قرارداد؛ به این صورت که تمام آن جاهایی که نور ستون بدان رسید، مکان‌های حرم و حدود آن قرارگرفتند. پس خداوند آن را به خاطر حرمت آن خیمه و ستونش حرم قرارداد زیرا که آن دو از بهشت بودند. امام (علیه السلام) فرمود: و از آن روی، خداوند کارهای نیک واعمال زشت را در حرم دو برابر [محاسبه] می‌کند سرانجام طنابهای خیمه در اطراف آن گسترده‌شدند و میخ‌های آن به اطراف مسجدالحرام منتهی شد. در حالی‌که میخ‌های آن از شاخه‌های درختان بهشت و طنابهای آن از ناخنک‌های (شاخه‌های باریک) درخت ارغوان بود. خداوند به جبرئیل (علیه السلام) وحی نمود هفتادهزار فرشته را برای حراست خیمه از گزند جنیان سرکش، مانوس شدن با آدم وحواء (علیها السلام) و طواف به دور خیمه برای تعظیم خانه کعبه و خیمه به پایین بفرستد. پس ملائکه کنار خیمه فرودآمدند و آن را از نفوذ شیاطین و سرکشان حفظ می‌کردند و هر روز و هر شب بر گِرد کعبه وخیمه همانند وقتی که در آسمان بر گرد بیت‌المعمور طواف می‌کردند، می‌گشتند. امام (علیه السلام) فرمود: پایه‌های بیت‌الله‌الحرام در زمین، روبه‌روی بیت‌المعمور در آسمان است. خداوند بعد از آن به جبرئیل (علیه السلام) وحی کرد: به نزد آدم (علیه السلام) وحوا (سلام الله علیها) هبوط کن و آن دو را از مکانی که پایه‌های خانه‌ی من است دور گردان. پس همانا من می‌خواهم در سایه‌ای از فرشتگان، به‌سوی زمین فرودآیم و پایه‌های خانه‌ام را برای فرشتگان و مخلوقاتم از فرزندان آدم (علیه السلام) بالا برم. جبرئیل (علیه السلام) نزد آدم (علیه السلام) وحوا (س) فرودآمد و آن دو را از خیمه خارج کرد و آن دو و خیمه را از درّه‌ی بیت‌الله‌الحرام دورکرد. جبرئیل (علیه السلام) آدم (علیه السلام) را به صفا، حوا (سلام الله علیها) را به مروه و خیمه را به آسمان منتقل کرد. پس آدم (علیه السلام) وحوا (سلام الله علیها) گفتند: ای جبرئیل (علیه السلام)، به سبب غضب خداوند، ما را جابه‌جا کردی و بین ما جدایی افکندی یا آنکه خداوند با رضایت، آن را برایمان مقدّر کرد؟ پس جبرئیل (علیه السلام) به آن دو گفت: آن جدایی به علت خشم پروردگار بر شما نبود و لیکن خداوند درباره‌ی آنچه که انجام می‌دهد، مورد سؤال قرار نمی‌گیرد. ای آدم (علیه السلام)! هفتادهزار ملکی که خداوند به زمین برای انس با تو و طواف اطراف ارکان کعبه و خیمه فرستاد از خداوند درخواست‌کردند که برایشان به جای خیمه، خانه‌ای در آن درّه‌ی مبارک و روبه‌روی بیت‌المعمور بنا کند تا همان‌طور که در آسمان برگرد بیت‌المعمور طواف می‌کردند، بر گرد این خانه طواف کنند. پس خداوند به من وحی کرد که تو و حوا (سلام الله علیها) را خارج کنم و خیمه را به آسمان برم. پس آدم (علیه السلام) گفت: ما به تقدیر الهی و اجرای فرمانش درباره‌ی خودمان راضی هستیم. پس آدم (علیه السلام) در صفا وحوا (سلام الله علیها) در مروه بودند. با گذشت مدّتی آدم (علیه السلام) از دوری حوا (سلام الله علیها)، دچار ترس شدید و غصّه شد و از کوه صفا پایین آمد و برای دیدن حوا (سلام الله علیها) به‌سوی مروه حرکت کرد و با وجودی که بین صفا و مروه، درّهای بود و آدم بر فراز صفا، مروه را می‌دید، امّا وقتی به داخل درّه رسید، مروه از او پنهان شد. پس ترسان از اینکه شاید راه را گم کرده است که نتوانسته مروه را پیدا کند در آن درّه به راه افتاد وقتی از درّه عبور کرد و بر بالای آن رفت، به مروه نگاه کرد، پس به راه افتاد تا به مروه رسید از کوه بالا رفت و به حوا (سلام الله علیها) سلام کرد سپس هر دو به‌سوی درّهای که بیت‌الله‌الحرام در آن بود روکردند و نگاه می‌کردند که آیا ستون‌های کعبه بالا برده‌می‌شود و از خداوند می‌خواستند که آن دو را به همان‌جای خودشان بازگرداند تا آنکه آدم (علیه السلام) از مروه پایین آمد و به صفا بازگشت و بر آن ایستاده و به‌سوی آن تپّه (محلّ بیت‌الله‌الحرام) روی‌کرد و خدا را خواند؛ سپس به دیدار حوا (سلام الله علیها) مشتاق شد؛ پس از صفا به قصد مروه پایین آمد و مثل مرتبه‌ی اول عمل کرد سپس به صفا بازگشت و همان کاری را که بار اول انجام داده‌بود؛ انجام داد سپس از صفا به قصد مروه پایین آمد و مثل دو مرتبه‌ی قبل عمل کرد؛ سپس به صفا بازگشته، بر آن ایستاده و از خداوند خواست تا او و همسرش حوا (سلام الله علیها) را در یک‌جا جمع کند. امام (علیه السلام) فرمود: آدم (علیه السلام) سه بار از صفا به مروه رفت و سه بار بازگشت. پس این رفت‌وآمد، شش دور شد. زمانی که آن دو خدا را خواندند و آن هنگام زوال خورشید در آن روز بود نزد او گریستند و از او تقاضا نمودند که آن دو را کنار هم قراردهد. خدا خواسته‌ی ایشان را برآورده نمود. پس جبرئیل (علیه السلام) در حالی‌که آدم (علیه السلام) بر فراز صفا ایستاده بود و رو به‌سوی مکان کعبه، خدا را می‌خواند، به نزد او آمد وگفت: ای آدم (علیه السلام) از صفا پایین برو و به حوا (سلام الله علیها) ملحق شو. پس آدم (علیه السلام) از صفا به قصد مروه پایین رفت و مانند سه مرتبه‌ی قبل رفتارکرد تا آنکه به مروه رسید، از آن بالا رفت وحوا (سلام الله علیها) را از آنچه که جبرائیل (علیه السلام) به او خبر داده‌بود، مطّلع کرد پس از آن جهت بسیار خوشحال شده، خدا را حمد کرده و تشکّر نمودند. پس از آن، سعی صفا و مروه سنّت شد و از آن روی خداوند فرمود: * إِنَّ الصَّفَا وَ الْمَرْوَةَ مِن شَعَائرِ اللهِ فَمَنْ حَجَّ الْبَیْتَ أَوِ اعْتَمَرَ فَلَا جُنَاحَ عَلَیْهِ أَن یَطَّوَّفَ بِهِمَا؛ «صفا» و «مروه» از شعائر [و نشانه‌های] خداست! بنابراین، کسانی‌که حج خانه‌ی خدا و یا عمره انجام می‌دهند، مانعی نیست که بر آن دو طواف کنند. (بقره/۱۵۸) سپس جبرئیل (علیه السلام) نزد آدم (علیه السلام) وحوا (سلام الله علیها) رفت و هر دو را از مروه پایین آورد و به ایشان خبرداد که خداوند جبّارمتعال به زمین فرودآمده و ستون‌های بیت‌الحرام را با سنگی از صفا، سنگی از مروه، سنگی از طور سینا، و سنگی از جبل‌السلام که پشت کوفه است بالا برد و به جبرئیل (علیه السلام) وحی نمود که آن را بساز و تکمیل کن. پس جبرئیل (علیه السلام) به امر خداوند با بال‌هایش این چهار سنگ را از جایشان کند و همان‌جاهایی که خداوند فرموده‌بود بر ستونها، روی پایه‌های کعبه که خداوند جبّار مشخّص کرده‌بود، قرارداد و ستون‌هایش را نصب کرد؛ سپس به جبرئیل (علیه السلام) وحی نمود که «آن را با سنگی از ابوقبیس بساز و تکمیل کن و دو در شرقی و غربی برای آن بنا کن»! پس زمانی که جبرئیل (علیه السلام) آن را کامل نمود، فرشتگان بر گردش طواف کردند و آدم (علیه السلام) وحواء (سلام الله علیها) هم با دیدن فرشتگانی که گرد کعبه می‌گشتند، حرکت کرده و هفت بار بر گرد کعبه طواف نمودند؛ سپس در پی طعامی از آنجا خارج شدند و این ماجرای روزی بود که خدا آن دو را هبوط داد.
الصّادق (علیه السلام)- إِنَّ آدَمَ (علیه السلام) أُنْزِلَ فَنَزَلَ فِی الْهِنْد.
امام صادق (علیه السلام) وقتی آدم (علیه السلام) از عالم بالا به پایین فرو فرستاده‌شد به سرزمین هند نازل گشت.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- سَأَلَهُ عَنْ أَکْرَمِ وَادٍ عَلَی وَجْهِ الْأَرْضِ؟ فَقَالَ لَهُ: وَادٍ یُقَالُ لَهُ سَرَنْدِیبُ سَقَطَ فِیهِ آدَمُ (علیه السلام) مِنَ السَّمَاء.
امام علی (علیه السلام) مردی از امام (علیه السلام) درباره‌ی باکرامت‌ترین سرزمین روی زمین سؤال نمود، فرمود: سرزمینی به نام «سراندیب» که آدم (علیه السلام) از آسمان به آنجا فرودآمد.
الرّضا (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ لَمَّا أَهْبَطَ آدَمَ (علیه السلام) مِنَ الْجَنَّهًِْ أَهْبَطَهُ عَلَی أَبِی قُبَیْسٍ فَشَکَا إِلَی رَبِّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ الْوَحْشَهًَْ وَ أَنَّهُ لَا یَسْمَعُ مَا کَانَ یَسْمَعُ فِی الْجَنَّهًِْ فَأَهْبَطَ اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ عَلَیْهِ یَاقُوتَهًًْ حَمْرَاءَ فَوَضَعَهَا فِی مَوْضِعِ الْبَیْتِ فَکَانَ یَطُوفُ بِهَا آدَمُ (علیه السلام) وَ کَانَ ضَوْؤُهَا یَبْلُغُ مَوْضِعَ الْأَعْلَامِ فَعُلِّمَتِ الْأَعْلَامُ عَلَی ضَوْئِهَا فَجَعَلَهُ اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ حَرَماً.
امام رضا (علیه السلام) خداوند تبارک‌وتعالی وقتی آدم (علیه السلام) را از بهشت فروفرستاد او را روی کوه ابوقبیس قرارداد، وی از وحشتی که در او پیدا شده‌بود به خدای عزّوجلّ شکایت کرده زیرا آن صدایی را که در بهشت می‌شنید (صدای تسبیح و تقدیس ملائکه) اینجا نمی‌شنید [و چون آن صداهای آرام‌بخش را نمی‌شنید به هراس افتاده بود]. خداوند متعال یاقوت سرخی را از بهشت فروفرستاد و آن را در مکانی که امروز محلّ خانه‌ی کعبه است، قرارداد؛ جناب آدم (علیه السلام) دور آن طواف می‌نمود و نور آن به نشانه‌هایی که امروز به عنوان حدود حرم نصب شده می‌رسید. و به این وسیله حدود حرم تعیین شد.
الصّادق (علیه السلام)- نَخِرَ اِبلِیسُ نَخِرَتَینِ حِینَ أَکَلَ آدَمُ (علیه السلام) مِنَ الشَّجَرَهًِْ حِینَ اهْبِطْ بِهِ مِنْ الجَنَّهًِْ.
امام صادق (علیه السلام) ابلیس دو مرتبه، باد در بینی خود انداخته و آواز خوشحالی سرداد، یکی زمانی‌که آدم (علیه السلام) از آن درخت خورد و دیگر زمانی‌که او از بهشت به زمین نزول کرد.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- یَا یَهُودِیُّ! مَا أَوَّلُ حَجَرٍ وُضِعَ عَلَی وَجْهِ الأرضِ؟ فَانَِّ الْیَهُودَ یَزْعُمُونَ أَنَّهَا صَخرَهًَْ بَیْتِ الْمَقْدِسِ وَ کَذَبُوا وَ لَکِنَّهُ الْحَجَرُِ الأسوَدُ الَّذِی نَزَلَ بِهِ آدَمُ (علیه السلام) مَعَهُ مِنَ الجَنَّهًِْ وَ أَوَّلُ شَجَرَهًٍْ نَبَتَتْ عَلَی وَجْهِ الأرضِ فَإنَِّ الْیَهُودَ یَزْعُمُونَ أَنَّهَا الزَّیتُونَهًَْ وَ کَذَّبُوا وَ لَکِنَّهَا نَخْلَهًٌْ مِنْ العجوه نَزَلَ بِهَا آدَمُ (علیه السلام) مَعَهُ مِنَ الجَنَّهًِْ.
امام علی (علیه السلام) ای یهودی! اوّلین، سنگی که بر روی زمین قرارگرفت، چیست؟ یهودیان می‌پندارند که آن سنگ، صخره‌ی بیت‌المقدّس می‌باشد در حالی‌که دروغ می‌گویند؛ و امّا اوّلین سنگ، حجرالاسود است که آدم (علیه السلام) به همراه خود از بهشت فرود آورد. و نیز یهودیان، اوّلین درختی را که بر روی زمین روییده است، زیتون می‌دانند و حال آنکه دروغ می‌گویند بلکه اوّلین درخت زمین، نخل ممتازی است که آدم (علیه السلام) به همراه خود از بهشت، پایین آورد.
العسکری (علیه السلام)- فَإِمَّا یَأْتِیَنَّکُمْ مِنِّی هُدیً یَأْتِیکُمْ وَ أَوْلَادَکُمْ مِنْ بَعْدِکُمْ مِنِّی هُدًی.
امام عسکری (علیه السلام) هرگاه از جانب من برای شما و فرزندان شما هدایتی آمد ...
الباقر (علیه السلام)- عَن تَفسِیرِ هَذِهِ الآیَهًِْ فِی بَاطِنِ القُرآنِ فَإِمَّا یَأْتِیَنَّکُمْ مِنِّی هُدیً فَمَنْ تَبِعَ هُدایَ فَلا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ قَالَ تَفسِیرُ الهُدَی عَلِیٌّ (علیه السلام) قَالَ اللهُ فِیهِ: فَمَنْ تَبِعَ هُدایَ فَلا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ.
امام باقر (علیه السلام) جابر جُعفی گوید: «درباره‌ی تفسیر این آیه فَإِمَّا یَأْتِیَنَّکُم مِّنِّی هُدًی فَمَن تَبِعَ هُدَایَ فَلاَ خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلاَ هُمْ یَحْزَنُونَ در باطن قرآن پرسیدم. ایشان فرمود: تفسیر «هدی»، علی (علیه السلام) است، خداوند درباره‌اش فرمود: فَمَن تَبِعَ هُدَایَ فَلاَ خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلاَ هُمْ یَحْزَنُونَ».
العسکری (علیه السلام)- لَا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ حِینَ یَخَافُ الْمُخَالِفُونَ وَ لَا یَحْزَنُونَ إِذَا یَحْزَنُونَ.
امام عسکری (علیه السلام) آنگاه که مخالفان به هراس افتند، هیچ بیمی بر آن‌ها نیست و آنگاه که مخالفان غمگین شوند، آنان اندوهی نمی‌خوردند. (منظور روز قیامت است).