آیه وَ الَّذينَ يَجْتَنِبُونَ كَبائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَواحِشَ وَ إِذا ما غَضِبُوا هُمْ يَغْفِرُونَ [37]
همان كسانى كه از گناهان بزرگ و اعمال زشت اجتناب مى‌ورزند و هنگامى‌كه خشمگين شوند عفو مى‌كنند.
الکاظم (علیه السلام)- عَنْ عَبْدِ الْعَظِیمِ‌بْنِ‌عَبْدِ اللَّهِ الْحَسَنِیِّ (رحمة الله علیه) قَالَ حَدَّثَنِی أَبُوجَعْفَرٍ الثَّانِی (علیه السلام) قَالَ سَمِعْتُ أَبِی یَقُولُ سَمِعْتُ أَبِی‌مُوسَی‌بْنَ‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) یَقُول دَخَلَ عَمْرُوبْنُ‌عُبَیْدٍ عَلَی أَبِی‌عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) فَلَمَّا سَلَّمَ وَ جَلَسَ تَلَا هَذِهِ الْآیَهًَْ وَ الَّذِینَ یَجْتَنِبُونَ کَبائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَواحِشَ ثُمَّ أَمْسَکَ فَقَالَ لَهُ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) مَا أَسْکَتَکَ قَالَ أُحِبُّ أَنْ أَعْرِفَ الْکَبَائِرَ مِنْ کِتَابِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ فَقَالَ نَعَمْ یَا عَمْرُو أَکْبَرُ الْکَبَائِرِ الْإِشْرَاکُ بِاللَّهِ یَقُولُ اللَّهُ مَنْ یُشْرِکْ بِاللَّهِ فَقَدْ حَرَّمَ اللَّهُ عَلَیْهِ الْجَنَّهًَْ وَ بَعْدَهُ الْإِیَاسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ لا یَیْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْکافِرُونَ ثُمَّ الْأَمْنُ مِنْ مَکْرِ اللَّهِ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ فَلا یَأْمَنُ مَکْرَ اللهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْخاسِرُونَ وَ مِنْهَا عُقُوقُ الْوَالِدَیْنِ لِأَنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ جَعَلَ الْعَاقَّ جَبَّاراً شَقِیّاً وَ قَتْلُ النَّفْسِ الَّتِی حَرَّمَ اللَّهُ إِلَّا بِالْحَقِّ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ فَجَزاؤُهُ جَهَنَّمُ خالِداً فِیها إِلَی آخِرِ الْآیَهًِْ وَ قَذْفُ الْمُحْصَنَهًِْ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ لُعِنُوا فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ وَ لَهُمْ عَذابٌ عَظِیمٌ وَ أَکْلُ مَالِ الْیَتِیمِ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ إِنَّما یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ ناراً وَ سَیَصْلَوْنَ سَعِیراً وَ الْفِرَارُ مِنَ الزَّحْفِ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ وَ مَنْ یُوَلِّهِمْ یَوْمَئِذٍ دُبُرَهُ إِلَّا مُتَحَرِّفاً لِقِتالٍ أَوْ مُتَحَیِّزاً إِلی فِئَةٍ فَقَدْ باءَ بِغَضَبٍ مِنَ اللهِ وَ مَأْواهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصِیرُ وَ أَکْلُ الرِّبَا لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ الَّذِینَ یَأْکُلُونَ الرِّبا لا یَقُومُونَ إِلَّا کَما یَقُومُ الَّذِی یَتَخَبَّطُهُ الشَّیْطانُ مِنَ الْمَسِّ وَ السِّحْرُ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ وَ لَقَدْ عَلِمُوا لَمَنِ اشْتَراهُ ما لَهُ فِی الْآخِرَةِ مِنْ خَلاقٍ وَ الزِّنَا لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ وَ مَنْ یَفْعَلْ ذلِکَ یَلْقَ أَثاماً یُضاعَفْ لَهُ الْعَذابُ یَوْمَ الْقِیامَةِ وَ یَخْلُدْ فِیهِ مُهاناً وَ الْیَمِینُ الْغَمُوسُ الْفَاجِرَةُ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ إِنَّ الَّذِینَ یَشْتَرُونَ بِعَهْدِ اللهِ وَ أَیْمانِهِمْ ثَمَناً قَلِیلًا أُولئِکَ لا خَلاقَ لَهُمْ فِی الْآخِرَهًِْ وَ الْغُلُولُ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ وَ مَنْ یَغْلُلْ یَأْتِ بِما غَلَّ یَوْمَ الْقِیامَةِ وَ مَنْعُ الزَّکَاهًِْ الْمَفْرُوضَهًِْ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ فَتُکْوی بِها جِباهُهُمْ وَ جُنُوبُهُمْ وَ ظُهُورُهُمْ وَ شَهَادَةُ الزُّورِ وَ کِتْمَانُ الشَّهَادَةِ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ وَ مَنْ یَکْتُمْها فَإِنَّهُ آثِمٌ قَلْبُهُ وَ شُرْبُ الْخَمْرِ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ نَهَی عَنْهَا کَمَا نَهَی عَنْ عِبَادَهًِْ الْأَوْثَانِ وَ تَرْکُ الصَّلَاهًِْ مُتَعَمِّداً أَوْ شَیْئاً مِمَّا فَرَضَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ لِأَنَّ رسول الله (صلی الله علیه و آله) قَالَ مَنْ تَرَکَ الصَّلَاهًَْ مُتَعَمِّداً فَقَدْ بَرِئَ مِنْ ذِمَّهًِْ اللَّهِ وَ ذِمَّهًِْ رَسُولِهِ وَ نَقْضُ الْعَهْدِ وَ قَطِیعَهًُْ الرَّحِمِ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقُولُ لَهُمُ اللَّعْنَةُ وَ لَهُمْ سُوءُ الدَّارِ قَالَ فَخَرَجَ عَمْرٌو وَ لَهُ صُرَاخٌ مِنْ بُکَائِهِ وَ هُوَ یَقُولُ هَلَکَ مَنْ قَالَ بِرَأْیِهِ وَ نَازَعَکُمْ فِی الْفَضْلِ وَ الْعِلْمِ.
امام کاظم (علیه السلام)- عبدالعظیم‌بن‌عبدالله حسنی گوید، امام جواد (علیه السلام) به من حدیث کرد و فرمود: از پدرم شنیدم که می‌فرمود: شنیدم از پدرم موسی‌بن‌جعفر (علیه السلام) فرمود: عمروبن‌عبید [که یکی از علمای بزرگ اهل سنّت در آن زمان بود] به خدمت امام صادق (علیه السلام) داخل شد، سلام کرد و نشست، سپس این آیه را خواند وَ الَّذِینَ یَجْتَنِبُونَ کَبائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَواحِشَ و سکوت کرد. امام صادق (علیه السلام) فرمود: «چرا سکوت کردی»؟ عمروبن‌عبید گفت: «دوست دارم گناهان کبیره را از آیات قرآن برای من بازگو کنی». امام صادق (علیه السلام) فرمود: «ای عمرو! بزرگ‌تر از گناهان بزرگ شرک به خداوند است، خدا می‌گوید: زیرا هرکس شریکی برای خدا قرار دهد، خداوند بهشت را بر او حرام کرده است. (مائده/ ۷۲). و سپس ناامیدی از رحمت خدا است، زیرا خدا می‌گوید: تنها گروه کافران، از رحمت خدا مأیوس می‌شوند!. (یوسف/ ۸۷). سپس ایمن‌بودن از مکر خدا است، زیرا خدا می‌گوید: درحالی‌که جز زیانکاران، خود را از مکر [و مجازات] خدا ایمن نمی‌دانند!. (اعراف/۹۹). سپس عاق‌شدن بر پدر و مادر است، زیرا خدا عاقّ پدر و مادر را ستمگر و شقی قرار داده است. سپس کسی را و یا مؤمنی را به ناحق کشتن است، زیرا خدا می‌گوید: مجازاتِ او دوزخ است درحالی‌که جاودانه در آن می‌ماند و خداوند بر او غضب می‌کند و او را از رحمتش دور می‌سازد و عذاب عظیمی برای او آماده ساخته است. (نساء/ ۹۶). و متّهم‌کردن زن پاکدامن است زیرا خدا می‌گوید: کسانی که زنان پاکدامن بی‌خبر مؤمن را [به زنا] متّهم می‌کنند در دنیا و آخرت لعنت‌شده و برایشان عذاب عظیمی است. (نور/ ۲۳). و خوردن مال یتیم است، زیرا خدا می‌گوید: تنها آتش می‌خورند و به‌زودی در شعله‌های آتش (دوزخ) می‌سوزند. (نساء/۱۰). و فرار از جنگ در راه خدا است، زیرا خدا می‌فرماید: و هرکس در آن هنگام به آن‌ها پشت کند مگر آنکه هدفش کناره‌گیری از میدان برای حمله‌ی مجدّد، و یا به قصد پیوستن به گروهی [از مجاهدان] بوده باشد [چنین کسی] به غضب خدا گرفتار خواهد شد و جایگاه او جهنّم، و چه بد جایگاهی است!. (انفال/ ۱۶). و خوردن ربا است، زیرا خدا می‌فرماید: کسانی که ربا می‌خورند، [در قیامت] برنمی‌خیزند مگر مانند کسی که بر اثر تماسّ شیطان، دیوانه شده [و نمی‌تواند تعادل خود را حفظ کند گاهی زمین می‌خورد، گاهی بپا می‌خیزد]. (بقره/ ۲۷۵). و مسلّما می‌دانستند هرکسی خریدار این‌گونه متاع باشد، در آخرت بهره‌ای نخواهد داشت. و چه زشت و ناپسند بود. (بقره/۱۰۲). و زناکردن است، زیرا خدا می‌فرماید: و هرکه انجام دهد آن را [زنا کند] به عقوبت می‌رسد و روز قیامت عذابش چند برابر می‌شود و با خواری برای همیشه در عذاب می‌ماند. (فرقان/۶۸۶۹). و سوگند دروغ و نادرست خوردن است، زیرا خدا می‌فرماید: پیمان الهی و سوگندهای خود [به نام مقدس او] را به بهای ناچیزی می‌فروشند. (آل‌عمران/ ۷۷). و خیانت [و تقلّب] است زیرا خدا می‌فرماید: و هرکه خیانت کند روز قیامت به آنچه خیانت کرده می‌آید. (آل عمران/۱۶۱). و نپرداختن زکات واجب است زیرا خدا می‌فرماید: و با آن صورت‌ها و پهلوها و پشت‌هایشان را داغ می‌کنند. (توبه/ ۳۵). و به دروغ گواهی و شهادت‌دادن است، زیرا خدا می‌فرماید: و هرکه بپوشاند شهادت را [و یا به دروغ شهادت دهد] همانا قلبش گناهکار باشد. (بقره/ ۲۸۳). و خوردن خمر و شراب است و در ردیف عبادت بت‌ها قرار داده شده است و از روی عمد نماز را و یا یکی از چیزهای فریضه و واجب را ترک کردن است، زیرا رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: «هرکه از روی عمد نماز را ترک کند از ذمّه‌ی خدا و از ذمّه‌ی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بری و بیزار می‌شود و پیمان‌شکستن و قطع رحم کردن است، زیرا خدا می‌فرماید: کسانی که نقض عهد و قطع رحم می‌کنند] برایشان لعنت است و برایشان خانه‌ی بدی است. (رعد/ ۲۶). [امام کاظم (علیه السلام)] فرمود: «درآن‌هنگام عمروبن‌عبید از خدمت امام صادق (علیه السلام) بیرون آمد و صدایش به گریه بلند شده بود و می‌گفت: هلاک شد آنکه از رأی خود سخن گفت و هلاک شود آن که با شما اهل بیت در فضل و علم به نزاع برخیزد».
الصّادقین (علیها السلام)- أَبُو جَعْفَرٍ وَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (علیها السلام) فِی قَوْلِهِ تَعَالَی الَّذِینَ یَجْتَنِبُونَ کَبائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَواحِشَ نَزَلَتْ فِی آلِ مُحَمَّد (علیهم السلام).
امام باقر (علیه السلام) و امام صادق (علیه السلام)- کلام خدای متعال: الَّذِینَ یَجْتَنِبُونَ کَبائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَواحِشَ درباره‌ی آل محمّد (صلی الله علیه و آله) نازل شده است.
الباقر (علیه السلام)- وَ إِذا ما غَضِبُوا هُمْ یَغْفِرُونَ قَالَ أَبُوجَعْفَر (علیه السلام) مَنْ کَظَمَ غَیْظاً وَ هُوَ یَقْدِرُ عَلَی إِمْضَائِهِ حَشَا اللَّهُ قَلْبَهُ أَمْناً وَ إِیمَاناً یَوْمَ الْقِیَامَهًِْ قَالَ وَ مَنْ مَلَکَ نَفْسَهُ إِذَا رَغِبَ وَ إِذَا رَهِبَ وَ إِذَا غَضِبَ حَرَّمَ اللَّهُ جَسَدَهُ عَلَی النَّارِ.
امام باقر (علیه السلام)- وَ إِذا ما غَضِبُوا هُمْ یَغْفِرُونَ فرمود: «هرکس قدرتی برایش پیدا شد ولی از انتقام خودداری کرد و گذشت نمود خداوند روز قیامت دل او را آرامش می‌دهد و هرکس در هنگام خشم از انتقام خودداری کرد پروردگار بدن او را بر آتش حرام می‌نماید».
الباقر (علیه السلام)- النَّدَامَهًُْ عَلَی الْعَفْوِ أَفْضَلُ وَ أَیْسَرُ مِنَ النَّدَامَهًِْ عَلَی الْعُقُوبَهًِْ.
امام باقر (علیه السلام)- پشیمانی در عفو و گذشت بهتر است از پشیمانی درباره‌ی عقوبت و انتقام.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- مِنْ أَحَبِّ السَّبِیلِ إِلَی اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ جُرْعَتَانِ جُرْعَهًُْ غَیْظٍ تَرُدُّهَا بِحِلْمٍ وَ جُرْعَهًُْ مُصِیبَهًٍْ تَرُدُّهَا بِصَبْرٍ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- از محبوب‌ترین راه به‌سوی خدای با عزّت و جلال دو جرعه است؛ جرعه‌ی خشمی که به سبب حلم آن را رد کنی [و فرو نشانی] و جرعه‌ی مصیبتی که آن را به شکیبایی برطرف سازی.
السّجّاد (علیه السلام)- إِنَّهُ لَیُعْجِبُنِی الرَّجُلُ أَنْ یُدْرِکَهُ حِلْمُهُ عِنْدَ غَضَبِهِ.
امام سجّاد (علیه السلام)- من از آن مردی خوشم می‌آید که در هنگام غضب بردبار باشد.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فِی خُطْبَهًٍْ أَ لَا أُخْبِرُکُمْ بِخَیْرِ خَلَائِقِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَهًِْ الْعَفْوِ عَمَّنْ ظَلَمَکَ وَ أَنْ تَصِلَ مَنْ قَطَعَکَ وَ الْإِحْسَانِ إِلَی مَنْ أَسَاءَ إِلَیْکَ وَ إِعْطَاءِ مَنْ حَرَمَک.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- اینک شما را از بهترین ملکات و صفات دنیا و آخرت مطّلع سازم و آن‌ها عبارتند از؛ عفو و گذشت در برابر کسی که به شما ظلم می‌کند و رفت‌وآمد با کسی که با شما قطع رابطه کرده و احسان به کسی که به شما بدی نموده و بخشش به کسی که شما را محروم ساخته است.
الصّادق (علیه السلام)- ثَلَاثُ خِصَالٍ مَنْ کُنَّ فِیهِ اسْتَکْمَلَ خِصَالَ الْإِیمَانِ مَنْ صَبَرَ عَلَی الظُّلْمِ وَ کَظَمَ غَیْظَهُ وَ احْتَسَبَ وَ عَفَا وَ غَفَرَ کَانَ مِمَّنْ یُدْخِلُهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ الْجَنَّهًَْ بِغَیْرِ حِسَابٍ وَ یُشَفِّعُهُ فِی مِثْلِ رَبِیعَهًَْ وَ مُضَرَ.
امام صادق (علیه السلام)- هرکس سه خصلت در او باشد ایمانش کامل می‌باشد؛ هرکس بر ظلم صبر کند و خشمش را فرو برد و از وی درگذرد و او را به خدا واگذارد داخل بهشت می‌شود و برای گروهی مانند ربیعه و مضر شفاعت می‌کند.