آیه وَ قالَ الَّذينَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَ الْإِيمانَ لَقَدْ لَبِثْتُمْ في كِتابِ اللهِ إِلى يَوْمِ الْبَعْثِ فَهذا يَوْمُ الْبَعْثِ وَ لكِنَّكُمْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ [56]
ولى كسانى كه علم و ايمان به آنان داده شده مى‌گويند: «شما به فرمان خدا تا روز قيامت [در عالم برزخ] درنگ كرديد و اين روز رستاخيز است، امّا شما نمى‌دانستيد».
الرّضا (علیه السلام)- عَبْدِ‌الْعَزِیزِ‌بْنِ‌مُسْلِمٍ قَالَ کُنَّا مَعَ الرِّضَا (علیه السلام) بِمَرْوَ فَاجْتَمَعْنَا فِی الْجَامِعِ یَوْمَ الْجُمُعَهًِْ فِی بَدْءِ مَقْدَمِنَا فَأَدَارُوا أَمْرَ الْإِمَامَهًِْ وَ ذَکَرُوا کَثْرَهًَْ اخْتِلَافِ النَّاسِ فِیهَا فَدَخَلْتُ عَلَی سَیِّدِی (علیه السلام) فَأَعْلَمْتُهُ خَوْضَ النَّاسِ فِیهِ فَتَبَسَّمَ (علیه السلام) ثُمَّ قَالَ یَا عَبْدَ‌الْعَزِیزِ جَهِلَ الْقَوْمُ وَ خُدِعُوا عَنْ آرَائِهِم ... إِنَّ الْإِمَامَهًَْ أَجَلُّ قَدْراً وَ أَعْظَمُ شَأْناً وَ أَعْلَی مَکَاناً وَ أَمْنَعُ جَانِباً وَ أَبْعَدُ غَوْراً مِنْ أَنْ یَبْلُغَهَا النَّاسُ بِعُقُولِهِمْ أَوْ یَنَالُوهَا بِآرَائِهِمْ أَوْ یُقِیمُوا إِمَاماً بِاخْتِیَارِهِمْ إِنَّ الْإِمَامَهًَْ خَصَّ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ بِهَا إِبْرَاهِیمَ الْخَلِیلَ (علیه السلام) بَعْدَ النُّبُوَّهًِْ وَ الْخُلَّهًِْ مَرْتَبَهًًْ ثَالِثَهًًْ وَ فَضِیلَهًًْ شَرَّفَهُ بِهَا وَ أَشَادَ بِهَا ذِکْرَهُ ... حَتَّی وَرَّثَهَا اللَّهُ تَعَالَی النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ جَلَّ وَ تَعَالَی إِنَّ أَوْلَی النَّاسِ بِإِبْراهِیمَ (علیه السلام) لَلَّذِینَ اتَّبَعُوهُ وَ هذَا النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ اللَّهُ وَلِیُّ الْمُؤْمِنِینَ فَکَانَتْ لَهُ خَاصَّهًًْ فَقَلَّدَهَا (صلی الله علیه و آله) عَلِیّاً (علیه السلام) بِأَمْرِ اللَّهِ تَعَالَی عَلَی رَسْمِ مَا فَرَضَ اللَّهُ فَصَارَتْ فِی ذُرِّیَّتِهِ الْأَصْفِیَاءِ الَّذِینَ آتَاهُمُ اللَّهُ الْعِلْمَ وَ الْإِیمَانَ بِقَوْلِهِ تَعَالَی وَ قالَ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَ الْإِیمانَ لَقَدْ لَبِثْتُمْ فِی کِتابِ اللهِ إِلی یَوْمِ الْبَعْثِ فَهِیَ فِی وُلْدِ عَلِیٍّ (علیه السلام) خَاصَّهًًْ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ إِذْ لَا نَبِیَّ بَعْدَ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) فَمِنْ أَیْنَ یَخْتَارُ هَؤُلَاءِ الْجُهَّال.
امام رضا (علیه السلام)- عبدالعزیزبن‌مسلم گوید: ما در ایّام حضرت رضا (علیه السلام) در مرو بودیم، در آغاز ورود، روز جمعه در مسجد جامع انجمن کردیم، حضّار مسجد، موضوع امامت را مورد بحث قرار داده و اختلاف بسیار مردم را در آن زمینه بازگو می‌کردند، من خدمت آقایم رفتم و گفتگوی مردم را در بحث امامت به عرضش رساندم حضرت (علیه السلام) لبخندی زد و فرمود: «ای عبدالعزیز! این مردم نفهمیدند و از آراء صحیح خود فریب خورده و غافل گشتند ... به‌راستی امامت اندازه‌ای فراتر و مقامی بزرگوارتر و موقعیّتی بالاتر و آستانی والاتر و باطنی عمیق‌تر از آن دارد که خِرَد مردم بدان رسد و رأی و نظرشان بدان اندازه دهد تا بتوانند برای خود امامی انتخاب کنند، امامت مقامی است که حضرت ابراهیم خلیل (علیه السلام) پس از مقام نبوّت و خلّت از خدا بدان رسید و این سوّمین درجه و فضیلتی بود که ساختم، بدان مشرف گردید ... پس امامت همواره در ذرّیه‌ی او بود که قرن‌های متوالی از یکی به دیگری به ارث می‌رسید تا آنکه پیغمبر اسلام (صلی الله علیه و آله) آن را به ارث برد و خدای عزّوجلّ فرمود: سزاوارترین مردم به ابراهیم، آن‌ها هستند که از او پیروی کردند، و [در زمان و عصر او، به مکتب او وفادار بودند همچنین] این پیامبر و کسانی که [به او] ایمان آورده‌اند [از همه سزاوارترند] و خداوند، ولیّ و سرپرست مؤمنان است. (آل‌عمران/۶۸). پس امامت مخصوص پیغمبر (صلی الله علیه و آله) گردید و پیغمبر (صلی الله علیه و آله) به امر خدا به رسم همه‌ی فرایض الهی گردن آویز امامت را به گردن علی (علیه السلام) انداخت پس امامت در برگزیدگان ذرّیّه‌ی او قرار گرفت کسانی که خداوند به آنان دانش و ایمان عطا کرد آنجا که فرمود: وَ قالَ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَ الْإِیمانَ لَقَدْ لَبِثْتُمْ فِی کِتابِ اللهِ إِلی یَوْمِ الْبَعْثِ پس امامت تنها در فرزندان علی (علیه السلام) است تا روز قیامت زیرا پس از محمّد (صلی الله علیه و آله) پیغمبری نخواهد بود پس این نادانان کجا می‌توانند [امام را] برگزینند.
الرّضا (علیه السلام)- فِی عُیُونِ الْأَخْبَارِ فِی بَابِ مَا جَاءَ عَنِ الرِّضَا (علیه السلام) فِی وَصْفِ الْإِمَامَهًِْ وَ الْإِمَامِ وَ ذِکْرِ فَضْلِ الْإِمَامِ وَ رُتْبَتِهِ حَدِیثٌ طَوِیلٌ یَقُولُ فِیهِ (علیه السلام) ثُمَّ أَکْرَمَهُ اللَّهُ تَعَالَی بِأَنْ جَعَلَهَا فِی ذُرِّیَّتِهِ أَهْلِ الصَّفْوَهًِْ وَ الطَّهَارَهًِْ فَقَالَ وَ وَهَبْنا لَهُ إِسْحاقَ وَ یَعْقُوبَ نافِلَةً وَ کُلًّا جَعَلْنا صالِحِینَ. وَ جَعَلْناهُمْ أَئِمَّةً یَهْدُونَ بِأَمْرِنا وَ أَوْحَیْنا إِلَیْهِمْ فِعْلَ الْخَیْراتِ وَ إِقامَ الصَّلاةِ وَ إِیتاءَ الزَّکاةِ وَ کانُوا لَنا عابِدِینَ فَلَمْ تَزَلْ فِی ذُرِّیَّتِهِ یَرِثُهَا بَعْضٌ عَنْ بَعْضٍ قَرْناً فَقَرْناً حَتَّی وَرَّثَهَا اللَّهُ تَعَالَی النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) فَقَالَ جَلَّ وَ تَعَالَی إِنَّ أَوْلَی النَّاسِ بِإِبْراهِیمَ لَلَّذِینَ اتَّبَعُوهُ وَ هذَا النَّبِیُّ وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ اللهُ وَلِیُّ الْمُؤْمِنِینَ فَکَانَتْ لَهُ خَاصَّهًًْ فَقَلَّدَهَا (صلی الله علیه و آله) عَلِیّا (علیه السلام) بِأَمْرِ اللَّهِ تَعَالَی عَلَی رَسْمِ مَا فَرَضَ اللَّهُ فَصَارَتْ فِی ذُرِّیَّتِهِ الْأَصْفِیَاءِ الَّذِینَ آتَاهُمُ اللَّهُ الْعِلْمَ وَ الْإِیمَانَ بِقَوْلِهِ تَعَالَی وَ قالَ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَ الْإِیمانَ لَقَدْ لَبِثْتُمْ فِی کِتابِ اللهِ إِلی یَوْمِ الْبَعْث فَهِیَ فِی وُلْدِ عَلِیٍّ (علیه السلام) خَاصَّهًًْ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ إِذْ لَا نَبِیَّ بَعْدَ مُحَمَّد (صلی الله علیه و آله).
امام رضا (علیه السلام)- در کتاب عیون اخبار حدیثی از امام رضا (علیه السلام) در وصف امامت و امام و ذکر فضیلت و رتبه‌ی امام حدیثی طولانی آمده است که در آن امام (علیه السلام) می‌فرماید: «آنگاه خداوند متعال آن را در نسل این برگزیدگان طاهر قرار داده و فرموده است: و اسحاق، و علاوه بر او، یعقوب را به وی بخشیدیم و همه‌ی آنان را مردانی صالح قرار دادیم! و آنان را پیشوایانی قرار دادیم که به فرمان ما، [مردم را] هدایت می‌کردند و انجام کارهای نیک و برپاداشتن نماز و ادای زکات را به آن‌ها وحی کردیم و تنها ما را عبادت می‌کردند. (انبیاء/۷۳۷۲). این منصب را همچنان در ذرّیّه ایشان طی قرون متمادی نسل اندر نسل قرار داد تا اینکه خداوند عزّوجلّ این میراث را به نبیّ اکرم (صلی الله علیه و آله) عنایت فرمود: سزاوارترین مردم به ابراهیم، آن‌ها هستند که از او پیروی کردند، و [در زمان و عصر او، به مکتب او وفادار بودند همچنین] این پیامبر و کسانی که [به او] ایمان آورده‌اند [از همه سزاوارترند] و خداوند، ولیّ و سرپرست مؤمنان است. (آل‌عمران/۶۸). بنابراین، منصب امامت مختص به رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بود و آنگاه پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله) به امر پروردگار و بر اساس سنّت الهی، آن را به علی (علیه السلام) واگذار نمود و این منصب در ذرّیّه پاک ایشان که خداوند آنان را به علم و ایمان مفتخر نموده، ادامه خواهد یافت: وَ قالَ الَّذینَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَ الْإِیمانَ لَقَدْ لَبِثْتُمْ فی کِتابِ اللهِ إِلی یَوْمِ الْبَعْث بنابراین، این منصب تا روز قیامت در ذرّیّه علی (علیه السلام) باقی خواهد ماند؛ زیرا دیگر بعد از محمّد (صلی الله علیه و آله) پیامبری نخواهد آمد.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- عَنِ إبن‌عباس (رحمة الله علیه) فِی قَوْلِهِ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَ الْإِیمانَ قَالَ قَدْ یَکُونُ مؤمن مُؤْمِناً وَ لَا یَکُونُ عَالِماً فَوَ اللَّهِ لَقَدْ جُمِعَ لِعَلِیٍّ کِلَاهُمَا الْعِلْمُ وَ الْإِیمَان.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَ الْإِیمانَ؛ گاهی اوقات فرد مؤمن است امّا عالم نیست. به خدا سوگند برای علی (علیه السلام) هر دوی آن‌ها یعنی علم و ایمان جمع شده است.