آیه ۶۳ - سوره زخرف

آیه وَ لَمَّا جاءَ عيسى بِالْبَيِّناتِ قالَ قَدْ جِئْتُكُمْ بِالْحِكْمَةِ وَ لِأُبَيِّنَ لَكُمْ بَعْضَ الَّذي تَخْتَلِفُونَ فيهِ فَاتَّقُوا اللهَ وَ أَطيعُونِ [63]

و هنگامى‌كه عيسى با دلايل روشن به‌سراغ آن‌ها (بنى‌اسرائيل) آمد گفت: «من براى شما حكمت آورده‌ام، و آمده‌ام تا برخى از آنچه را كه در آن اختلاف داريد براى شما روشن كنم؛ پس تقواى الهى پيشه كنيد و از من اطاعت نماييد.

۱
(زخرف/ ۶۳)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ عَبْدِاللَّهِ‌بْنِ‌الْوَلِیدِ قَالَ: قَالَ أبو عبد الله (علیه السلام) مَا یَقُولُ أَصْحَابُکَ فِی امیرالمؤمنین (علیه السلام) وَ عِیسَی (علیه السلام) وَ مُوسَی (علیه السلام) أَیُّهُمْ أَعْلَمُ قَالَ قُلْتُ مَا یُقَدِّمُونَ عَلَی أُولِی الْعَزْمِ أَحَداً قَالَ أَمَا إِنَّکَ لَوْ خَاصَمْتَهُمْ بِکِتَابِ اللَّهِ لَحَجَجْتَهُمْ قَالَ قُلْتُ وَ أَیْنَ هَذَا فِی کِتَابِ اللَّهِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ قَالَ فِی مُوسَی (علیه السلام) وَ کَتَبْنا لَهُ فِی الْأَلْواحِ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ مَوْعِظَةً وَ لَمْ یَقُلْ کُلَّ شَیْءٍ وَ قَالَ فِی عِیسَی (علیه السلام) وَ لِأُبَیِّنَ لَکُمْ بَعْضَ الَّذِی تَخْتَلِفُونَ فِیهِ وَ لَمْ یَقُلْ کُلَّ شَیْءٍ وَ قَالَ فِی صَاحِبِکُمْ کَفی بِاللهِ شَهِیداً بَیْنِی وَ بَیْنَکُمْ وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْکِتابِ.

امام صادق (علیه السلام)- عبدالله‌بن‌ولید گوید: امام صادق (علیه السلام) فرمود: «پیروان تو درباره‌ی امیرالمؤمنین (علیه السلام) و عیسی (علیه السلام) و موسی (علیه السلام) چه می‌گویند و کدام‌یک را داناتر می‌شمارند»؟ گفتم: «ما می‌گوییم هیچ‌کس بر پیامبران اولی‌العزم برتری و تقدّم ندارد»! امام صادق (علیه السلام) فرمود: «اگر من با شما بر اساس کتاب خدا استدلال کنم، چه خواهید گفت»؟ گفتم: «در کجای کتاب خدا چنین مطلبی آمده است»؟ امام صادق (علیه السلام) فرمود: «خدای تعالی به موسی (علیه السلام) فرمود: و برای او در الواح اندرزی از هر موضوعی نوشتیم و بیانی از هرچیز کردیم. (اعراف/۱۴۵) امّا نفرمود: علم همه چیز را نوشتیم. عیسی (علیه السلام) به مردم فرمود: وَ لِأُبَیِّنَ لَکُمْ بَعْضَ الَّذِی تَخْتَلِفُونَ فِیهِ و نفرمود: همه چیز را برایتان بیان می‌کنم و توضیح می‌دهم. امّا درباره‌ی امام شما فرمود: کافی است که خداوند، و کسی که علم کتاب [و آگاهی بر قرآن] نزد اوست، میان من و شما گواه باشند!. (رعد/۴۳)».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۱۰۲
بحارالأنوار، ج۱۴، ص۲۴۵/ بحارالأنوار، ج۳۵، ص۴۳۳، فیه: «أین هذا فی کتاب الله قال ... الی آخر» محذوف/ قصص الأنبیاءللجزایری، ص۴۰۹/ الاحتجاج، ج۲، ص۳۷۵/ تأویل الآیات الظاهرهًْ، ص۲۴۳/ نورالثقلین
۲
(زخرف/ ۶۳)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌خُنَیْسٍ الْکُوفِیِّ قَالَ: حَضَرْتُ مَجْلِسَ الصَّادِقِ (علیه السلام) وَ عِنْدَهُ جَمَاعَهًٌْ مِنَ النَّصَارَی فَقَالُوا فَضْلُ مُوسَی (علیه السلام) وَ عِیسَی (علیه السلام) وَ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) سَوَاءٌ لِأَنَّهُمْمْ أَصْحَابُ الشَّرَائِعِ وَ الْکُتُبِ فَقَالَ الصَّادِقُ (علیه السلام) إِنَّ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) أَفْضَلُ مِنْهُمَا وَ أَعْلَمُ وَ لَقَدْ أَعْطَاهُ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی مِنَ الْعِلْمِ مَا لَمْ یُعْطِ غَیْرَهُ فَقَالُوا آیَهًٌْ مِنْ کِتَابِ اللَّهِ تَعَالَی نَزَلَتْ فِی هَذَا قَالَ (علیه السلام) نَعَمْ قَوْلُهُ تَعَالَی وَ کَتَبْنا لَهُ فِی الْأَلْواحِ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ وَ قَوْلُهُ تَعَالَی لِعِیسَی (علیه السلام) وَ لِأُبَیِّنَ لَکُمْ بَعْضَ الَّذِی تَخْتَلِفُونَ فِیهِ وَ قَوْلُهُ تَعَالَی لِلسَّیِّدِ الْمُصْطَفَی (صلی الله علیه و آله) وَ جِئْنا بِکَ شَهِیداً عَلی هؤُلاءِ وَ نَزَّلْنا عَلَیْکَ الْکِتابَ تِبْیاناً لِکُلِّ شَیْءٍ وَ قَوْلُهُ تَعَالَی لِیَعْلَمَ أَنْ قَدْ أَبْلَغُوا رِسالاتِ رَبِّهِمْ وَ أَحاطَ بِما لَدَیْهِمْ وَ أَحْصی کُلَّ شَیْءٍ عَدَداً فَهُوَ وَ اللَّهُ أَعْلَمُ مِنْهُمَا وَ لَوْ حَضَرَ مُوسَی (علیه السلام) وَ عِیسَی (علیه السلام) بِحَضْرَتِی وَ سَأَلَانِی لَأَجَبْتُهُمَا وَ سَأَلْتُهُمَا مَا أَجَابَا.

امام صادق (علیه السلام)- ابوخنیس کوفی گوید: خدمت امام صادق (علیه السلام) رسیدم گروهی از نصرانیان در خدمت ایشان بودند. مدّعی بودند که مقام موسی و عیسی و محمّد (علیهم السلام) مساوی است چون همه‌ی آن‌ها دارای شریعت و کتاب آسمانی هستند. امام صادق (علیه السلام) فرمود: «حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله) بهتر از آن دو است و داناتر. خداوند به او آنقدر علم عطا فرموده که به دیگری نداده است». گفتند: «آیا آیه‌ای در قرآن هست که شاهد بر این مطلب باشد»؟ فرمود: «آری این آیه: و برای او در الواح اندرزی از هر موضوعی نوشتیم و بیانی از هرچیز کردیم. (اعراف/۱۴۵) و این آیه که به عیسی (علیه السلام) می‌فرماید: وَ لِأُبَیِّنَ لَکُمْ بَعْضَ الَّذِی تَخْتَلِفُونَ فِیهِ و فرمایش خداوند به حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله) که می‌فرماید: و تو را گواه بر آنان قرار می‌دهیم! و ما این کتاب را بر تو نازل کردیم که بیانگر همه چیز. (نحل/۸۹) و این آیه: تا بداند پیامبرانش رسالت‌های پروردگارشان را ابلاغ کرده‌اند و او به آنچه نزد آن‌هاست احاطه دارد و همه چیز را احصار کرده است!. (جن/۲۸) به خدا قسم! حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله) داناتر از هر دوی آن‌ها است. اگر حضرت موسی و عیسی (علیها السلام) پیش من بیایند و از من سؤال بنمایند، به آن‌ها جواب می‌دهم. و سؤال کنم جواب نمی‌دهند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۱۰۲
بحارالأنوار، ج۱۰، ص۲۱۵/ المناقب، ج۴، ص۲۶۲
۳
(زخرف/ ۶۳)

الصّادق (علیه السلام)- أنَّ اللهَ قَالَ لِمُوسی (علیه السلام) وَ کَتَبْنا لَهُ فِی الْأَلْواحِ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ وَ لَمْ یَقُلْ کُلَّ شَیءٍ وَ فِی عیسی (علیه السلام) وَ لِأُبَیِّنَ لَکُمْ بَعْضَ الَّذِی تَخْتَلِفُونَ فِیهِ وَ قَالَ فی عَلِیِّ‌بْنِ‌أبِی‌طَالِب (علیه السلام) وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْکِتابِ وَ قَالَ وَ لا رَطْبٍ وَ لا یابِسٍ إِلَّا فِی کِتابٍ مُبِینٍ فَعِنْدَ عَلَی عِلْمِ کُلِّ رَطْبٍ وَ یَابِسٍ.

امام صادق (علیه السلام)- خداوند درباره‌ی موسی (علیه السلام) فرمود: و برای او در الواح اندرزی از هر موضوعی نوشتیم و بیانی از هرچیز کردیم. (اعراف/۱۴۵) و نفرمود: همه چیز را [نوشتیم]، و درباره‌ی عیسی (علیه السلام) فرمود: وَ لِأُبَیِّنَ لَکُمْ بَعْضَ الَّذِی تَخْتَلِفُونَ فِیهِ. و درباره‌ی علیّ‌بن‌ابی‌طالب (علیه السلام) فرمود: کسی که علم کتاب [و آگاهی بر قرآن] نزد اوست. (رعد/۴۳) هیچ تروخشکی وجود ندارد جز اینکه در کتاب آشکار (کتاب علم خدا) ثبت است. (انعام/۵۹). پس نزد علی (علیه السلام) علمِ هر تر و خشکی موجود است».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۱۰۲
الصراط المستقیم، ج۱، ص۲۱۱
۴
(زخرف/ ۶۳)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ عَبْدِاللَّهِ‌بْنِ‌الْوَلِیدِ السَّمَّانِ قَال: قَالَ الْبَاقِرُ (علیه السلام) یَا عَبْدَ اللَّهِ مَا تَقُولُ فِی عَلِیٍّ (علیه السلام) وَ مُوسَی (علیه السلام) وَ عِیسَی (علیه السلام) قُلْتُ مَا عَسَی أَنْ أَقُولَ قَالَ هُوَ وَ اللَّهِ أَعْلَمُ مِنْهُمَا ثُمَّ قَالَ أَ لَسْتُمْ تَقُولُونَ إِنَّ لِعَلِیٍّ مَا لِرَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مِنَ الْعِلْمِ قُلْنَا نَعَمْ وَ النَّاسُ یُنْکِرُونَ قَالَ فَخَاصِمْهُمْ فِیهِ بِقَوْلِهِ تَعَالَی لِمُوسَی (علیه السلام) وَ کَتَبْنا لَهُ فِی الْأَلْواحِ مِنْ کُلِّ شَیْءٍ فَعَلِمْنَا أَنَّهُ لَمْ یَکْتُبْ لَهُ الشَّیْءَ کُلَّهُ وَ قَالَ لِعِیسَی (علیه السلام) وَ لِأُبَیِّنَ لَکُمْ بَعْضَ الَّذِی تَخْتَلِفُونَ فِیهِ فَعَلِمْنَا أَنَّهُ لَمْ یُبَیِّنْ لَهُ الْأَمْرَ کُلَّهُ وَ قَالَ لِمُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ جِئْنا بِکَ عَلی هؤُلاءِ شَهِیداً وَ نَزَّلْنا عَلَیْکَ الْکِتابَ تِبْیاناً لِکُلِّ شَیْء.

امام باقر (علیه السلام)- عبدالله‌بن‌ولید سمان گوید: امام باقر (علیه السلام) از من پرسید: «ای عبداللَّه! درباره‌ی علی و موسی و عیسی (علیهم السلام) چه می‌گویی»؟ گفتم: «درباره‌ی آنان چه می‌توانم بگویم»؟ فرمود: «او به خدا سوگند! از آن دو اعلم بود». سپس فرمود: «مگر شما نمی‌گویید آنچه را که پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) دارد علی (علیه السلام) هم دارد»؟ گفتم: «آری، ولی مردم انکار می‌کنند». فرمود: «با این فرمایش خداوند به موسی (علیه السلام) با آنان مباحثه کن که می‌فرماید: ما در الواح تورات از هر چیز نوشتیم. (اعراف/۱۴۵) در این آیه خداوند به ما فهمانده است که همه چیز را برای او ننوشته است. و به عیسی (علیه السلام) فرموده است: وَ لِأُبَیِّنَ لَکُمْ بَعْضَ الَّذِی تَخْتَلِفُونَ فِیهِ، و اینجا هم به ما فهمانده که تمام چیزها را برای عیسی (علیه السلام) بیان نکرده است. و به محمّد (صلی الله علیه و آله) فرموده است: و تو را گواه بر آنان قرار می‌دهیم! و ما این کتاب را بر تو نازل کردیم که بیانگر همه چیز است. (نحل/۸۹)».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۱۰۴
بحارالأنوار، ج۲۶، ص۱۹۸
بیشتر