آیه أَمْ يَقُولُونَ افْتَرى عَلَى اللهِ كَذِباً فَإِنْ يَشَإِ اللهُ يَخْتِمْ عَلى قَلْبِكَ وَ يَمْحُ اللهُ الْباطِلَ وَ يُحِقُّ الْحَقَّ بِكَلِماتِهِ إِنَّهُ عَليمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ [24]
آيا مى‌گويند: «او بر خدا دروغ بسته است»؟! درحالى‌كه اگر خدا بخواهد [و تو را دروغگو بداند] بر قلب تو مهر مى‌نهد و باطل را محو مى‌كند و حق را به فرمانش پابرجا مى‌سازد، به يقين او از آنچه درون سينه‌هاست آگاه است.
الباقر (علیه السلام)- وَ قَالَ لِأَعْدَاءِ اللَّهِ أَوْلِیَاءِ الشَّیْطَانِ أَهْلِ التَّکْذِیبِ وَ الْإِنْکَارِ قُلْ ما أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ مِنْ أَجْرٍ وَ ما أَنَا مِنَ الْمُتَکَلِّفِینَ یَقُولُ مُتَکَلِّفاً أَنْ أَسْأَلَکُمْ مَا لَسْتُمْ بِأَهْلِهِ فَقَالَ الْمُنَافِقُونَ عِنْدَ ذَلِکَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ أَ مَا یَکْفِی مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) أَنْ یَکُونَ قَهَرَنَا عِشْرِینَ سَنَهًًْ حَتَّی یُرِیدُ أَنْ یُحَمِّلَ أَهْلَ بَیْتِهِ (علیهم السلام) عَلَی رِقَابِنَا فَقَالُوا مَا أَنْزَلَ اللَّهُ هَذَا وَ مَا هُوَ إِلَّا شَیْءٌ یَتَقَوَّلُهُ یُرِیدُ أَنْ یَرْفَعَ أَهْلَ بَیْتِهِ (علیهم السلام) عَلَی رِقَابِنَا وَ لَئِنْ قُتِلَ مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) أَوْ مَاتَ لَنَنْزِعَنَّهَا مِنْ أَهْلِ بَیْتِهِ (علیهم السلام) ثُمَّ لَا نُعِیدُهَا فِیهِمْ أَبَداً وَ أَرَادَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ أَنْ یُعْلِمَ نَبِیَّهُ (صلی الله علیه و آله) الَّذِی أَخْفَوْا فِی صُدُورِهِمْ وَ أَسَرُّوا بِهِ فَقَالَ فِی کِتَابِهِ عَزَّوَجَلَّ أَمْ یَقُولُونَ افْتَری عَلَی اللهِ کَذِباً فَإِنْ یَشَإِ اللهُ یَخْتِمْ عَلی قَلْبِکَ یَقُولُ لَوْ شِئْتُ حَبَسْتُ عَنْکَ الْوَحْیَ فَلَمْ تَکَلَّمْ بِفَضْلِ أَهْلِ بَیْتِکَ (علیهم السلام) وَ لَا بِمَوَدَّتِهِمْ وَ قَدْ قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ وَ یَمْحُ اللهُ الْباطِلَ وَ یُحِقُّ الْحَقَّ بِکَلِماتِهِ یَقُولُ الْحَقُّ لِأَهْلِ بَیْتِکَ (علیهم السلام) الْوَلَایَهًُْ إِنَّهُ عَلِیمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ وَ یَقُولُ بِمَا أَلْقَوْهُ فِی صُدُورِهِمْ مِنَ الْعَدَاوَهًِْ لِأَهْلِ بَیْتِکَ (علیهم السلام) وَ الظُّلْمِ بَعْدَکَ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ أَسَرُّوا النَّجْوَی الَّذِینَ ظَلَمُوا هَلْ هذا إِلَّا بَشَرٌ مِثْلُکُمْ أَ فَتَأْتُونَ السِّحْرَ وَ أَنْتُمْ تُبْصِرُون.
امام باقر (علیه السلام)- امّا به کسانی که دشمن خدا و پیرو شیطان، اهل تکذیب و انکار هستند می‌فرماید: [ای پیامبر]! بگو: «من برای دعوت نبوّت هیچ پاداشی از شما نمی‌طلبم، و من از متکلّفین نیستم! [سخنانم روشن و همراه با دلیل است]»!. (ص/۸۶) یعنی هرگز چیزی را که شایسته‌ی آن نیستید از شما با مشقّت تقاضا نمی‌کنم در مورد پاداش رسالت. گروهی از منافقین به یکدیگر گفتند: «بس نبود محمّد (صلی الله علیه و آله) را که بیست سال بر دوش ما سوار شد، حالا تصمیم دارد که بستگان خود را بر ما تحمیل کند چنین دستوری را خدا به او نداده از خودش می‌سازد می‌خواهند خویشاوندان خود را بر ما مزیّت دهد اگر کشته شود یا بمیرد این فرمانروایی را از خاندان او خواهیم گرفت دیگر نخواهم گذاشت بر ما حکومت کنند». خداوند خواست به پیامبر خود اطّلاع دهد که آن‌ها چه گفته‌اند و چه تصمیمی دارند در این آیه فرمود: أَمْ یَقُولُونَ افْتَری عَلَی اللهِ کَذِباً فَإِنْ یَشَأ اللهُ یَخْتِمْ عَلی قَلْبِکَ می‌فرماید: «اگر بخواهم وحی را از تو قطع می‌کنم تا در مورد فضائل خاندان خود سخن نگویی و مردم را به محبّت آن‌ها وادار نکنی؛ یَمْحُ اللهُ الْباطِلَ وَ یُحِقُّ الحَقَّ بِکَلِماتِهِ، ولی خداوند واقعیّت را می‌گوید که ولایت اختصاص به اهل بیت تو دارد، إِنَّهُ عَلِیمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ، او دانا است نسبت به همه چیز و آن کینه‌هایی که در دل از اهل بیت پیامبر (صلی الله علیه و آله) پنهان کرده‌اند این آیه اشاره به همان است: و ستمگران پنهانی نجوا کردند [و گفتند]: «آیا جز این است که او بشری همانند شماست؟! آیا به سراغ سحر می‌روید، با اینکه [چشم دارید و] می‌بینید؟!. (انبیاء/۳).
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) حِینَ قَدِمَ الْمَدِینَهًَْ وَ اسْتَحْکَمَ الْإِسْلَامَ قَالَتِ الْأَنْصَارُ فِیمَا بَیْنَهَا نَأْتِی رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَنَقُولُ لَهُ إِنَّهُ تَعْرُکُ أُمُورٌ فَهَذِهِ أَمْوَالُنَا تَحْکُمُ فِیهَا مِنْ غَیْرِ حَرَجٍ وَ لَا مَحْظُورٍ فَأَتَوْهُ فِی ذَلِکَ فَنَزَلَتْ قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبی فَأَقْرَأَهَا عَلَیْهِمْ وَ قَالَ تُوْذُونَ قَرَابَتِی مِنْ بَعْدِی فَخَرَجُوا مِنْ عِنْدِهِ مُسَلِّمِینَ لِقَوْلِهِ فَقَالَ الْمُنَافِقُونَ إِنَّ هَذِهِ الشَّیْءَ افْتَرَاهُ فِی مَجْلِسِهِ أَرَادَ أَنْ یُذَلِّلَنَا لِقَرَابَتِهِ مِنْ بَعْدِهِ فَنَزَلَ قَوْلُهُ أَمْ یَقُولُونَ افْتَری عَلَی اللهِ کَذِباً.
ابن‌عبّاس ( وقتی پیامبر (صلی الله علیه و آله) به مدینه آمد و اسلام نیرو گرفت انصار با یکدیگر گفتند وقتی پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) وارد شد به ایشان عرض می‌کنیم؛ اینک تمام اموال ما در اختیار تو است اگر پیشامدی کرد هرچه می‌خواهی بدون مانع و مزاحمتی استفاده کن. این مطلب را عرض کردند، آیه‌ی: قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا المَوَدَّةَ فِی الْقُرْبی نازل شد. آیه را برای آن‌ها خواند و فرمود: «خویشاوندان مرا پس از من دوست خواهید داشت»؟ انصار با تسلیم نسبت به فرمان پیامبر (صلی الله علیه و آله) خارج شدند. منافقین گفتند: «این مطلب را از خود ساخت تا ما را نسبت به خویشاوندان خود خوار و کوچک کند». این آیه نازل شد: أَمْ یَقُولُونَ افْتَری عَلَی اللهِ کَذِبا!.
الباقر (علیه السلام)- فَإِنْ یَشَإِ اللهُ یَخْتِمْ عَلی قَلْبِکَ قَالَ لَوِ افْتَرَیْتَ وَ یَمْحُ اللهُ الْباطِلَ یَعْنِی یُبْطِلُهُ وَ یُحِقُّ الْحَقَّ بِکَلِماتِهِ یَعْنِی بِالْأَئِمَّهًِْ (علیهم السلام) وَ الْقَائِمِ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) مِنْ آل محمد (علیهم السلام).
امام باقر (علیه السلام)- خداوند می‌فرماید: فَإِنْ یَشَأ اللهُ یَخْتِمْ عَلی قَلْبِکَ، اگر دروغ بگویی. وَ یَمْحُ اللهُ الْباطِلَ، باطل را نابود می‌کند. وَ یُحِقُّ الحَقَّ بِکَلِماتِهِ، حق را به‌وسیله‌ی ائمّه (علیهم السلام) و قائم آل محمّد (عجل الله تعالی فرجه الشریف) ثابت می‌کند.
الباقر (علیه السلام)- ٍ عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌مُسْلِمٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَاجَعْفَرٍ (علیه السلام) جَاءَتِ الْأَنْصَارُ إِلَی رسول الله (صلی الله علیه و آله) فَقَالُوا إِنَّا قَدْ آوَیْنَا وَ نَصَرْنَا فَخُذْ طَائِفَهًًْ مِنْ أَمْوَالِنَا فَاسْتَعِنْ بِهَا عَلَی مَا نَابَکَ فَأَنْزَلَ اللَّهُ قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً یَعْنِی عَلَی النُّبُوَّهًِْ إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبی یَعْنِی فِی أَهْلِ بَیْتِه (علیهم السلام) قَالَ فَانْصَرَفُوا مِنْ عِنْدِهِ وَ بَعْضُهُمْ یَقُولُ عَرَضْنَا عَلَیْهِ أَمْوَالَنَا فَقَالَ قَاتِلُوا عَنْ أَهْلِ بَیْتِی (علیهم السلام) مِنْ بَعْدِی‌وَ قَالَتْ طَائِفَهًٌْ مَا قَالَ هَذَا رسول الله (صلی الله علیه و آله) وَ جَحَدُوهُ وَ قَالُوا کَمَا حَکَی اللَّهُ أَمْ یَقُولُونَ افْتَری عَلَی اللهِ کَذِباً فَقَالَ اللَّهُ تَعَالَی فَإِنْ یَشَإِ اللهُ یَخْتِمْ عَلی قَلْبِکَ قَالَ لَوِ افْتَرَیْتُ وَ یَمْحُ اللهُ الْباطِلَ یَعْنِی یُبْطِلُهُ وَ یُحِقُّ الْحَقَّ بِکَلِماتِهِ یَعْنِی بِالْأَئِمَّهًِْ (علیهم السلام) وَ الْقَائِمِ (عجل الله تعالی فرجه الشریف) مِنْ آل محمد (علیهم السلام) إِنَّهُ عَلِیمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ.
امام باقر (علیه السلام)- محمّدبن‌مسلم گوید، از امام باقر (علیه السلام) شنیدم؛ انصار خدمت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) رسیدند و گفتند: «ما پناه دادیم و یاری نمودیم، پس مقداری از اموال ما را بگیر و در راه آنچه که برای تو گرفتاری ایجاده کرده، یاری بگیر». خداوند این آیه را نازل نمود: قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً یعنی بر نبوّت، إِلَّا الْموَدَّةَ فِی الْقُرْبی یعنی درباره‌ی اهل بیتش ... از خدمت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) مرخص شدند. بعضی می‌گفتند: «ما اموال خود را به ایشان تقدیم کردیم امّا پیغمبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «در پشتیبانی از اهل بیتم (علیهم السلام) پس از من به جنگ پردازید». گروه دیگری گفتند: «این حرف را پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) نفرمود» و انکار کردند، همان حرفی را که خداوند از ایشان حکایت کرده، گفتند: أَمْ یَقُولُونَ افْتَری عَلَی اللهِ کَذِباً. خداوند تعالی فرمود: فَإِنْ یَشَأ اللهُ یَخْتِمْ عَلی قَلْبِکَ گفت: اگر افترا ببندی؛ وَ یَمْحُ اللهُ الْباطِلَ یعنی آن را باطل می‌کند. وَ یُحِقُّ الحَقَّ بِکَلِماتِهِ یعنی به وسیله ائمه (علیهم السلام) و قائم آل محمّد (عجل الله تعالی فرجه الشریف)؛ إِنَّهُ عَلِیمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ.
الرّضا (علیه السلام)- فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ عَلَیْهِ الرُّوحَ الْأَمِینَ فَقَالَ یا محمد (صلی الله علیه و آله) قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبی یَعْنِی أَنْ تَوَدُّوا قَرَابَتِی مِنْ بَعْدِی فَخَرَجُوا فَقَالَ الْمُنَافِقُونَ مَا حَمَلَ رسول الله (صلی الله علیه و آله) عَلَی تَرْکِ مَا عَرَضْنَا عَلَیْهِ إِلَّا لِیَحُثَّنَا عَلَی قَرَابَتِهِ مِنْ بَعْدِهِ إِنْ هُوَ إِلَّا شَیْءٌ افْتَرَاهُ فِی مَجْلِسِهِ وَ کَانَ ذَلِکَ مِنْ قَوْلِهِمْ عَظِیماً فَأَنْزَلَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ هَذِهِ الْآیَهًَْ أَمْ یَقُولُونَ افْتَری عَلَی اللهِ کَذِباً الْآیَهًْ.
امام رضا (علیه السلام)- خداوند جبرئیل را بر پیامبر (صلی الله علیه و آله) نازل نمود و این آیه را آورد: قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا المَوَدَّةَ فِی الْقُرْبی؛ منظور این است که خویشاوندانم را پس از من دوست بدارید. آن‌ها خارج شدند. منافقین گفتند: «پیامبر (صلی الله علیه و آله) آنچه ما تقدیم نمودیم قبول نکرد مگر به‌جهت تحمیل‌کردن خویشاوندانش». پس از خود بر ما این مطلب افترایی که در مجلس خود بست این سخن آن‌ها خیلی بزرگ بود خداوند این آیه را نازل کرد: أَمْ یَقُولُونَ افْتَری عَلَی اللهِ کَذِباً.
الحسن (علیه السلام)- عَنِ الشَّعْبِیِّ قَال: قِیلَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فِیمَن نَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَهًُْ؟ فَنَکَتَ الْأَرْضَ سَاعَهًًْ ثُمَ رَفَعَ بَصَرَهُ ثُمَ نَکَسَ رَأْسَهُ ثُمَّ رَفَعَ فَقَالَ لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَهًُْ قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبی فَقَالَ بَعْضُ الْقَوْمِ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ هَذَا إِنَّمَا یُرِیدُ أَنْ یَرْفَعَ بِضَبْعِ ابْنِ عَمِّهِ قَالُوهَا حَسَداً وَ بُغْضاً لِأَهْلِ بَیْتِ النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی أَمْ یَقُولُونَ افْتَری عَلَی اللهِ کَذِباً فَإِنْ یَشَإِ اللهُ یَخْتِمْ عَلی قَلْبِکَ وَ لَا تَعْتَدَّ هَذِهِ الْمَقَالَ وَ لَا یَشُقَّ عَلَیْکَ مَا قَالُوا قَبْلُ مِنْ فَإِنَّ اللَّهَ یَمْحُو الْباطِلَ وَ یُحِقُّ الْحَقَّ بِکَلِماتِهِ إِنَّهُ عَلِیمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ.
امام حسن (علیه السلام)- شعبی گوید: ...[به امام حسن (علیه السلام)] گفته شد: «ای پسر رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! این آیه درباره‌ی چه کسی نازل شد»؟ [امام (علیه السلام)] ساعتی را با حالت تفکّّر به زمین نگاه کرد، سپس سرش را بالا آورد، مجدّداً سرش را پایین اندخت و سپس بالا آورد و فرمود: «وقتی آیه‌ی: قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا الْموَدَّةَ فِی الْقُرْبی نازل شد بعضی از افراد گفتند: «خداوند این را نازل نکرده است [بلکه] او (پیامبر (صلی الله علیه و آله)) می‌خواهد که موقعیّت پسر عمویش را بالا ببرد». و این را از روی حسادت و دشمنی با اهل بیت پیامبر (صلی الله علیه و آله) گفتند. خداوند تعالی این آیه را نازل کرد؛ أَمْ یَقُولُونَ افْتَری عَلَی اللهِ کَذِباً فَإِنْ یَشَأ اللهُُ یَخْتِمْ عَلی قَلْبِکَ و [ای رسول (صلی الله علیه و آله)]! به این گفته توجّه نکن و نباید آنچه آنان در مورد کسی می‌گویند، بر تو سخت بیاید. چرا که وَ یَمْحُ اللهُ الْباطِلَ وَ یُحِقُّ الحَقَّ بِکَلِماتِهِ إِنَّهُ عَلیمٌ بِذاتِ الصُّدُور.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- عَنِ ابْنِ‌عَبَّاسٍ (رحمة الله علیه) أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) قَدِمَ الْمَدِینَهًَْ وَ لَیْسَ بِیَدِهِ شَیْءٌ، وَ کَانَتْ تَنُوبُهُ نَوَائِبُ وَ حُقُوقٌ، فَکَانَ یَتَکَلَّفُهَا وَ لَیْسَ بِیَدِهِ سَعَهًٌْ، فَقَالَتِ الْأَنْصَارُ فِیمَا بَیْنَهَا: هَذَا رَجُلٌ قَدْ هَدَاکُمُ اللَّهُ عَلَی یَدَیْهِ وَ هُوَ ابْنُ أُخْتِکُمْ تَنُوبُهُ نَوَائِبُ وَ حُقُوقٌ وَ لَیْسَ فِی یَدِهِ سَعَهًٌْ، فَاجْمَعُوا لَهُ طَائِفَهًًْ مِنْ أَمْوَالِکُمْ ثُمَّ ائْتُوهُ بِهَا یَسْتَعِنْ بِهَا عَلَی مَا یَنُوبُهُ، فَفَعَلُوا ثُمَّ أَتَوْهُ بِهَا فَنَزَلَ: قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً یَعْنِی عَلَی الْإِیمَانِ وَ الْقُرْآنِ ثَمَناً، یَقُولُ: رِزْقاً وَ لَا جُعْلًا إِلَّا أَنْ تَوَدُّوا قَرَابَتِی مِنْ بَعْدِی فَوَقَعَ فِی قُلُوبِ الْقَوْمِ شَیْءٌ مِنْهَا، فَقَالُوا: اسْتَغْنَی عَمَّا فِی أَیْدِینَا أَرَادَ أَنْ یَحُثَّنَا عَلَی ذَوِی قَرَابَتِهِ مِنْ بَعْدِهِ، ثُمَّ خَرَجُوا فَنَزَلَ جَبْرَئِیلُ فَأَخْبَرَهُ أَنَّ الْقَوْمَ قَدِ اتَّهَمُوکَ فِیمَا قُلْتَ لَهُمْ، فَأَرْسَلَ إِلَیْهِمْ فَأَتَوْهُ فَقَالَ لَهُمْ: أَنْشُدُکُمْ بِاللَّهِ وَ مَا هَدَاکُمْ لِدِینِهِ اتَّهَمْتُمُونِی فِیمَا حَدَّثْتُکُمْ بِهِ عَلَی ذَوِی قَرَابَتِی قَالُوا: لَا یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) إِنَّکَ عِنْدَنَا صَادِقٌ بَارٌّ، وَ نَزَلَ أَمْ یَقُولُونَ افْتَری عَلَی اللهِ کَذِباً الْآیَهًْ.
ابن‌عبّاس ( پیامبر (صلی الله علیه و آله) به مدینه آمد درحالی‌که چیزی در دست نداشت و حوادثی برای او پیش می‌آمد و او را به زحمت می‌انداخت چون وسعت مالی نداشت، انصار میان خود گفتند: «این مردی است که خداوند به‌وسیله‌ی او شما را هدایت کرده و او پسر خواهر شماست حوادثی برای او پیش می‌آید و وسعت مالی ندارد، از اموال خودتان مقداری جمع‌آوری کنید و به او بدهید تا در این‌گونه موارد از آن کمک بگیرد، آن‌ها این کار را کردند و آن مال را نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله) آوردند، پس این آیه نازل شد: قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا المَوَدَّةَ فِی الْقُرْبی، یعنی برای ایمان و قرآن قیمتی نمی‌خواهم، یعنی روزی و مالی نمی‌خواهم مگر اینکه پس از من حقّ خویشان مرا ادا کنید. از این سخن چیزی در دل‌های آن قوم واقع شد و گفتند: «از آنچه در دست ما بود اظهار بی‌نیازی کرد، می‌خواهد ما را به دوستی خویشان خود پس از خود وادار کند»، سپس بیرون رفتند، جبرئیل نازل شد و به پیامبر (صلی الله علیه و آله) خبر داد که این قوم تو را در آنچه به آنان گفتی متّهم کردند، پیامبر (صلی الله علیه و آله) نزد آنان کس فرستاد و آنان آمدند و به آنان گفت: «شما را به خدا و آنچه شما را به دین خود هدایت کرد، سوگند می‌دهم آیا شما مرا در آنچه راجع به خویشانم گفتم، متّهم می‌کنید»؟ گفتند: «نه یا رسول اللَّه (صلی الله علیه و آله)!، تو نزد ما راستگو و نیک هستی». و این آیه نازل شد؛ أَمْ یَقُولُونَ افْتَری عَلَی اللهِ کَذِباً.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- فَنَزَلَ قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً یَعْنِی لَا أَطْلُبُ مِنْکُمْ عَلَی الْإِیمَانِ وَ الْقُرْآنِ جُعْلًا وَ لَا رِزْقاً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبی یَعْنِی إِلَّا أَنْ تُحِبَّونِی وَ تُحِبُّوا أَهْلَ بَیْتِی وَ قَرَابَتِی، وَ قَالَ ابْنُ‌عَبَّاسٍ (رحمة الله علیه): فَوَقَعَ فِی قُلُوبِ الْمُنَافِقِینَ مِنْ أَهْلِ الْمَدِینَهًِْ شَیْءٌ فَقَالُوا: مَا یُرِیدُ مِنَّا إِلَّا أَنْ نُحِبَّ أَهْلَ بَیْتِهِ وَ نَکُونَ تَبَعاً لَهُمْ مِنْ بَعْدِهِ، ثُمَّ خَرَجُوا فَنَزَلَ جَبْرَئِیلُ عَلَی النَّبِیِّ (صلی الله علیه و آله) فَأَخْبَرَهُ بِمَا قَالُوا، فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی: أَمْ یَقُولُونَ افْتَری عَلَی اللهِ کَذِباً یَعْنِی اخْتَلَقَ الْآیَهًْ.
ابن‌عبّاس ( آیه‌ی قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً نازل شد؛ یعنی در عوض ایمان و قرآن [که برای شما آوردم]، پاداش و رزقی نمی‌خواهم، جز دوست‌داشتن نزدیکانم [اهل بیتم]. یعنی جز اینکه مرا و اهل بیت و خویشاوندی مرا دوست بدارید. ابن‌عبّاس (گوید: [در اثر این آیه] در دل‌های منافقان مدینه چیزی افتاد (کینه به دل گرفتند) و گفتند: «قصدش از اینکه می‌گوید اهل‌بیتش را دوست داشته باشیم، این است که بعد از او از آن‌ها پیروی کنیم». آنگاه خارج شدند. جبرئیل بر پیامبر (صلی الله علیه و آله) نازل شد و او را از گفته‌ی آنان باخبر ساخت و خداوند تعالی این آیه را نازل کرد أَمْ یَقُولُونَ افْتَری عَلَی اللهِ کَذِباً؛ یعنی دروغ بسته است.