آیه ۶۳ - سوره شعراء

آیه فَأَوْحَيْنا إِلى مُوسى أَنِ اضْرِبْ بِعَصاكَ الْبَحْرَ فَانْفَلَقَ فَكانَ كُلُّ فِرْقٍ كَالطَّوْدِ الْعَظِيمِ [63]

و به‌دنبال آن به موسى وحى ‌كرديم: «عصايت را به دريا بزن». [او چنين‌ كرد] و دريا از هم شكافته ‌شد، و هر بخشى همچون كوه عظيمى ‌شد!

۱
(شعراء/ ۶۳)

العسکری ( قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِذْ فَرَقْنا بِکُمُ الْبَحْرَ فَأَنْجَیْناکُمْ وَ أَغْرَقْنا آلَ فِرْعَوْنَ وَ أَنْتُمْ تَنْظُرُونَ قَالَ الْإِمَامُ (قَالَ اللَّهُ تَعَالَی وَاذْکُرُوا إِذْ جَعَلْنَا مَاءَ الْبَحْرِ فِرَقاً یَنْقَطِعُ بَعْضُهُ مِنْ بَعْضٍ فَأَنْجَیْنَاکُمْ هُنَاکَ وَ أَغْرَقْنَا فِرْعَوْنَ وَ قَوْمَهُ وَ أَنْتُمْ تَنْظُرُونَ إِلَیْهِمْ وَ هُمْ یَغْرَقُونَ وَ ذَلِکَ أَنَّ مُوسَی لَمَّا انْتَهَی إِلَی الْبَحْرِ أَوْحَی اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَیْهِ قُلْ لِبَنِی إِسْرَائِیلَ جَدِّدُوا تَوْحِیدِی وَ أَمِرُّوا بِقُلُوبِکُمْ ذِکْرَ مُحَمَّدٍ سَیِّدِ عَبِیدِی وَ إِمَائِی وَ أَعِیدُوا عَلَی أَنْفُسِکُمُ الْوَلَایَهًَْ لِعَلِیٍّ أَخِی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّیِّبِینَ وَ قُولُوا اللهُمَّ بِجَاهِهِمْ جَوِّزْنَا عَلَی مَتْنِ هَذَا الْمَاءِ فَإِنَّ الْمَاءَ یَتَحَوَّلُ لَکُمْ أَرْضاً فَقَالَ لَهُمْ مُوسَی (ذَلِکَ فَقَالُوا تُورِدُ عَلَیْنَا مَا نَکْرَهُ وَ هَلْ فَرَرْنَا مِنْ فِرْعَوْنَ إِلَّا مِنْ خَوْفِ الْمَوْتِ وَ أَنْتَ تَقْتَحِمُ بِنَا هَذَا الْمَاءَ الْغَمْرَ بِهَذِهِ الْکَلِمَاتِ وَ مَا یرینا{یُدْرِینَا} مَا یَحْدُثُ مِنْ هَذِهِ عَلَیْنَا فَقَالَ لِمُوسَی (کَالِبُ‌بْنُ‌یُوحَنَّا وَ هُوَ عَلَی دَابَّهًٍْ لَهُ وَ کَانَ ذَلِکَ الْخَلِیجُ أَرْبَعَهًَْ فَرَاسِخَ یَا نَبِیَّ اللَّهِ أَمَرَکَ اللَّهُ بِهَذَا أَنْ نَقُولَهُ وَ نَدْخُلَ الْمَاءَ فَقَالَ نَعَمْ فَقَالَ وَ أَنْتَ تَأْمُرُنِی بِهِ قَالَ نَعَمْ قَالَ فَوَقَفَ وَ جَدَّدَ عَلَی نَفْسِهِ مِنْ تَوْحِیدِ اللَّهِ وَ نُبُوَّهًِْ مُحَمَّدٍ (وَ وَلَایَهًِْ عَلِیٍّ (وَ الطَّیِّبِینَ مِنْ آلِهِمَا کَمَا أُمِرَ بِهِ ثُمَّ قَالَ اللَّهُمَّ بِجَاهِهِمْ جَوِّزْنِی عَلَی مَتْنِ هَذَا الْمَاءِ ثُمَّ أَقْحَمَ فَرَسَهُ فَرَکَضََ عَلَی مَتْنِ الْمَاءِ وَ إِذَا الْمَاءُ تَحْتَهُ کَأَرْضٍ لَیِّنَهًٍْ حَتَّی بَلَغَ آخِرَ الْخَلِیجِ ثُمَّ عَادَ رَاکِضاً ثُمَّ قَالَ لِبَنِی إِسْرَائِیلَ یَا بَنِی‌إِسْرَائِیلَ أَطِیعُوا مُوسَی (فَمَا هَذَا الدُّعَاءُ إِلَّا مِفْتَاحُ أَبْوَابِ الْجِنَانِ وَ مَغَالِیقُ أَبْوَابِ النِّیرَانِ وَ مُسْتَنْزَلُ الْأَرْزَاقِ وَ جَالِبٌ عَلَی عَبِیدِ‌اللَّهِ وَ إِمَائِهِ رِضَا الْمُهَیْمِنِ الْخَلَّاقِ فَأَبَوْا وَ قَالُوا نَحْنُ لَا نَسِیرُ إِلَّا عَلَی الْأَرْضِ فَأَوْحَی اللَّهُ إِلی مُوسی أَنِ اضْرِبْ بِعَصاکَ الْبَحْرَ وَ قُلِ اللَّهُمَّ بِجَاهِ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّیِّبِینَ لَمَّا فَلَقْتَهُ فَفَعَلَ فَانْفَلَقَ وَ ظَهَرَتِ الْأَرْضُ إِلَی آخِرِ الْخَلِیجِ فَقَالَ مُوسَی (ادْخُلُوهَا قَالُوا الْأَرْضُ وَحِلَهًٌْ نَخَافُ أَنْ نَرْسُبَ فِیهَا فَقَالَ اللَّهُ یَا مُوسَی (قُلِ اللَّهُمَّ بِجَاهِ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّیِّبِینَ (جَفِّفْهَا فَقَالَهَا فَأَرْسَلَ اللَّهُ عَلَیْهَا رِیحَ الصَّبَا فَجَفَّتْ وَ قَالَ مُوسَی (ادْخُلُوهَا قَالُوا یَا نَبِیَّ اللَّهِ (نَحْنُ اثْنَتَا عَشْرَهًَْ قَبِیلَهًًْ بَنُواثْنَیْ عَشَرَ آبَاءٍ وَ إِنْ دَخَلْنَا رَامَ کُلُّ فَرِیقٍ مِنَّا تَقَدُّمَ صَاحِبِهِ فَلَا نَأْمَنُ وُقُوعَ الشَّرِّ بَیْنَنَا فَلَوْ کَانَ لِکُلِّ فَرِیقٍ مِنَّا طَرِیقٌ عَلَی حِدَهًٍْ لَأَمِنَّا مَا نَخَافُهُ فَأَمَرَ اللَّهُ مُوسَی (أَنْ یَضْرِبَ الْبَحْرَ بِعَدَدِهِمُ اثْنَتَیْ عَشْرَهًَْ ضَرْبَهًًْ فِی اثْنَیْ عَشَرَ مَوْضِعاً إِلَی جَانِبِ ذَلِکَ الْمَوْضِعِ وَ یَقُولُ اللَّهُمَّ بِجَاهِ مُحَمَّدٍ (وَ آلِهِ الطَّیِّبِینَ (بَیِّنِ الْأَرْضَ لَنَا وَ أَمِطِ الْمَاءَ عَنَّا فَصَارَ فِیهِ تَمَامُ اثْنَی عَشَرَ طَرِیقاً وَ جَفَّ قَرَارُ الْأَرْضِ بِرِیحِ الصَّبَا فَقَالَ ادْخُلُوهَا قَالُوا کُلُّ فَرِیقٍ مِنَّا یَدْخُلُ سِکَّهًًْ مِنْ هَذِهِ السِّکَکِ لَا یَدْرِی مَا یَحْدُثُ عَلَی الْآخَرِینَ فَقَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَاضْرِبْ کُلَّ طَوْدٍ مِنَ الْمَاءِ بَیْنَ هَذِهِ السِّکَکِ فَضَرَبَ وَ قَالَ اللهُمَّ بِجَاهِ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّیِّبِینَ لَمَّا جَعَلْتَ هَذَا الْمَاءَ طَبَقَاتٍ وَاسِعَهًًْ یَرَی بَعْضُهُمْ بَعْضاً مِنْهَا فَحَدَثَتْ طَبَقَاتٌ وَاسِعَهًٌْ یَرَی بَعْضُهُمْ بَعْضاً مِنْهَا ثُمَّ دَخَلُوهَا فَلَمَّا بَلَغُوا آخِرَهَا جَاءَ فِرْعَوْنُ وَ قَوْمُهُ فَدَخَلَ بَعْضُهُمْ فَلَمَّا دَخَلَ آخِرُهُمْ وَ هَمُّوا بِالْخُرُوجِ أَوَّلُهُمْ أَمَرَ اللَّهُ تَعَالَی الْبَحْرَ فَانْطَبَقَ عَلَیْهِمْ فَغَرِقُوا وَ أَصْحَابُ مُوسَی (یَنْظُرُونَ إِلَیْهِمْ.

امام عسکری ( وَ إِذْ فَرَقْنا بِکُمُ الْبَحْرَ فَأَنْجَیْناکُمْ وَ أَغْرَقْنا آلَ فِرْعَوْنَ وَ أَنْتُمْ تَنْظُرُونَ؛ یعنی به خاطر بیاورید هنگامی‌که آب دریا را قسمت قسمت نمودیم به‌طوری که هر قسمت از دیگری جدا بود و شما را آنجا نجات داده و فرعون و قومش را غرق ساختیم درحالی‌که شما آن‌ها را تماشا می‌کردید و آن‌ها غرق می‌شدند؛ و جریان اینگونه بود وقتی موسی (به رود نیل رسید خداوند به او وحی فرمود: «به بنی‌اسرائیل بگو: اقرار به توحید مرا تکرار نموده و یاد محمّد (سرور بندگان و کنیزان مرا از قلب‌های خود بگذرانید و ولایت علی (برادر محمّد (و خاندان پاکش را بر خود تکرار نموده و بگویید: خداوندا! به حقّ جاه و منزلت ایشان ما را از روی این آب عبور بده، [اگر چنین کنید] آب برایتان به خشکی تبدیل می‌شود». موسی (این مطلب را به آنان ابلاغ کرد؛ آن‌ها گفتند: «چیزی به ما می‌گویی که آن را خوش نداریم و مگر جز این است که ما به خاطر ترس از مرگ، از فرعون فرار نمودیم و اکنون تو با این کلمات، ما را گرفتار این آب فراوان می‌سازی و نمی‌دانیم در این آب فراوان، چه بر سر ما خواهد آمد»؟! کالب‌بن‌یوحنّا درحالی‌که سوار بر چهارپایش بود و فاصله‌ی دو طرفِ آن قسمت از رودخانه چهار فرسخ بود به موسی (عرض کرد: «ای پیامبر خدا! آیا خداوند به تو فرمان‌داده که ما این مطالب را بگوییم و وارد آب شویم»؟ موسی (فرمود: «آری»! عرض کرد: «آیا تو نیز مرا به آن، فرمان می‌دهی»! فرمود: «آری»! دراین‌حال کالب‌بن‌یوحنا ایستاده و طبق فرمان الهی، اقرار به توحید خداوند و پیامبری محمّد (و ولایت علی (و خاندان پاک آن دو را تکرار نمود و آنگاه عرض کرد: «خداوندا! به جاه و منزلت این خاندان، مرا از روی این آب عبور بده»! سپس اسب خود را به زور وارد رود نیل کرد و بر روی آب شروع به دویدن نمود و آب، زیر پایش مانند زمین نرم شده بود تا اینکه به آن طرف رود رسید؛ آنگاه دوان‌دوان بازگشته و خطاب به بنی‌اسرائیل گفت: «ای بنی‌اسرائیل! از موسی (پیروی کنید، چون این دعا کلید درهای بهشت و قفل درهای دوزخ و نازل‌کننده‌ی روزی و برای بندگان و کنیزان خدا، جلب‌کننده‌ی رضایت خداوندِ مراقب و آفریننده است»؛ امّا آن‌ها از انجام این کار خودداری کرده و گفتند: «ما فقط از روی زمین عبور می‌کنیم»؛ به همین خاطر خداوند به موسی (وحی فرمود: أَنِ اضْرِبْ بِعَصاکَ الْبَحْر و بگو: خداوندا! به جاه و منزلت محمّد (و خاندان پاکش (این آب را بشکاف! موسی (نیز چنین کرد و آب شکافته شد و زمین تا طرف دیگرِ رود نمایان شد. موسی (به آن‌ها گفت: «وارد شکاف رود شوید»؛ گفتند: «زمین گِل و لای است و می‌ترسیم در آن فرو رویم»؛ خداوند وحی فرمود: «ای موسی (! بگو: خداوندا! به جاه و منزلت محمّد (و خاندان پاکش (این زمین را خشک فرما»؛ موسی (نیز چنین گفت و خداوند باد صبا را به آنجا فرستاد و زمین خشک گردید. موسی (فرمود: «وارد شوید»! بنی‌اسرائیل گفتند: «ای پیامبر خدا! ما دوازده قبیله هستیم از دوازده پدر، اگر همگی وارد شدیم هر گروه از ما خواهان این خواهد بود که بزرگش جلوتر حرکت کند و بیم آن داریم که شرّی میان ما ایجاد شود، اگر هر گروه از ما راه جداگانه‌ای داشته باشد از آنچه می‌ترسیم ایمن خواهیم بود»، پس خداوند به موسی (فرمان داد که به تعداد آن‌ها دوازده بار در دوازده مکان کنار آن مکانِ شکافته شده با عصای خود به دریا بزند و بگوید: «خداوندا! به جاه و منزلت محمّد (و خاندان پاکش (زمین را برای ما آشکار ساخته و آب را از ما دور ساز». موسی (نیز چنین کرد و دوازده راه در دریا پدید آمد و بستر زمین به‌وسیله‌ی باد صبا خشک شد؛ موسی (فرمود: «وارد شوید»! گفتند: «هر گروه از ما در راهی از این راه‌ها وارد می‌شود و نمی‌داند بر سر سایرین چه خواهد آمد»؛ خداوند عزّوجلّ فرمود با عصایت به این موج‌های سربلند کرده آب بزن؛ موسی (چنین کرد و گفت: «خداوندا! به جاه و منزلت محمّد (و خاندان پاکش (این آب را به‌صورت کنگره‌های بزرگی در بیاور که این‌ها یکدیگر را از ورای آن، مشاهده کنند. در نتیجه کنگره‌های عظیمی ایجاد شد که آن‌ها یکدیگر را از آن می‌دیدند. سرانجام بنی‌اسرائیل وارد نیل شدند و چون به آخرش رسیدند فرعون و همراهانش سر رسیدند و گروهی از آنان وارد دریا شدند و وقتی آخرین نفرشان وارد شد و اوّلین گروه خواست از طرف دیگر رود خارج شود خداوند به دریا فرمان داد و دو طرف آب بر سر آن‌ها فرو ریخت و درحالی‌که یاران موسی (آن‌ها را مشاهده می‌کردند جملگی غرق شدند».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۰، ص۵۵۲
بحارالأنوار، ج۱۳، ص۱۳۸/ الإمام العسکری، ص۲۴۵ / مستدرک الوسایل، ج۵، ص۲۳۳
۲
(شعراء/ ۶۳)

الصّادق ( عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (قَال ... فَدَنَا مُوسَی (مِنَ الْبَحْرِ فَقَالَ لَهُ انْفَرِقْ فَقَالَ لَهُ الْبَحْرُ اسْتَکْبَرْتُ یَا مُوسَی (أَنْ أَنْفَرِقَ لَکَ وَ لَمْ أَعْصِ اللَّهَ طَرْفَهًَْ عَیْنٍ وَ قَدْ کَانَ فِیکُمُ الْمَعَاصِی فَقَالَ لَهُ مُوسَی (فَاحْذَرْ أَنْ تَعْصِیَ وَ قَدْ عَلِمْتُ أَنَّ آدَمَ (أُخْرِجَ مِنَ الْجَنَّهًِْ بِمَعْصِیَهًٍْ وَ إِنَّمَا لُعِنَ إِبْلِیسُ بِمَعْصِیَهًٍْ فَقَالَ الْبَحْرُ عَظِیمٌ رَبِّی مُطَاعٌ أَمْرُهُ وَ لَا یَنْبَغِی لِشَیْءٍ أَنْ یَعْصِیَهُ فَقَامَ یُوشَعُ‌بْنُ‌نُونٍ فَقَالَ لِمُوسَی (یَا رَسُولَ اللَّهِ (مَا أَمَرَکَ رَبُّکَ فَقَالَ بِعُبُورِ الْبَحْرِ فَأَقْحَمَ یُوشَعٌ فَرَسَهُ الْمَاءَ وَ أَوْحَی اللَّهُ إِلَی مُوسَی (أَنِ اضْرِبْ بِعَصاکَ الْبَحْرَ فَضَرَبَهُ فَانْفَلَقَ فَکانَ کُلُّ فِرْقٍ کَالطَّوْدِ الْعَظِیمِ أَیْ کَالْجَبَلِ الْعَظِیمِ فَضَرَبَ لَهُ فِی الْبَحْرِ اثْنَا عَشَرَطَرِیقاً فَأَخَذَ کُلُّ سِبْطٍ فِی طَرِیقٍ فَکَانَ الْمَاءُ قَدِ ارْتَفَعَ وَ بَقِیَتِ الْأَرْضُ یَابِسَهًًْ طَلَعَتْ فِیهَا الشَّمْسُ فَیَبِسَتْ کَمَا حَکَی اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فَاضْرِبْ لَهُمْ طَرِیقاً فِی الْبَحْرِ یَبَساً لا تَخافُ دَرَکاً وَ لا تَخْشی وَ دَخَلَ مُوسَی (وَ أَصْحَابُهُ الْبَحْرَ وَ کَانَ أَصْحَابُهُ اثْنَیْ عَشَرَ سِبْطاً فَضَرَبَ اللهُ لَهُمْ فِی الْبَحْرِ اثْنَیْ عَشَرَ طَرِیقاً فَأَخَذَ کُلُّ سِبْطٍ فِی طَرِیقٍ وَ کَانَ الْمَاءُ قَدِ ارْتَفَعَ عَلَی رُءُوسِهِمْ مِثْلَ الْجِبَالِ فَجَزِعَتِ الْفِرْقَهًُْ الَّتِی کَانَتْ مَعَ مُوسَی (فِی طَرِیقِهِ فَقَالُوا یَا مُوسَی (أَیْنَ إِخْوَانُنَا فَقَالَ لَهُمْ مَعَکُمْ فِی الْبَحْرِ فَلَمْ یُصَدِّقُوهُ فَأَمَرَ اللهُ الْبَحْرَ فَصَارَتْ طَاقَاتٍ حَتَّی کَانَ یَنْظُرُ بَعْضُهُمْ إِلَی بَعْضٍ وَ یَتَحَدَّثُونَ وَ أَقْبَلَ فِرْعَوْنُ وَ جُنُودُهُ فَلَمَّا انْتَهَی إِلَی الْبَحْرِ قَالَ لِأَصْحَابِهِ أَ لَا تَعْلَمُونَ أَنِّی رَبُّکُمُ الْأَعْلَی قَدْ فُرِّجَ لِیَ الْبَحْرُ فَلَمْ یَجْسُرْ أَحَدٌ أَنْ یَدْخُلَ الْبَحْرَ وَ امْتَنَعَتِ الْخَیْلُ مِنْهُ لِهَوْلِ الْمَاءِ فَتَقَحَّمَ فِرْعَوْنُ حَتَّی جَاءَ إِلَی سَاحِلِ الْبَحْرِ فَقَالَ لَهُ مُنَجِّمُهُ لَا تَدْخُلِ الْبَحْرَ وَ عَارِضْهُ فَلَمْ یَقْبَلْ مِنْهُ وَ أَقْبَلَ عَلَی فَرَسٍ حِصَانٍ فَامْتَنَعَ الْفَرَسُ أَنْ یَدْخُلَ الْمَاءَ فَعَطَفَ عَلَیْهِ جَبْرَئِیلُ وَ هُوَ عَلَی مَادِیَانَهًٍْ فَتَقَدَّمَهُ وَ دَخَلَ فَنَظَرَ الْفَرَسُ إِلَی الرَّمَکَهًِْ فَطَلَبَهَا وَ دَخَلَ الْبَحْرَ وَ اقْتَحَمَ أَصْحَابُهُ خَلْفَهُ فَلَمَّا دَخَلُوا کُلُّهُمْ حَتَّی کَانَ آخِرُ مَنْ دَخَلَ مِنْ أَصْحَابِهِ وَ آخِرُ مَنْ خَرَجَ مِنْ أَصْحَابِ مُوسَی (أَمَرَ اللَّهُ الرِّیَاحَ فَضَرَبَتِ الْبَحْرَ بَعْضَهُ بِبَعْضٍ فَأَقْبَلَ الْمَاءُ یَقَعُ عَلَیْهِمْ مِثْلَ الْجِبَالِ فَقَالَ فِرْعَوْنُ عِنْدَ ذَلِکَ آمَنْتُ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلَّا الَّذِی آمَنَتْ بِهِ بَنُوا إِسْرائِیلَ وَ أَنَا مِنَ الْمُسْلِمِینَ فَأَخَذَ جَبْرَئِیلُ کَفّاً مِنْ حَمْأَهًٍْ فَدَسَّهَا فِی فِیهِ ثُمَّ قَالَ آلْآنَ وَ قَدْ عَصَیْتَ قَبْلُ وَ کُنْتَ مِنَ الْمُفْسِدِینَ.

امام صادق ( موسی (به دریا نزدیک شد و خطاب به آن فرمود: «شکافته شو»! دریا خطاب به موسی (گفت: «ای موسی (! از اینکه برای تو شکافته شوم تکبّر می‌ورزم و من به‌اندازه‌ی چشم‌برهم‌زدنی نافرمانی خدا نکرده‌ام درصورتی‌که در میان شما نافرمانی فراوان است». موسی (به او گفت: «بترس از اینکه دستور مرا نافرمانی کنی چرا که می‌دانم آدم (به خاطر یک نافرمانی از بهشت رانده شد و ابلیس [نیز] به خاطر یک نافرمانی مورد لعن و نفرین قرار گرفت». دریا گفت: «پروردگارم بزرگ و فرمان او مورد اطاعت است و برای هیچ موجودی سزاوار نیست که نافرمانی او کند». یوشع‌بن‌نون برخاسته و به موسی (عرض کرد: «ای رسول خدا! فرمان پروردگارت چیست»؟ موسی (فرمود: «فرمان به عبور از دریا»؛ در این هنگام یوشع اسبش را به زور به آب زد و خداوند به موسی (وحی فرمود؛ عصایت را به دریا بزن!. (شعراء/۶۳). و موسی (عصا را به دریا زد فَانْفَلَقَ فَکانَ کُلُّ فِرْقٍ کَالطَّوْدِ الْعَظِیمِ؛ یعنی [هر بخشی] همچون کوه عظیمی شد؛ و برای موسی (در دریا دوازده راه باز شد و هر گروه از نوادگان (از نسل فرزندان حضرت یعقوب () شروع به واردشدن در یکی از راه‌ها نمود درحالی‌که آب بالا آمده و زمین (سطح دریا) در اثر تابیدن خورشید خشک گردیده بود، چنانکه خداوند عزّوجلّ حکایت فرموده: «برای آن‌ها راهی خشک در دریا بگشا که نه از تعقیب [فرعونیان] خواهی ترسید، و نه از غرق‌شدن در دریا!. (طه/۷۷)». موسی (و یارانش وارد دریا شدند و یارانش دوازده گروه بودند و خداوند برایشان در دریا دوازده راه بازکرده بود و هر گروه وارد راهی شدند درحالی‌که آب بالای سرهایشان همچون کوه‌ها بالا آمده بود؛ گروهی که همراه موسی (بودند بی‌تابی کرده و گفتند: «ای موسی (! برادران ما کجایند»؟ موسی (به ایشان فرمود: «با شما در دریا هستند»، ولی آن‌ها حرف او را باور نکردند؛ دراین‌هنگام خداوند به دریا فرمان داد و دریا به کنگره‌هایی تبدیل شد که آن‌ها یکدیگر را از آن دیده و با هم صحبت می‌کردند. فرعون و سپاهیانش به‌سوی دریا آمدند و چون به دریا رسید به یارانش گفت: «آیا نمی‌دانید که من پروردگار برتر شما هستم»؟! دریا به خاطر من شکافته شده است! ولی کسی جرأت واردشدن به دریا را نداشت و اسبان از ترس آب از واردشدن به دریا سرباز زدند. فرعون به سختی پا پیش گذاشت تا اینکه به ساحل دریا رسید، ستاره‌شناسِ مخصوصش به او گفت: «وارد دریا نشو و از این کار صرف‌نظر کن، ولی فرعون سخن او را نپذیرفت و سوار بر اسب نری شد، اسب از واردشدن به آب سرپیچی کرد، جبرئیل که سوار بر اسب ماده‌ای بود اسبِ فرعون را به پیش‌راند و خود پیشاپیش حرکت کرد و وارد دریا شد. اسبِ فرعون که نگاهش به اسب ماده افتاد به‌دنبال آن حرکت کرد و داخل دریا شد و یاران فرعون نیز به سختی پشت سر آن حرکت کردند. زمانی‌که همه‌ی آن‌ها وارد دریا شدند و آخرین نفر از آن‌ها همزمان با خروج آخرین نفر از یاران موسی (وارد دریا گردید خدا به بادها دستور وزیدن داد و آب‌ها به هم متّصل شدند و همچون کوه‌هایی بر سر آن‌ها فرو ریختند. دراین‌هنگام فرعون گفت: «ایمان‌آوردم که هیچ معبودی، جز کسی‌که بنی‌اسرائیل به او ایمان آورده‌اند، وجود ندارد و من از مسلمین هستم. (یونس/۹۰)». ولی جبرئیل (مشتی از گِل و لای برداشته و داخل دهان فرعون کرد و گفت: «الآن؟!! درحالی‌که قبلاً عصیان کردی، و از مفسدان بودی!. (یونس/۹۱)».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۰، ص۵۵۴
بحارالأنوار، ج۱۳، ص۱۲۲/ القمی، ج۲، ص۱۲۱، فیه: «إنفلق» بدل «إنفرق»/ قصص الأنبیاءللجزایری، ص۲۳۸
۳
(شعراء/ ۶۳)

الباقر ( قَالُوا یَا مُوسَی (إِنَّا لَمُدْرَکُونَ زَعَمْتَ أَنَّ الْبَحْرَ یَنْفَرِجُ لَنَا حَتَّی نَمْضِیَ وَ نَذْهَبَ وَ قَدْ رَهِقَنَا فِرْعَوْنُ وَ قَوْمُهُ هُمْ هَؤُلَاءِ نَرَاهُمْ قَدْ دَنَوْا مِنَّا فَدَعَا مُوسَی (رَبَّهُ فَأَوْحَی اللَّهُ إِلَیْهِ أَنِ اضْرِبْ بِعَصاکَ الْبَحْرَ فَضَرَبَهُ فَانْفَلَقَ الْبَحْرُ فَمَضَی مُوسَی (وَ أَصْحَابُهُ حَتَّی قَطَعُوا الْبَحْرَ وَ أَدْرَکَهُمْ آلُ فِرْعَوْنَ فَلَمَّا نَزَلُوا إِلَی الْبَحْرِ قَالُوا لِفِرْعَوْنَ مَا تَعْجَبُ مِمَّا تَرَی قَالَ أَنَا فَعَلْتُ فَمُرُّوا وَ امْضُوا فِیهِ فَلَمَّا تَوَسَّطَ فِرْعَوْنُ وَ مَنْ مَعَهُ أَمَرَ اللَّهُ الْبَحْرَ فَأَطْبَقَ عَلَیْهِمْ فَغَرَّقَهُمْ أَجْمَعِین.

امام باقر ( بنی‌اسرائیل گفتند: «ای‌موسی (! ما در چنگال فرعونیان گرفتار شدیم. و گمان کرده‌ای دریا برایمان شکافته می‌گردد تا از آن گذرکرده و برویم، درصورتی‌که فرعون و همراهانش به ما رسیده‌اند؛ آن‌ها همین‌هایی هستند که می‌بینیمشان و به ما نزدیک شده‌اند». اینجا بود که موسی (پروردگارش را خواند و خداوند به وی وحی فرمود: «عصایت را به دریا بزن. (شعراء/۶۳)». موسی (نیز عصا را [به دریا] زد و دریا شکافته شد و موسی (و یارانش گذشتند تا اینکه از دریا عبور کردند و فرعونیان به آن‌ها رسیدند؛ چون به طرف دریا سرازیر شدند به فرعون گفتند: «از آنچه می‌بینی تعجّب نمی‌کنی»؟! فرعون جواب داد: «من چنین کرده‌ام، گذر نمایید و راهِ خود را در آن ادامه دهید». هنگامی‌که فرعون و همراهانش به میانه‌ی دریا رسیدند خداوند به دریا فرمان داد و دریا ایشان را فرا گرفت و همه‌ی آن‌ها را غرق نمود.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۰، ص۵۵۶
بحارالأنوار، ج۱۳، ص۱۱۶
بیشتر