آیه ما كانَ لِلْمُشْركينَ أَنْ يَعْمُرُوا مَساجِدَ اللهِ شاهِدينَ عَلى أَنْفُسِهِمْ بِالْكُفْرِ أُولئِكَ حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ وَ فِي النَّارِ هُمْ خالِدُونَ [17]
مشركان حق ندارند مساجد خدا را آباد كنند درحالى‌كه بر كفر خويش گواهند! آن‌ها اعمالشان نابود [و بى‌ارزش] شده و در آتش [دوزخ]، جاودانه خواهند بود.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- قَالَ الْمُفَسِّرُونَ لَمَّا أُسِرَ الْعَبَّاسُ یَوْمَ بَدْرٍ أَقْبَلَ الْمُسْلِمُونَ فَعَیَّرُوهُ بِکُفْرِهِ بِاللَّهِ وَ قَطِیعَهًِْ الرَّحِمِ وَ أَغْلَظَ عَلِیٌّ (علیه السلام) لَهُ الْقَوْلَ فَقَالَ الْعَبَّاسُ مَا لَکُمْ تَذْکُرُونَ مَسَاوِیَنَا وَ لَا تَذْکُرُونَ مَحَاسِنَنَا فَقَالَ عَلِیٌّ (علیه السلام) أَ‌لَکُمْ مَحَاسِنُ قَالَ نَعَمْ إِنَّا لَنَعْمُرُ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ وَ نَحْجُبُ الْکَعْبَهًَْ وَ نَسْقِی الْحَاجَّ وَ نَفُکُّ الْعَانِیَ فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی رَدّاً عَلَی الْعَبَّاسِ وِفَاقاً لِعَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) ما کانَ لِلْمُشْرِکِینَ أَنْ یَعْمُرُوا مَساجِدَ اللهِ .. ثُمَّ قَالَ إِنَّما یَعْمُرُ مَساجِدَ اللهِ ...
امام علی (علیه السلام)- مفسّران گفته‌اند: وقتی در روز بدر عبّاس اسیر شد مسلمانان روی آوردند و او را به خاطر کفرش به خدا و قطع رحم سرزنش کردند. و علی (علیه السلام) به درشتی با او سخن گفت. عبّاس گفت: «شما را چه می شود بدی های ما را یاد می کنید و خوبی های ما را یاد نمی کنید»؟ علی (علیه السلام) فرمود: «آیا شما خوبی هم دارید»؟ گفت: «بله! ما مسجد الحرام را آباد می کنیم، پرده دار کعبه هستیم، حاجیان را سیراب می کنیم و اسیر آزاد می کنیم». پس خدای تعالی در پاسخ عبّاس و تأیید علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) نازل کرد: ما کانَ لِلْمُشْرِکِینَ أَنْ یَعْمُرُوا مَساجِدَ اللهِ شاهِدینَ عَلی أَنْفُسِهِمْ بِالْکُفْرِ اولئِکَ حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ وَ فِی النَّارِ هُمْ خالِدُونَ. سپس فرمود: مساجد خدا را تنها کسی آباد می‌کند که ایمان به خدا و روز قیامت آورده، و نماز را برپا دارد، و زکات را بپردازد، و جز از خدا نترسد امید است چنین گروهی از هدایت‌یافتگان باشند. (توبه/۱۸)».
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- ما کانَ لِلْمُشْرِکِینَ أَنْ یَعْمُرُوا مَساجِدَ اللهِ شاهِدِینَ عَلی أَنْفُسِهِمْ بِالْکُفْرِ نَزَلَتْ فِی الْعَبَّاسِ‌بْنِ‌عَبْدِالْمُطَّلِبِ وَ ابْنِ أَبِی‌طَلْحَهًَْ شَیْبَهًَْ‌بْنِ‌عُثْمَانَ مِنْ بَنِی‌عَبْدِ‌الدَّارِ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- ما کانَ لِلْمُشْرِکِینَ أَنْ یَعْمُرُوا مَساجِدَ اللهِ شاهِدِینَ عَلی أَنْفُسِهِمْ بِالْکُفْرِ؛ درباره عباس‌بن‌عبدالمطلّب و ابن أبی طلحه (شیبه) بن‌عثمان از بنی عبدالدّار نازل شده است.
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- فِی قَوْلِهِ مَا کَانَ لِلْمُشْرِکِینَ أَنْ یَعْمُرُوا مَسَاجِدَ اللهِ شَاهِدِینَ عَلَی أَنْفُسِهِمْ بِالْکُفْرِ أَیْ لَا یَعْمُرُوا وَ لَیْسَ لَهُمْ أَنْ یُقِیمُوا وَ قَدْ أَخْرَجُوا رَسُولَ اللهِ (صلی الله علیه و آله) مِنْهُ.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- مَا کَان لِلْمُشْرِکِینَ ان یَعْمُرُواْ مَسَاجِدَ الله شَاهِدِینَ عَلَی انفُسِهِمْ بِالْکُفْرِ؛ یعنی تعمیر نمی‌کنند و حق ندارند در آن اقامت کنند. چرا که آنان رسول‌خدا (صلی الله علیه و آله) را اخراج کردند.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ عَلْقَمَهًَْ‌بنِ‌مُحَمَّدٍ الْحَضْرَمِیِّ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرِ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌عَلِیٍّ (علیه السلام) أَنَّهُ قَالَ حَجَّ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مِنَ الْمَدِینَهًِْ وَ قَدْ بَلَّغَ جَمِیعَ الشَّرَائِعِ قَوْمَهُ غَیْرَ الْحَجِّ وَ الْوَلَایَهًِْ ... إِنَّمَا أَکْمَلَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ دِینَکُمْ بِإِمَامَتِهِ فَمَنْ لَمْ یَأْتَمَّ بِهِ وَ بِمَنْ یَقُومُ مَقَامَهُ مِنْ وُلْدِی مِنْ صُلْبِهِ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ وَ الْعَرْضِ عَلَی اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ فَأُولئِکَ حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ وَ فِی النَّارِ هُمْ خالِدُونَ لا یُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذابُ وَ لاهُمْ یُنْظَرُونَ مَعَاشِرَ النَّاسِ هَذَا عَلِیٌّ أَنْصَرُکُمْ لِی.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- علقمهًْ‌بن‌محمّد حضرمی از امام باقر (علیه السلام) روایت می‌کند که فرمود: «رسول خدا (صلی الله علیه و آله) از مدینه به حج رفت درحالی‌که همه‌ی دستورات دین را به‌جز اعمال حج و ولایت، به قومش ابلاغ کرده بود. ... یقیناً خداوند عزّوجلّ دین شما را به امامت وی کامل گردانیده، پس هر کس به وی و نیز به خلفای پس از او که فرزندان من از صلب اویند تا به روز قیامت و عرضه‌شدن بر خدای عزّوجل، اقتدا نکند، أُولئِکَ حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ وَ فِی النَّارِ هُمْ خالِدُونَ ای مردم، این علی (علیه السلام) است که در یاری‌رساندن به من، شایستگی، نزدیکی و خویشاوندی و عزیز و ارجمندبودن نزد من از همه شما برتر است».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- زَیْدُ بْنُ أَرْقَمَ: لَمَّا نَزَلَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) بِغَدِیرِ خُمٍّ فِی حَرٍّ شَدِیدٍ أَمَرَ بِالدَّوْحَاتِ فَقُمِّمَتْ وَ نَادَی الصَّلَاهًَْ جَامِعَهًًْ. فَاجْتَمَعْنَا فَخَطَبَ خُطْبَهًًْ بَالِغَهًًْ ثُمَّ قَالَ ... مَعَاشِرَ النَّاسِ هَذَا أَخِی وَ وَصِیِّی وَ وَاعِی عِلْمِی وَ خَلِیفَتِی عَلَی مَنْ آمِنْ بِی وَ عَلَی تَفْسِیرِ کِتَابِ رَبِّی، اللَّهُمَّ إِنَّکَ أَنْزَلْتَ عِنْدَ تَبْیِینِ ذَلِکَ فِی عَلِیٍّ (علیه السلام) الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ بِإِمَامَتِهِ فَمَنْ لَمْ یَأْتَمَّ بِهِ وَ بِمَنْ کَانَ مِنْ وُلْدِی مِنْ صُلْبِهِ إِلَی الْقِیَامَهًِْ فَ أُولَئِکَ حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ وَ فِی النَّارِ هُمْ خَالِدُونَ إِنَّ إِبْلِیسَ أَخْرَجَ آدَمَ مِنَ الْجَنَّهًِْ مَعَ کَوْنِهِ صَفْوَهًَْ اللَّهِ بِالْحَسَدِ فَلَا تَحْسُدُوا فَتَحْبَطَ أَعْمَالُکُمْ وَ تَزِلَّ أَقْدَامُکُمْ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- زیدبن‌ارقم گوید: هنگامی‌که پیامبر (صلی الله علیه و آله) در محلّ غدیرخم در میان گرمای شدید، [از مرکب] فرود آمد، دستور داد زیر درختهای دوحات را جارو کردند و به نماز جماعت ندا داد. همگی جمع شدیم. خطبه غرّّایی خواند آنگاه فرمود: «ای گروه مردم! این برادر من و وصیّ من و در بردارنده‌ی علم من است و جانشین من است بر کسی که به من ایمان دارد و [جانشین من است] برطبق تفسیر کتاب پروردگارم. خدایا! تو به هنگام بیان‌کردن آن (تفسیر آیه) درباره‌ی علی (علیه السلام) این آیه را نازل کردی: امروز، دین شما را کامل کردم. (مائده/۳). پس کسانی که او و فرزندان مرا که از صلب او هستند، تا روز قیامت به امامت نپذیرند (به آن‌ها اقتدا نکنند) أُولئِکَ حَبِطَتْ أَعْمالُهُمْ وَ فِی النَّارِ هُمْ خالِدُونَ. ابلیس آدم (علیه السلام) را با اینکه [آدم (علیه السلام)] برگزیده‌ی خدا بود، به‌خاطر حسادت، از بهشت خارج کرد. پس [به علی (علیه السلام)] حسادت نکنید که اعمالتان نابود شده و قدم‌هایتان لرزان میشود».