آیه قُلْ مَنْ رَبُّ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ قُلِ اللهُ قُلْ أَفَاتَّخَذْتُمْ مِنْ دُونِهِ أَوْلِیَاءَ لاَ یَمْلِکُونَ لِأَنْفُسِهِمْ نَفْعاً وَلا ضَرّاً قُلْ هَلْ یَسْتَوِی الْأَعْمَى وَ الْبَصِیرُ أَمْ هَلْ تَسْتَوِی الظُّلُمَاتُ وَ النُّورُ أَمْ جَعَلُوا لِلّهِ شُرَکَاءَ خَلَقُوا کَخَلْقِهِ فَتَشَابَهَ الْخَلْقُ عَلَیْهِمْ قُلِ اللهُ خَالِقُ کُلِّ شَیْءٍ وَ هُوَ الْوَاحِدُ الْقَهَّارُ [216]
بگو: «چه کسى پروردگار آسمان‌ها و زمین است؟» بگو: «خداوند یگانه»! [سپس] بگو: «آیا خدایانى غیر از او براى خود برگزیده‌اید که [حتى] مالک سود و زیان خود نیستند [تا چه رسد به شما]»؟! بگو: «آیانابینا و بینا یکسانند؟ یا ظلمت‌ها و نور برابرند؟! آیا آنها همتایانى براى خدا قرار دادند به خاطر اینکه آنان همچون خدا آفرینشى داشتند، و این آفرینش‌ها بر آنها مشتبه شده است»؟! بگو: «خدا آفریننده‌ی همه چیز است؛ و اوست یکتا و حاکم بر همه چیز».
الباقر (علیه السلام)- هَلْ یَسْتَوِی الْأَعْمی وَ الْبَصِیرُ یَعْنِی الْمُؤْمِنَ وَ الْکَافِرَ أَمْ هَلْ تَسْتَوِی الظُّلُماتُ وَ النُّورُ أَمَّا الظُّلُمَاتُ فَالْکُفْرُ وَ أَمَّا النُّورُ فَهُوَ الْإِیمَانُ.
امام باقر (علیه السلام)- هَلْ یَسْتَوِی الأَعْمَی وَالْبَصِیرُ؛ یعنی مؤمن و کافر. أَمْ هَلْ تَسْتَوِی الظُّلُمَاتُ وَالنُّورُ؛ مقصود از تاریکی‌ها، همان کفر است و منظور از نور، همان ایمان است.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- وَ ما یَسْتَوِی الْأَعْمی وَ الْبَصِیرُ قَالَ الْأَعْمَی أَبُوجَهْلٍ وَ الْبَصِیرُ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) وَ لَا الظُّلُماتُ وَ لَا النُّورُ فَالظُّلُمَاتُ أَبُوجَهْلٍ وَ النُّورُ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) وَلَاالظِّلُّ وَ لَاالْحَرُورُ فَالظِّلُّ ظِلُّ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) فِی الْجَنَّهًِْ وَ الْحَرُورُ یَعْنِی جَهَنَّمَ لِأَبِی‌جَهْلٍ ثُمَّ جَمَعَهُمْ جَمِیعاً. فَقَالَ: وَما یَسْتَوِی الْأَحْیاءُ وَ لَا الْأَمْواتُ فَالْأَحْیَاءُ عَلِیٌّ وَ حَمْزَهًُْ وَ جَعْفَرٌ وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ وَ فَاطِمَهًُْ وَ خَدِیجَهًُْ (وَ الْأَمْوَاتُ کُفَّارُ مَکَّهًَْ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- وَ ما یَسْتَوِی الْأَعْمی وَ الْبَصِیرُ؛ الْأَعْمَی؛ أبوجهل و الْبَصِیرُ؛ امیرالمؤمنین (علیه السلام) است. وَ لَا الظُّلُماتُ وَ لَا النُّورُ؛ پس الظُّلُمَاتُ؛ أبوجهل و النُّورُ؛ امیرالمؤمنین (علیه السلام) است. وَ لَا الظِّلُّ وَ لَا الْحَرُورُ؛ الظِّلُّ؛ سایه‌ی امیرالمؤمنین (علیه السلام) در بهشت است و منظور از الْحَرُورُ؛ جهنّم برای ابوجهل است. سپس همه را جمع کرد و فرمود: «وَ ما یَسْتَوِی الْأَحْیاءُ وَ لَا الْأَمْواتُ؛ پس زنده‌ها علیّ و حمزه و جعفر و حسن و حسین و فاطمه و خدیجه (هستند و مرده‌ها کفّار مکّه‌اند».
الصّادق (علیه السلام)- عَن زُرَارَه أَنَّهُ قَالَ قُلْتُ لِلصَّادِقِ (علیه السلام) إِنَّ رَجُلًا مِنْ وُلْدِ عَبْدِاللَّهِ‌بْنِ‌سَبَإٍ یَقُولُ بِالتَّفْوِیضِ. فَقَالَ: وَمَا التَّفْوِیضُ قُلْتُ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی خَلَقَ مُحَمَّداً وَ عَلِیّاً (علیها السلام) فَفَوَّضَ إِلَیْهِمَا فَخَلَقَا وَ رَزَقَا وَ أَمَاتَا وَ أَحْیَیَا فَقَالَ (علیه السلام) کَذَبَ عَدُوُّ اللَّهِ إِذَا انْصَرَفْتَ إِلَیْهِ فَاتْلُ عَلَیْهِ هَذِهِ الْآیَهًَْ الَّتِی فِی سُورَهًِْ الرَّعْدِ: أَمْ جَعَلُوا للهِ شُرَکاءَ خَلَقُوا کَخَلْقِهِ فَتَشابَهَ الْخَلْقُ عَلَیْهِمْ قُلِ اللهُ خالِقُ کُلِّ شَیْءٍ وَ هُوَ الْواحِدُ الْقَهَّارُ.
امام صادق (علیه السلام)- زراره گوید: به امام صادق (علیه السلام) گفتم: «یک نفر از اولاد عبداللَّه‌بن‌سبا قائل به تفویض است». پس فرمود: «تفویض چیست»؟ گفتم: «خداوند تبارک‌وتعالی محمّد (صلی الله علیه و آله) و علی (علیه السلام) را آفرید مسأله خلق و روزی و مرگ و زندگی را به آنها واگذار نمود». فرمود: «به خدا، دشمن خدا، دروغ می‌گوید وقتی او را دیدی این آیه را برایش بخوان که در سوره‌ی رعد است: أَمْ جَعَلُوا اللهَ شُرَکاءَ خَلَقُوا کَخَلْقِهِ فَتَشابَهَ الخَلْقُ عَلَیْهِمْ قُلِ اللهَ خالِقُ کُلِّ شَیْءٍ وَ هُوَ الْواحِدُ الْقَهَّار».
الرّضا (علیه السلام)- عَنْ حَمْدَانَ بْنِ سُلَیْمَانَ قَالَ: کَتَبْتُ إِلَی الرِّضَا (علیه السلام) أَسْأَلُهُ عَنْ أَفْعَالِ الْعِبَادِ أَ مَخْلُوقَهًٌْ أَمْ غَیْرُ مَخْلُوقَهًٍْ فَکَتَبَ (علیه السلام) أَفْعَالُ الْعِبَادِ مُقَدَّرَهًٌْ فِی عِلْمِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ قَبْلَ خَلْقِ الْعِبَادِ بِأَلْفَیْ عَامٍ.
امام رضا (علیه السلام)- حمدان‌بن‌سلیمان نقل می‌کند: به حضرت رضا (علیه السلام) نامه‌ای نوشتم و درباره‌ی افعال مردم، که آیا مخلوق خداوند است یا نه سؤال نمودم. حضرت مرقوم فرمود: «افعال مردم، دو هزار سال قبل از خلقت مردم، در علم خداوند مقدّر بود».
الرّضا (علیه السلام)- عَنِ الْفَضْلِ عَنِ الرِّضَا (علیه السلام) فِیمَا کَتَبَ لِلْمَأْمُونِ مِنْ مَحْضِ الْإِسْلَامِ أَنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی لَا یُکَلِّفُ نَفْساً إِلَّا وُسْعَهَا وَ أَنَّ أَفْعَالَ الْعِبَادِ مَخْلُوقَهًٌْ لِلَّهِ خَلْقَ تَقْدِیرٍ لَا خَلْقَ تَکْوِینٍ وَ اللَّهُ خالِقُ کُلِّ شَیْءٍ وَ لَا نَقُولُ بِالْجَبْرِ وَ التَّفْوِیضِ.
امام رضا (علیه السلام)- فضل روایت می‌کند: از جمله چیزهایی که امام رضا (علیه السلام) به‌عنوان اسلام ناب برای مأمون نوشت، این است که: خدای تبارک‌وتعالی هیچ‌کس را، جز به‌اندازه‌ی توانایی‌اش، تکلیف نمی‌کند و عمل بندگان را خدا خلق کرده است و منظور از خلق، تقدیر خداوند است نه به وجودآوردن او. خداوند آفریننده‌ی همه چیز است و معتقد به جبر و تفویض نیستیم».
أمیرالمومنین (علیه السلام)- الْأَعْمَالُ عَلَی ثَلَاثَهًِْ أَحْوَالٍ فَرَائِضُ وَ فَضَائِلُ وَ مَعَاصِی فَأَمَّا الْفَرَائِضُ فَبِأَمْرِ اللَّهِ تَعَالَی وَ بِرِضَی اللَّهِ وَ بِقَضَائِهِ وَ تَقْدِیرِهِ وَ مَشِیَّتِهِ وَ عِلْمِهِ وَ أَمَّا الْفَضَائِلُ فَلَیْسَتْ بِأَمْرِ اللَّهِ وَ لَکِنْ بِرِضَی اللَّهِ وَ بِقَضَاءِ اللَّهِ وَ بِقَدَرِ اللَّهِ وَ بِمَشِیَّهًِْ اللَّهِ وَ بِعِلْمِ اللَّهِ وَ أَمَّا الْمَعَاصِی فَلَیْسَتْ بِأَمْرِ اللَّهِ وَ لَکِنْ بِقَضَاءِ اللَّهِ وَ بِقَدَرِ اللَّهِ وَ بِمَشِیَّهًِْ اللَّهِ وَ بِعِلْمِهِ ثُمَّ یُعَاقِبُ عَلَیْهَا.
امام علی (علیه السلام)- اعمال سه حالت دارند: فرایض یعنی اعمالی که از جانب خدا به‌طور حتم معین شده، فضایل یعنی کارهای خوب که انجام آنها نیک است ولی حتمی نیست، گناهان که غدقن است و نباید انجام داد. امّا اعمال واجبه مطابق فرمان خدا است و مورد پسند اوست و به حکم الهی و تقدیر و خواست اوست و خدا آنها را دانسته امّا فضایل به فرمان خدا نیست وگرنه ترک آنها روا نبود ولی پسند خداست و به حکم الهی و خواست اوست و آنها را دانسته و امّا گناهان به دستور خدا نیست و پسند خدا هم نیست ولی در اثر حکم خدا و به تقدیر و خواست اوست و خدا آنها را دانسته و سپس بر آنها گناهکاران را عقوبت می‌کند و کیفر آنها را می‌دهد.
الصّادق (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ خَلَقَ الْخَلْقَ فَعَلِمَ مَا هُمْ صَائِرُونَ إِلَیْهِ وَ أَمَرَهُمْ وَ نَهَاهُمْ فَمَا أَمَرَهُمْ بِهِ مِنْ شَیْءٍ فَقَدْ جَعَلَ لَهُمُ السَّبِیلَ إِلَی الْأَخْذِ بِهِ وَ مَا نَهَاهُمْ عَنْهُ فَقَدْ جَعَلَ لَهُمُ السَّبِیلَ إِلَی تَرْکِهِ وَ لَا یَکُونُونَ فِیهِ آخِذِینَ وَ لَا تَارِکِینَ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ.
امام صادق (علیه السلام)- خداوند عزّوجلّ خلایق را آفرید و می دانست که سرانجامِ [هر یک از] آن ها چه می شود و آنان را امر و نهی نمود؛ هر آنچه که به آنان امر کرد، راه انجامش را برایشان باز نگه داشت و هر آنچه که ایشان را از آن نهی کرد، راه ترک آن را برایشان باز نمود. آنان نیز جز با اذن خداوند عزّوجلّ انجام نمی دهند و [جز به اذن او] ترک نمی کنند.