آیه ۷۷ - سوره زخرف

آیه وَ نادَوْا يا مالِكُ لِيَقْضِ عَلَيْنا رَبُّكَ قالَ إِنَّكُمْ ماكِثُونَ [77]

آن‌ها فرياد مى‌كشند: «اى مالك دوزخ! [اى كاش] پروردگارت ما را بميراند [تا آسوده شويم]»! مى‌گويد: «شما [در اينجا] ماندگار هستيد».

۱
(زخرف/ ۷۷)

الحسن (علیه السلام)- النِّدَاءُ مِنَ اللَّهِ ثَلَاثَهًِْ وَ الثَّالِثُ نِدَاءُ الْخَلْقِ لِلْخَلْقِ نَحْوُ فَنادَتْهُ الْمَلائِکَةُ فَناداها مِنْ تَحْتِها. یُنادُونَهُمْ أَ لَمْ‌نَکُنْ مَعَکُمْ. وَ نادی‌أَصْحابُ الْجَنَّهْ. وَ نُودُوا أَنْ تِلْکُمُ الْجَنَّةُ. وَ نادَوْا یا مالِکُ.

امام حسن (علیه السلام)- ندا از جانب خدا سه نوع است: ... سوّم ندایی است که مخلوق یکدیگر را صدا می‌زنند مانند: فرشتگان او را صدا زدند. (آل عمران/۳۹) ناگهان از طرف پایین پایش او را صدا زد. (مریم/۲۴) آن‌ها را صدا می‌زنند: «مگر ما با شما نبودیم»؟!. (حدید/۱۴) و بهشتیان دوزخیان را صدا می‌زنند. (اعراف/۴۴). و به آنان ندا داده می‌شود: «این بهشت برای شماست». (اعراف/۴۳) و آن‌ها فریاد می‌کشند: «ای مالک دوزخ!.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۱۲۰
بحارالأنوار، ج۲۴، ص۳۱۶
۲
(زخرف/ ۷۷)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- سَأَلُوهُ (علیاً (علیه السلام)) عَنِ الْمُتَشَابِهِ فِی الْقَضَاءِ فَقَالَ هُوَ عَشَرَهًُْ أَوْجَهٍ مُخْتَلِفَهًُْ الْمَعْنَی فَمِنْهُ قَضَاءُ فَرَاغٍ وَ قَضَاءُ عَهْدٍ وَ مِنْهُ قَضَاءُ إِعْلَامٍ وَ مِنْهُ قَضَاءُ فِعْلٍ وَ مِنْهُ قَضَاءُ إِیجَابٍ وَ مِنْهُ قَضَاءُ کِتَابٍ وَ مِنْهُ قَضَاءُ إِتْمَامٍ وَ مِنْهُ قَضَاءُ حُکْمٍ وَ فَصْلٍ وَ مِنْهُ قَضَاءُ خَلْقٍ وَ مِنْهُ قَضَاءُ نُزُولِ الْمَوْت وَ أَمَّا قَضَاءُ إِنْزَالِ الْمَوْتِ فَکَقَوْلِ أَهْلِ النَّارِ فِی سُورَهًِْ الزُّخْرُفِ وَ نادَوْا یا مالِکُ لِیَقْضِ عَلَیْنا رَبُّکَ قالَ إِنَّکُمْ ماکِثُونَ أَیْ لَیَنْزِلَ عَلَیْنَا الْمَوْت.

امام علی (علیه السلام)- از ایشان درباره متشابهات لفظ قضاء در قرآن سؤال نمودند که فرمود: این لفظ بر ده وجه در قرآن آمده است که معانی متفاوتی دارند و شامل معانی فراغت، عهد، اعلام و آگاهی‌دادن، انجام کار، واجب‌کردن، مکتوب و حتمی‌کردن، اتمام، حکم، خلق و نزول مرگ می‌باشد ... و قضای انزال مرگ مانند سخن جهنّمیان در سوره‌ی زخرف است: وَ نادَوْا یا مالِکُ لِیَقْضِ عَلَیْنا رَبُّکَ قالَ إِنَّکُمْ ماکِثُونَ، یعنی مرگ را بر ما نازل کند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۱۲۰
بحارالأنوار، ج۹۰، ص۱۹
۳
(زخرف/ ۷۷)

علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- وَ نادَوْا یا مالِکُ لِیَقْضِ عَلَیْنا رَبُّکَ قَالَ أَیْ نَمُوتُ فَیَقُولُ مَالِکٌ إِنَّکُمْ ماکِثُون.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- وَ نادَوْا یا مالِکُ لِیَقْضِ عَلَیْنا رَبُّکَ، یعنی از پروردگارت بخواه تا اجل ما را فرا برساند تا ما بمیریم. در این هنگام مالک می‌گوید: «إِنَّکُم مَاکِثُونَ».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۱۲۰
بحارالأنوار، ج۸، ص۲۹۲/ نورالثقلین/ البرهان
۴
(زخرف/ ۷۷)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- تفسیر القمی قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) وَ أَمَّا أَهْلُ الْمَعْصِیَهًِْ فَخَذَلَهُمْ (فَخَلَّدَهُمْ) فِی النَّارِ وَ أَوْثَقَ مِنْهُمُ الْأَقْدَامَ وَ غَلَّ مِنْهُمُ الْأَیْدِیَ إِلَی الْأَعْنَاقِ وَ أَلْبَسَ أَجْسَادَهُمْ سَرَابِیلَ الْقَطِرَانِ وَ قُطِّعَتْ لَهُمْ مِنْهَا مُقَطَّعَاتٌ مِنَ النَّارِ وَ هُمْ فِی عَذَابٍ قَدِ اشْتَدَّ حَرُّهُ وَ نَارٍ قَدْ أُطْبِقَ عَلَی أَهْلِهَا فَلَا یُفْتَحُ عَنْهُمْ أَبَداً وَ لَا یَدْخُلُ عَلَیْهِمْ ریحا (رِیحٌ) أَبَداً وَ لَا یَنْقَضِی مِنْهُمْ عُمُرٌ (غَمٌ) أَبَداً الْعَذَابُ أَبَداً شَدِیدٌ وَ الْعِقَابُ أَبَداً جَدِیدٌ لَا الدَّارُ زَائِلَهًٌْ فَتَفْنَی وَ لَا آجَالُ الْقَوْمِ تُقْضَی ثُمَّ حَکَی نِدَاءَ أَهْلِ النَّارِ فَقَالَ وَ نادَوْا یا مالِکُ لِیَقْضِ عَلَیْنا رَبُّکَ قَالَ أَیْ نَمُوتُ فَیَقُولُ مَالِکٌ إِنَّکُمْ ماکِثُونَ.

امام علی (علیه السلام)- خداوند گناهکاران را به صورت جاودانه در دوزخ نگه خواهد داشت و پاهایشان را به هم خواهد بست و دست‌هایشان را به گردنشان آویزان خواهد کرد و به آن‌ها لباس‌هایی از قطران می‌پوشاند که از آن‌ها لباسهایی از پاره های آتش برایشان دوخته خواهد شد. آن‌ها در عذابی به سر خواهند برد که گرمای آن بسیار شدید است و آتش آن همه اهل جهنّم را در بر می‌گیرد و درهای دوزخ بر روی آن‌ها بسته شده و هرگز بر روی ساکنانش گشوده نخواهد شد و هیچ گاه باد بر آن‌ها نمی‌وزد و غم و اندوه آن‌ها برطرف نمی‌شود. عذاب آن‌ها هر روز شدت می‌یابد و مجازاتشان هر روز از سر گرفته می‌شود. نه جهنّم فناپذیر است تا نابود شوند و نه اجل دوزخیان هرگز فرا خواهد رسید. سپس خداوند ندای دوزخیان را نقل می‌کند و می‌فرماید: ونَادَوا یا مَالکُ لیقْضِ عَلینَا رَبُّکَ یعنی از پروردگارت بخواه تا اجل ما را فرا برساند تا ما بمیریم. در این هنگام مالک می‌گوید: «إِنَّکُم مَاکِثُونَ».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۱۲۲
بحارالأنوار، ج۸، ص۲۹۲
۵
(زخرف/ ۷۷)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنْ سَعِیدِ‌بْنِ‌زَیْدِ‌بْنِ‌أَرْطَاهًَْ قَالَ: لَقِیتُ کُمَیْلَ‌بْنَ‌زِیَادٍ وَ سَأَلْتُهُ عَنْ فَضْلِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) فَقَال ... أَوْصَانِی یَوْماً فَقَالَ لِی ... یَا کُمَیْلُ (رحمة الله علیه) عَلَامَ یَحْسُدُونَنَا وَ اللَّهُ أَنْشَأَنَا قَبْلَ أَنْ یَعْرِفُونَا فَتَرَاهُمْ بِحَسَدِهِمْ إِیَّانَا عَنْ رَبِّنَا یُزِیلُونَّا یَا کُمَیْلُ مَنْ لَا یَسْکُنُ الْجَنَّهًَْ فَبَشِّرْهُ بِعَذَابٍ أَلِیمٍ وَ خِزْیٍ مُقِیمٍ وَ أَکْبَالٍ وَ مَقَامِعَ وَ سَلَاسِلَ طِوَالٍ وَ مُقَطَّعَاتِ النِّیرَانِ وَ مُقَارَنَهًِْ کُلِّ شَیْطَانٍ الشَّرَابُ صَدِیدٌ وَ اللِّبَاسُ حَدِیدٌ وَ الْخَزَنَهًُْ فَظَظَهًٌْ وَ النَّارُ مُلْتَهِبَهًٌْ وَ الْأَبْوَابُ مُوَثَّقَهًٌْ مُطَبَّقَهًٌْ یُنَادُونَ فَلَا یُجَابُونَ وَ یَسْتَغِیثُونَ فَلَا یُرْحَمُونَ نِدَاهُمْ یا مالِکُ لِیَقْضِ عَلَیْنا رَبُّکَ قالَ إِنَّکُمْ ماکِثُون.

امام علی (علیه السلام)- سعیدبن‌زید گوید: کمیل را دیدم و از او در مورد فضائل امام علی (علیه السلام) پرسیدم. گفت: «روزی امام علی (علیه السلام) مرا سفارش کرده و فرمود: ... ای کمیل! چرا مردم بر ما حسد می‌برند خدا ما را آفریده پیش از آنکه مردم ما را بشناسند پس اینان را می‌بینی به‌واسطه‌ی حسدشان ما را از پروردگارمان جدا می‌کنند، ای کمیل! هرکس ساکن بهشت نشود او را به عذاب سخت و دردناک و پستی جاویدان، زنجیرها و گرزهای آهنین و رشته‌های زنجیر طولانی و پاره‌های آتش و نزدیکی دیوها، شراب‌های چرکین، لباس‌های آهنین، دربانان بدخوی، آتش شعله‌کشنده، مژده ده! که درهای محکم بسته می‌باشد و فریاد می‌زنند جواب نمی‌شوند، پناه می‌خواهند ولی بر آنان رحم نمی‌شود، فریادشان این است که: یا مالِکُ لِیَقْضِ عَلَیْنا رَبُّکَ قالَ إِنَّکُمْ ماکِثُون.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۱۲۲
بحارالأنوار، ج۷۴، ص۲۷۸
۶
(زخرف/ ۷۷)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- إِنَّکُمْ مَاکِثُونَ أَیْ لَابِثُونَ دَائِمُونَ فِی الْعَذَابِ.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- إِنَّکُمْ ماکِثُون یعنی تا ابد در عذاب هستند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۴، ص۱۲۲
بحارالأنوار، ج۸، ص۲۶۴
بیشتر