آیه وَ مِنْهُمْ مَنْ يَلْمِزُكَ فِي الصَّدَقاتِ فَإِنْ أُعْطُوا مِنْها رَضُوا وَ إِنْ لَمْ يُعْطَوْا مِنْها إِذا هُمْ يَسْخَطُونَ [58]
و در ميان آن‌ها كسانى هستند كه در [تقسيم] غنايم به تو خرده مى‌گيرند، اگر سهمى از آن [غنايم] به آن‌ها داده شود، راضى مى‌شوند و اگر چيزى به آن‌ها داده نشود، خشمگين مى‌شوند [هرچند حقّى نداشته باشند].
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- وَ مِنْهُمْ مَنْ یَلْمِزُکَ فِی الصَّدَقاتِ فَإِنَّهَا نَزَلَتْ لَمَّا جَاءَتِ الصَّدَقَاتُ وَ جَاءَ الْأَغْنِیَاءُ وَ ظَنُّوا أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) یَقْسِمُهَا بَیْنَهُمْ فَلَمَّا وَضَعَهَا رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فِی الْفُقَرَاءِ تَغَامَزُوا بِرَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ لَمَزُوهُ وَ قَالُوا نَحْنُ الَّذِینَ نَقُومُ فِی الْحَرْبِ وَ نَغْزُو مَعَهُ وَ نُقَوِّی أَمْرَهُ ثُمَّ یَدْفَعُ الصَّدَقَاتِ إِلَی هَؤُلَاءِ الَّذِینَ لَا یُعِینُونَهُ وَ لَا یُغْنُونَ عَنْهُ شَیْئاً فَأَنْزَلَ اللَّهُ وَ لَوْ أَنَّهُمْ رَضُوا إِلَی قَوْلِهِ إِنَّا إِلَی اللهِ راغِبُونَ.
علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ مِنْهُمْ مَنْ یَلْمِزُکَ فِی الصَّدَقاتِ؛ این آیه وقتی نازل شد که صدقات را آوردند و متنعمان هم پیش آمدند و گمان کردند رسول خدا (صلی الله علیه و آله) صدقات را بین آن‌ها تقسیم می‌کند. پس وقتی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) صدقات را در بین تهیدستان قرار داد به حضرت افترا زدند و بر ایشان خرده گرفتند. گفتند: «ما در جنگ مقاومت کردیم و همراه پیامبر جنگیدیم و حالا صدقات را به افرادی می‌دهد که به او کمک نکردند و او را بی‌نیاز نساختند». پس خداوند این دو آیه را نازل کرد: وَ لَوْ أَنَّهُمْ رَضُوا ... إِنَّا إِلَی اللهِ راغِبُون.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- الْبُخَارِیُّ وَ مُسْلِمٌ وَ الطَّبَرِیُّ وَ الثَّعْلَبِیُّ فِی کُتُبِهِمْ أَنَّ ذَا الْخُوَیْصِرَهًِْ التَّمِیمِیَّ قَالَ لِلنَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) اعْدِلْ بِالسَّوِیَّهًِْ فَقَالَ وَیْحَکَ إِنْ أَنَا لَمْ أَعْدِلْ قَدْ خنت {خِبْتَ} وَ خَسِرْتَ فَمَنْ یَعْدِلُ فَقَالَ عُمَرُ ائْذَنْ لِی أَضْرِبْ عُنُقَهُ فَقَالَ دَعْهُ فَإِنَّ لَهُ أَصْحَاباً وَ ذَکَرَ وَصْفَهُ فَنَزَلَ وَ مِنْهُمْ مَنْ یَلْمِزُکَ فِی الصَّدَقاتِ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- بخاری، مسلم، طبری و ثعلبی در کتبشان گویند که ذوالخویصره تمیمی به نبی (صلی الله علیه و آله) گفت: «به مساوات رفتار کن». فرمود: «وای بر تو! اگر من انصاف نکنم و خیانت کرده و آسیب بزنم، کیست که انصاف کند»؟ عمر گفت: «به من رخصت بده تا گردنش را بزنم». فرمود: «او را رها کن که او یارانی دارد». و توصیف او را ذکر کرد. پس این آیه نازل شد: وَ مِنْهُمْ مَنْ یَلْمِزُکَ فِی الصَّدَقاتِ.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ إِسْحَاقَ‌بْنِ‌غَالِبٍ قَالَ: قَالَ أَبُوعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) یَا إِسْحَاقُ کَمْ تَرَی أَهْلَ هَذِهِ الْآیَهًِْ فَإِنْ أُعْطُوا مِنْها رَضُوا وَ إِنْ لَمْ یُعْطَوْا مِنْها إِذا هُمْ یَسْخَطُونَ قَالَ ثُمَّ قَالَ هُمْ أَکْثَرُ مِنْ ثُلُثَیِ النَّاسِ
امام صادق (علیه السلام)- اسحاق‌بن‌غالب گوید: امام (علیه السلام) فرمود: «ای اسحاق! به نظر تو اهل این آیه: فَإِنْ أُعْطُوا مِنْها رَضُوا وَ إِنْ لَمْ یُعْطَوْا مِنْها إِذا هُمْ یَسْخَطُونَ چه تعدادند»؟ سپس فرمود: «آنان از دوسوّم مردم بیشتر هستند».