آیه قاتِلُوا الَّذينَ لا يُؤْمِنُونَ بِاللهِ وَ لا بِالْيَوْمِ الْآخِرِ وَ لا يُحَرِّمُونَ ما حَرَّمَ اللهُ وَ رَسُولُهُ وَ لا يَدينُونَ دينَ الْحَقِّ مِنَ الَّذينَ أُوتُوا الْكِتابَ حَتَّى يُعْطُوا الْجِزْيَةَ عَنْ يَدٍ وَ هُمْ صاغِرُونَ [29]
با كسانى از اهل كتاب كه نه به خدا و نه به روز بازپسين ايمان دارند و نه آنچه را خدا و پيامبرش تحريم كرده حرام مى‌شمرند و نه آيين حق را مى‌پذيرند پيكار كنيد تا زمانى‌كه با خضوع و تسليم، جزيه را به دست خود بپردازند.
الصّادق (علیه السلام)- سَأَلَ رَجُلٌ أَبِی (صلی الله علیه و آله) عَنْ حُرُوبِ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) وَ کَانَ السَّائِلُ مِنْ مُحِبِّینَا فَقَالَ لَهُ أَبُوجَعْفَرٍ (علیه السلام) بَعَثَ اللَّهُ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) بِخَمْسَهًِْ أَسْیَاف ... وَ السَّیْفُ الثَّانِی عَلَی أَهْلِ الذِّمَّهًِْ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی وَ قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً نَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَهًُْ فِی أَهْلِ الذِّمَّهًِْ ثُمَّ نَسَخَهَا قَوْلُهُ عَزَّوَجَلَّ قاتِلُوا الَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ بِاللهِ وَ لا بِالْیَوْمِ الْآخِرِ وَ لا یُحَرِّمُونَ ما حَرَّمَ اللهُ وَ رَسُولُهُ وَ لا یَدِینُونَ دِینَ الْحَقِّ مِنَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتابَ حَتَّی یُعْطُوا الْجِزْیَةَ عَنْ یَدٍ وَ هُمْ صاغِرُونَ فَمَنْ کَانَ مِنْهُمْ فِی دَارِ الْإِسْلَامِ فَلَنْ یُقْبَلَ مِنْهُمْ إِلَّا الْجِزْیَهًُْ أَوِ الْقَتْلُ وَ مَالُهُمْ فَیْءٌ وَ ذَرَارِیُّهُمْ سَبْیٌ وَ إِذَا قَبِلُوا الْجِزْیَهًَْ عَلَی أَنْفُسِهِمْ حُرِّمَ عَلَیْنَا سَبْیُهُمْ وَ حُرِّمَتْ أَمْوَالُهُمْ وَ حَلَّتْ لَنَا مُنَاکَحَتُهُمْ وَ مَنْ کَانَ مِنْهُمْ فِی دَارِ الْحَرْبِ حَلَّ لَنَا سَبْیُهُمْ وَ أَمْوَالُهُمْ وَ لَمْ تَحِلَّ لَنَا مُنَاکَحَتُهُمْ وَ لَمْ یُقْبَلْ مِنْهُمْ إِلَّا الدُّخُولُ فِی دَارِ الْإِسْلَامِ أَوِ الْجِزْیَهًُْ أَوِ الْقَتْلُ.
امام صادق (علیه السلام)- امام صادق (علیه السلام) فرمود: مردی از پدرم درباره‌ی جنگ‌های امیرالمؤمنین (علیه السلام) پرسید. [سؤال‌کننده از دوستداران ما بود]. امام باقر (علیه السلام) به او فرمود: «خداوند محمّد (صلی الله علیه و آله) را با پنج شمشیر مبعوث کرد؛.. شمشیر دوّم بر اهل ذمّه (اهل کتاب) است. خدای عزّوجلّ فرمود: وَ قُولُواْ لِلنَّاسِ حُسْناً؛ به مردم نیک بگویید. (بقره/۸۳). این آیه درباره‌ی اهل ذمّه نازل شد. سپس این کلام خدای عزّوجلّ: قَاتِلُواْ الَّذِینَ لاَ یُؤْمِنُونَ بِاللهِ وَلاَ بِالْیَوْمِ الآخر وَ لاَ یُحَرِّمُونَ مَا حَرَّمَ اللهُ وَ رَسُولُهُ وَ لاَ یَدِینُونَ دِینَ الحَقِّ مِنَ الَّذِینَ أُوتُواْ الْکتاب حَتَّی یُعْطُواْ الْجِزْیَةَ عَن یَدٍ وَ هُمْ صَاغِرُونَ، آن را منسوخ کرد. پس هرکه از آنان در دارالاسلام (سرزمین مسلمانان) باشد، یا باید جزیه دهد و یا باید کشته شود و اموال آنان فیء (غنیمت) است و فرزندانشان باید اسیر شوند و اگر جزیه را بر خود قبول کنند، اسارت آنان و اموالشان بر ما حرام است و ازدواج با آنان حلال است و هرکه از آنان در دارالحرب (سرزمین خودشان) باشند، اسارت و به غنیمت‌گرفتن اموالشان برای ما حلال است و ازدواج با آنان بر ما جایز نیست و از آنان چیزی پذیرفته نمی‌شود، مگر اینکه در دارالاسلام وارد شوند و یا جزیه بپردازند و یا کشته شوند».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنِ الصَّادِقِ قَالَ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) فِی ذِکْرِ النَّاسِخِ وَ الْمَنْسُوخِ وَ سَاقَ الْحَدِیثَ إِلَی قَوْلِهِ (علیه السلام) وَ نُسِخَ قَوْلُهُ سُبْحَانَهُ وَ قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً یَعْنِی الْیَهُودَ حِینَ هَادَنَهُمْ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَلَمَّا رَجَعَ مِنْ غَزَاهًِْ تَبُوکَ أَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی قاتِلُوا الَّذِینَ لایُؤْمِنُونَ بِاللهِ وَ لا بِالْیَوْمِ الْآخِرِ إِلَی قَوْلِهِ تَعَالَی وَ هُمْ صاغِرُونَ فَنَسَخَتْ هَذِهِ الْآیَهًُْ تِلْکَ الْهُدْنَهًَْ.
امام علی (علیه السلام)- امام صادق (علیه السلام) فرمود: امیرالمؤمنین (علیه السلام) در بیان ناسخ و منسوخ حدیث را ادامه داده تا اینجا که فرمود: و این فرموده خداوند: وَ قُولُواْ لِلنَّاسِ حُسْناً؛ (بقره/۸۳). منسوخ شد، که مقصود از آنان، یهودیان بودند زمانی‌که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) با آنان صلح کرد. و هنگامی‌که از غزوه‌ی تبوک بازگشت خداوند متعال آیه: قاتِلُوا الَّذینَ لا یُؤْمِنُونَ بِاللهِ وَ لا بِالْیَوْمِ الْآخِرِ وَ لا یُحَرِّمُونَ ما حَرَّمَ اللهُ وَ رَسُولُهُ وَ لا یَدینُونَ دینَ الحَقِّ مِنَ الَّذینَ أُوتُوا الْکِتابَ حَتَّی یُعْطُوا الْجِزْیَةَ عَنْ یَدٍ وَ هُمْ صاغِرُونَ، را نازل کرد و این آیه حکم صلح و مصالحه با یهودیان را نسخ کرد».
الهادی (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌مُحَمَّدٍ الْحَسَنِ‌بْنِ‌عَلِیٍّ الْعَسْکَرِی (علیه السلام) عَنْ أَبِیهِ (صلی الله علیه و آله) وَ ذَکَرَ أََنَّهُ (علیه السلام) زَارَ بِهَا فِی یَوْمِ الْغَدِیر ... وَ إِذْ مَاکَرَکَ النَّاکِثَانِ فَقَالَا نُرِیدُ الْعُمْرَهًَْ فَقُلْتَ لَهُمَا لَعَمْرُکُمَا مَا تُرِیدَانِ الْعُمْرَهًَْ لَکِنْ تُرِیدَانِ الْغَدْرَهًَْ فَأَخَذْتَ الْبَیْعَهًَْ عَلَیْهِمَا وَ جَدَّدْتَ الْمِیثَاقَ فَجَدَّا فِی النِّفَاقِ فَلَمَّا نَبَّهْتَهُمَا عَلَی فِعْلِهِمَا أَغْفَلَا وَ عَادَا وَ مَا انْتَفَعَا وَ کَانَ عَاقِبَهًُْ أَمْرِهِمَا خَسِراً ثُمَّ تَلَاهُمَا أَهْلُ الشَّامِ فَسِرْتَ إِلَیْهِمْ بَعْدَ الْإِعْذَارِ وَ هُمْ لایَدِینُونَ دِینَ الْحَقِّ وَ لَا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ هَمَجٌ رِعَاعٌ ضَالُّونَ وَ بِالَّذِی أُنْزِلَ عَلَی مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) فِیکَ کَافِرُونَ وَ لِأَهْلِ الْخِلَافِ عَلَیْکَ نَاصِرُون.
امام هادی (علیه السلام)- از امام عسکری (علیه السلام) روایت است که امام هادی (علیه السلام) با این بیانات در روز عید غدیر [امیرالمؤمنین (علیه السلام)] را زیارت کرد؛ و زمانی‌که آن دو پیمان‌شکن (طلحه و زبیر) با تو مکر کردند و گفتند: «قصد عمره داریم» و به آن دو فرمودی: «به جان خودتان قسم که قصد عمره ندارید و قصد خیانت دارید». پس از آن دو بیعت گرفتی و تجدید میثاق کردی امّا آن دو در نفاق تلاش کردند و زمانی‌که به آن دو درباره‌ی عملشان هشدار دادی غفلت کردند و بازگشتند و بهره ای نبردند و عاقبت امرشان زیان بود سپس شامیان درپی آن دو آمدند و تو بعد از اتمام حجّت به‌سوی آنان حرکت کردی درحالی که آن‌ها به دین حق معتقد نبودند و در قرآن تدبّر نداشتند عوام رعیت گمراه و به آنچه که خداوند درباره‌ی تو بر محمّد (صلی الله علیه و آله) نازل کرد کافر و بر مخالفان تو یاور بودند.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ زُرَارَهًَْ قَالَ قُلْتُ لِأَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) مَا حَدُّ الْجِزْیَهًِْ عَلَی أَهْلِ الْکِتَابِ وَ هَلْ عَلَیْهِمْ فِی ذَلِکَ شَیْءٌ مُوَظَّفٌ لَا یَنْبَغِی أَنْ یَجُوزُوا إِلَی غَیْرِهِ فَقَالَ ذَلِکَ إِلَی الْإِمَامِ یَأْخُذُ مِنْ کُلِّ إِنْسَانٍ مِنْهُمْ مَا یَشَاءُ عَلَی قَدْرِ مَالِهِ بِمَا یُطِیقُ إِنَّمَا هُمْ قَوْمٌ فَدَوْا أَنْفُسَهُمْ مِنْ أَنْ یُسْتَعْبَدُوا أَوْ یُقْتَلُوا فَالْجِزْیَهًُْ تُؤْخَذُ مِنْهُمْ عَلَی قَدْرِ مَا یُطِیقُونَ لَهُ أَنْ یَأْخُذَهُمْ بِهِ حَتَّی یُسْلِمُوا فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ قَالَ حَتَّی یُعْطُوا الْجِزْیَةَ عَنْ یَدٍ وَ هُمْ صاغِرُونَ وَ کَیْفَ یَکُونُ صَاغِراً وَ لَا یَکْتَرِثُ لِمَا یُؤْخَذُ مِنْهُ حَتَّی یَجِدَ ذُلًّا لِمَا أُخِذَ مِنْهُ فَیَأْلَمَ لِذَلِکَ فَیُسْلِمَ قَالَ وَ قَالَ ابْنُ مُسْلِمٍ قُلْتُ لِأَبِی‌عَبْداللَّهِ (علیه السلام) أَرَأَیْتَ مَا یَأْخُذُ هَؤُلَاءِ مِنَ الْخُمُسِ مِنْ أَرْضِ الْجِزْیَهًِْ وَ یُؤْخَذُ مِنَ الدَّهَاقِینِ جِزْیَهًُْ رُءُوسِهِمْ أَ‌مَا عَلَیْهِمْ فِی ذَلِکَ شَیْءٌ مُوَظَّفٌ فَقَالَ کَانَ عَلَیْهِمْ مَا أَجَازُوا عَلَی أَنْفُسِهِمْ وَ لَیْسَ لِلْإِمَامِ أَکْثَرُ مِنَ الْجِزْیَهًِْ إِنْ شَاءَ الْإِمَامُ وَضَعَ ذَلِکَ عَلَی رُءُوسِهِمْ وَ لَیْسَ عَلَی أَمْوَالِهِمْ شَیْءٌ وَ إِنْ شَاءَ فَعَلَی أَمْوَالِهِمْ وَ لَیْسَ عَلَی رُءُوسِهِمْ شَیْءٌ فَقُلْتُ وَ هَذَا الْخُمُسُ فَقَالَ إِنَّمَا هَذَا شَیْءٌ کَانَ صَالَحَهُمْ عَلَیْهِ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله).
امام صادق (علیه السلام)- زراره گوید: به امام (علیه السلام) عرض کردم: «حدّ (مقدار) جزیه از اهل کتاب چیست و آیا چیزی وجود دارد که بر آنان واجب است و نباید از آن به چیز دیگری تجاوز کنند»؟ فرمود: «این در صلاحیّت امام (علیه السلام) است که از هر نفر از آنان هرچه می‌خواهد، به‌اندازه‌ی مالش و توانایی‌اش بگیرد. درحقیقت آنان قومی هستند که فدیه دادند تا به بردگی گرفته نشوند و خون آنان ریخته نشود. پس جزیه به‌اندازه‌ی توانایی‌شان گرفته می‌شود تا اینکه اسلام بیاورند، چرا که خدای تبارک‌وتعالی فرمود: حَتَّی یُعْطُواْ الْجِزْیَةَ عَن یَدٍ وَ هُمْ صَاغِرُونَ، و چگونه ذلیل باشد درحالیکه به آنچه از او گرفته می‌شود اعتنایی نمی‌کند تا اینکه احساس ذلّت و خواری کند. پس به‌خاطر آن دردمند شده و اسلام آورد». و نیز می‌گوید ابن‌مسلم گفت: به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: «اینان مقداری از خمس از زمین جزیه می‌گیرند، و از دهقانان نیز جزیه‌ی سرهایشان را می‌گیرند، آیا مقداری معیّنی بر آنان واجب است»؟ فرمود: «هرچه به خودشان اجازه دادند [بر آن توافق کردند] بر آنان واجب است و برای امام (علیه السلام) مقدار بیشتری از جزیه جایز نیست، اگر امام (علیه السلام) بخواهد آن را برای سرهایشان قرار می‌دهد و چیزی بر اموالشان واجب نیست، و اگر بخواهد، [جزیه] را بر اموالشان قرار می‌دهد و چیزی بر سرهایشان واجب نیست. عرض کردم: «پس این خمس است»؟ فرمود: «همانا آن چیزی است که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) درباره‌ی آن با آنان به توافق رسیده بود».
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ عَبْدِ الْکَرِیمِ عُتْبَهًَْ الْهَاشِمِیِّ قَالَ کُنْتُ قَاعِداً عِنْدَ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) بِمَکَّهًْ ... قَالَ یَا عَمْرُو أَرَأَیْتَ لَوْ بَایَعْتُ صَاحِبَکَ الَّذِی تَدْعُونِی إِلَی بَیْعَتِهِ ثُمَّ اجْتَمَعَتْ لَکُمُ الْأُمَّهًُْ فَلَمْ یَخْتَلِفْ عَلَیْکُمْ رَجُلَانِ فِیهَا فَأَفْضَیْتُمْ إِلَی الْمُشْرِکِینَ الَّذِینَ لَا یُسْلِمُونَ وَ لَا یُؤَدُّونَ الْجِزْیَهًَْ أَ‌کَانَ عِنْدَکُمْ وَ عِنْدَ صَاحِبِکُمْ مِنَ الْعِلْمِ مَا تَسِیرُونَ فِیهِ بِسِیرَهًِْ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فِی الْمُشْرِکِینَ فِی حُرُوبِهِ قَالَ نَعَمْ قَالَ فَتَصْنَعُ مَا ذَا قَالَ نَدْعُوهُمْ إِلَی الْإِسْلَامِ فَإِنْ أَبَوْا دَعَوْنَاهُمْ إِلَی الْجِزْیَهًِْ قَالَ إِنْ کَانُوا مَجُوساً لَیْسُوا بِأَهْلِ الْکِتَابِ قَالَ سَوَاءٌ قَالَ وَ إِنْ کَانُوا مُشْرِکِی الْعَرَبِ وَ عَبَدَهًَْ الْأَوْثَانِ قَالَ سَوَاءٌ قَالَ أَخْبِرْنِی عَنِ الْقُرْآنِ تَقْرَؤُهُ قَالَ نَعَمْ قَالَ اقْرَأْ قاتِلُوا الَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ بِاللهِ وَ لا بِالْیَوْمِ الْآخِرِ وَ لا یُحَرِّمُونَ ما حَرَّمَ اللهُ وَ رَسُولُهُ وَ لا یَدِینُونَ دِینَ الْحَقِّ مِنَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتابَ حَتَّی یُعْطُوا الْجِزْیَةَ عَنْ یَدٍ وَ هُمْ صاغِرُونَ فَاسْتِثْنَاءُ اللَّهِ تَعَالَی وَ اشْتِرَاطُهُ مِنْ أَهْلِ الْکِتَابِ فَهُمْ وَ الَّذِینَ لَمْ یُؤْتَوُا الْکِتَابَ سَوَاءٌ قَالَ نَعَمْ قَالَ عَمَّنْ أَخَذْتَ ذَا قَالَ سَمِعْتُ النَّاسَ یَقُولُونَ قَالَ فَدَعْ ذَا ثُمَّ ذَکَرَ احْتِجَاجَهُ عَلَیْهِ وَ هُوَ طَوِیل.
امام صادق (علیه السلام)- عبدالکریم‌بن‌عتبهًْ هاشمی گوید؛ نزد امام (علیه السلام) در مکّه نشسته بودم تا اینجا که فرمود: «ای عمرو! آیا این‌گونه می‌بینی که اگر من با صاحب (دوست) تو که مرا به بیعت با او دعوت می‌کنید بیعت کنم، سپس امّت دور شما جمع شوند و دراین‌مورد حتّی دو نفر هم با هم اختلاف نظر نداشته باشند و به مشرکانی برخورد کنید که نه اسلام می‌آورند و نه جزیه (مالی که اهل کتاب باید به حکومت اسلامی در قبال سکونت و امنیّتی که در مملکت اسلامی دارند، بدهند) پرداخت می‌کنند، آیا نزد شما یا نزد صاحبتان علمی هست که با توجّه به آن، به روش رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در برخورد با مشرکان در جنگ‌هایش عمل کنید»؟ گفت: «آری». فرمود: «چگونه عمل می‌کنید»؟ گفت: «آن‌ها را به اسلام دعوت می‌کنیم اگر نپذیرفتند آن‌ها را به پرداخت جزیه دعوت می‌کنیم». [امام (علیه السلام)] فرمود: «اگر آن‌ها مجوسی (آتش‌پرست) بودند که اهل کتاب نیستند، [چه می‌کنید]»؟ گفت: «[با دیگر اهل کتاب] مساوی‌اند». فرمود: «اگر آن‌ها مشرکان عرب و عبادت‌کنندگان بت‌ها باشند [چه می‌کنید]»؟ گفت: «[این‌ها نیز در حکم جزیه‌گرفتن از آن‌ها با دیگر اهل کتاب] مساویند». فرمود: «به من از قرآن که می‌خوانی خبر بده (این حکم را از قرآن بیان کن)». گفت: «بله». فرمود: «بخوان! قاتِلُوا الَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ بِاللهِ وَ لا بِالْیَوْمِ الْآخِرِ وَ لا یُحَرِّمُونَ ما حَرَّمَ اللهُ وَ رَسُولُهُ وَ لا یَدِینُونَ دِینَ الحَقِّ مِنَ الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتابَ حَتَّی یُعْطُوا الْجِزْیَةَ عَنْ یَدٍ وَ هُمْ صاغِرُونَ خدا [در این آیه اهل کتاب را] استثناء کرد و شرط کرده که [پرداخت‌کنندگان جزیه] باید از اهل کتاب باشند [بااین‌حال آیا] آن‌ها با کسانی که اهل کتاب نیستند، [در پرداخت جزیه] مساوی‌اند»؟ گفت: «بله». فرمود: «این حکم را از چه کسی گرفته‌ای»؟ گفت: «از مردم شنیدم [که این‌گونه] می‌گویند». فرمود: «این را رها کن». آنگاه استدلال خود را که بسیار طولانی است بر او بیان کرد.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌بَصِیرٍ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ اللهِ (علیه السلام) قَالَ ... مَا مِنْ مُؤْمِنٍ وَ لَا مُؤْمِنَهًٍْ إِلَّا وَ قَلْبُهُ یَحِنُّ إِلَیْهِ ... قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ لَا یَزَالُ الْقَائِمُ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) فِیهِ أَبَداً قَالَ نَعَمْ قُلْتُ فَمِنْ بَعْدِهِ قَالَ هَکَذَا مِنْ بَعْدِهِ إِلَی انْقِضَاءِ الْخَلْقِ قُلْتُ فَمَا یَکُونُ مِنْ أَهْلِ الذِّمَّهًِْ عِنْدَهُ قَالَ یُسَالِمُهُمْ کَمَا سَالَمَهُمْ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ یُؤَدُّونَ الْجِزْیَةَ عَنْ یَدٍ وَ هُمْ صاغِرُونَ قُلْتُ فَمَنْ نَصَبَ لَکُمْ عَدَاوَهًًْ فَقَالَ لَا یَا بَامُحَمَّدٍ (علیه السلام) مَا لِمَنْ خَالَفَنَا فِی دَوْلَتِنَا مِنْ نَصِیبٍ إِنَّ اللَّهَ قَدْ أَحَلَّ لَنَا دِمَاءَهُمْ عِنْدَ قِیَامِ قَائِمِنَا (عجل الله تعالی فرجه الشریف) فَالْیَوْمَ مُحَرَّمٌ عَلَیْنَا وَ عَلَیْکُمْ ذَلِکَ فَلَا یَغُرَّنَّکَ أَحَدٌ إِذَا قَامَ قَائِمُنَا (عجل الله تعالی فرجه الشریف) انْتَقَمَ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ (صلی الله علیه و آله) وَ لَنَا أَجْمَعِینَ.
امام صادق (علیه السلام)- ابوبصیر از امام صادق (علیه السلام) روایت می‌کند که فرمود: «... هر مرد و زن مؤمنی دلش مشتاق او (قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف)) است». ... عرض کردم: «فدایت شوم! قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) همیشه در آنجا اقامت می‌کند»؟ گفت: «آری»! عرض کردم: «بعد از او چه کسی در آن سکونت می‌کند»؟ فرمود: «هرکس که بعد از قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، خلیفه باشد». عرض کردم: «با کافران ذمی چه می‌کند»؟ فرمود: «مانند پیغمبر با آن‌ها صلح می‌کند و تا زمانی‌که با خضوع و تسلیم، جزیه را به دست خود بپردازند». عرض کردم: «اگر کسی با شما دشمنی ورزد چه می‌شود»؟ فرمود: «در دولت ما، مخالفین ما دیگر فرصتی برای دشمنی با ما ندارند، زیرا در آن موقع خداوند ریختن خون آن‌ها را برای ما حلال کرده است. امروز کشتن آن‌ها بر ما و شما حرام است، پس کسی تو را مغرور نسازد. وقتی قائم ما قیام کرد، خداوند به‌وسیله‌ی او، انتقام پیغمبرش (صلی الله علیه و آله) و ما را از دشمنان ما می‌گیرد».
الصّادق (علیه السلام)- ٍ عَنْ أَبِی‌یَحْیَی‌الْوَاسِطِیِّ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا قَالَ سُئِلَ أَبُوعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) عَنِ الْمَجُوسِ أَ کَانَ لَهُمْ نَبِیٌّ فَقَالَ نَعَمْ أَ مَا بَلَغَکَ کِتَابُ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) إِلَی أَهْلِ مَکَّهًَْ أَنْ أَسْلِمُوا وَ إِلَّا نَابَذْتُکُمْ بِالْحَرْبِ فَکَتَبُوا إِلَی النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) أَنْ خُذْ مِنَّا الْجِزْیَهًَْ وَ دَعْنَا عَلَی عِبَادَهًِْ الْأَوْثَانِ فَکَتَبَ إِلَیْهِمُ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) أَنِّی لَسْتُ آخُذُ الْجِزْیَهًَْ إِلَّا مِنْ أَهْلِ الْکِتَابِ فَکَتَبُوا إِلَیْهِ یُرِیدُونَ بِذَلِکَ تَکْذِیبَهُ (صلی الله علیه و آله) زَعَمْتَ أَنَّکَ لَا تَأْخُذُ الْجِزْیَهًَْ إِلَّا مِنْ أَهْلِ الْکِتَابِ ثُمَّ أَخَذْتَ الْجِزْیَهًَْ مِنْ مَجُوسِ هَجَرَ فَکَتَبَ إِلَیْهِمُ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) أَنَّ الْمَجُوسَ کَانَ لَهُمْ نَبِیُّ فَقَتَلُوهُ وَ کِتَابٌ أَحْرَقُوهُ أَتَاهُمْ نَبِیُّهُمْ بِکِتَابِهِمْ فِی اثْنَیْ عَشَرَ أَلْفَ جِلْدِ ثَوْرٍ.
امام صادق (علیه السلام)- ابویحیی واسطی از یکی از اصحاب ما نقل می‌کند که گفت: «از امام صادق (علیه السلام) درباره‌ی مجوس سؤال شد که آیا پیامبر داشتند»؟ فرمود: «بلی، مگر خبر نامه‌ی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به اهل مکّه، به تو نرسیده است که اسلام بیاورید وگرنه بر شما اعلام جنگ خواهم کرد. پس به رسول خدا (صلی الله علیه و آله) نوشتند که؛ جزیه را از ما بگیر و بگذار بر پرستش بت‌ها باقی بمانیم. پیامبر (صلی الله علیه و آله) به آنان [چنین] نوشت؛ «همانا من جزیه را فقط از اهل کتاب می‌گیرم». سپس به او نوشتند [و می‌خواستند او را تکذیب کنند] که تو ادّعا کردی که جزیه را فقط از اهل کتاب می‌گیری، پس چرا جزیه را از مجوسیان هَجَر گرفته‌ای؟ پیامبر (صلی الله علیه و آله) به آنان چنین نوشت: «مجوسیان پیامبر داشتند امّا او را کشتند، و کتابی داشتند امّا آن را سوزاندند، و پیامبرشان کتابی را برای آنان آورد که بر دوازده‌هزار تکّه پوست گاو نوشته شده بود».
السّجّاد (علیه السلام)- عَنِ الزُّهْرِیّ عَنْ عَلِیِّ‌بْنِ‌الْحُسَیْنِ (علیه السلام) قَالٍَ أَنَّهُ سَأَلَ أَبَاعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) عَنِ النِّسَاءِ کَیْفَ سَقَطَتِ الْجِزْیَهًُْ عَنْهُنَّ وَ رُفِعَتْ عَنْهُنَّ قَالَ فَقَالَ لِأَنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) نَهَی عَنْ قَتْلِ النِّسَاءِ وَ الْوِلْدَانِ فِی دَارِ الْحَرْبِ إِلَّا أَنْ یُقَاتِلْنَ فَإِنْ قَاتَلَتْ أَیْضاً فَأَمْسِکْ عَنْهَا مَا أَمْکَنَکَ وَ لَمْ تَخَفْ خَلَلًا فَلَمَّا نَهَی عَنْ قَتْلِهِنَّ فِی دَارِ الْحَرْبِ کَانَ فِی دَارِ الْإِسْلَامِ أَوْلَی وَ لَوِ امْتَنَعَتْ أَنْ تُؤَدِّیَ الْجِزْیَهًَْ لَمْ یُمْکِنْ قَتْلُهَا فَلَمَّا لَمْ یُمْکِنْ قَتْلُهَا رُفِعَتِ الْجِزْیَهًُْ عَنْهَا وَ لَوِ امْتَنَعَ الرِّجَالُ أَنْ یُؤَدُّوا الْجِزْیَهًَْ کَانُوا نَاقِضِینَ لِلْعَهْدِ وَ حَلَّتْ دِمَاؤُهُمْ وَ قَتْلُهُمْ لِأَنَّ قَتْلَ الرِّجَالِ مُبَاحٌ فِی دَارِ الشِّرْکِ وَ کَذَلِکَ الْمُقْعَدُ مِنْ أَهْلِ الذِّمَّهًِْ وَ الْأَعْمَی وَ الشَّیْخُ الْفَانِی وَ الْمَرْأَهًُْ وَ الْوِلْدَانُ فِی أَرْضِ الْحَرْبِ فَمِنْ أَجْلِ ذَلِکَ رُفِعَتْ عَنْهُمُ الْجِزْیَهًُْ.
امام سجّاد (علیه السلام)- زهریّ گوید: از امام سجّاد (علیه السلام) پرسیدم: «چگونه زنان از پرداخت جزیه معاف شده اند»؟ امام فرمود: «چون رسول خدا (صلی الله علیه و آله) از کشتن زنان و اولاد نابالغ ایشان در دار حرب نهی فرمود مگر آنکه زنان جنگ کنند و اگر جنگ کنند نیز تا امکان دارد و خوف فسادی نیست ایشان را مکش [که اگر خوف فساد باشد می‌توان کشت] پس وقتی آن حضرت فرمود که در دار الحرب ایشان را مکش نکشتن ایشان در دار اسلام به طریق اولی لازم خواهد بود و اگر زنان جزیه ندهند ایشان را نمیتوان کشت و چون نمیتوان کشت، جزیه از ایشان نمیتوان گرفت و اگر مردان ندهند و از دادن جزیه ابا کنند عهد و امان ایشان شکسته می‌شود و خون ایشان حلال می‌شود و واجب القتل می‌شوند زیرا که قتل مردان در دارالشرک حلال است. و نیز بر زمین گیران اهل ذمه، نابینا، پیرمرد کهنسال جزیه نیست، زیرا نمی توان آنان را کشت، چرا که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) از کشتن زمین گیر، نابینا، پیرمرد کهنسال و زنان و بچه های نابالغ در دارالحرب نهی کرده است به همین خاطر از پرداخت جزیه معاف شده اند.
الباقر (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) فِی أَهْلِ الْجِزْیَهًِْ یُؤْخَذُ مِنْ أَمْوَالِهِمْ وَ مَوَاشِیهِمْ شَیْءُ سوِی الْجِزْیَهًْ؟ قَالَ: لَا.
امام باقر (علیه السلام)- محمّدبن‌مسلم از امام باقر (علیه السلام) درباره‌ی اهل جزیه پرسید: «آیا چیزی جز جزیه از اموالشان گرفته می‌شود»؟ فرمود: «خیر».
الصّادق (علیه السلام)- جَرَتِ السُّنَّهًُْ أَنْ لَا تُؤْخَذَ الْجِزْیَهًُْ مِنَ الْمَعْتُوهِ وَ لَا مِنَ الْمَغْلُوبِ عَلَی عَقْلِه.
امام صادق (علیه السلام)- سنّت بر این جاری شد که جزیه از ابلهان و دیوانگان گرفته نشود.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌مُسْلِمٍ قَالَ سَألْتُ أبَاعَبْدِ‌اللهِ (علیه السلام) عَنْ صَدَقَاتِ أَهْلِ الذِّمَّهًِْ وَ مَا یُؤْخَذُ مِنْ جِزْیَتِهِمْ مِنْ ثَمَنِ خُمُورِهِمْ وَ لَحْمِ خَنَازِیرِهِمْ وَ مَیْتَتِهِمْ فَقَالَ عَلَیْهِمُ الْجِزْیَهًُْ فِی أَمْوَالِهِمْ تُؤْخَذُ مِنْهُمْ مِنْ ثَمَنِ لَحْمِ الْخِنْزِیرِ أَوْ خَمْرٍ وَ کُلُّ مَا أَخَذُوا مِنْ ذَلِکَ فَوِزْرُ ذَلِکَ عَلَیْهِمْ وَ ثَمَنُهُ لِلْمُسْلِمِینَ حَلَال.
امام صادق (علیه السلام)- محمّدبن‌مسلم گوید: از امام (علیه السلام) درباره‌ی صدقه‌های اهل ذمّه پرسیدم و آنچه از بهای شراب و گوشت خوک و مردارشان باید گرفته شود. فرمود: «پرداخت جزیه درمورد اموالشان بر آنان واجب است و از بهای گوشت خوک و یا شرابشان از آنان گرفته می‌شود و هرچه از آنان از این چیزها گرفته می‌شود، گناه آن به گردن آنان است و بهای آن برای مسلمانان حلال است».
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌مُسْلِمٍ قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ أَهْلِ الذِّمَّهًِْ مَا ذَا عَلَیْهِمْ مِمَّا یَحْقُنُونَ بِهِ دِمَاءَهُمْ وَ أَمْوَالَهُمْ قَالَ الْخَرَاجُ فَإِنْ أُخِذَ مِنْ رُءُوسِهِمُ الْجِزْیَهًُْ فَلَا سَبِیلَ عَلَی أَرْضِهِمْ وَ إِنْ أُخِذَ مِنْ أَرْضِهِمْ فَلَا سَبِیلَ عَلَی رُءُوسِهِمْ.
امام صادق (علیه السلام)- محمّدبن‌مسلم گوید: از ایشان درباره‌ی اهل ذمّه پرسیدم: «برای نریختن خونشان و نگهداشتن اموالشان، چه مقداری باید بپردازند»؟ فرمود: «باید خراج بپردازند، پس اگر جزیه از یکایک آنان گرفته شود، حق نداریم سرزمینشان را تصرّف کنیم و اگر از سرزمینشان جزیه گرفته شد، حق نداریم آنان را به اسارت بگیریم».
الصّادق (علیه السلام)- قَالَ الصَّادِقُ (علیه السلام) إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی یَقُولُ حَتَّی یُعْطُوا الْجِزْیَةَ عَنْ یَدٍ وَ هُمْ صاغِرُونَ وَ لِلْإِمَامِ أَنْ یَأْخُذَهُمْ بِمَا لَا یُطِیقُونَ حَتَّی یُسْلِمُوا وَ إِلَّا فَکَیْفَ یَکُونُ صَاغِراً وَ هُوَ لَا یَکْتَرِثُ بِمَا یُؤْخَذُ مِنْهُ.
امام صادق (علیه السلام)- حَتَّی یُعْطُوا الْجِزْیَةَ عَنْ یَدٍ وَ هُمْ صاغِرُونَ، امام (علیه السلام) می‌تواند که به‌اندازه‌ی بیش از توانشان از آن‌ها جزیه بگیرد تا اینکه اسلام بیاورند وگرنه چگونه با خضوع تسلیم می‌شود درحالیکه آنچه از او گرفته می‌شود برایش مهّم نیست [چون کم است]. [بیش از توان آن‌ها جزیه‌گرفتن، باعثِ خضوع آن‌ها می‌شود].
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ إبْنِ أبِی‌یَعْفُورٍ، عَنْ أبِی‌عَبْدِ اللهِ (علیه السلام)، قَالَ: إِنَّ أَرْضَ الْجِزْیَهًِْ لَا تُرْفَعُ عَنْهَا الْجِزْیَهًُْ وَ إِنَّمَا الْجِزْیَهًُْ عَطَاءُ الْمُهَاجِرِینَ وَ الصَّدَقَهًُْ لِأَهْلِهَا الَّذِینَ سَمَّی اللَّهُ فِی کِتَابِهِ وَ لَیْسَ لَهُمْ مِنَ الْجِزْیَهًِْ شَیْءٌ ثُمَّ قَالَ مَا أَوْسَعَ اللَّهُ الْعَدْلَ ثُمَّ قَالَ إِنَّ النَّاسَ یَسْتَغْنُونَ إِذَا عُدِلَ بَیْنَهُمْ وَ تُنْزِلُ السَّمَاءُ رِزْقَهَا وَ تُخْرِجُ الْأَرْضُ بَرَکَتَهَا بِإِذْنِ اللَّهِ تَعَالَی.
امام صادق (علیه السلام)- ابن‌ابی‌یعفور از امام صادق (علیه السلام) روایت می‌کند که فرمود: «از زمین جزیه، جزیه برداشته نمی‌شود و جزیه مخصوص مهاجران و انصار است و صدقه مخصوص اهل آن است که خدا در کتابش از آن‌ها نام برده است و آن‌ها (اهل صدقه) حقّی در جزیه ندارند». آنگاه فرمود: «عدالت چقدر وسیع و گسترده است». و فرمود: «اگر در میان مردم عدالت برقرار شود، بی‌نیاز می‌شوند و آسمان روزی‌اش را فرود می‌آورد و زمین به خواسته خدای عزّوجلّ، برکت خود را نازل می‌کند».