آیه ۸۹ - سوره توبه

آیه أَعَدَّ اللهُ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْري مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدينَ فيها ذلِكَ الْفَوْزُ الْعَظيم [89]

خداوند براى آن‌ها باغ‎هاى بهشتى آماده ساخته كه نهرها از پاى درختانش جارى است، جاودانه در آن خواهند بود و اينست رستگارى و پيروزى بزرگ.

[آری] آن‌ها راضی شدند که با واماندگان [و افراد ناتوان] باشند

۱ -۱
(توبه/ ۸۹)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ جَابِرٍ (رحمة الله علیه) عَنْ أبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) رَضُوا بِأَنْ یَکُونُوا مَعَ الْخَوالِفِ قَالَ مَعَ النِّسَاء.

امام باقر (علیه السلام)- جابر گوید: امام باقر (علیه السلام) درباره‌ی این آیه: رَضُوا بِأَنْ یَکُونُوا مَعَ الْخَوالِفِ فرمود: «با زنان».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۲۸۰
بحار الأنوار، ج۲۱، ص۲۳۶/ بحار الأنوار، ج۹۷، ص۵۱/ البرهان/ دعایم الإسلام، ج۱، ص۳۴۴/ العیاشی، ج۲، ص۱۰۳

و بر دل‌هایشان مهر نهاده شده، ازاین‌رو [حقایق را] درک نمی‌کنند

۲ -۱
(توبه/ ۸۹)

الرّضا (علیه السلام)- عَنْ عَبْدِالْعَزِیزِ‌بْنِ‌مُسْلِمٍ قَالِ کُنَّا فِی أَیَّامِ عَلِیِّ‌بْنِ‌مُوسَی‌الرِّضَا (علیه السلام) بِمَرْوَ فَاجْتَمَعْنَا فِی جَامِعِهَا فِی یَوْمِ جُمُعَهًٍْ فِی بَدْوِ قُدُومِنَا فَأَدَارَ النَّاسُ أَمْرَ الْإِمَامَهًِْ وَ ذَکَرُوا کَثْرَهًَْ اخْتِلَافِ النَّاسِ فِیهَا فَدَخَلْتُ عَلَی سَیِّدِی وَ مَوْلَایَ الرِّضَا (علیه السلام) فَأَعْلَمْتُهُ مَا خَاضَ النَّاسُ فِیهِ فَتَبَسَّمَ ثُمَّ قَالَ یَا عَبْدَ‌الْعَزِیزِ جَهِلَ الْقَوْمُ وَ خُدِعُوا مِنْ أَدْیَانِهِمْ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لَمْ یَقْبِضْ نَبِیَّهُ (صلی الله علیه و آله) حَتَّی أَکْمَلَ لَهُ الدِّینَ وَ أَنْزَلَ عَلَیْهِ الْقُرْآنَ فِیهِ تَفْصِیلُ کُلِّ شَیْءٍ بَیَّنَ فِیهِ الْحَلَالَ وَ الْحَرَامَ وَ الْحُدُودَ وَ الْأَحْکَامَ وَ جَمِیعَ مَا یُحْتَاجُ إِلَیْهِ کَمَلًا ... الْإِمَامُ وَاحِدُ دَهْرِهِ لَا یُدَانِیهِ أَحَدٌ وَ لَا یُعَادِلُهُ عِدْلٌ ... قاتَلَهُمُ اللهُ أَنَّی یُؤْفَکُونَ لَقَدْ رَامُوا صَعْباً وَ قَالُوا إِفْکاً وَ ضَلُّوا ضَلالًا بَعِیداً وَ وَقَعُوا فِی الْحَیْرَهًِْ إِذْ تَرَکُوا الْإِمَامَ مِنْ غَیْرِ بَصِیرَهًٍْ وَ زَیَّنَ لَهُمُ الشَّیْطانُ أَعْمالَهُمْ فَصَدَّهُمْ عَنِ السَّبِیلِ وَ کانُوا مُسْتَبْصِرِینَ رَغِبُوا عَنِ اخْتِیَارِ اللَّهِ وَ اخْتِیَارِ رَسُولِهِ إِلَی اخْتِیَارِهِمْ ... وَ قَالَ عَزَّ وَ جَلَّ أَ فَلا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلی قُلُوبٍ أَقْفالُها. وَ طُبِعَ عَلی قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لا یَفْقَهُونَ قالُوا سَمِعْنا وَ هُمْ لا یَسْمَعُونَ. إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللهِ الصُّمُّ الْبُکْمُ الَّذِینَ لا یَعْقِلُونَ. وَ لَوْ عَلِمَ اللهُ فِیهِمْ خَیْراً لَأَسْمَعَهُمْ وَ لَوْ أَسْمَعَهُمْ لَتَوَلَّوْا وَ هُمْ مُعْرِضُونَ وَ قالُوا سَمِعْنا وَ عَصَیْنا بَلْ هُوَ فَضْلُ اللهِ یُؤْتِیهِ مَنْ یَشاءُ وَ اللهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ.

امام رضا (علیه السلام)- عبدالعزیزبن‌مسلم نقل کرده، در زمان امام رضا (علیه السلام) در مرو بودیم. روز جمعه‌ای، در اوایل ورودمان به مرو، در مسجد جامع مرو جمع شده بودیم که صحبت از امامت و اختلاف زیادی که مردم دراین‌مورد دارند، به میان آمد. به محضر آقا و مولایم امام رضا (علیه السلام) رسیدم و اختلاف مردم و سخنان آن‌ها را برای ایشان بازگو کردم. ایشان لبخندی زده و فرمود: «ای عبدالعزیز! مردم جاهلند و در دینهایشان فریب خورده‌اند؛ خداوند پیامبرش را از دنیا نبرد، مگر اینکه دین را برایش کامل نمود و قرآن را بر او نازل نمود، که تفصیل هر چیزی در آن هست، حلال و حرام و حدود و احکام و آنچه مردم به آن نیازمندند را در قرآن کاملاً بیان کرد ... امام یگانه روزگارش است که کسی به مرتبه‌اش نزدیک نمیشود و هیچ دانشمندی در حدّ او نیست، جایگزینی برایش یافت نمیشود ... خدا آنان را بکشد، چگونه از حق انحراف می‌یابند؟!. (توبه/۳۰) بر گردنه‌ای بلند بالا رفته‌اند و دروغ بزرگی می‌گویند و بسی در گمراهی فرورفته‌اند. و دچار حیرت و سرگردانی گشتند و آگاهانه امام را رها کردند، شیطان اعمالشان را برای آنان آراسته بود، از این رو آنان را از راه (خدا) بازداشت در حالی که بینا بودند. (عنکبوت/۳۸) آن‌ها آگاهانه از کسی که خدا و رسولش (صلی الله علیه و آله) برگزیده بودند، روی برتافتند ... تا اینکه مخاطب قرآن واقع شدند که: آیا آن‌ها در قرآن تدبّر نمی‌کنند، یا بر دل‌هایشان قفل نهاده شده است؟!. (محمّد/۲۴). و یا اینکه: خداوند بر دل‌هایشان مهر نهاده به‌همین‌جهت چیزی نمی‌دانند!. (توبه/۹۳). یا اینکه گفتند: «شنیدیم»! ولی درحقیقت نمی‌شنیدند! بدترین جنبندگان نزد خدا، افراد کرولالی هستند که اندیشه نمی‌کنند. و اگر خداوند خیری در آن‌ها می‌دانست، [حرف حق را] به گوش آن‌ها می‌رساند ولی [با این حال که دارند]، اگر حق را به گوش آن‌ها برساند، سرپیچی کرده و روگردان می‌شوند. (انفال/۲۳۲۱). و گفتند: شنیدیم و مخالفت کردیم. (بقره/۹۳). بلکه این فضل خداست که به هرکس بخواهد [و شایسته بداند] می‌بخشد و خداوند صاحب فضل عظیم است!. (جمعه/۴).

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۲۸۰
الاحتجاج، ج۲، ص۴۳۵/ الکافی، ج۱، ص۲۰۱
۲ -۲
(توبه/ ۸۹)

الهادی (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌الْفُضَیْلِ عَنْ أبِی‌الْحَسَنِ‌الْمَاضِیِّ قَالَ: ذلِکَ بِأَنَّهُمْ آمَنُوا بِرِسَالَتِکَ وَ کَفَرُوا بِوَلَایَهًِْ وَصِیِّکَ فَطُبِعَ اللَّهُ عَلی قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لا یَفْقَهُونَ قُلْتُ مَا مَعْنَی لَا یَفْقَهُونَ قَالَ یَقُولُ لَا یَعْقِلُونَ بِنُبُوَّتِک.

امام هادی (علیه السلام)- محمّدبن‌فضیل از امام (علیه السلام) نقل کرده است که فرمود: این به خاطر آن است که نخست به رسالت تو ایمان آوردند، سپس به ولایت وصی و جانشینت کافر شدند، به‌وسیله‌ی خدا بر دل‌های آنان مهر نهاده شده، و حقیقت را درک نمی‌کنند!. (منافقون/۳) عرض کردم: «معنای یفقهون یعنی چه»؟ فرمود: «یعنی نسبت به نبوّت تو [ای پیامبر] تعقّل نمی‌کنند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۲۸۲
الکافی، ج۱، ص۴۳۳ / العیاشی، ج۲، ص۱۰۳/ نور الثقلین/ البرهان
۲ -۳
(توبه/ ۸۹)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- مَجمُوعُ الدَّعَوَات، لِمُحَمَّدِ‌بنِ‌هَارُون التَّلعَکبَرِی عوذَهًُْ الأَسمَاءِ کَانَ أَمِیرُ‌الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) إِذَا فَرَغَ مِنَ الِاسْتِغْفَارِ تَعَوَّذَ بِهَا فِی کُلِّ یَوْمٍ وَ تُعْرَفُ بِالْخَصْلَهًْ ... فَلَکَ الْحَمْدُ رَبِّ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ رَبِّ الْعالَمِینَ وَ لَهُ الْکِبْرِیاءُ فِی السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ هُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ حُلْ بَیْنَنَا وَ بَیْنَ أَعْدَائِنَا وَ انْصُرْنَا عَلَیْهِمْ یَا سَیِّدَنَا وَ مَوْلَانَا {فَ} طُبِعَ عَلی قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لایَفْقَهُونَ. أُولئِکَ الَّذِینَ طَبَعَ اللهُ عَلی قُلُوبِهِمْ وَ اتَّبَعُوا أَهْواءَهُمْ. قُتِلَ الْخَرَّاصُونَ الَّذِینَ هُمْ فِی غَمْرَةٍ ساهُونَ فَضُرِبَ بَیْنَهُمْ بِسُورٍ إِنَّ اللهَ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الْفاسِقِینَ.

امام علی (علیه السلام)- در کتاب مجموع الدعوات محمّدبن‌هارون تلعکبری در بخش عوذهًْ الاسماء آمده است: اسماء تعویذی بود که امیرالمؤمنین (علیه السلام) وقتی استغفار را تمام می‌کرد، هر روز با آن‌ها به خدا پناه میبرد و به نام «خصله» شناخته میشد؛.. پس سپاس مخصوص توست که تو پروردگار آسمانها و زمین و جهانیان هستی. و کبریا در آسمان و زمین برای اوست و او شکست‌ناپذیر داناست. بین ما و دشمنانمان حائل شو و ما را در برابر آن‌ها یاری ده. ای سرور و مولای ما! بر دلهایشان مهر نهاده شده از این رو [چیزی] نمی‌فهمند! آن‌ها کسانی هستند که خداوند بر دل‌هایشان مُهر نهاده و از هوای نفسشان پیروی کرده‌اند [از این‌رو چیزی نمی‌فهمند]!. (محمّد/۱۶). کشته باد دروغگویان [و مرگ بر آن‌ها]! همان‌ها که در جهل و غفلت فرو رفته‌اند. (ذاریات/۱۱۱۰). پس میان آن‌ها دیواری زده است؛ زیرا خداوند قوم فاسق را هدایت نمی‌کند!. (منافقون/۶)».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۶، ص۲۸۲
بحار الأنوار، ج۸۴، ص۱۳
بیشتر