آیه ۴۰ - سوره بقره

آیه يا بني‌اسرائيل اذْكُرُوا نِعْمَتِيَ الَّتي أَنْعَمْتُ عَلَيْكُمْ وَ أَوْفُوا بِعَهْدي أُوفِ بِعَهْدِكُمْ وَ إِيَّايَ فَارْهَبُونِ [40]

اى بنى‌اسرائيل! نعمتم را كه به شما ارزانى داشتم به ياد آوريد؛ و به پيمان من وفا كنيد تا من نيز به پيمان شما وفا كنم. و [در اين راه] تنها از من بترسيد.

ای بنی‌اسرائیل

۱ -۱
(بقره/ ۴۰)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ هَارُونَ بْنِ مُحَمَّدٍ الْحَلَبِیِّ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِ اللَّهِ یَا بَنِی‌إسْرَائِیلَ. قَالَ: هُمْ نَحْنُ خَاصَّهًًْ.

امام صادق (علیه السلام) منظور از آن‌ها فقط ما هستیم.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۲۹۲
بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۹۷
۱ -۲
(بقره/ ۴۰)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِهِ یَا بَنِی‌إسْرَائِیلَ. قَالَ: هِیَ خَاصَّهًٌْ بِآلِ مُحَمَّدٍ (علیهم السلام).

امام صادق (علیه السلام) آن مختصّ خاندان محمّد (است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۲۹۲
بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۹۷
۱ -۳
(بقره/ ۴۰)

العسکری (علیه السلام)- یَا بَنِی‌إسْرَائِیلَ وُلْدَ یَعْقُوبَ إِسْرَائِیلَ.

امام عسکری (علیه السلام) منظور از «بنی‌اسرائیل»، فرزندان یعقوب (علیه السلام) است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۲۹۲
بحارالأنوار، ج۹، ص۱۷۸/ بحارالأنوار، ج۶۶، ص۳۴۰/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۵۴/ الإمام العسکری، ص۲۲۷/ البرهان؛ فیه: «ولد یعقوب اسراییل» محذوفٌ
۱ -۴
(بقره/ ۴۰)

الصّادق (علیه السلام)- وَ یَعْقُوبُ هُوَ إِسْرَائِیلُ وَ مَعْنَی إِسْرَائِیلَ عَبْدُ اللَّهِ لِأَنَّ إِسْرَا هُوَ عَبْدٌ وَ إِیلَ هُوَ اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَل.

امام صادق (علیه السلام) حضرت یعقوب (علیه السلام) را «إسرائیل» می‌گفتند. اسرائیل به معنی بنده‌ی خدا است. چون «إسرا» [در زبان عبری] به معنی بنده و «ئیل» اسم خدای عزّوجلّ است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۲۹۲
نورالثقلین/ علل الشرایع، ج۱، ص۴۳
۱ -۵
(بقره/ ۴۰)

الصّادق (علیه السلام)- کَانَ یَعْقُوبُ وَ عِیصٌ تَوْأَمَیْنِ فَوُلِدَ عِیصٌ ثُمَّ وُلِدَ یَعْقُوبُ فَسُمِّیَ یَعْقُوبَ لِأَنَّهُ خَرَجَ بِعَقِبِ أَخِیهِ عِیص.

امام صادق (علیه السلام) حضرت یعقوب (علیه السلام) و برادرش عیص (عیسو عیساد) دو قلو بودند و حضرت یعقوب (علیه السلام) بعد از عیص متولّد گردید. بدان سبب آن حضرت را یعقوب (علیه السلام) (از عقب چیزی آمده) نامیدند که پس از برادرش، عیص [از رحم مادرش] خارج شد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۲۹۲
البرهان/ علل الشرایع، ج۱، ص۴۳
۱ -۶
(بقره/ ۴۰)

الصّادق (علیه السلام)- أَنََّ إِسْرَا هُوَ الْقُوَّهًُْ وَ إِیلَ هُوَ اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ فَمَعْنَی إِسْرَائِیلَ قُوَّهًُْ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَل.

امام صادق (علیه السلام) «إسرائیل» یعنی «قوّت خدا»؛ چون «إسرا» [در زبان عربی] به معنی قوّت است و «ئیل» یکی از نام‌های خداوند است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۲۹۲
نورالثقلین/ علل الشرایع، ج۱، ص۴۳

به یادآورید

۲ -۱
(بقره/ ۴۰)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- قَدْ یَحْسُنُ الِامْتِنَانُ بِالنِّعمَهًِْ وَ ذَلِکَ عِنْدَ کُفرَانِهَا وَ لَوْ لَا أَنَّ بَنِی‌إسرَائِیلَ کَفَرُوا النِّعمَهًَْ لَمَا قَالَ اللَّهُ لَهُمْ: اذْکُرُوا نِعْمَتِیَ الَّتِی أَنْعَمْتُ عَلَیْکُمْ.

امام علی (علیه السلام) منّت‌گذاشتن به نعمت و بخشش، زمانی پسندیده است که [کسی‌که به او نعمت داده‌ای] آن را کفران کند و اگر بنی‌اسرائیل به کفران نعمت خدا نمی‌پرداختند خداوند هیچ‌گاه به آنان منّت نمی‌گذاشت و نمی‌فرمود: اذْکُرُوا نِعْمَتِیَ الَّتِی أَنْعَمْتُ عَلَیْکُمْ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۲۹۲
شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۲۹۴

نعمتم را، که به شما ارزانی داشتم

۳ -۱
(بقره/ ۴۰)

العسکری (علیه السلام)- لَمَّا بَعَثْتُ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) وَ أَقْرَرْتُهُ بِمَدِینَتِکُمْ وَ لَمْ أُجَشِّمْکُمُ الْحَطَّ وَ التَّرْحَالَ إِلَیْهِ وَ أَوْضَحْتُ عَلَامَاتِهِ وَ دَلَائِلَ صِدْقِهِ لِئَلَّا یَشْتَبِهَ عَلَیْکُمْ حَالُهُ.

امام عسکری (علیه السلام) [نعمتم بر شما آن است که] محمّد (را فرستادم و در شهر شما جای دادم و شما را به زحمت نینداختم که رنج سفر بکشید و به‌سوی او بروید؛ [همچنین] علائم و دلائل [صدق نبوّت] او را آشکارا بیان داشته و اظهار کردم تا نبوّت او بر شما مشتبه نشود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۲۹۴
بحارالأنوار، ج۹، ص۱۷۸/ بحارالأنوار، ج۶۶، ص۳۴۰/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۵۴/ الإمام العسکری، ص۲۲۷/ البرهان
۳ -۲
(بقره/ ۴۰)

العسکری (علیه السلام)- اذْکُرُوا إِذْ کَانَ الْبَلَاءُ یُصْرَفُ عَنْ أَسْلَافِکُمْ وَ یَخِفُ بِالصَّلَاهًِْ عَلَی مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ آلِهِ الطَّیِّبِینَ، أَ فَمَا تَعْلَمُونَ أَنَّکُمْ إِذَا شَاهَدْتُمُوهُ، وَ آمَنْتُمْ بِهِ کَانَتِ النِّعْمَهًُْ عَلَیْکُمْ أَعْظَمَ {وَ أَفْضَلَ} وَ فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْکُمْ {أَکْثَرَ} وَ أَجْزَل.

امام عسکری (علیه السلام) به یاد آورید آنگاه را که خدا بلا را از نیاکان شما دور می‌کرد و به‌واسطه‌ی صلوات بر محمّد (و خاندان (علیهم السلام) پاکش آن عذاب را سبک می‌نمود. آیا نمی‌دانید که دیدن محمّد (و ایمان‌آوردن به وی، برترین نعمت برای شما بود و خداوند بزرگ‌ترین نعمت را بر شما عطا نمود؟! (این جملات را در تفسیر کلمه ی اذْکُرُوا فرموده اند).

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۲۹۴
قصص الأنبیاءللجزایری، ص۲۲۵/ الإمام العسکری، ص۲۴۴

و به پیمان من وفا کنید، تا من نیز به پیمان شما وفا کنم

۴ -۱
(بقره/ ۴۰)

الصّادق (علیه السلام)- نَحْنُ عَهْدُ اللَّهِ فَمَنْ وَفَی بِعَهْدِنَا فَقَدْ وَفَی بِعَهْدِ اللَّهِ وَ مَنْ خَفَرَهَا فَقَدْ خَفَرَ ذِمَّهًَْ اللَّهِ وَ عَهْدَهُ.

امام صادق (علیه السلام) ما عهد خدا هستیم؛ هرکه به عهد ما وفا کند به عهد خدا وفا کرده و هرکه با ما پیمان‌شکنی کند پیمان و عهد خدا را شکسته است.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۲۹۴
نورالثقلین/ الکافی، ج۱، ص۲۲۱
۴ -۲
(بقره/ ۴۰)

الصّادق (علیه السلام)- أَوْفُوا بِوَلَایَهًِْ عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) فَرْضاً مِنَ اللَّهِ تَعَالَی أُوفِ لَکُمْ بِالْجَنَّهًِْ.

امام صادق (علیه السلام) به ولایت علی (علیه السلام) که خدا، قبول و اطاعت او را بر شما واجب کرده وفا کنید تا من به وعده‌ی خود در مورد بهشت برای شما، وفا کنم.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۲۹۴
بحارالأنوار، ج۳۶، ص۱۳۰ ۳۵۸/ بحارالأنوار، ج۳۶، ص۹۷/ العیاشی، ج۱، ص۴۲/ بحارالأنوار، ج۳۷، ص۶۲/ فرات الکوفی، ص۵۸/ بحارالأنوار، ج۶۶، ص۳۴۰
۴ -۳
(بقره/ ۴۰)

العسکری (علیه السلام)- قَالَ الله عزّ‌وجلّ أَوْفُوا بِعَهْدِی الَّذِی أَخَذَتْهُ عَلَی أَسْلَافِکُمْ أَنْبِیَاؤُکُمْ وَ أَمَرُوهُمْ أَنْ یُؤَدُّوهُ إِلَی أَخْلَافِهِمْ لَیُؤْمِنُنَّ بِمُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) الْعَرَبِیِّ الْقُرَشِیِّ الْهَاشِمِیِّ الْمُتَأَتَّی بِالْآیَاتِ الْمُؤَیَّدِ بِالْمُعْجِزَاتِ الَّتِی مِنْهَا أَنْ کَلَّمَتْهُ ذِرَاعٌ مَسْمُومَهًٌْ وَ نَاطَقَهُ ذِئْبٌ وَ حَنَّ إِلَیْهِ عُودُ الْمِنْبَرِ وَ کَثَّرَ اللَّهُ الْقَلِیلَ مِنَ الطَّعَامِ وَ أَلَانَ لَهُ الصُّلْبَ مِنَ الْأَحْجَارِ وَ صَبَّتْ لَهُ الْمِیَاهُ السَّیَّالَهًُْ وَ لَمْ یُؤَیِّدْ نَبِیّاً مِنْ أَنْبِیَائِهِ بِدَلَالَهًٍْ إِلَّا جَعَلَ لَهُ مِثْلَهَا أَوْ أَفْضَلَ مِنْهَا وَ الَّذِی جَعَلَ مِنْ آیَاتِهِ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) شَقِیقُهُ وَ رَفِیقُهُ عَقْلُهُ مِنْ عَقْلِهِ وَ عِلْمُهُ مِنْ عِلْمِهِ وَ حِلْمُهُ مِنْ حِلْمِهِ مُؤَیِّدٌ دِینَهُ بِسَیْفِهِ الْبَاتِرِ بَعْدَ أَنْ قَطَعَ مَعَاذِیرَ الْمُعَانِدِینَ بِدَلِیلِهِ الْقَاهِرِ وَ عِلْمِهِ الْفَاضِلِ وَ فَضْلِهِ الْکَامِلِ أُوفِ بِعَهْدِکُمْ الَّذِی أَوْجَبْتُ بِهِ لَکُمْ نَعِیْمَ الْأَبَدِ فِی دَارِ الْکَرَامَهًِْ وَ مُسْتَقَرِّ الرَّحْمَهًِْ.

امام عسکری (علیه السلام) خدای تبارک‌وتعالی فرمود: [ای یهودیان!] به عهدی که پیامبران شما از پدرانتان گرفتند وفاکنید. و پیامبران به پدرانتان امر کردند که به فرزندان خود [سینه به سینه] برسانند که به محمّد عربی قریشی هاشمی (ایمان بیاورند؛ پیامبری که آیات الهی را آورده و معجزاتی را ارائه می‌نماید که آیاتش را تأیید می‌کند؛ از قبیل سخن‌گفتن دست بزغاله‌ی مسموم [که یهودیان معاند به عنوان غذا و به قصد کشتن پیامبر (به او پیشکش کرده بودند و آن بزغاله به امر خدا، برای نجات پیامبر (به حرف آمد)، سخن‌گفتن گرگ و ناله سردادن چوب منبر خدا (ستون حنانه)؛ [خداوند] غذای کم را برای او زیاد می‌کرد؛ سنگ‌های سخت برایش نرم شدند؛ چشمه‌های جوشان و آب روان برایش ایجاد و جاری شد. خداوند هر معجزه‌ای که به پیامبران پیشین خود داده، معجزه‌ای مانند آن یا برتر از آن را نیز به او (پیامبر خاتم () عطا کرد. محمّد (پیامبری است که یکی از نشانه‌های او علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) محبوب و دوست اوست که عقل او از عقل پیامبر (علمش از علم او و حلمش از حلم اوست. علی (علیه السلام) دین او را با شمشیر برّان خود تأیید می‌کند بعد از آنکه بهانه‌ی دشمنان را با علم بالا و فضائل کامل خود [رفع کرده و] قطع می‌نماید. [که اگر به این عهد وفا کنید] من نیز به عهدی که به واسطه‌ی آن عهد، بهشت و نعمت‌های ابدی آن را برای شما واجب کردم، وفا خواهم‌کرد؛ شما تا ابد در آنجا در محلّ لطف و عنایت و جایگاه رحمت من ساکن می‌شوید.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۲۹۴
بحارالأنوار، ج۹، ص۱۷۸/ بحارالأنوار، ج۶۶، ص۳۴۰؛ بالإختصار/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص؛ فیه «مبانٍ» بدل «متأتّیً»، ایضاً «صلّب» بدل «صبّت» ۵۴/ الإمام العسکری، ص۲۲۷ و البرهان؛ بالتفاوت لفظی
۴ -۴
(بقره/ ۴۰)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ ذُو {ذَا} الْجَلَالِ وَ الْإِکْرَامِ لَمَّا خَلَقَ الْخَلْقَ وَ اخْتَارَ خِیَرَهًًْ مِنْ خَلْقِهِ وَ اصْطَفَی صَفْوَهًًْ مِنْ عِبَادِهِ وَ أَرْسَلَ رَسُولًا مِنْهُمْ وَ أَنْزَلَ عَلَیْهِ کِتَابَهُ وَ شَرَعَ لَهُ دِینَهُ وَ فَرَضَ فَرَائِضَهُ فَکَانَتِ الْجُمْلَهًُْ قَوْلَ اللَّهِ جَلَّ ذِکْرُهُ حَیْثُ أَمَرَ فَقَالَ أَطِیعُوا اللهَ وَ أَطِیعُوا ألرّسول وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ فَهُوَ لَنَا أَهْلَ‌الْبَیْتِ (علیهم السلام) خَاصَّهًًْ دُونَ غَیْرِنَا فَانْقَلَبْتُمْ عَلَی أَعْقَابِکُمْ وَ ارْتَدَدْتُمْ وَ نَقَضْتُمُ الْأَمْرَ وَ نَکَثْتُمُ الْعَهْدَ وَ لَمْ تَضُرُّوا اللَّهَ شَیْئاً وَ قَدْ أَمَرَکُمُ اللَّهُ أَنْ تَرُدُّوا الْأَمْرَ إِلَی اللَّهِ وَ إِلَی رَسُولِهِ وَ إِلَی أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمُ الْمُسْتَنْبِطِینَ لِلْعِلْمِ فَأَقْرَرْتُمْ ثُمَّ جَحَدْتُمْ وَ قَدْ قَالَ اللَّهُ لَکُمْ أَوْفُوا بِعَهْدِی أُوفِ بِعَهْدِکُمْ.

امام علی (علیه السلام) خدای صاحب عظمت و اکرام مخلوقات را آفریده و بهترین ایشان را برگزید؛ منتخبی از بندگان خود انتخاب نمود و رسولی از آن برگزیدگان و نیکان ارسال و کتاب آسمانی خود را بر او نازل کرد و دین خود را تشریع فرمود و فرایض خود را بر وی [و بر امّتش] واجب و لازم گردانید. پس همه‌ی این‌ها در این قول خداوند وجود دارد که می‌فرماید: اطاعت کنید خدا را! و اطاعت کنید پیامبر خدا و اولو الأمر (اوصیای پیامبر) را. این تعبیر اولی‌الأمر فقط مخصوص ما اهل‌بیت (علیهم السلام) است نه هیچ‌کس غیر از ما؛ [با این‌حال ما را واگذاشتید و] به وضعیّت گذشته‌ی خود (دوران جهل و جهالت) بازگشتید و همگی مرتد شده، امر ما را نقض کرده و پیمان‌شکنی کردید. [از این حرکت بد و سنّت قبیحه‌ی شما] اصلاً ضرری به خدا نمی‌رسد [بلکه شرّ آن به خود شما برمی‌گردد]. خدا به شما امر کرد که امر [ولایت] را به خدا، پیغمبر (و اولی‌الأمر خود ارجاع دهید که آن جماعت اهل استنباط علوم هستند. امّا شما در ابتدا به آن اقرار نموده و پذیرفتید و بعد از آن منکر آن گشتید حال آنکه خدا فرموده بود: أَوْفُوا بِعَهْدِی أُوفِ بِعَهْدِکُمْ وَ إِیَّایَ فَارْهَبُونِ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۲۹۴
بحارالأنوار، ج۳۲، ص۹۶/ الاحتجاج، ج۱، ص۱۶۰
۴ -۵
(بقره/ ۴۰)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- وَ قَدْ أَخْبَرَکُمُ اللَّهُ أَنَّ أُولِی الْأَمْرِ هُمُ الْمُسْتَنْبِطُو الْعِلْمِ وَ أَخْبَرَکُمْ أَنَّ الْأَمْرَ الَّذِی تَخْتَلِفُونَ فِیهِ یُرَدُّ إِلَی اللَّهِ وَ إِلَی ألرّسول وَ إِلَی أُولِی الْأَمْرِ الْمُسْتَنْبِطِی الْعِلْمِ فَمَنْ أَوْفَی بِمَا عَاهَدَ اللَّهُ عَلَیْهِ یَجِدِ اللَّهَ مُوفِیاً بِعَهْدِهِ یَقُولُ اللَّهُ أَوْفُوا بِعَهْدِی أُوفِ بِعَهْدِکُمْ وَ إِیَّایَ فَارْهَبُونِ.

امام علی (علیه السلام) و خدا آگاهتان کرده است که اولی‌الأمر همان استنباط‌کنندگان علم‌اند و نیز آگاهتان کرده که امر و کاری که در آن اختلاف کرده‌اید، عاقبت به خدا و رسول (و اولی‌الأمر که استنباط‌کنندگان علم‌اند [برای موازنه و تعدیل آنها] بازگشت می‌کند؛ پس هرکس به عهدی که با خدا دارد وفادارتر باشد خدا را وفادار به عهد خود می‌یابد (به همان میزان که او به عهد خدا وفا می‌کند، خداوند نیز به عهد خود نسبت به او، وفاداری می‌نماید). که می‌فرماید: أَوْفُوا بِعَهْدِی أُوفِ بِعَهْدِکُمْ وَ إِیَّایَ فَارْهَبُونِ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۲۹۶
بحارالأنوار، ج۳۳، ص۱۳۳/ الغارات، ج۱، ص۱۱۵
۴ -۶
(بقره/ ۴۰)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- لَمَّا أَنْزَلَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی وَ أَوْفُوا بِعَهْدِی أُوفِ بِعَهْدِکُمْ وَ اللَّهِ لَقَدْ خَرَجَ آدَمُ (علیه السلام) مِنَ الدُّنْیَا وَ قَدْ عَاهَدَ عَلَی الْوَفَاءِ لِوَلَدِهِ شَیْثٍ (علیه السلام) فَمَا وُفِیَ لَهُ وَ لَقَدْ خَرَجَ نُوحٌ (علیه السلام) مِنَ الدُّنْیَا وَ قَدْ عَاهَدَ قَوْمَهُ عَلَی الْوَفَاءِ لِوَصِیِّهِ سَامٍ (علیه السلام) فَمَا وَفَتْ أُمَّتُهُ وَ لَقَدْ خَرَجَ إِبْرَاهِیمُ (علیه السلام) مِنَ الدُّنْیَا وَ عَاهَدَ قَوْمَهُ عَلَی الْوَفَاءِ لِوَصِیِّهِ إِسْمَاعِیلَ (علیه السلام) فَمَا وَفَتْ أُمَّتُهُ وَ لَقَدْ خَرَجَ مُوسَی (علیه السلام) مِنَ الدُّنْیَا وَ عَاهَدَ قَوْمَهُ عَلَی الْوَفَاءِ لِوَصِیِّهِ یُوشَعَ‌بْنِ‌نُون (علیه السلام) فَمَا وَفَتْ أُمَّتُهُ وَ لَقَدْ رُفِعَ عِیسَی بْنُ مَرْیَمَ (علیه السلام) إِلَی السَّمَاءِ وَ قَدْ عَاهَدَ قَوْمَهُ عَلَی الْوَفَاءِ لِوَصِیِّهِ شَمْعُونَ بْنِ حَمُّونَ (علیه السلام) الصَّفَا فَمَا وَفَتْ أُمَّتُهُ وَ إِنِّی مُفَارِقُکُمْ عَنْ قَرِیبٍ وَ خَارِجٌ مِنْ بَیْنِ أَظْهُرِکُمْ وَ قَدْ عَهِدْتُ إِلَی أُمَّتِی فِی عَهْدِ عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) وَ إِنَّهَا لَرَاکِبَهًٌْ سَنَنَ مَنْ قَبْلَهَا مِنَ الْأُمَمِ فِی مُخَالَفَهًِْ وَصِیِّی وَ عِصْیَانِهِ أَلَا وَ إِنِّی مُجَدِّدٌ عَلَیْکُمْ عَهْدِی فِی عَلِیٍّ (علیه السلام) فَمَنْ نَکَثَ فَإِنَّما یَنْکُثُ عَلی نَفْسِهِ وَ مَنْ أَوْفی بِما عاهَدَ عَلَیْهُ اللَّهَ فَسَیُؤْتِیهِ أَجْراً عَظِیماً.

پیامبر ( به خدا سوگند حضرت آدم (از دار دنیا رفت، در حالی که با قومش پیمان بسته‌بود تا به فرزندش شیث (علیه السلام) وفادار بمانند ولی آن‌ها به آن عهد وفا نکردند. حضرت نوح (علیه السلام) نیز چشم از جهان پوشید در حالی‌که با قومش عهدکرد که نسبت به وصیّ او، سام (علیه السلام) وفادار باشند امّا چنین نکردند. حضرت ابراهیم (علیه السلام) نیز دار دنیا را وداع گفت و از قومش درباره‌ی وفادارماندن به وصیّش، اسماعیل (علیه السلام) پیمان گرفت امّا امّتش وفا نکردند. همچنین حضرت موسی (علیه السلام) از دنیا رفت در حالی که با قومش عهد بسته‌بود با وصیّش یوشع‌بن‌نون (علیه السلام)، وفاداری کنند امّا امّتش به آن وفا نکردند؛ حضرت عیسی‌بن‌مریم (علیه السلام) نیز به آسمان بالا برده‌شد درحالی‌که با قومش بر وفادارماندن به وصیّش شمعون‌بن‌حمون‌صفا (علیه السلام) میثاق بست، امّا قوم او نیز وفا نکردند. من نیز به زودی از شما جدا شده و از میانتان خواهم‌رفت؛ من با امّتم درباره‌ی علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) عهد کردم [که بعد از من از او اطاعت کنند] ولی می‌دانم امّت من نیز بر همان سنّت امّت پیامبران پیشین که مخالفت‌کردن با وصّی پیامبران بود، عمل خواهندکرد. آگاه باشید! عهدم را درباره‌ی علی (علیه السلام) بار دیگر به شما ابلاغ می‌نمایم. هرکس این عهد را بشکند، به خود خیانت کرده و هرکس به این عهد که از جانب خدا می‌باشد، وفادار بماند، خداوند به او اجر بزرگی خواهد داد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۲۹۶
بحارالأنوار، ج۳۸، ص۱۲۹/ معانی الأخبار، ص۳۷۲/ نورالثقلین/ البرهان
۴ -۷
(بقره/ ۴۰)

الصّادق (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ یَقُولُ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ فَإِنَّا نَدْعُو فَلَا یُسْتَجَابُ لَنَا قَالَ: لِأَنَّکُمْ لَا تَفُونَ لِلَّهِ بِعَهْدِهِ وَ إِنَّ اللَّهَ یَقُولُ أَوْفُوا بِعَهْدِی أُوفِ بِعَهْدِکُمْ وَ اللَّهِ لَوْ وَفَیْتُمْ لِلَّهِ لَوَفَی اللَّهُ لَکُمْ.

امام صادق (علیه السلام) [فردی از امام پرسید:] خداوند می‌فرماید: ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ حال آنکه ما او را می‌خوانیم ولی او ما را اجابت نمی‌کند. حضرت فرمود: این بدان علّت است که شما به پیمان خود با خداوند وفا نکردید. خداوند می‌فرماید: أَوْفُوا بِعَهْدِی أُوفِ بِعَهْدِکُمْ اگر وفا کرده بودید، قطعاً خداوند نیز به عهد شما وفا می‌کرد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۲۹۶
بحارالأنوار، ج۹۰، ص۳۶۸/ القمی، ج۱، ص۴۵/ نورالثقلین/ البرهان/ بحارالأنوار، ج۶۶، ص۳۴۰
۴ -۸
(بقره/ ۴۰)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ هِشَامِ‌بْنِ‌سَالِمٍ قَالَ: قُلْتُ لِلصَّادِقِ (علیه السلام) یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ! مَا بَالُ الْمُؤْمِنِ إِذَا دَعَا رُبَّمَا لَمْ یُسْتَجَبْ لَهُ وَ قَدْ قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ وَ قالَ رَبُّکُمُ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ؟ فَقَالَ: إِنَّ الْعَبْدَ إِذَا دَعَا اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی بِنِیَّهًٍْ صَادِقَهًٍْ وَ قَلْبٍ مُخْلِصٍ اسْتُجِیبَ لَهُ بَعْدَ وَفَائِهِ بِعَهْدِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ إِذَا دَعَا اللَّهَ بِغَیْرِ نِیَّهًٍْ وَ إِخْلَاصٍ لَمْ یُسْتَجَبْ لَهُ أَ لَیْسَ اللَّهُ یَقُولُ وَ أَوْفُوا بِعَهْدِی أُوفِ بِعَهْدِکُمْ فَمَنْ وَفَی وُفِیَ لَهُ.

امام صادق (علیه السلام) از هشام‌بن‌سالم نقل است که گوید: به امام صادق (علیه السلام) گفتم: «ای فرزند رسول‌خدا (! چگونه است که گاه مؤمن هرچه خدای را می‌خواند، دعایش به اجابت نمی‌رسد در صورتی‌که خداوند می‌فرماید: ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ» پس حضرت (علیه السلام) فرمود: «اگر بنده با نیّت پاک و خلوص قلب، خدا را بخواند، دعایش اجابت می‌شود، البتّه بعد از اینکه به عهد خود با خدا وفا کرده‌باشد؛ و چنانچه خدای را بدون خلوص نیّت بخواند، خواسته‌اش برآورده نمی‌شود. آیا خداوند نفرمود: وَ أَوْفُوا بِعَهْدِی أُوفِ بِعَهْدِکُمْ؟! پس هرکه وفا کند، به او وفا می‌شود».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۲۹۸
مستدرک الوسایل، ج۵، ص۱۸۹/ بحارالأنوار، ج۹۰، ص۳۷۹/ الاختصاص، ص۲۴۲

و [در این راه] تنها از من بترسید

۵ -۱
(بقره/ ۴۰)

العسکری (علیه السلام)- إِیَّایَ فَارْهَبُونِ فِی مُخَالَفَهًِْ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) فَإِنِّی الْقَادِرُ عَلَی صَرْفِ بَلَاءِ مَنْ یُعَادِیکُمْ عَلَی مُوَافَقَتِی وَ هُمْ لَا یَقْدِرُونَ عَلَی صَرْفِ انْتِقَامِی عَنْکُمْ إِذَا آثَرْتُمْ مُخَالَفَتِی.

امام عسکری (علیه السلام) [منظور خدا از این تعبیرات آن است که] در مورد مخالفت با محمّد (از من هراس کنید چرا که من می‌توانم بلائی که از دشمنان به جانب شما حواله می‌شود برگردانم ولی وقتی شما راه مخالفت مرا از پیش بگیرید آن‌ها نمی‌توانند جلو انتقام مرا از شما بگیرند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۲۹۸
بحارالأنوار، ج۹، ص۱۷۸/ بحارالأنوار، ج۶۶، ص۳۴۰/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۵۴/ الإمام العسکری، ص۲۲۷/ البرهان
بیشتر
بقره
همه
مقدمه
۱
۲
۳
۴
۵
۶
۷
۸
۹
۱۰
۱۱
۱۲
۱۳
۱۴
۱۵
۱۶
۱۷
۱۸
۱۹
۲۰
۲۱
۲۲
۲۳
۲۴
۲۵
۲۶
۲۷
۲۸
۲۹
۳۰
۳۱
۳۲
۳۳
۳۴
۳۵
۳۶
۳۷
۳۸
۳۹
۴۰
۴۱
۴۲
۴۳
۴۴
۴۵
۴۶
۴۷
۴۸
۴۹
۵۰
۵۱
۵۲
۵۳
۵۴
۵۵
۵۶
۵۷
۵۸
۵۹
۶۰
۶۱
۶۲
۶۳
۶۴
۶۵
۶۶
۶۷
۶۸
۶۹
۷۰
۷۱
۷۲
۷۳
۷۴
۷۵
۷۶
۷۷
۷۸
۷۹
۸۰
۸۱
۸۲
۸۳
۸۴
۸۵
۸۶
۸۷
۸۸
۸۹
۹۰
۹۱
۹۲
۹۳
۹۴
۹۵
۹۶
۹۷
۹۸
۹۹
۱۰۰
۱۰۱
۱۰۲
۱۰۳
۱۰۴
۱۰۵
۱۰۶
۱۰۷
۱۰۸
۱۰۹
۱۱۰
۱۱۱
۱۱۲
۱۱۳
۱۱۴
۱۱۵
۱۱۶
۱۱۷
۱۱۸
۱۱۹
۱۲۰
۱۲۱
۱۲۲
۱۲۳
۱۲۴
۱۲۵
۱۲۶
۱۲۷
۱۲۸
۱۲۹
۱۳۰
۱۳۱
۱۳۲
۱۳۳
۱۳۴
۱۳۵
۱۳۶
۱۳۷
۱۳۸
۱۳۹
۱۴۰
۱۴۱
۱۴۲
۱۴۳
۱۴۴
۱۴۵
۱۴۶
۱۴۷
۱۴۸
۱۴۹
۱۵۰
۱۵۱
۱۵۲
۱۵۳
۱۵۴
۱۵۵
۱۵۶
۱۵۷
۱۵۸
۱۵۹
۱۶۰
۱۶۱
۱۶۲
۱۶۳
۱۶۴
۱۶۵
۱۶۶
۱۶۷
۱۶۸
۱۶۹
۱۷۰
۱۷۱
۱۷۲
۱۷۳
۱۷۴
۱۷۵
۱۷۶
۱۷۷
۱۷۸
۱۷۹
۱۸۰
۱۸۱
۱۸۲
۱۸۳
۱۸۴
۱۸۵
۱۸۶
۱۸۷
۱۸۸
۱۸۹
۱۹۰
۱۹۱
۱۹۲
۱۹۳
۱۹۴
۱۹۵
۱۹۶
۱۹۷
۱۹۸
۱۹۹
۲۰۰
۲۰۱
۲۰۲
۲۰۳
۲۰۴
۲۰۵
۲۰۶
۲۰۷
۲۰۸
۲۰۹
۲۱۰
۲۱۱
۲۱۲
۲۱۳
۲۱۴
۲۱۵
۲۱۶
۲۱۷
۲۱۸
۲۱۹
۲۲۰
۲۲۱
۲۲۲
۲۲۳
۲۲۴
۲۲۵
۲۲۶
۲۲۷
۲۲۸
۲۲۹
۲۳۰
۲۳۱
۲۳۲
۲۳۳
۲۳۴
۲۳۵
۲۳۶
۲۳۷
۲۳۸
۲۳۹
۲۴۰
۲۴۱
۲۴۲
۲۴۳
۲۴۴
۲۴۵
۲۴۶
۲۴۷
۲۴۸
۲۴۹
۲۵۰
۲۵۱
۲۵۲
۲۵۳
۲۵۴
۲۵۵
۲۵۶
۲۵۷
۲۵۸
۲۵۹
۲۶۰
۲۶۱
۲۶۲
۲۶۳
۲۶۴
۲۶۵
۲۶۶
۲۶۷
۲۶۸
۲۶۹
۲۷۰
۲۷۱
۲۷۲
۲۷۳
۲۷۴
۲۷۵
۲۷۶
۲۷۷
۲۷۸
۲۷۹
۲۸۰
۲۸۱
۲۸۲
۲۸۳
۲۸۴
۲۸۵
۲۸۶