آیه إِنَّ في ذلِكَ لَآياتٍ لِلْمُتَوَسِّمينَ [75]
در اين [سر‌گذشت عبرت انگيز]، نشانه‌هايى است براى هوشياران.
الصّادق (علیه السلام)- أَسْبَاطٌ بَیَّاعُ الزُّطِّیِّ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) فَسَأَلَهُ رَجُلٌ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِینَ* وَ إِنَّها لَبِسَبِیلٍ مُقِیمٍ قَالَ فَقَالَ نَحْنُ الْمُتَوَسِّمُونَ وَ السَّبِیلُ فِینَا مُقِیمٌ.
امام صادق (علیه السلام)- اسباط بیّاع زطّی گوید: نزد امام صادق (علیه السلام) بودم، مردی از او درباره‌ی آیه: إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِینَ* وَ إِنَّها لَبِسَبیلٍ مُقیمٍ؛ پرسید. ایشان فرمود: «متوسّمان ما هستیم و راه درست، راه ماست».
الباقر (علیه السلام)- عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی‌جَعْفَر (علیه السلام) فِی قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِینَ قَالَ هُمُ الْأَئِمَّهًُْ (.
امام باقر (علیه السلام)- محمّدبن‌مسلم از امام باقر (علیه السلام) روایت کرده است که درباره‌ی کلام خدای عزّوجلّ إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِینَ فرمود: «آنان امامانند».
الباقر (علیه السلام)- عَنْ مَعْرُوفِ‌بْنِ‌خَرَّبُوذَ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) فِی قَوْلِ اللَّهِ عزّوجلّ إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِینَ قَالَ إِیَّانَا عَنَی.
امام باقر (علیه السلام)- معروف‌بن‌خربوذ گوید: امام باقر (علیه السلام) در مورد آیه‌ی إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِینَ؛ فرمود منظور از مَتَوَسِّمینَ ما هستیم.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- کَانَ رَسُولُ‌اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) الْمُتَوَسِّمَ وَ أَنَا مِنْ بَعْدِهِ وَ الْأَئِمَّهًُْ (مِنْ ذُرِّیَّتِی الْمُتَوَسِّمُونَ.
امام علی (علیه السلام)- امام محمّد باقر (علیه السلام) از امیرالمؤمنین (علیه السلام) نقل کرده که ایشان درباره‌ی کلام حق تعالی [إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِینَ] فرمود: «رسول خدا (صلی الله علیه و آله) هوشیار بود و پس از ایشان من و امامان خاندان من هوشیاران هستیم».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- قَالَ النبی (صلی الله علیه و آله) یَا عَلِیُّ (علیه السلام) أَنَا نَذِیرُ أُمَّتِی وَ إِنَّکَ هَادِیهَا وَ الحسن (علیه السلام) قَائِدُهَا وَ الحسین (علیه السلام) سَائِقُهَا وَ عَلِیُّ‌بْنُ‌الحسین (علیه السلام) جَامِعُهَا وَ مُحَمَّدبْنُ‌عَلِیٍّ (علیه السلام) عَارِفُهَا وَ جعفربن‌مُحَمَّد (علیه السلام) کَاتِبُهَا وَ موسی‌بْنُ‌جَعْفَر (علیه السلام) مُحْصِیهَا وَ عَلِیُّ‌بْنُ‌موسی (علیه السلام) مُعَبِّرُهَا وَ مُنَجِّیهَا وَ طَارِدُ مُبْغِضِیهَا وَ مُدْنِی مُؤْمِنِیهَا وَ مُحَمَّدبْنُ‌عَلِیٍّ (علیه السلام) قَائِدُهَا وَ سَائِقُهَا وَ عَلِیُّ‌بْنُ‌مُحَمَّد (علیه السلام) سَائِرُهَا وَ عَالِمُهَا وَ الحسن‌بْنُ‌عَلِیٍّ (علیه السلام) نَادِبُهَا وَ مُعْطِیهَا وَ الْقَائِمُ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) الْخَلَفُ سَاقِیهَا وَ نَاشِدُهَا وَ شَاهِدُهَا إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِینَ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ای علی (علیه السلام)! من بیم دهندهی امّت خود هستم و تو هادی آنی، و حسن (علیه السلام) پیشوای آن است و حسین (علیه السلام) راهبر آن، و علیّ‌بن‌حسین (علیه السلام) جامع آن است، و محمّدبن‌علی (علیه السلام) عارف آن، و جعفربن‌محمّد (علیه السلام) کاتب آن است، و موسی‌بن‌جعفر (علیه السلام) حسابگر دوستان و دشمنان، و علی‌بن‌موسی (علیه السلام) عبوردهنده و نجات‌دهنده‌ی آن است و تعقیب‌کننده‌ی کینه توزان آن و نزدیک‌کننده‌ی مؤمنان به آن است، و محمّدبن‌علی (علیه السلام) پیشوا و راهبر آن است، و علیّ‌بن‌محمّد (علیه السلام) پیش برنده و عالم آن است، و حسن‌بن‌علی (علیه السلام) ندبه‌کننده و بخشنده‌ی آن است، و خلف قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، جلوبرنده و به غایت رساننده و شاهد آن است؛ إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِینَ.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ عَبْدِ‌اللَّهِ‌بْنِ‌سُلَیْمَانَ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الْإِمَامِ (علیه السلام) فَوَّضَ اللَّهُ إِلَیْهِ کَمَا فَوَّضَ إِلَی سُلَیْمَانَ‌بْنِ‌دَاوُدَ (علیه السلام) فَقَالَ نَعَمْ وَ ذَلِکَ أَنَّ رَجُلًا سَأَلَهُ عَنْ مَسْأَلَهًٍْ فَأَجَابَهُ فِیهَا وَ سَأَلَهُ آخَرُ عَنْ تِلْکَ الْمَسْأَلَهًِْ فَأَجَابَهُ بِغَیْرِ جَوَابِ الْأَوَّلِ ثُمَّ سَأَلَهُ آخَرُ فَأَجَابَهُ بِغَیْرِ جَوَابِ الْأَوَّلَیْنِ ثُمَّ قَالَ هذا عَطاؤُنا فَامْنُنْ أَوْ أَعْطِ بِغَیْرِ حِسابٍ وَ هَکَذَا هِیَ فِی قِرَاءَهًِْ عَلِیٍّ (علیه السلام) قَالَ قُلْتُ أَصْلَحَکَ اللَّهُ فَحِینَ أَجَابَهُمْ بِهَذَا الْجَوَابِ یَعْرِفُهُمُ الْإِمَامُ (علیه السلام) قَالَ سُبْحَانَ اللَّهِ أَ مَا تَسْمَعُ اللَّهَ یَقُولُ إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِینَ وَ هُمُ الْأَئِمَّهًُْ (وَ إِنَّها لَبِسَبِیلٍ مُقِیمٍ لَا یَخْرُجُ مِنْهَا أَبَدا.
امام صادق (علیه السلام)- عبدالله‌بن‌سلیمان گوید: از امام صادق (علیه السلام) پرسیدم: «آیا خدا همان‌گونه که به حضرت سلیمان (علیه السلام) اختیار داده بود، به شما هم داده است»؟ فرمود: «آری، و از جمله مصادیق آن، این است که: شخصی از او سؤالی پرسید و پاسخ شنید. دیگری همان سؤال را پرسید، پاسخ دیگری شنید و شخص سوّم، همان پرسش را پرسید و پاسخی متفاوت از دو نفر اوّل شنید؛ سپس فرمود: این عطای بی‌حساب ماست خواهی آن را ببخش و خواهی نگه‌دار. (ص/۳۹) پرسیدم: «خدا به شما خیر دهد! آیا امام وقتی به آنها پاسخ می‌دهد، آنها را می‌شناسد»؟ فرمود: «سبحان الله، آیا نشنیده‌ای خداوند در کتاب خود فرموده است: إِنَّ فِی ذَلِکَ لآیَاتٍ لِّلْمُتَوَسِّمِینَ؟! منظور از متوسّمین، ائمّه‌ی اطهار (است و میفرماید: وَ إِنَّهَا لَبِسَبِیلٍ مُّقیمٍ راه درست، راه آن‌هاست و هرگز از آن عدول نمی‌کنند».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ: بَیْنَا أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) فِی مَسْجِدِ الْکُوفَهًِْ إِذْ جَاءَتِ امْرَأَهًٌْ تَسْتَعْدِی عَلَی زَوْجِهَا فَقَضَی لِزَوْجِهَا عَلَیْهَا فَغَضِبَت فَقَالَتْ وَ اللَّهِ مَا الْحَقُّ فِیمَا قَضَیْت ... قَالَ فَلَحِقَهَا عَمْرُوبْنُ‌حُرَیْثٍ فَقَالَ لَهَا یَا أَمَهًَْ اللَّهِ لَقَدِ اسْتَقْبَلْتِ عَلِیّاً بِکَلَامٍ سَرَرْتِنِی ... قَالَتْ إِنَّ عَلِیّاً (علیه السلام) وَ اللَّهِ أَخْبَرَنِی بِالْحَقِّ وَ بِمَا أَکْتُمُهُ مِنْ زَوْجِی مُنْذُ وَلِیَ عِصْمَتِی وَ مِنْ أَبَوَیَّ فَرَجَعَ عَمْرٌو إِلَی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) ... وَ قَالَ لَهُ فِیمَا یَقُولُ مَا نَعْرِفُکَ بِالْکِهَانَهًِْ قَالَ لَه} یَا عَمْرُو وَیْلَکَ إِنَّهَا لَیْسَتْ بِالْکِهَانَهًِْ وَ لَکِنَّ اللَّهَ خَلَقَ الْأَرْوَاحَ قَبْلَ الْأَبْدَانِ بِأَلْفَیْ عَامٍ فَلَمَّا رَکِبَ الْأَرْوَاحُ فِی أَبْدَانِهَا کَتَبَ بَیْنَ أَعْیُنِهِمْ مُؤْمِنٌ أَمْ کَافِرٌ وَ مَا هُمْ بِهِ مُبْتَلَوْنَ وَ مَا هُمْ عَلَیْهِ مِنْ شَرِّ أَعْمَالِهِمْ وَ حُسْنِهِمْ فِی قَدْرِ أُذُنِ الْفَأْرَهًِْ ثُمَّ أَنْزَلَ بِذَلِکَ قُرْآناً عَلَی نَبِیِّهِ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِینَ وَ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) هُوَ الْمُتَوَسِّمَ ثُمَّ أَنَا مِنْ بَعْدِهِ وَ الْأَئِمَّهًُْ (علیه السلام) مِنْ ذُرِّیَّتِی مِنْ بَعْدِی هُمُ الْمُتَوَسِّمُونَ فَلَمَّا تَأَمَّلْتُهَا عَرَفْتُ مَا هِیَ عَلَیْهَا بِسِیمَاهَا.
امام علی (علیه السلام)- از امام محمّد باقر (علیه السلام) روایت است: درحالی‌که امیرالمؤمنین (علیه السلام) در مسجد کوفه بود، زنی آمد و علیه شوهرش یاری خواست. علی (علیه السلام) در قضاوت حق را به شوهرش داد و زن خشمگین شد، گفت: «به خدا که قضاوتت به حق و با مساوات نبود ...». عمروبن‌حریث او را دید و گفت: «ای کنیز خدا! سخنی به علی (علیه السلام) گفتی که مرا مسرور کرد ...» گفت: «به خدا قسم! علی (علیه السلام) از حق به من خبر داد و از آنچه که آن را از زمانی‌که با شوهرم ازدواج کرده ام از او و همچنین از پدر و مادرم پنهان داشته ام». عمرو نزد امیرالمؤمنین (علیه السلام) بازگشت ... و در میان سخنانش می گفت: «ما از تو پیشگویی سراغ نداریم». به او فرمود: «ای عمرو وای بر تو! این پیشگویی نیست بلکه خدا روح ها را دوهزار سال قبل از جسم ها خلق کرد، و زمانی‌که روح ها را در جسم ها فرود آورد میان پیشانی آن ها نوشت: مؤمن یا کافر، آنچه که به آن مبتلا خواهند شد، و آنچه که از اعمال خیر و شر هرچند به‌اندازه‌ی گوش موشی انجام خواهند داد. از این‌رو قرآن را بر پیامبرش نازل کرد و فرمود: إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِینَ و رسول الله (صلی الله علیه و آله) هوشیار بود و سپس بعد از او من و ائمّه (که از فرزندان من هستند هوشیارانند. وقتی نیک نگریستم از سیمای آن زن به درونش پی بردم».
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ عَبْدِ الْکَرِیمِ یَعْنِی ابْنَ کَثِیرٍ قَال: حَجَجْتُ مَعَ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (علیه السلام) ... فَقَالَ لَهُ دَاوُدُ الرَّقِّیُّ ... قَالَ قُلْتُ له جُعِلْتُ فِدَاکَ هَلْ تَعْرِفُونَ مُحِبَّکُمْ وَ مُبْغِضَکُمْ قَالَ وَیْحَکَ یَا بَاسُلَیْمَانَ إِنَّهُ لَیْسَ مِنْ عَبْدٍ یُولَدُ إِلَّا کُتِبَ بَیْنَ عَیْنَیْهِ مُؤْمِنٌ أَوْ کَافِرٌ وَ إِنَّ الرَّجُلَ لَیَدْخُلُ إِلَیْنَا بِوَلَایَتِنَا وَ بِالْبَرَاءَهًِْ مِنْ أَعْدَائِنَا فَنَرَی مَکْتُوباً بَیْنَ عَیْنَیْهِ مُؤْمِنٌ أَوْ کَافِرٌ قَالَ اللَّهُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِینَ نَعْرِفُ عَدُوَّنَا مِنْ وَلِیِّنَا.
امام صادق (علیه السلام)- عبدالرحمن‌بن‌کثیر گوید: همراه امام صادق (علیه السلام) حج گزاردم ... داود رقّی به ایشان عرض کرد: «فدایت شوم! شما دوستان و دشمنان خود را می‌شناسید»؟ فرمود: «ابا سلیمان! هر بنده‌ای که متولّد شود، در پیشانی او نوشته است: مؤمن یا کافر. شخص پیش ما می‌آید مدّعی ولایت ما و بیزاری از دشمنان ما است و در پیشانی او نوشته است: مؤمن است یا کافر. خداوند در این آیه می فرماید: إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِینَ؛ ما دوست را از دشمن تشخیص می دهیم».
الباقر (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌بَکْرٍ الْحَضْرَمِیِّ عَنْ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ: لَیْسَ مَخْلُوقٌ إِلَّا وَ بَیْنَ عَیْنَیْهِ مَکْتُوبٌ أَنَّهُ مُؤْمِنٌ أَوْ کَافِرٌ وَ ذَلِکَ مَحْجُوبٌ عَنْکُمْ وَ لَیْسَ بِمَحْجُوبٍ مِنَ الْأَئِمَّهًِْ (مِنْ آلِ مُحَمَّد (صلی الله علیه و آله) لَیْسَ یَدْخُلُ عَلَیْهِمْ أَحَدٌ إِلَّا عَرَفُوا مُؤْمِنٌ أَوْ کَافِرٌ ثُمَّ تَلَا هَذِهِ الْآیَهًَْ إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِینَ فَهُمُ الْمُتَوَسِّمُونَ.
امام باقر (علیه السلام)- ابوبکر حضرمی از امام باقر (علیه السلام) نقل می‌کند: هر انسانی در پیشانی‌اش نوشته است: مؤمن است یا کافر این مطلب از دیده‌ی شما پنهان است ولی ائمّه از آل محمّد (صلی الله علیه و آله) آن را می‌بینند. هرکس وارد بر آنها شود، آنها می‌شناسند که مؤمن است یا کافر. بعد این آیه را خواند: إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِینَ ائمّه (متوسّمین هستند.
الصّادق (علیه السلام)- إِنَّ فِی الْإِمَامِ آیَاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِینَ وَ هُوَ السَّبِیلُ الْمُقِیمُ یَنْظُرُ بِنُورِ اللَّهِ وَ یَنْطِقُ عَنِ اللَّهِ لَا یَعْزُبُ عَنْهُ شَیْءٌ مِمَّا أَرَادَ.
امام صادق (علیه السلام)- ابوبصیر از امام صادق (علیه السلام) نقل می‌کند که فرمود: «در امام علاماتی است لِلْمُتَوَسِّمِینَ و اوست راه استوار که به نور خدا می‌بیند و از جانب خدا سخن می‌گوید؛ چیزی که بخواهد از او مخفی نیست».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- قَالَ سَلْمَانُ (رحمة الله علیه): ... نَهَضْتُ لَا أَعْقِلُ أَیْنَ أَضَعَ قَدَمِی إِلَی بَابِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام)، فَدَقَقْتُ عَلَیْهِ الْبَابَ، فَخَرَجَ وَ هُوَ یَقُولُ: مَا دَهَاکَ یَا سَلْمَانُ (رحمة الله علیه)؟!. ... قَالَ: قُلْتُ: قَدْ قَدِمَ قَوْمٌ مِنْ مَلِکِ الرُّومِ فِی مِائَهًِْ رَجُلٍ مِنْ أَشْرَافِ النَّاسِ مِنْ قَوْمِهِمْ یَقْدُمُهُمْ جَاثَلِیقٌ لَهُمْ ... فَأَدْرِکْ یَا أمیرالمؤمنین (علیه السلام) دِینَ مُحَمَّد (صلی الله علیه و آله) ... فَنَهَضَ أمیرالمؤمنین (علیه السلام) مَعِی حَتَّی أَتَیْنَا الْقَوْم ... فَقَالَ یَا نَصْرَانِیٌّ أَقْبِلْ عَلَیَّ بِوَجْهِکَ وَ اقْصِدْنِی بِمَسَائِلِکَ فَعِنْدِی جَوَابُ مَا یَحْتَاجُ النَّاسُ إِلَیْهِ فِیمَا یَأْتُونَ وَ یَذَرُونَ ... قَالَ فَتَحَوَّلَ النَّصْرَانِیُّ إِلَیْهِ و قَالَ فَأَخْبِرْنِی عَنْ مَکَانِی مِنَ النَّارِ وَ مَکَانِکَ مِنَ الْجَنَّهًِْ فَقَالَ عَلِیٌّ (علیه السلام) لَمْ أَدْخُلْهَا فَأَعْرِفَ مَکَانِی مِنَ الْجَنَّهًِْ وَ مَکَانَکَ مِنَ النَّارِ وَ لَکِنْ أُعَرِّفُکَ ذَلِکَ مِنْ کِتَابِ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ إِنَّ اللَّهَ جَلَّ جَلَالُهُ بَعَثَ مُحَمَّد (صلی الله علیه و آله) بِالْحَقِّ وَ أَنْزَلَ عَلَیْهِ کِتَاباً لا یَأْتِیهِ الْباطِلُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ لا مِنْ خَلْفِهِ تَنْزِیلٌ مِنْ حَکِیمٍ حَمِیدٍ أَحْکَمَ فِیهِ جَمِیعَ عِلْمِهِ وَ أَخْبَرَ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) عَنِ الْجَنَّهًِْ بِدَرَجَاتِهَا وَ مَنَازِلِهَا وَ قَسَّمَ اللَّهُ جَلَّ جَلَالُهُ الْجِنَانَ بَیْنَ خَلْقِهِ لِکُلِّ عَامِلٍ مِنْهُمْ ثَوَاباً مِنْهَا وَ أَحَلَّهُمْ عَلَی قَدْرِ فَضَائِلِهِمْ فِی الْأَعْمَالِ وَ الْإِیمَانِ فَصَدَّقَنَا اللَّهُ وَ عَرَّفَنَا مَنَازِلَ الْأَبْرَارِ وَ کَذَلِکَ مَنَازِلَ الْفُجَّارِ وَ مَا أَعَدَّ لَهُمْ مِنَ الْعَذَابِ فِی النَّارِ وَ قَالَ لَها سَبْعَةُ أَبْوابٍ لِکُلِّ بابٍ مِنْهُمْ جُزْءٌ مَقْسُومٌ فَمَنْ مَاتَ عَلَی کُفْرِهِ وَ فُسُوقِهِ وَ شِرْکِهِ وَ نِفَاقِهِ وَ ظُلْمِهِ فَ لِکُلِّ بابٍ مِنْهُمْ جُزْءٌ مَقْسُومٌ وَ قَدْ قَالَ جَلَّ جَلَالُهُ إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِینَ وَ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) هُوَ الْمُتَوَسِّمُ وَ أَنَا وَ الْأَئِمَّهًُْ (مِنْ ذُرِّیَّتِیَ الْمُتَوَسِّمُونَ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ.
امام علی (علیه السلام)- سلمان (رحمة الله علیه) گوید: ... هنگامی‌که سرگردانی، خواری، تحقیر، ناراحتی مردم و پیشامدی را که در دین محمّد (صلی الله علیه و آله) رخ داده بود، دیدم، برخاستم درحالی‌که نمی‌دانستم پایم را کجا بگذارم به خانه‌ی امیرالمؤمنین (علیه السلام) آمدم، در را زدم، امام خارج شد و فرمود: «ای سلمان! تو را چه شده است»؟ ... عرض کردم: «گروهی صد نفره از اشراف روم به رهبری جاثلیق آمده‌اند ... ای امیرمؤمنان دین محمّد (صلی الله علیه و آله) را دریاب»!. امام (علیه السلام) فرمود: «ای نصرانی، نزد من آی و سؤال‌هایت را از من بپرس، پس جواب آنچه مردم بدان محتاج‌اند که انجام دهند یا ترک کنند نزد من است و توفیق تنها از آن خداست». جاثلیق گفت: «پس مرا از جایگاهم در جهنّم و جایگاه خودت در بهشت با خبر کن». حضرت فرمود: «من وارد آن نشده‌ام تا مکان خود را در بهشت و مکان تو را در جهنّم بدانم؛ ولی تو را به‌وسیله‌ی قرآن، با آن آشنا می‌کنم. خداوند بلند مرتبه، محمّد (صلی الله علیه و آله) را به حق مبعوث کرد و کتابی بر او نازل کرد: که هیچ‌گونه باطلی، نه از پیش‌رو و نه از پشت‌سر، به سراغ آن نمی‌آید چراکه از سوی خداوند حکیم و شایسته ستایش نازل شده است! (فصّلت/۴۲) خداوند در این کتاب تمام علم خود را محکم و استوار ساخت و رسول خدا (صلی الله علیه و آله) را از درجات و منزل‌های بهشت باخبر کرد و بهشت را میان مخلوقاتش به‌اندازه‌ی ثواب و پاداش آنها تقسیم کرد و به مقدار کارهای نیکشان و ایمان آن ها، بهشت را بر آنان واجب کرد، پس ما (اهل بیت) خداوند را تصدیق کردیم و با جایگاه نیکوکاران و جایگاه فاسدان و عذابی که در آتش جهنّم برای آنها آماده کرده است، آشنا شدیم، و خداوند فرمود: لَهَا سَبْعَةُ أَبْوَابٍ لِّکُلِّ بَابٍ مِّنْهُمْ جُزْءٌ مَّقْسُومٌ و هرکس بر کفر و فسق و شرک و نفاق و ظلم خود باشد و در این حال بمیرد، مصداق این آیه‌ی خداوند است: لِّکُلِّ بَابٍ مِّنْهُمْ جُزْءٌ مَّقْسُومٌ خداوند بلند مرتبه میفرماید: إِنَّ فِی ذَلِکَ لآیَاتٍ لِّلْمُتَوَسِّمِینَ و رسول خدا (صلی الله علیه و آله)، خود از هوشیاران بود، و من و امامان از نسل من، تا روز قیامت از هوشیاران هستیم».
الصّادق (علیه السلام)- إِذَا قَامَ قَائِمُ آلِ مُحَمَّد (عجل الله تعالی فرجه الشریف) حَکَمَ بَیْنَ النَّاسِ بِحُکْمِ دَاوُدَ (علیه السلام) لَا یَحْتَاجُ إِلَی بَیِّنَهًٍْ یُلْهِمُهُ اللَّهُ تَعَالَی فَیَحْکُمُ بِعِلْمِهِ وَ یُخْبِرُ کُلَّ قَوْمٍ بِمَا اسْتَبْطَنُوهُ وَ یَعْرِفُ وَلِیَّهُ مِنْ عَدُوِّهِ بِالتَّوَسُّمِ قَالَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِینَ وَ إِنَّها لَبِسَبِیلٍ مُقِیمٍ.
امام صادق (علیه السلام)- وقتی قائم آل محمّد (عجل الله تعالی فرجه الشریف) ظهور کند، همانند داود (علیه السلام) میان مردم حکم می‌کند و احتیاجی به بیّنه و دلیل و اثبات ادّعای طرفین وجود ندارد؛ خداوند به او الهام می‌کند و او با علم خود حکم می‌کند و هر گروه را از آنچه در دل می‌پروانند، آگاه می‌کند و با فراست و زیرکی، دوست را از دشمن می‌شناسد؛ همان‌طور که خدا فرموده است: إِنَّ فِی ذَلِکَ لآیَاتٍ لِّلْمُتَوَسِّمِینَ* وَ إِنَّهَا لَبِسَبِیلٍ مُّقیمٍ.
الصّادق (علیه السلام)- کَأَنِّی أَنْظُرُ إِلَی الْقَائِمِ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) وَ أَصْحَابِهِ فِی نَجَفِ الْکُوفَهًِْ کَأَنَّ عَلَی رُءُوسِهِمُ الطَّیْرَ قَدْ فَنِیَتْ أَزْوَادُهُمْ وَ خَلُقَتْ ثِیَابُهُمْ قَدْ أَثَّرَ السُّجُودُ بِجِبَاهِهِمْ لُیُوثٌ بِالنَّهَارِ رُهْبَانٌ بِاللَّیْلِ کَأَنَّ قُلُوبَهُمْ زُبَرُ الْحَدِیدِ یُعْطَی الرَّجُلُ مِنْهُمْ قُوَّهًَْ أَرْبَعِینَ رَجُلًا لَا یَقْتُلُ أَحَداً مِنْهُمْ إِلَّا کَافِرٌ أَوْ مُنَافِقٌ وَ قَدْ وَصَفَهُمُ اللَّهُ تَعَالَی بِالتَّوَسُّمِ فِی کِتَابِهِ الْعَزِیزِ بِقَوْلِهِ إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِینَ.
امام صادق (علیه السلام)- گویی به قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) و اصحابش می‌نگرم که در نجف کوفه بر سرشان پرنده نشسته [کنایه از آرامش و وقارشان] و توشه‌شان تمام و لباس‌هایشان مندرس شده و اثر سجده در پیشانی‌هایشان نشسته؛ شیران روز و راهبان شب هستند و گویی دل‌هایشان پاره‌های آهن است و به هریک زور چهل مرد داده شده است و فقط کافر و منافق، یکی از آنان را به شهادت می‌رساند و خدای تعالی آنان را در کتابش به هوشیاری وصف کرده و فرموده است: إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِینَ.
الصّادق (علیه السلام)- إِذَا قَامَ الْقَائِمُ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) لَمْ یَقُمْ بَیْنَ یَدَیْهِ أَحَدٌ مِنْ خَلْقِ الرَّحْمَنِ إِلَّا عَرَفَهُ صَالِحٌ هُوَ أَمْ طَالِحٌ أَلَا وَ فِیهِ آیَهًٌْ لِلْمُتَوَسِّمِینَ وَ هِیَ السَّبِیلُ الْمُقِیمُ.
امام صادق (علیه السلام)- هرگاه قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) قیام کرد، هیچ‌کس از مخلوق خدا در پیش روی او نمی‌ایستد اینکه او را می‌شناسد که بدکار یا نیکوکار است؛ آگاه باشید که در قائم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) علامتی برای بینندگان هست و آن راه راست است.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ عَبْدِاللَّهِ‌بْنِ‌بُنَانٍ قَالَ سَأَلْتُ جَعْفَرَ‌بْنَ‌مُحَمَّدٍ عَنْ قَوْلِهِ: إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِینَ قَالَ: رَسُولُ اللَّهِ أَوَّلُهُمْ، ثُمَّ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ثُمَّ الْحَسَنُ ثُمَّ الْحُسَیْنُ ثُمَّ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ثُمَّ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیٍّ ثُمَّ اللَّهُ أَعْلَمُ. قُلْتُ: یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَمَا بَالُکَ أَنْتَ قَالَ: إِنَ الرَّجُلَ رُبَّمَا کَنَّی عَنْ نَفْسِهِ.
امام صادق (علیه السلام)- عبدالله‌بن‌بنان گفت: از جعفربن‌محمّد (علیه السلام) درباره‌ی سخن خداوند متعال: إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِینَ پرسیدم، فرمود: «اوّل آنها پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) بود و پس از او امیرالمؤمنین (علیه السلام) سپس حسن سپس حسین سپس علیّ‌بن‌الحسین سپس محمّدبن‌علی (بودند و سپس خدا داناتر است». گفتم: «ای پسر پیامبر (صلی الله علیه و آله) تو خودت چطور»؟ گفت: «ای بسا انسان از خودش با کنایه یاد می‌کند».
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ عَمَّارِ‌بْنِ‌أَبِی‌مَطْرُوفٍ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) قَالَ سَمِعْتُهُ یَقُول: مَا مِنْ أَحَدٍ إِلَّا وَ مَکْتُوبٌ بَیْنَ عَیْنَیْهِ مُؤْمِنٌ أَوْ کَافِرٌ مَحْجُوبَهًٌْ عَنِ الْخَلَائِقِ إِلَّا الْأَئِمَّهًَْ (وَ الْأَوْصِیَاءَ فَلَیْسَ بِمَحْجُوبٍ عَنْهُمْ ثُمَّ تَلَا إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِینَ ثُمَّ قَالَ نَحْنُ (الْمُتَوَسِّمُونَ وَ لَیْسَ وَ اللَّهِ أَحَدٌ یَدْخُلُ عَلَیْنَا إِلَّا عَرَفْنَاهُ بِتِلْکَ السِّمَهًِْ.
امام صادق (علیه السلام)- عمّاربن‌ابی‌مطروف گوید: امام صادق (علیه السلام) فرمود: «در پیشانی هرکسی نوشته شده مؤمن است یا کافر، امّا کسی جز ائمه (و اوصیاء اطّلاع ندارند و از ایشان پوشیده نیست» بعد این آیه را تلاوت فرمود: إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِینَ؛ و فرمود: «ما متوسّمین هستیم به خدا سوگند! هرکس نزد ما بیاید، با همین علامت او را می‌شناسیم».
الصّادق (علیه السلام)- مُحَمَّدُ‌بْنُ‌حَرْبٍ الْهِلَالِیُّ أَمِیرُ الْمَدِینَهًِْ قَالَ سَأَلْتُ جَعْفَرَ‌بْنَ‌مُحَمَّدٍ (علیه السلام) ... قَالَ قُلْتُ لَه یَا ابْنَ‌رَسُولِ‌اللَّهِ (علیه السلام) وَ بِأَیِّ شَیْءٍ تَعْرِفُ مَا فِی نَفْسِی قَبْلَ سُؤَالِی فَقَالَ بِالتَّوَسُّمِ وَ التَّفَرُّسِ أَ مَا سَمِعْتَ قَوْلَ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِینَ.
امام صادق (علیه السلام)- محمّدبن‌حرب هلالی امیر مدینه گوید: از امام صادق (علیه السلام) سؤال کردم: «ای فرزند پیامبر (صلی الله علیه و آله)! چگونه پیش از آنکه بپرسم از سؤال من خبر دارید»؟ فرمود: «با هوشیاری و فراست، آیا کلام خدای عزّوجلّ را نشنیده‌ای که میفرماید: إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِینَ».
الصّادق (علیه السلام)- إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِینَ قَالَ لِلْمُتَفَرِّسِینَ وَ کَان یَقُولُ کَیْفَ أَعْتَذِرُ وَ قَدِ احْتَجَجْتُ وَ کَیْفَ أَحْتَجُّ وَ قَدْ عَلِمْتُ.
امام صادق (علیه السلام)- إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِینَ؛ منظور از متوسّمین، هوشیاران هستند و پیوسته می‌فرمود: «[خدایا!] چگونه عذر بیاورم با اینکه تو احتجّاج و استدلال می‌کنی؟ و چگونه احتجّاج کنم با اینکه تو می‌دانی».
الرّضا (علیه السلام)- عَنِ الْحَسَنِ‌بْنِ‌الْجَهْمِ قَالَ: سُئِلَ عَنِ الرِّضَا (علیه السلام) مَا وَجْهُ إِخْبَارِکُمْ بِمَا فِی قُلُوبِ النَّاسِ قَالَ أَ مَا بَلَغَکَ قَوْلُ الرَّسُولِ (صلی الله علیه و آله) اتَّقُوا فِرَاسَهًَْ الْمُؤْمِنِ فَإِنَّهُ یَنْظُرُ بِنُورِ اللَّهِ قَالَ بَلَی قَالَ فَمَا مِنْ مُؤْمِنٍ إِلَّا وَ لَهُ فِرَاسَهًٌْ یَنْظُرُ بِنُورِ اللَّهِ عَلَی قَدْرِ إِیمَانِهِ وَ مَبْلَغِ اسْتِبْصَارِهِ وَ عِلْمِهِ وَ قَدْ جَمَعَ اللَّهُ لِلْأَئِمَّهًِْ (مَا فَرَّقَهُ فِی جَمِیعِ الْمُؤْمِنِینَ وَ قَالَ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ فِی کِتَابِهِ إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِینَ فَأَوَّلُ الْمُتَوَسِّمِینَ رَسُولُ‌اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) ثُمَّ عَلِیُّ‌بْنُ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) مِنْ بَعْدِهِ ثُمَّ الحسن (علیه السلام) وَ الحسین (علیه السلام) وَ الْأَئِمَّهًُْ (مِنْ وُلْدِ الحسین (علیه السلام) إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ.
امام رضا (علیه السلام)- حسن‌بن‌جهم گوید: از امام رضا (علیه السلام) پرسیده شد: «چگونه از اسرار قلبی مردم باخبرید»؟ فرمود: «آیا نشنیده‌اید که پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرموده است: «از فراست و زیرکی مؤمن بترسید که او با نور خدا می‌بیند». عرض کرد: «شنیده‌ام». فرمود: «هر مؤمنی به‌اندازه‌ی ایمان و علم و بصیرتش زیرکی و فراست دارد و با نور خدا می‌نگرد و خدا همه‌ی آن درک و بصیرت و فراست که میان مؤمنان گذاشته، در ما ائمّه (یکجا جمع کرده است و خداوند در کتاب خود میفرماید: إِنَّ فِی ذَلِکَ لآیَاتٍ لِّلْمُتَوَسِّمِینَ؛ اوّلین نفر از این هوشمندان پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) می‌باشد، سپس امیرالمؤمنین (علیه السلام) و سپس حسن و حسین و ائمّه (از نسل حسین (علیه السلام) تا روز قیامت».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- قَالَ رَسُولُ‌اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) اتَّقُوا فِرَاسَهًَْ الْمُؤْمِنِ فَإِنَّهُ یَنْظُرُ بِنُورِ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ فِی قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَی إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِینَ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- از هوشیاری مؤمن بترسید، که او با نور خدای عزّوجلّ می‌بیند، خدای تعالی فرموده است إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِین.