آیه وَ عَجِبُوا أَنْ جاءَهُمْ مُنْذِرٌ مِنْهُمْ وَ قالَ الْكافِرُونَ هذا ساحِرٌ كَذَّابٌ [4]
آن‌ها تعجّب كردند كه [پيامبر] انذار‌كننده‌اى از ميان خودشان به‌سويشان آمده و كافران گفتند: «اين ساحر بسيار دروغگويى است».
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- وَ عَجِبُوا أَنْ جاءَهُمْ مُنْذِرٌ مِنْهُمْ قَالَ نَزَلَتْ بِمَکَّهًَْ لَمَّا أَظْهَرَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) الدَّعْوَهًَْ بِمَکَّهًَْ اجْتَمَعَتْ قُرَیْشٌ إِلَی أَبِی‌طَالِبٍ فَقَالُوا یَا أَبَاطَالِبٍ إِنَّ ابْنَ أَخِیکَ قَدْ سَفِهَ أَحْلَامَنَا وَ سَبَّ آلِهَتَنَا وَ أَفْسَدَ شَبَابَنَا وَ فَرَّقَ جَمَاعَتَنَا فَإِنْ کَانَ الَّذِی یَحْمِلُهُ عَلَی ذَلِکَ الْعَدَمُ جَمَعْنَا لَهُ مَالًا حَتَّی یَکُونَ أَغْنَی رَجُلٍ فِی قُرَیْشٍ وَ نُمَلِّکَهُ عَلَیْنَا فَأَخْبَرَ أَبُوطَالِبٍ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) بِذَلِکَ فَقَالَ لَوْ وَضَعُوا الشَّمْسَ فِی یَمِینِی وَ الْقَمَرَ فِی یَسَارِی مَا أَرَدْتُهُ وَ لَکِنْ یُعْطُونِی کَلِمَهًًْ یُمَلِّکُونَ بِهَا الْعَرَبَ وَ یَدِینُ لَهُمْ بِهَا الْعَجَمُ وَ یَکُونُونَ مُلُوکاً فِی الْجَنَّهًِْ فَقَالَ لَهُمْ أَبُوطَالِبٍ ذَلِکَ فَقَالُوا نَعَمْ وَ عَشْرَ کَلِمَاتٍ فَقَالَ لَهُمْ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) تَشْهَدُونَ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنِّی رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَقَالُوا نَدَعُ ثَلَاثَمِائَهًٍْ وَ سِتِّینَ إِلَهاً وَ نَعْبُدُ إِلَهاً وَاحِداً فَأَنْزَلَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ وَ عَجِبُوا أَنْ جاءَهُمْ مُنْذِرٌ مِنْهُمْ وَ قالَ الْکافِرُونَ هذا ساحِرٌ کَذَّابٌ.
علیّ‌بن‌ابراهیم ( وَعَجِبُوا أَنْ جاءَهُمْ مُّنذِرٌ مِّنْهُمْ، این آیه وقتی در مکّه نازل شد که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) دعوت خویش را آشکار کرد و قریشیان نزد ابوطالب (گرد آمدند و گفتند: «ای ابوطالب (! این عموزاده‌ی تو ما را بی خرد خوانده و خدایان ما را ناسزا گفته و جوانان ما را به تباهی کشانده و جمع ما را پراکنده کرده است. اگر تهیدستی، او را به چنین کاری وا می دارد، ما چنان ثروتی به او می‌دهیم که بی نیازترین مرد قریش شود و او را فرمانروای خود می‌کنیم». ابوطالب (رسول خدا (صلی الله علیه و آله) را از این سخن آگاه ساخت. حضرت (صلی الله علیه و آله) فرمود: «اگر خورشید را در دست راست من و ماه را در دست چپ من قرار دهند، من آن را نمی خواهم، بلکه می‌خواهم سخنی به من بدهند [بگویند] که با آن بر عرب فرمانروا می شوند و عجم به فرمانشان در می‌آید و پادشاهان آخرت خواهند شد». ابوطالب (این سخن به آن‌ها رساند و آن‌ها پذیرفتند و گفتند: «فقط ده کلمه». رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به آن‌ها فرمود: گواهی دهید که هیچ خدایی جز الله نیست و من فرستاده‌ی اویم». گفتند: «سیصدوشصت خدا را کنار بگذاریم و یک خدا را بپرستیم»؟! پس خداوند متعال نازل فرمود: وَ عَجِبُوا أن جاءهُم مُّنذِرٌ مِّنْهُمْ وَ قَالَ الْکَافِرُونَ هَذَا سَاحِرٌ کَذَّابٌ.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- لَمَّا خَرَجَ النَّبِیُّ (صلی الله علیه و آله) اجْتَمَعَتْ قُرَیْشٌ إِلَیْهِ فَقَالُوا إِلَی مَا تَدْعُونَا یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) قَالَ إِلَی شَهَادَهًِْ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ خَلْعِ الْأَنْدَادِ کُلِّهَا قَالُوا نَدَعُ ثَلَاثَمِائَهًٍْ وَ سِتِّینَ إِلَهاً وَ نَعْبُدُ إِلَهاً وَاحِداً فَنَزَلَ وَ عَجِبُوا أَنْ جاءَهُمْ مُنْذِرٌ مِنْهُمْ إِلَی قَوْلِهِ عَذاب.
ابن‌عبّاس ( زمانی‌که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بیرون رفت و بر حجر [در گوشه‌ی شمالی کعبه] ایستاد، [قریش] گفتند: «ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! ما را به چه فرا می خوانی»؟ فرمود: «به اینکه گواهی دهید هیچ خدایی جز الله نیست و همه‌ی این شریک ها را کنار بگذارید». گفتند: «سیصدوشصت خدا را کنار بگذاریم و یک خدا را بپرستیم»؟! خداوند سبحان سخن آنان را حکایت کرد و فرمود: «وَ عَجِبُوا أَنْ جاءَهُمْ مُّنذِرٌ مِّنْهُمْ ... عَذَابِ.
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- وَ لَمَّا أَتَی عَلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) زَمَانٌ عِنْدَ ذَلِکَ أَنْزَلَ اللَّهُ عَلَیْهِ فَاصْدَعْ بِما تُؤْمَرُ وَ أَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِکِینَ فَخَرَجَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ قَامَ عَلَی الْحِجْرِ وَ قَالَ یَا مَعْشَرَ قُرَیْشٍ یَا مَعْشَرَ الْعَرَبِ أَدْعُوکُمْ إِلَی عِبَادَهًِْ اللَّهِ وَ خَلْعِ الْأَنْدَادِ وَ الْأَصْنَامِ وَ أَدْعُوکُمْ إِلَی شَهَادَهًِْ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَنِّی رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَأَجِیبُونِی تَمْلِکُونَ بِهَا الْعَرَبَ وَ تَدِینُ لَکُمْ بِهَا الْعَجَمُ وَ تَکُونُونَ مُلُوکاً فَاسْتَهْزَءُوا مِنْهُ وَ ضَحِکُوا وَ قَالُوا جُنَّ مُحَمَّدُ‌بْنُ‌عَبْدِ‌اللَّهِ وَ آذَوْهُ بِأَلْسِنَتِهِمْ وَ کَانَ مَنْ یَسْمَعُ مِنْ خَبَرِهِ مَا سَمِعَ مِنْ أَهْلِ الْکُتُبِ یُسْلِمُونَ فَلَمَّا رَأَتْ قُرَیْشٌ مَنْ یَدْخُلُ فِی الْإِسْلَامِ جَزِعُوا مِنْ ذَلِکَ وَ مَشَوْا إِلَی أَبِی‌طَالِبٍ وَ قَالُوا کُفَّ عَنَّا ابْنَ أَخِیکَ فَإِنَّهُ قَدْ سَفِهَ أَحْلَامَنَا وَ سَبَّ آلِهَتَنَا وَ أَفْسَدَ شَبَابَنَا وَ فَرَّقَ جَمَاعَتَنَا وَ قَالُوا یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) إِلَی مَا تَدْعُو قَالَ إِلَی شَهَادَهًِْ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ خَلْعِ الْأَنْدَادِ کُلِّهَا قَالُوا نَدَعُ ثَلَاثَمِائَهًٍْ وَ سِتِّینَ إِلَهاً وَ نَعْبُدُ إِلَهاً وَاحِداً وَ حَکَی اللَّهُ تَعَالَی عزّوجلّا قَوْلَهُمْ وَ عَجِبُوا أَنْ جاءَهُمْ مُنْذِرٌ مِنْهُمْ وَ قالَ الْکافِرُونَ هذا ساحِرٌ کَذَّاب أَجَعَلَ الْآلِهَةَ إِلهاً واحِداً إِنَّ هذا لَشَیْءٌ عُجابٌ إِلَی قَوْلِهِ بَلْ لَمَّا یَذُوقُوا عَذابِ ثُمَّ قَالُوا لِأَبِی‌طَالِبٍ إِنْ کَانَ ابْنُ أَخِیکَ یَحْمِلُهُ عَلَی هَذَا الْعَدَمُ جَمَعْنَا لَهُ مَالًا فَیَکُونُ أَکْثَرَ قُرَیْشٍ مَالًا فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مَا لِی حَاجَهًٌْ فِی الْمَالِ فَأَجِیبُونِی تَکُونُوا مُلُوکاً فِی الدُّنْیَا وَ مُلُوکاً فِی الْآخِرَهًِْ فَتَفَرَّقُوا ثُمَّ جَاءُوا إِلَی أَبِی‌طَالِبٍ فَقَالُوا أَنْتَ سَیِّدٌ مِنْ سَادَاتِنَا وَ ابْنُ أَخِیکَ فَرَّقَ جَمَاعَتَنَا فَهَلُمَّ نَدْفَعُ إِلَیْکَ أَبْهَی فَتًی مِنْ قُرَیْشٍ وَ أَجْمَلَهُمْ وَ أَشْرَفَهُمْ عُمَارَهًَْ‌بْنَ‌الْوَلِیدِ یَکُونُ لَکَ ابْناً وَ تَدْفَعُ إِلَیْنَا مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) لِنَقْتُلَهُ فَقَالَ أَبُوطَالِبٍ مَا أَنْصَفْتُمُونِی تَسْأَلُونِّی أَنْ أَدْفَعَ إِلَیْکُمُ ابْنِی لِتَقْتُلُوهُ وَ تَدْفَعُونَ إِلَیَّ ابْنَکُمْ لِأُرَبِّیَهُ لَکُمْ فَلَمَّا أَیِسُوا مِنْهُ کَفُّوا.
علیّ‌بن‌ابراهیم ( وقتی پس از آن، سه سال بر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) گذشت، خداوند بر او نازل فرمود: آنچه را مأموریت داری، آشکارا بیان کن! و از مشرکان روی گردان [و به آن‌ها اعتنا نکن]!. (حجر/۹۴) رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بیرون رفت و بر حجر [در گوشه‌ی شمالی کعبه] ایستاد و فرمود: «ای جماعت قریش و ای جماعت عرب! شما را به پرستش خداوند و کنارگذاشتن شریک ها و بت ها فرا می خوانم و شما را دعوت می کنم تا گواهی دهید هیچ خدایی جز الله نیست؛ چرا که من فرستاده‌ی خدا هستم. پس مرا اجابت کنید تا بر عرب فرمانروا شوید و عجم به فرمانتان درآید و پادشاهان بهشت شوید». آن‌ها آن حضرت (صلی الله علیه و آله) را ریشخند کردند و خندیدند و گفتند: «محمّدبن‌عبدالله، دیوانه شده». و او را با زبان‌هایشان آزردند. کسانی‌که خبر ظهور حضرت (صلی الله علیه و آله) را از اهل کتاب شنیده بودند، اسلام آوردند. وقتی قریشیان آنان را دیدند که به اسلام می گروند، از این امر برآشفتند و نزد ابوطالب (رفتند و گفتند: «برادرزاده ات را از ما بازدار؛ چرا که او ما را بی خرد خوانده و خدایان ما را ناسزا گفته و جوانان ما را به تباهی کشانده و جمع ما را پراکنده کرده است». و گفتند: «ای محمّد! ما را به چه فرا می خوانی»؟ فرمود: «به اینکه گواهی دهید هیچ خدایی جز الله نیست و همه‌ی این شریک ها را کنار بگذارید». گفتند: «سیصدوشصت خدا را کنار بگذاریم و یک خدا را بپرستیم»؟! خداوند سبحان سخن آنان را حکایت کرد و فرمود: وَ عَجِبُوا أَنْ جاءَهُمْ مُّنذِرٌ مِّنْهُمْ وَ قَالَ الْکَافِرُونَ هَذَا سَاحِرٌ کَذَّابٌ* أَ جَعَلَ الْآلِهَةَ إِلَهًا وَاحِدًا إِنَّ هَذَا لَشَیْءٌ عُجَابٌ ... أَ أُنْزِلَ عَلَیْهِ الذِّکْرُ مِنْ بَیْنِنا بَلْ هُمْ فی شَکٍّ مِنْ ذِکْری بَلْ لَمَّا یَذُوقُوا عَذَابِ سپس به ابوطالب (گفتند: «اگر فقر برادرزادهات او را به این کار وا داشته، مالی برای او جمع می‌کنیم تا ثروتمندترین شخص قریش بشود»، پیغمبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «من به این اموال احتیاجی ندارم، آنان دین مرا بپذیرند تا پادشاه دنیا و آخرت گردند». متفرّق شدند و بار دیگر آمدند و گفتند: «یا اباطالب (شما از رؤسا و مشایخ ما هستید [درحالی‌که برادرزادهات] جماعت ما را از هم متفرّق می‌کند ما اکنون حاضریم که زیباترین جوان قریش را که در جمال نظیر ندارد و از نظر حسب و نسب نیز فوق العاده است مانند عمّارهًْ‌بن‌ولید به شما ببخشیم و در مقابل آن برادرزادهات محمّد (صلی الله علیه و آله) را به ما بده تا او را بکشیم». ابوطالب (گفت: «شما در اینجا انصاف نکردید، من پسرم را بدهم تا شما او را بکشید و شما نیز در مقابل او پسرتان را به من بدهید تا او را تربیت کنم»؟! هنگامی‌که قریش این سخن را از ابوطالب (شنیدند نومید برگشتند و از ابوطالب (دست کشیدند.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- أَنَا وَضَعْتُ فِی الصِّغَرِ بِکَلَاکِلِ الْعَرَبِ وَ کَسَرْتُ نَوَاجِمَ قُرُونِ رَبِیعَهًَْ وَ مُضَرَ وَ قَدْ عَلِمْتُمْ مَوْضِعِی مِنْ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) بِالْقَرَابَهًِْ الْقَرِیبَهًِْ وَ الْمَنْزِلَهًِْ الْخَصِیصَهًِْ ... وَ لَقَدْ کُنْتُ مَعَهُ (صلی الله علیه و آله) لَمَّا أَتَاهُ الْمَلَأُ مِنْ قُرَیْشٍ فَقَالُوا لَهُ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) إِنَّکَ قَدِ ادَّعَیْتَ عَظِیماً لَمْ یَدَّعِهِ آبَاؤُکَ وَ لَا أَحَدٌ مِنْ بَیْتِکَ وَ نَحْنُ نَسْأَلُکَ أَمْراً إِنْ أَنْتَ أَجَبْتَنَا إِلَیْهِ وَ أَرَیْتَنَاهُ عَلِمْنَا أَنَّکَ نَبِیٌّ وَ رَسُولٌ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ عَلِمْنَا أَنَّکَ سَاحِرٌ کَذَّابٌ فَقَالَ (صلی الله علیه و آله) وَ مَا تَسْأَلُونَ قَالُوا تَدْعُو لَنَا هَذِهِ الشَّجَرَهًَْ حَتَّی تَنْقَلِعَ بِعُرُوقِهَا وَ تَقِفَ بَیْنَ یَدَیْکَ فَقَالَ (صلی الله علیه و آله) إِنَّ اللهَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ فَإِنْ فَعَلَ اللَّهُ لَکُمْ ذَلِکَ أَ تُؤْمِنُونَ وَ تَشْهَدُونَ بِالْحَقِّ قَالُوا نَعَمْ قَالَ فَإِنِّی سَأُرِیکُمْ مَا تَطْلُبُونَ وَ إِنِّی لَأَعْلَمُ أَنَّکُمْ لَا تَفِیئُونَ إِلَی خَیْرٍ وَ إِنَّ فِیکُمْ مَنْ یُطْرَحُ فِی الْقَلِیبِ وَ مَنْ یُحَزِّبُ الْأَحْزَابَ ثُمَّ قَالَ (صلی الله علیه و آله) یَا أَیَّتُهَا الشَّجَرَهًُْ إِنْ کُنْتِ تُؤْمِنِینَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ تَعْلَمِینَ أَنِّی رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَانْقَلِعِی بِعُرُوقِکِ حَتَّی تَقِفِی بَیْنَ یَدَیَّ بِإِذْنِ اللَّهِ فَوَالَّذِی بَعَثَهُ بِالْحَقِّ لَانْقَلَعَتْ بِعُرُوقِهَا وَ جَاءَتْ وَ لَهَا دَوِیٌّ شَدِیدٌ وَ قَصْفٌ کَقَصْفِ أَجْنِحَهًِْ الطَّیْرِ حَتَّی وَقَفَتْ بَیْنَ یَدَیْ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مُرَفْرِفَهًًْ وَ أَلْقَتْ بِغُصْنِهَا الْأَعْلَی عَلَی رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ بِبَعْضِ أَغْصَانِهَا عَلَی مَنْکِبِی وَ کُنْتُ عَنْ یَمِینِهِ (صلی الله علیه و آله) فَلَمَّا نَظَرَ الْقَوْمُ إِلَی ذَلِکَ قَالُوا عُلُوّاً وَ اسْتِکْبَاراً فَمُرْهَا فَلْیَأْتِکَ نِصْفُهَا وَ یَبْقَی نِصْفُهَا فَأَمَرَهَا بِذَلِکَ فَأَقْبَلَ إِلَیْهِ نِصْفُهَا کَأَعْجَبِ إِقْبَالٍ وَ أَشَدِّهِ دَوِیّاً فَکَادَتْ تَلْتَفُّ بِرَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَقَالُوا کُفْراً وَ عُتُوّاً فَمُرْ هَذَا النِّصْفَ فَلْیَرْجِعْ إِلَی نِصْفِهِ کَمَا کَانَ فَأَمَرَهُ (صلی الله علیه و آله) فَرَجَعَ فَقُلْتُ أَنَا لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ إِنِّی أَوَّلُ مُؤْمِنٍ بِکَ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ أَوَّلُ مَنْ أَقَرَّ بِأَنَّ الشَّجَرَهًَْ فَعَلَتْ مَا فَعَلَتْ بِأَمْرِ اللَّهِ تَعَالَی تَصْدِیقاً بِنُبُوَّتِکَ وَ إِجْلَالًا لِکَلِمَتِکَ فَقَالَ الْقَوْمُ کُلُّهُمْ بَلْ ساحِرٌ کَذَّابٌ عَجِیبُ السِّحْرِ خَفِیفٌ فِیهِ وَ هَلْ یُصَدِّقُکَ فِی أَمْرِکَ إِلَّا مِثْلُ هَذَا یَعْنُونَنِی.
امام علی (علیه السلام)- من در خردسالی سرکشان عرب را به زمین رساندم و شاخ قدرت دو قبیله‌ی ربیعه و مضر را شکستم. شما موقعیّت مرا نسبت به رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به خاطر خویشی نزدیک و منزلت مخصوص می‌دانید ... من همراه رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بودم که دسته‌ای از بزرگان قریش نزد او آمدند و گفتند: «ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! تو مسأله‌ی عظیمی را ادّعا می‌کنی که پدرانت و احدی از خاندانت آن را ادّعا نکردند، ما کاری از تو میخواهیم که اگر آن را بپذیری و به ما بنمایانی، می‌دانیم که تو پیامبر (صلی الله علیه و آله) و فرستاده‌ی خدایی وگرنه به این نتیجه می‌رسیم که جادوگر و دروغگویی»! آن حضرت (صلی الله علیه و آله) فرمود: «چه میخواهید»؟ گفتند: «این درخت را به خاطر ما صدا کن که از ریشه درآید و جلو آمده در برابرت بایستد». پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «چرا که خداوند بر هرچیز تواناست. (بقره/۲۰) اگر خداوند این برنامه را برایتان انجام دهد ایمان میآورید و به حق شهادت می‌دهید»؟ گفتند: «آری»! فرمود: «آنچه را میخواهید به شما نشان می‌دهم، ولی می‌دانم که به خیر و نیکویی باز نمی‌گردید، در میان شما کسی است که به چاه افکنده می‌شود [در جنگ بدر] و نیز کسی است که احزاب را فراهم خواهد آورد». سپس آن حضرت (صلی الله علیه و آله) فرمود: «ای درخت! اگر به خدا و قیامت ایمان داری و آگاهی که من فرستاده‌ی خداوندم، با ریشه از جای بیرون آی تا به اذن خدا در برابر من بایستی». قسم به خدایی که او را به راستی برانگیخت! درخت همراه ریشه‌هایش از زمین برآمد و درحالی‌که آوازی شدید و صدایی چون صدای بال پرندگان داشت آمد تا آنکه چون مرغی بال گشاده در برابر پیامبر (صلی الله علیه و آله) ایستاد و شاخههای بلند خود را بر پیامبر (صلی الله علیه و آله) و بعضی از شاخههایش را به روی دوش من گستراند و من در جانب راست رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بودم. چون قریش این واقعه را دیدند، از باب برتری‌جویی و گردنکشی فریاد زدند: «بگو نصف درخت نزد تو آید و نصف دیگر بر جایش بماند». رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمان داد نیمی از آن با حالتی شگفت‌آور و صدای سخت‌تری به حضرت (صلی الله علیه و آله) روی آورد که نزدیک بود به رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بپیچد. پس از آن از روی کفر و سرکشی گفتند: «بگو این نصفه درخت پیش نصفه‌ی دیگرش باز گردد». حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) امر فرمود، پس درخت بازگشت. من فریاد زدم: «لا اله الّا اللّه، ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! من اوّلین کسی هستم که به تو ایمان آوردم و نخستین کسی که اعتراف کرد که درخت آنچه را دستور دادی به فرمان خدا انجام داد تا به پیامبری‌ات شهادت دهد و سخنت را بزرگ شمارد». ولی همه‌ی آنان گفتند: «بلکه ساحری است دروغگو و جادوگری است عجیب‌جادو و تردست! آیا رسالتت را جز امثال این تصدیق می‌کند»؟ منظورشان من بودم!.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- قَالَ أَمِیرُ‌الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) فِی خُطْبَتِهِ الْقَاصِعَهًِْ: وَ لَقَدْ کُنْتُ مَعَهُ لَمَّا أَتَاهُ الْمَلَأُ مِنْ قُرَیْشٍ فَقَالُوا لَهُ: یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) إِنَّکَ قَدِ ادَّعَیْتَ عَظِیماً لَمْ یَدَّعِهِ آبَاؤُکَ وَ لَا أَحَدٌ مِنْ بَیْتِکَ وَ نَحْنُ نَسْأَلُکَ أَمْراً إِنْ أَجَبْتَنَا إِلَیْهِ وَ أَرَیْتَنَاهُ عَلِمْنَا أَنَّکَ نَبِیٌ وَ رَسُولٌ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ عَلِمْنَا أَنَّکَ سَاحِرٌ کَذَّابٌ. فَقَالَ (صلی الله علیه و آله) لَهُمْ: وَ مَا تَسْأَلُونَ؟ قَالُوا: تَدْعُو لَنَا هَذِهِ الشَّجَرَهًَْ حَتَّی تَنْقَلِعَ بِعُرُوقِهَا وَ تَقِفَ بَیْنَ یَدَیْکَ. فَقَالَ (صلی الله علیه و آله): إِنَّ اللهَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ فَإِنْ فَعَلَ اللَّهُ ذَلِکَ لَکُمْ أَ تُؤْمِنُونَ وَ تَشْهَدُونَ بِالْحَقِّ؟ قَالُوا: نَعَمْ. قَالَ: فَإِنِّی سَأُرِیکُمْ مَا تَطْلُبُونَ وَ إِنِّی لَأَعْلَمُ أَنَّکُمْ لَا تَفِیئُونَ إِلَی خَیْرٍ وَ أَنَّ فِیکُمْ مَنْ یُطْرَحُ فِی الْقَلِیبِ وَ مَنْ یُحَزِّبُ الْأَحْزَابَ. ثُمَّ قَالَ (صلی الله علیه و آله): یَا أَیَّتُهَا الشَّجَرَهًُْ إِنْ کُنْتِ تُؤْمِنِینَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ تَعْلَمِینَ أَنِّی رَسُولُ اللَّهِ فَانْقَلِعِی بِعُرُوقِکِ حَتَّی تَقِفِی بَیْنَ یَدَیَّ بِإِذْنِ اللَّهِ. فَوَ الَّذِی بَعَثَهُ بِالْحَقِّ لَانْقَلَعَتْ بِعُرُوقِهَا وَ جَاءَتْ وَ لَهَا دَوِیٌّ شَدِیدٌ وَ قَصْفٌ کَقَصْفِ أَجْنِحَهًِْ الطَّیْرِ حَتَّی وَقَفَتْ بَیْنَ یَدَیْ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) مُرَفْرِفَهًًْ وَ أَلْقَتْ بِغُصْنِهَا الْأَعْلَی عَلَی رَأْسِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ بِبَعْضِ أَغْصَانِهَا عَلَی مَنْکِبِی وَ کُنْتُ عَنْ یَمِینِهِ (صلی الله علیه و آله). فَلَمَّا نَظَرَ الْقَوْمُ إِلَی ذَلِکَ قَالُوا عُلُوّاً وَ اسْتِکْبَاراً: فَمُرْهَا فَلْیَأْتِکَ نِصْفُهَا وَ یَبْقَی نِصْفُهَا. فَأَمَرَهَا بِذَلِکَ فَأَقْبَلَ إِلَیْهِ نِصْفُهَا کَأَعْجَبِ إِقْبَالٍ وَ أَشَدِّهِ دَوِیّاً فَکَادَتْ تَلْتَفُّ بِرَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) فَقَالُوا کُفْراً وَ عُتُوّاً: فَمُرْ هَذَا النِّصْفَ فَلْیَرْجِعْ إِلَی نِصْفِهِ. کَمَا کَانَ. فَأَمَرَهُ (صلی الله علیه و آله) فَرَجَعَ. فَقُلْتُ أَنَا: لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ إِنِّی أَوَّلُ مُؤْمِنٍ بِکَ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) وَ أَوَّلُ مَنْ أَقَرَّ بِأَنَّ الشَّجَرَهًَْ فَعَلَتْ مَا فَعَلَتْ بِأَمْرِ اللَّهِ تَعَالَی تَصْدِیقاً لِنُبُوَّتِکَ وَ إِجْلَالًا لِکَلِمَتِکَ. فَقَالَ الْقَوْمُ کُلُّهُمْ: بَلْ سَاحِرٌ کَذَّاب عَجِیبُ السِّحْرِ خَفِیفٌ فِیهِ وَ هَلْ یُصَدِّقُکَ فِی أَمْرِکَ إِلَّا مِثْلُ هَذَا! یَعْنُونَنِی.
امام علی (علیه السلام)- در خطبه‌ی قاصعه‌ی خود فرمود: چون مهتران قریش نزد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) آمدند، من با حضرت بودم. آن‌ها گفتند: «ای محمّد (صلی الله علیه و آله)! تو ادّعای کاری بزرگ کرده ای که نه پدرانت ادّعای آن را داشته اند و نه هیچ‌کس دیگر از خاندانت، ما از تو چیزی می خواهیم که اگر پذیرفتی و به ما نمایاندی، خواهیم دانست که تو پیامبری و فرستاده شده ای وگرنه خواهیم دانست که تو جادوگری و دروغ می گویی». حضرت (صلی الله علیه و آله) به آن‌ها فرمود: «چه می خواهید»؟ گفتند: «برای ما این درخت را فرا خوان تا از ریشه برآید و پیش روی تو درآید». فرمود: «چرا که خداوند بر هرچیز تواناست. (بقره/۲۰) اگر خدا برای شما چنین کرد، ایمان می آورید و به حق گواهی می‌دهید»؟ گفتند: «آری»! فرمود: «من آنچه را که می خواهید به شما نشان خواهم داد، امّا می‌دانم که شما به راه خیر باز نمی‌گردید و در میان شما کسی هست که در چاه افکنده شود و کسی هست که گروه ها را گرد هم می آورد». سپس فرمود: «ای درخت! اگر به خدا و روز واپسین ایمان داری و می دانی که من فرستاده‌ی خدایم، به فرمان خدا از جا برآی و پیش روی من درآی». به خدایی که ایشان را بر حق برانگیخت، ریشه‌های درخت از جا برآمد و به راه افتاد، حال آنکه بانگی سخت می کرد و چون پرنده پر می‌زد، تا اینکه پیش روی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) قد برافراشت و شاخه های فرازین خود را بر رسول خدا (صلی الله علیه و آله) و یکی از شاخه هایش را بر دوش من گستراند و من در سوی راست ایشان بودم. چون آن قوم این بدیدند، از روی برتری‌جویی و گردنکشی عرض کردند: «به آن فرمان ده تا نیمش نزد تو آید و نیم دیگرش برجای بماند». حضرت (صلی الله علیه و آله) درخت را چنین فرمان داد، ناگاه نیمی از آن، سخت شگفت‌انگیز و به بانگی سخت‌تر، رو به‌سوی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) گذاشت، چنان‌که نزدیک بود به گرد ایشان بپیچد. آن‌ها از روی ناسپاسی و سرکشی گفتند: «این نیم را فرمان ده تا نزد نیم خود بازگردد». حضرت (صلی الله علیه و آله) درخت را چنین فرمان داد و آن بازگشت. آنگاه من گفتم: «هیچ خدایی جز الله نیست، ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! همانا من نخستین کسم که به تو، ایمان آورد و نخستین کسم که ایمان آورد این درخت به فرمان خدا چنین کرد تا پیامبری تو را راست بشمارد و گفته‌ی تو را بزرگ دارد». آن قوم گفتند: «نه! تو جادوگری دروغگویی و شگفت جادو می‌کنی و در این کار سبک دستی. آیا کسی جز این مرد تو را در کارت باور می‌کند»؟ منظورشان من بودم!.
الصّادق (علیه السلام)- عَنْ أَبِی‌بَصِیرٍ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّه (علیه السلام): یَا أَبَا مُحَمَّدٍ إِنَّ عِنْدَنَا سِرّاً مِنْ سِرِّ اللَّهِ وَ عِلْماً مِنْ عِلْمِ اللَّهِ لَا یَحْتَمِلُهُ مَلَکٌ مُقَرَّبٌ وَ لَا نَبِیٌّ مُرْسَلٌ وَ لَا مُؤْمِنٌ امْتَحَنَ اللَّهُ قَلْبَهُ لِلْإِیمَانِ وَ اللَّهِ مَا کَلَّفَ اللَّهُ أَحَداً ذَلِکَ الْحِمْلَ غَیْرَنَا وَ لَا اسْتَعْبَدَ بِذَلِکَ أَحَداً غَیْرَنَا وَ إِنَّ عِنْدَنَا سِرّاً مِنْ سِرِّ اللَّهِ وَ عِلْماً مِنْ عِلْمِ اللَّهِ أَمَرَنَا اللَّهُ بِتَبْلِیغِهِ فَبَلَّغْنَا عَنِ اللَّهِ عزّوجلّ مَا أَمَرَنَا بِتَبْلِیغِهِ مَا نَجِدُ لَهُ مَوْضِعاً وَ لَا أَهْلًا وَ لَا حَمَّالَهًًْ یَحْمِلُونَهُ حَتَّی خَلَقَ اللَّهُ لِذَلِکَ أَقْوَاماً خُلِقُوا مِنْ طِینَهًٍْ خُلِقَ مِنْهَا مُحَمَّدٌ (صلی الله علیه و آله) وَ ذُرِّیَّتُهُ وَ مِنْ نُورٍ خَلَقَ اللَّهُ مِنْهُ مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) وَ ذُرِّیَّتَهُ وَ صَنَعَهُمْ بِفَضْلِ صُنْعِ رَحْمَتِهِ الَّتِی صَنَعَ مِنْهَا مُحَمَّداً (صلی الله علیه و آله) فَبَلَّغْنَاهُمْ عَنِ اللَّهِ عزّوجلّ مَا أَمَرَنَا بِتَبْلِیغِهِ فَقَبِلُوهُ وَ احْتَمَلُوا ذَلِکَ وَ بَلَغَهُمْ ذَلِکَ عَنَّا فَقَبِلُوهُ وَ احْتَمَلُوهُ وَ بَلَغَهُمْ ذِکْرُنَا فَمَالَتْ قُلُوبُهُمْ إِلَی مَعْرِفَتِنَا وَ حَدِیثِنَا فَلَوْ لَا أَنَّهُمْ خُلِقُوا مِنْ هَذَا لَمَا کَانُوا کَذَلِکَ وَ لَا وَ اللَّهِ مَا احْتَمَلُوهُ ثُمَّ قَالَ إِنَّ اللَّهَ خَلَقَ قَوْماً لِجَهَنَّمَ وَ النَّارِ فَأَمَرَنَا أَنْ نُبَلِّغَهُمْ کَمَا بَلَّغْنَاهُمْ فَاشْمَأَزُّوا مِنْ ذَلِکَ وَ نَفَرَتْ قُلُوبُهُمْ وَ رَدُّوهُ عَلَیْنَا وَ لَمْ یَحْتَمِلُوهُ وَ کَذَّبُوا بِهِ وَ قَالُوا ساحِرٌ کَذَّابٌ.
امام صادق (علیه السلام) ابوبصیر گوید: امام صادق (علیه السلام) فرمود: ای ابامحمّد (علیه السلام)! همانا سرّی از اسرار خدا و علمی از علم خدا نزد ماست که هیچ فرشته‌ی مقرّب و پیغمبر مرسل و مؤمنی که دلش را به ایمان آزموده آن را تحمّل نکند، به خدا سوگند! که خدا آن را به احدی جز ما تکلیف نفرموده و عبادت با آن را از هیچ‌کس جز ما نخواسته [مانند وظایف خاصّی که پیغمبر (صلی الله علیه و آله) برای امیرالمؤمنین (علیه السلام) و حسنین (علیها السلام) با وصیّت تعیین کرد] و نیز نزد ما سرّی است از سرّ خدا و علمی است از علم خدا که ما را به تبلیغش مأمور فرموده و ما آن را از جانب خدای عزّوجلّ تبلیغ کردیم و برایش محلّی و اهلی و پذیرنده‌ای نیافتیم تا آنکه خدا برای پذیرش آن [مردمانی] را از همان طینت و نوری که محمّد (صلی الله علیه و آله) و آل و ذرّیّه‌ی او را آفرید، خلق کرد و آن‌ها را از فضل و رحمت خود ساخت چنان‌که محمّد (صلی الله علیه و آله) و ذرّیّه‌ی او را ساخت، پس چون ما آنچه را از جانب خدا به تبلیغش مأمور بودیم، تبلیغ کردیم آن‌ها پذیرفتند و تحمّل کردند (تبلیغ ما به آن‌ها رسید، ایشان هم پذیرفتند و تحمّل کردند) و یاد ما به آن‌ها رسید پس دل‌های ایشان به شناسایی و به حدیث ما متوجّه گشت، اگر آن‌ها از آن طینت و نور خلق نمی‌شدند، این‌چنین نبودند، نه، به خدا آن را تحمّل نمی‌کردند. سپس فرمود: «همانا خدا مردمی را برای دوزخ و آتش آفرید (یعنی دانست که سرکشی و نافرمانی کنند و به دوزخ و آتش گرایند) و به ما دستور داد که به آن‌ها تبلیغ کنیم و ما هم تبلیغ کردیم [همچنان‌که به آن‌ها تبلیغ کردیم] ولی آن‌ها چهره درهم کشیدند و دلشان نفرت پیدا کرد و آن را به ما برگردانیدند و تحمّل نکردند و تکذیب نمودند و گفتند: ساحِرٌ کَذَّابٌ».
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- عَنْ مُجَاهِدِ‌بْنِ‌جَبْرٍ قَالَ: کَانَ مِمَّا أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَی عَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) وَ أَرَادَ بِهِ الْخَیْرَ أَنَّ قُرَیْشاً أَصَابَتْهُمْ أَزْمَهًٌْ شَدِیدَهًٌْ وَ کَانَ أَبُوطَالِبٍ (رحمة الله علیه) ذَا عِیَالٍ کَثِیرَهًٍْ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) لِلْعَبَّاسِ عَمِّهِ وَ کَانَ مِنْ أَیْسَرِ بَنِی‌هَاشِمٍ: یَا عَبَّاسُ إِنَّ أَخَاکَ أَبَاطَالِبٍ (رحمة الله علیه) کَثِیرُ الْعِیَالِ وَ أَصَابَ النَّاسَ مَا تَرَی مِنْ هَذِهِ الْأَزْمَهًِْ فَانْطَلِقْ حَتَّی نُخَفِّفَ عَنْهُ مِنْ عِیَالِهِ فَانْطَلَقَا إِلَیْهِ وَ قَالا لَهُ فَقَالَ اتْرُکُوا لِی عَقِیلًا وَ خُذُوا مَنْ شِئْتُمْ فَأَخَذَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) عَلِیّاً (علیه السلام) فَضَمَّهُ إِلَیْهِ فَلَمْ یَزَلْ عَلِیٌّ (علیه السلام) مَعَ رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) حَتَّی بَعَثَهُ اللَّهُ نَبِیّاً فَاتَّبَعَهُ عَلِیٌّ (علیه السلام) وَ آمَنَ بِهِ وَ صَدَّقَهُ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- مجاهدبن‌جبر گوید: هنگامی‌که قریشیان دچار قحطی سختی شدند، از آنجا که ابوطالب (بسیار عیالمند بود، رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به عموی خود، عبّاس (که از توانمندترین مردان بنی‌هاشم بود فرمود: «ای عبّاس (! برادرت ابوطالب (بسیار عیالمند است و مردم چنان‌که می بینی به قحطی سختی دچار شده اند. پس بیا تا برویم و بار نان‌خوران او را بر دوشش سبک کنیم». رسول خدا (صلی الله علیه و آله) علی (علیه السلام) را گرفت و نزد خود برد و همچنان علی (علیه السلام) در کنار رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بود تا اینکه خداوند آن حضرت (صلی الله علیه و آله) را به پیامبری برانگیخت و درآن‌هنگام علی (علیه السلام) از وی پیروی کرد و به او ایمان آورد و باورش نمود.