آیه إِلّا مَنْ أَتَى اللهَ بِقَلْبٍ سَلِيمٍ [89]
مگر كسى كه با قلب سليم به پيشگاه خدا آيد.
الصّادق ( صَاحِبُ النِّیَّهًِْ ألصّادقهًِْ صَاحِبُ الْقَلْبِ السَّلِیمِ لِأَنَّ سَلَامَهًَْ الْقَلْبِ مِنْ هَوَاجِسِ الْمَحْذُورَاتِ بِتَخْلِیصِ النِّیَّهًِْ لِلَّهِ فِی الْأُمُورِ کُلِّهَا قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ لا یَنْفَعُ مالٌ وَ لا بَنُونَ إِلَّا مَنْ أَتَی اللهَ بِقَلْبٍ سَلِیمٍ.
امام صادق ( کسی که دارای نیّتی پاک و صادق باشد از سلامت قلب برخوردار است چون سالم داشتن قلب از خاطرات و افکار زیان بار درصورتی میسّر است که انسان در تمام کارهای خود نیّت را برای خدا خالص نماید؛ خداوند متعال می‌فرماید: یَوْمَ لایَنْفَعُ مالٌ وَ لابَنُونَ إِلَّا مَنْ أَتَی اللهَ بِقَلْبٍ سَلِیمٍ.
الصّادق ( إِلَّا مَنْ أَتَی اللهَ بِقَلْبٍ سَلِیمٍ قَالَ هُوَ الْقَلْبُ الَّذِی سَلِمَ مِنْ حُبِّ الدُّنْیَا.
امام صادق ( إِلَّا مَنْ أَتَی اللهَ بِقَلْبٍ سَلِیمٍ؛ قلبی است که از دوستی دنیا در امان مانده باشد.
الصّادق ( عَنْ سُفْیَانَ‌بْنِ‌عُیَیْنَهًَْ عَنْ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَّا مَنْ أَتَی اللهَ الْقَلْبُ السَّلِیمُ الَّذِی یَلْقَی رَبَّهُ وَ لَیْسَ فِیهِ أَحَدٌ سِوَاهُ قَالَ وَ کُلُّ قَلْبٍ فِیهِ شِرْکٌ أَوْ شَکٌّ فَهُوَ سَاقِطٌ وَ إِنَّمَا أَرَادُوا الزُّهْدَ فِی الدُّنْیَا لِتَفْرُغَ قُلُوبُهُمْ لِلْآخِرَهًِْ.
امام صادق ( سفیان‌بن‌عیینه گوید: از امام صادق (در مورد: الْقَلْبُ السَّلِیمُ پرسیدم. فرمود: «قلب سلیم آن دلی است که در آن جز خدا کسی دیگر نباشد. هر دلی که در آن شرک و یا شکی باشد آن دل ساقط می‌باشد، آن‌ها در دنیا زاهد شدند تا دلشان برای آخرت آماده گردد و به آن دل بستگی پیدا کنند.
الرّضا ( عَنِ الْحَسَنِ‌بْنِ‌الْجَهْمِ عَنْ أَبِی‌الْحَسَنِ الرِّضَا (قَالَ قَالَ: التَّوَاضُعُ أَنْ تُعْطِیَ النَّاسَ مَا تُحِبُّ أَنْ تُعْطَاهُ. وَ فِی حَدِیثٍ آخَرَ قَالَ قُلْتُ مَا حَدُّ التَّوَاضُعِ الَّذِی إِذَا فَعَلَهُ الْعَبْدُ کَانَ مُتَوَاضِعاً فَقَالَ التَّوَاضُعُ دَرَجَاتٌ مِنْهَا أَنْ یَعْرِفَ الْمَرْءُ قَدْرَ نَفْسِهِ فَیُنْزِلَهَا مَنْزِلَتَهَا بِقَلْبٍ سَلِیمٍ لَا یُحِبُّ أَنْ یَأْتِیَ إِلَی أَحَدٍ إِلَّا مِثْلَ مَا یُؤْتَی إِلَیْهِ إِنْ رَأَی سَیِّئَهًًْ دَرَأَهَا بِالْحَسَنَهًِْ کَاظِمُ الْغَیْظِ عَافٍ عَنِ النَّاسِ وَ اللهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ. (الْوِلَایَةُ
امام رضا ( حسن‌بن‌جهم گوید: امام رضا (فرمود: «تواضع این است که رفتاری با مردم داشته باشی که دوست داری با تو آن رفتار را داشته باشند». و در حدیثی دیگر حسن‌بن‌جهم گوید: «به امام رضا (عرض کردم: مقدار تواضع که وقتی انسان آن را به جا آورد متواضع به شمار آید، چیست»؟ امام (فرمود: «تواضع مراتبی دارد؛ یکی از آن مراتب این است که انسان ارزش خودش را بشناسد و با دلی سالم، خود را در جایگاه خویش جای دهد، رفتارش با دیگران به‌گونه‌ای باشد که می‌خواهد دیگران با او چنان رفتاری داشته باشند؛ اگر کار ناپسندی دید با نیکی آن را از میان بردارد، خشم خود را فرو نشاند و از [لغزشِ] مردم درگذرد و خدا نیکوکاران را دوست دارد. (آل عمران/۱۳۴)». (ولایت
الصّادق ( عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌سُلَیْمَانَ عَنْ أَبِیهِ سُلَیْمَانَ الدَّیْلَمِیِّ قَالَ: کُنْتُ عِنْدَ أَبِی‌عَبْدِ‌اللَّهِ (إِذْ دَخَلَ عَلَیْهِ أَبُوبَصِیرٍ وَ قَدْ حَضَرَهُ النَّفَسُ فَلَمَّا أَنْ أَخَذَ مَجْلِسَهُ قَالَ أَبُوعَبْدِ‌اللَّهِ (مَا هَذَا النَّفَسُ الْعَالِی قَالَ جُعِلْتُ فِدَاکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ کَبِرَ سِنِّی وَ دَقَّ عَظْمِی وَ اقْتَرَبَ أَجَلِی مَعَ مَا أَنِّی لَا أَدْرِی عَلَی مَا أَرِدُ عَلَیْهِ فِی آخِرَتِی قَالَ لَهُ أَبُوعَبْدِ‌اللَّهِ (یَا أَبَامُحَمَّدٍ وَ إِنَّکَ لَتَقُولُ هَذَا قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَکَیْفَ لَا أَقُولُ قَالَ یَا أَبَامُحَمَّدٍ أَ مَا عَلِمْتَ أَنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یُکْرِمُ الشَّبَابَ مِنْکُمْ وَ یَسْتَحِی مِنَ الْکُهُولِ قَالَ اللَّهُ یُکْرِمُ الشَّبَابَ مِنْکُمْ أَنْ یُعَذِّبَهُمْ وَ مِنَ الْکُهُولِ أَنْ یُحَاسِبَهُمْ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ هَذَا لَنَا خَاصٌّ أَمْ لِأَهْلِ التَّوْحِیدِ قَالَ فَقَالَ لَا وَ اللَّهِ إِلَّا لَکُمْ خَاصَّهًًْ دُونَ الْعَامَّهًِْ وَ فِی الْخَبَرِ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی یَقُولُ شَیْبُ الْمُؤْمِنِینَ نُورِی وَ أَنَا أَسْتَحِی أَنْ أُحْرِقَ نُورِی بِنَارِی وَ قَدْ قِیلَ الشَّیْبُ حِلْیَهًُْ الْعَقْلِ وَ سِمَهًُْ الْوَقَارِ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ فَإِنَّا قَدْ رُمِینَا بِشَیْءٍ انْکَسَرَتْ لَهُ ظُهُورُنَا وَ مَاتَتْ لَهُ أَفْئِدَتُنَا وَ اسْتَحَلَّتْ بِهِ الْوُلَاهًُْ دِمَاءَنَا فِی حَدِیثٍ رَوَاهُ لَهُمْ فُقَهَاؤُهُمْ قَالَ وَ قَالَ أَبُوعَبْدِ‌اللَّهِ (الرَّافِضَهًُْ قَالَ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ لَا وَ اللَّهِ مَا هُمْ سَمَّوْکُمْ بِهِ بَلْ إِنَّ اللَّهَ سَمَّاکُمْ بِهِ أَ مَا عَلِمْتَ یَا أَبَامُحَمَّدٍ أَنَّ سَبْعِینَ رَجُلًا مِنْ بَنِی إِسْرَائِیلَ رَفَضُوا فِرْعَوْنَ إِذِ اسْتَبَانَ لَهُمْ ضَلَالَتُهُ وَ لَحِقُوا بِمُوسَی إِذِ اسْتَبَانَ لَهُمْ هُدَاهُ فَسُمُّوا فِی عَسْکَرِ مُوسَی (الرَّافِضَهًَْ لِأَنَّهُمْ رَفَضُوا فِرْعَوْنَ وَ کَانُوا أَشَدَّ ذَلِکَ الْعَسْکَرِ عِبَادَهًًْ وَ أَشَدَّهُمْ حُبّاً لِمُوسَی (وَ هَارُونَ (وَ ذُرِّیَّتِهِمَا فَأَوْحَی اللَّهُ إِلَی مُوسَی (أَنْ أَثْبِتْ لَهُمْ هَذَا الِاسْمَ فِی التَّوْرَاهًِْ فَإِنِّی سَمَّیْتُهُمْ بِهِ وَ نَحَلْتُهُمْ إِیَّاهُ فَأَثْبَتَ مُوسَی (الِاسْمَ لَهُمْ ثُمَّ ادَّخَرَ اللَّهُ هَذَا الِاسْمَ حَتَّی نَحَلَکُمُوهُ یَا أَبَامُحَمَّدٍ رَفَضُوا الْخَیْرَ وَ رَفَضْتُمُ الشَّرَّ بِالْخَیْرِ تَفَرَّقَ النَّاسُ کُلَّ فُرْقَهًٍْ فَاسْتَشْعَبُوا کُلَّ شُعْبَهًٍْ فَانْشَعَبْتُمْ مَعَ أَهْلِ بَیْتِ نَبِیِّکُمْ مُحَمَّدٍ (فَذَهَبْتُمْ حَیْثُ ذَهَبَ اللَّهُ وَ اخْتَرْتُمْ مَنِ اخْتَارَ اللَّهُ وَ أَرَدْتُمْ مَنْ أَرَادَ اللَّهُ فَأَبْشِرُوا ثُمَّ أَبْشِرُوا فَأَنْتُمْ وَ اللَّهِ الْمَرْحُومُونَ الْمُتَقَبَّلُ مِنْ مُحْسِنِکُمْ الْمُجَاوَزُ عَنْ مُسِیئِکُمْ مَنْ لَمْ یَأْتِ اللَّهَ بِمَا أَنْتُمْ عَلَیْهِ لَمْ یُتَقَبَّلْ مِنْهُ حَسَنَهًٌْ وَ لَمْ یُتَجَاوَزْ عَنْهُ سَیِّئَهًٌْ یَا أَبَامُحَمَّدٍ إِنَّ لِلَّهِ مَلَائِکَهًًْ تُسْقِطُ الذُّنُوبَ مِنْ ظُهُورِ شِیعَتِنَا کَمَا تُسْقِطُ الرِّیحُ الْوَرَقَ عَنِ الشَّجَرِ فِی أَوَانِ سُقُوطِهِ وَ ذَلِکَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ وَ الْمَلائِکَةُ یُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَ یَسْتَغْفِرُونَ لِمَنْ فِی الْأَرْضِ فَاسْتِغْفَارُهُمْ وَ اللَّهِ لَکُمْ دُونَ هَذَا الْخَلْقِ یَا أَبَامُحَمَّدٍ فَهَلْ سَرَرْتُکَ قَالَ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ زِدْنِی قَالَ یَا أَبَامُحَمَّدٍ مَا اسْتَثْنَی اللَّهُ أَحَداً مِنْ أَوْصِیَاءِ الْأَنْبِیَاءِ وَ لَا أَتْبَاعِهِمْ مَا خَلَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ (وَ شِیعَتَهُ فَقَالَ فِی کِتَابِهِ وَ قَوْلُهُ الْحَقُّ یَوْمَ لا یُغْنِی مَوْلًی عَنْ مَوْلًی شَیْئاً وَ لا هُمْ یُنْصَرُونَ إِلَّا مَنْ أَتَی اللهَ بِقَلْبٍ سَلِیمٍ یَعْنِی بِذَلِکَ عَلِیّاً (وَ شِیعَتَه.
امام صادق ( سلیمان‌دیلمی نقل می‌کند: نزد امام صادق (بودیم که ابوبصیر نفس زنان وارد شد چون نشست، امام صادق (فرمود: «این چه حالی است»؟ عرض کرد: «ای پسر رسول خدا سن من فزونی گرفته و مغز استخوانم آب شده و اجلم نزدیک گشته درحالی‌که نمی‌دانم در آخرت بر من چه خواهد گذشت». حضرت فرمود: «یا ابامحمّد تو هم چنین می‌گویی»؟! عرض کرد: «فدایت شوم چگونه نگویم». فرمود: «یا ابامحمّد آیا نمی‌دانی خداوند متعال جوانان شما را اکراه کرده از اینکه عذاب کند و پیروان شما را لطف کرده از اینکه به معرض حساب کشد». عرض کرد: «فدایت شوم آیا این موهبت ویژه‌ی ما است یا برای تمام اهل توحید است». فرمود: «نه این فقط برای شما است نه برای دیگران». خداوند متعال می‌فرماید: «پیری در مؤمن نور من است و من شرم دارم از اینکه نور را به نارم بسوزانم و گفته‌اند پیری زینت عقل و نشان وقاراست». عرض کرد: «فدایت شوم ما مورد حمله‌ای قرار گرفته‌ایم که پشتمان را شکسته و دلهایمان را میرانیده و قاضیان خون ما را حلال دانسته‌اند به خاطر حدیثی که فقهای آنان بر ایشان روایت کرده‌اند». امام صادق (فرمود: «[لقب] رافضه»؟ عرض کرد: «بلی»، فرمود: «به خدا سوگند آن‌ها شما را به این نام ننامیدند بلکه پروردگار عالمیان شما را به این نام نامید. آیا نمی‌دانی که هفتاد مرد از بنی‌اسرائیل هنگامی که گمراهی فرعون بر ایشان آشکار شد او را ترک کردند و به حضرت موسی (پیوستند موقعی که هدایت او بر آنان هویدا گشت در لشکر موسی (به رافضه مشهور شدند چون فرعون را ترک کردند و این گروه در بندگی خدا و محبّت به موسی (و هارون (و فرزندانش پافشارترین مردم بودند، خداوند به موسی (وحی فرستاد این اسم را در تورات برای آن‌ها ثبت کن که من آن‌ها را به این نام نامیدم و این لقب را به آنان بخشش فرمودم. پس موسی (این اسم را برای ایشان ثبت کرد. سپس خداوند بزرگ این اسم را ذخیره کرد تا به شما عطا فرماید. یا ابا محمّد! آن‌ها ترک خیر کردند و شما به خاطر خیر ترک شرّ نمودید. مردم متفرّق و دسته دسته گشتند و شما به اهل بیت پیغمبرتان (پیوستید و به راهی که به خدا می‌رسد رفتید و آنچه را که خدا اختیار و اراده نموده اراده و اختیار نمودید پس بشارت باد شما را که مورد رحمت و عنایت پروردگارید اعمال نیکوکارید مورد پذیرش و گنهکار شما مورد آمرزش الهی قرار می‌گیرد اگر کسی از راهی که شما سوی خدا می‌روید [طریق اهل بیت (و قبول ولایتشان] نرود اعمال نیکویش قبول نشده و گناهانش آمرزیده نمی‌شود. ای ابا محمّد! یزدان فرشتگانی دارد که گناهان شیعیان را می‌ریزند همان طور که باد برگ درختان را خزان می‌کند و این مصداق فرمایش خداوند در قرآن مجید است آنجا که می‌فرماید فرشتگان پیوسته تسبیح و حمد پروردگارشان را بجا می‌آورند و برای کسانی که در زمین هستند استغفار می‌کنند. (شوری/۵) آگاه باشید خداوند آمرزنده و مهربان است و استغفار آنان فقط شما را فرا می‌گیرد نه این مردمان را. ای ابا محمّد! آیا خوشحال شدی»؟ عرض کرد: «فدایت شوم بیشتر بفرما» فرمود: «ای ابا محمّد! خداوند عالمیان احدی از جانشینان پیغمبران را استثنا نکرده مگر امیرالمؤمنین (و شیعیان او را و در کتاب خود فرموده است: یَوْمَ لا یُغْنِی مَوْلًی عَنْ مَوْلًی شَیْئاً وَ لا هُمْ یُنْصَرُونَ، إِلَّا مَنْ أَتَی اللهَ بِقَلْبٍ سَلِیم».