آیه لا تَقُمْ فيهِ أَبَداً لَمَسْجِدٌ أُسِّسَ عَلَى التَّقْوى مِنْ أَوَّلِ يَوْمٍ أَحَقُّ أَنْ تَقُومَ فيهِ فيهِ رِجالٌ يُحِبُّونَ أَنْ يَتَطَهَّرُوا وَ اللهُ يُحِبُّ الْمُطَّهِّرينَ [108]
هرگز در آن [مسجد به عبادت] نايست! مسجدى كه از روز نخست برپايه‌ی تقوا بنا شده، شايسته‌تر است كه در آن [به عبادت] بايستى. در آن، مردانى هستند كه دوست مى‌دارند پاكيزه باشند و خداوند پاكيزگان را دوست دارد.
الصّادق (علیه السلام)- عَنِ الْحَلَبِیّ عَنْ أبِی‌عَبْدِاللهِ (علیه السلام) قَالَ: سَأَلْتُ عَنِ الْمَسْجِدِ الَّذِی أُسِّسَ عَلَی التَّقْوی مِنْ أَوَّلِ یَوْمٍ فَقَالَ مَسْجِدُ قُبَاءَ.
امام صادق (علیه السلام)- حلبی گوید: «از ایشان درباره‌ی مسجدی که از روز نخست برپایه‌ی تقوا بنا شده است، سؤال کردم». فرمود: «مسجد قبا».
الصّادق (علیه السلام)- لَا تَدَعْ إِتْیَانَ الْمَشَاهِدِ کُلِّهَا مَسْجِدِ قُبَاءَ فَإِنَّهُ الْمَسْجِدُ الَّذِی أُسِّسَ عَلَی التَّقْوی مِنْ أَوَّلِ یَوْمٍ.
امام صادق (علیه السلام)- رفتن به مساجد را رها نکنید هر مسجدی که باشد، به خصوص مسجد قبا که از روز نخست برپایه‌ی تقوا بنا شده است.
الصّادق (علیه السلام)- لَمَسْجِدٌ أُسِّسَ عَلَی التَّقْوی مِنْ أَوَّلِ یَوْمٍ مِنْ أَیَّامِ وُجُودِهِ وَ فِی الْکَافِی عَنِ الصَّادِقِ (علیه السلام) وَ فِی الْعَیَّاشِیِّ عَنِ الْبَاقِرِ وَ الصَّادِقِ (علیها السلام) یَعْنِی مَسْجِدُ قُبَاءَ.
امام صادق (علیه السلام)- أُسِّسَ عَلَی التَّقْوی مِنْ أَوَّلِ یَوْمٍ؛ یعنی از اوّلین روزهای تأسیس بر همین اساس بوده است. و از امام باقر و امام صادق (علیها السلام) روایت شده که مقصود در این آیه، مسجد قُباست.
الصّادقین (علیها السلام)- عَن زُرَارَهًَْ وَ حُمرَانٍ وَ مُحَمَّدِ‌بنِ‌مُسَلم، عَن أَبِی‌جَعفَر وَ أَبِی‌عَبدِ الله (علیها السلام) وَ أَمَّا قَوْلُهُ أَحَقُّ أَنْ تَقُومَ فِیهِ قَالَ یَعْنِی مِنْ مَسْجِدِ النِّفَاقِ وَ کَانَ عَلَی طَرِیقِهِ إِذَا أَتَی مَسْجِدَ قُبَا فَقَامَ فَیَنْضَحُ بِالْمَاءِ وَ السِّدْرِ وَ یَرْفَعُ ثِیَابَهُ عَنْ سَاقَیْهِ وَ یَمْشِی عَلَی حَجَرٍ فِی نَاحِیَهًِْ الطَّرِیقِ وَ یُسْرِعُ الْمَشْیَ وَ یَکْرَهُ أَنْ یُصِیبَ ثِیَابَهُ مِنْهُ شَیْءٌ فَسَأَلْتُهُ هَلْ کَانَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) یُصَلِّی فِی مَسْجِدِ قُبَا قَالَ نَعَمْ قَالَ مَنْزِلُهُ عَلَی سَعْدِ‌بْنِ‌خَیْثَمَهًَْ الْأَنْصَارِیِّ.
امام باقر (علیه السلام) و امام صادق (علیه السلام)- زراره و حمران و محمّدبن‌سلم، از ایشان نقل کرده‌اند: و امّا درباره‌ی این سخن خدای تبارک‌وتعالی: أَحَقُّ أَن تَقُومَ فِیهِ. فرمود: یعنی از مسجد نفاق [شایسته‌تر است]. او به راه خویش می‌رفت که به مسجد قبا رسید. پس بر خود آب و سدر می‌پاشید و لباسش را از پاهایش بالا می‌زد، و بر حاشیه‌ی سنگی کناره‌ی راه، راه می‌رفت و به تندی قدم می‌نهاد و دوست نداشت چیزی از آن به لباسش برسد». از ایشان سؤال کردم: «آیا پیامبر (صلی الله علیه و آله) در مسجد قبا نماز می‌خواند»؟ فرمود: «بلی، اقامت او نزد سعدبن‌خیثمه‌ی انصاری بود».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- الطَّبَرسِیّ قَالَ أَنَّ النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) قَالَ لِأَهْلِ قُبَا مَا ذَا تَفْعَلُونَ فِی طُهْرِکُمْ فَإِنَّ اللَّهَ أَحْسَنَ عَلَیْکُمُ الثَّنَاءَ فَقَالُوا نَغْسِلُ أَثَرَ الْغَائِطِ فَقَالَ أَنْزَلَ اللَّهُ فِیکُمْ وَ اللهُ یُحِبُّ الْمُطَّهِّرِینَ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- طبرسی گوید: از پیامبر (صلی الله علیه و آله) روایت شده که به اهل قبا فرمود: «در پاک‌کردن خویش چه‌کار می‌کنید، چرا که خدای عزّوجلّ به نیکی شما را ستایش کرده است»؟ گفتند: «اثر مدفوع را می‌شوییم». سپس فرمود: «خدا این آیه: وَ اللهُ یُحِبُّ المُطَّهِّرِینَ را درباره‌ی شما نازل کرده است».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) یَا مَعْشَرَ الْأَنْصَارِ إِنَ اللَّهَ قَدْ أَحْسَنَ عَلَیْکُمُ الثَّنَاءَ فَمَا ذَا تَصْنَعُونَ قَالُوا نَسْتَنْجِی بِالْمَاءِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- از امام صادق (علیه السلام) روایت است: رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «ای گروه انصار! همانا خداوند از شما به نیکی یاد کرده است، مگر شما چه کار می‌کنید»؟ گفتند: «با آب استنجاء می‌کنیم».
الصّادق (علیه السلام)- ابْنُ سِنَانٍ عَنْهُ (الصَّادِقِ (علیه السلام)) قَالَ: قُلْتُ مَا ذَلِکَ الطُّهْرُ قَالَ نُظْفُ الْوُضُوءِ إِذَا خَرَجَ أَحَدُهُمْ مِنَ الْغَائِطِ فَمَدَحَهُمُ اللَّهُ بِتَطَهُّرِهِمْ.
امام صادق (علیه السلام)- ابن‌سنان گوید: به امام صادق عرض کردم: «این طهارت چه بوده است»؟ فرمود: «وضو، هنگامی‌که از مستراح بیرون می‌آمدند. خداوند به خاطر این طهارتشان آنان را ستوده است».
الصّادق (علیه السلام)- عَنِ الْحَلَبٍیِّ عَنْ أبِی‌عَبْدِاللهِ (علیه السلام) قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ فِیهِ رِجالٌ یُحِبُّونَ أَنْ یَتَطَهَّرُوا قَالَ الَّذِینَ یُحِبُّونَ أَنْ یَتَطَهَّرُوا نُظْفَ الْوُضُوءِ وَ هُوَ الِاسْتِنْجَاءُ بِالْمَاء.
امام صادق (علیه السلام)- حلبی گوید: از ایشان درباره‌ی این سخن خدای تبارک‌وتعالی: فِیهِ رِجَالٌ یُحِبُّونَ أَن یَتَطَهَّرُواْ، سؤال کردم. فرمود: «آنان که دوست دارند با وضو خود را پاک کنند و آن استنجا به‌وسیله‌ی آب است».
الصّادقین (علیها السلام)- رِجالٌ یُحِبُّونَ أَنْ یَتَطَهَّرُوا أیْ یُصَلُّوا لِلَّهِ مُتَطَهِّرِینَ بِأبْلَغَ الطَّهَارَهًَْ وَ قِیلَ یُحِبُّونَ أنْ یَتَطَهَّرُوا مِنَ الذُّنُوبِ وَ قِیلَ یُحِبُّونَ أَنْ یَتَطَهَّرُوا بِالْمَاءِ مِنَ الْغَائِطِ وَ الْبَوْلِ.
امام باقر و امام صادق (علیها السلام)- رِجالٌ یُحِبُّونَ أَنْ یَتَطَهَّرُوا مردانی هستند که برای پروردگارشان در نهایت پاکیزگی نماز می‌گزارند. و گفته شده است: دوست دارند که از گناهان پاک گردند. و بنا به قول دیگر؛ دوست دارند که با آب از آلودگی مدفوع و ادرار پاک گردند.
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- فِیهِ رِجالٌ یُحِبُّونَ أَنْ یَتَطَهَّرُوا قَالَ کَانُوا یَتَطَهَّرُونَ بِالْمَاءِ.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- فِیهِ رِجالٌ یُحِبُّونَ أَنْ یَتَطَهَّرُوا، آنان با آب خود را پاکیزه می‌ساختند.
الصّادق (علیه السلام)- فِیهِ رِجالٌ یُحِبُّونَ أَنْ یَتَطَهَّرُوا وَ اللهُ یُحِبُّ الْمُطَّهِّرِینَ رَوَی الْعَیَّاشِیُّ عَنِ الصَّادِقِ (علیه السلام) أَنَّهُ الِاسْتِنْجَاءُ.
امام صادق (علیه السلام)- فِیهِ رِجالٌ یُحِبُّونَ أَنْ یَتَطَهَّرُوا وَ اللهُ یُحِبُّ الْمطَّهِّرِینَ؛ مقصود از طهارت، استنجاء است.