آیه ۹۶ - سوره صافات

آیه وَ اللهُ خَلَقَكُمْ وَ ما تَعْمَلُونَ [96]

با اين كه خداوند هم شما را آفريده و هم بتهايى را كه مى‌سازيد»!

۱
(صافات/ ۹۶)

أمیرالمؤمنین ( ... وَ أَمَّا الرَّدُّ عَلَی عَبَدَهًِْ الْأَصْنَامِ وَ الْأَوْثَانِ فَقَوْلُهُ تَعَالَی حِکَایَهًًْ عَنْ قَوْلِ إِبْرَاهِیمَ (فِی الِاحْتِجَاجِ عَلَی أَبِیهِ یا أَبَتِ لِمَ تَعْبُدُ ما لا یَسْمَعُ وَ لا یُبْصِرُ وَ لا یُغْنِی عَنْکَ شَیْئاً وَ قَوْلُهُ حِینَ کَسَرَ الْأَصْنَامَ فَقَالُوا لَهُ مَنْ کَسَرَهَا وَ مَنْ فَعَلَ هذا بِآلِهَتِنا إِنَّهُ لَمِنَ‌الظَّالِمِینَ‌إِلَی قَوْلِهِ فَأْتُوا بِهِ عَلی أَعْیُنِ النَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَشْهَدُونَ وَ لَمَّا جَاءَ قَالُوا لَهُ أَ أَنْتَ فَعَلْتَ هذا بِآلِهَتِنا یا إِبْراهِیمُ. قالَ بَلْ فَعَلَهُ کَبِیرُهُمْ هذا فَسْئَلُوهُمْ إِنْ کانُوا یَنْطِقُونَ* فَرَجَعُوا إِلی أَنْفُسِهِمْ فَقالُوا إِنَّکُمْ أَنْتُمُ الظَّالِمُونَ* ثُمَّ نُکِسُوا عَلی رُؤُسِهِمْ لَقَدْ عَلِمْتَ ما هؤُلاءِ یَنْطِقُونَ. قالَ أَ تَعْبُدُونَ ما تَنْحِتُونَ وَ اللهُ خَلَقَکُمْ وَ ما تَعْمَلُونَ فَلَمَّا انْقَطَعَتْ حُجَّتُهُمْ قالُوا حَرِّقُوهُ وَ انْصُرُوا آلِهَتَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ فاعِلِینَ.

امام علی ( ... و اما آیاتی که در رد بر بت‌پرستان آمده است مانند این سخن ابراهیم (در احتجاج بر پدرش که می‌فرماید: هنگامی که به پدرش گفت: «ای پدر! چرا چیزی را می‌پرستی که نه می‌شنود، و نه می‌بیند، و نه هیچ مشکلی را از تو حلّ می‌کند؟! (مریم/۴۲) و سخن او وقتی که بت‌ها را شکست، آن‌ها گفتند: «چه کسی آن‌ها را شکسته است»؟: [هنگامی که منظره بت‌ها را دیدند،] گفتند: «هرکس با خدایان ما چنین کرده، قطعاً از ستمگران است [و باید کیفر سخت ببیند]!» (انبیاء/۵۹) تا آنجا که می‌فرماید: [جمعیّت] گفتند: «او را در برابر دیدگان مردم بیاورید، تا گواهی دهند!» (انبیاء/۶۱) و وقتی ابراهیم (آمد گفتند: «تو این کار را با خدایان ما کرده‌ای، ای ابراهیم؟!»* گفت: «بلکه این کار را بزرگشان کرده است! از آن‌ها بپرسید اگر سخن می‌گویند!»* آن‌ها به وجدان خویش بازگشتند و [به خود] گفتند: «حقّا که شما ستمگرید!» * سپس بر سرهایشان واژگونه شدند [و حکم وجدان را به کلّی فراموش کردند و گفتند:] تو می‌دانی که این‌ها سخن نمی‌گویند! (انبیاء/۶۵۶۲) گفت: «آیا چیزی را می‌پرستید که با دست خود می‌تراشید؟! با اینکه خداوند هم شما را آفریده و هم بتهایی که می‌سازید!»! و وقتی از دلیل آوردن بازماندند، گفتند: «او را بسوزانید و خدایان خود را یاری کنید، اگر کاری از شما ساخته است»! (انبیاء/۶۸)

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۲، ص۶۵۰
بحار الأنوار، ج۹۰، ص۳۵
۲
(صافات/ ۹۶)

الرّسول ( إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی أَمَرَ تَخْیِیراً وَ نَهَی تَحْذِیراً لَمْ یُطَعْ مُکْرِهاً وَ لَمْ یُعْصَ مَغْلُوباً فَلَوْ أَرَادَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ أَنْ لَا یُعْصَی لَمَا عُصِیَ وَ لَکِنَّهُ یَفْعَلُ ما یَشاءُ وَ یَحْکُمُ ما یُرِیدُ وَ لَهُ الْحُجَّةُ الْبالِغَةُ عَلَی خَلْقِهِ لِیَهْلِکَ مَنْ هَلَکَ عَنْ بَیِّنَةٍ وَ یَحْیی مَنْ حَیَّ عَنْ بَیِّنَةٍ وَ هُوَ خالِقُ کُلِّ شَیْءٍ خَیْراً وَ شَرّاً وَ حُلْواً وَ مُرّاً وَ قَدْ قَالَ عَزَّ وَ جَلَ أَ تَعْبُدُونَ ما تَنْحِتُونَ وَ اللهُ خَلَقَکُمْ وَ ما تَعْمَلُونَ فَأَعْلَمَنَا أَنَّ خَلْقَنَا وَ جَمِیعَ أَعْمَالِنَا بِقُدْرَتِه.

پیامبر ( خداوند تعالی به صورت اختیاری دستور داده است و برای ترساندن نهی‌کرده است درحالی‌که کسی را مجبور [به اطاعت] کرده باشد اطاعت نشده است و درحالی‌که مغلوب شده باشد، مورد نافرمانی قرار نگرفته است. اگر خداوند عزّوجلّ می‌خواست که مورد نافرمانی قرار نگیرد، مورد نافرمانی قرار نمی‌گرفت (می‌توانست کاری کند که هیچ‌کس نتواند نافرمانی‌اش‌کند) ولی او هرچه بخواهد انجام می‌دهد و به و هرچه بخواهد [و مصلحت باشد]، حکم می‌کند دلیل رسا [و قاطع] نسبت به مخلوقاتش برای اوست. تا آن‌ها که هلاک [و گمراه] می‌شوند از وی اتمام حجّت باشد و آن‌ها که زنده می‌شوند [و هدایت می‌یابند]، از روی دلیل روشن باشد، (انفال/۴۲). و او آفریننده‌ی هر چیزی خیر و شر و شیرین و تلخ است و خداوند عزّوجلّ فرمود: أَ تَعْبُدُونَ ما تَنْحِتُونَ* وَ اللهُ خَلَقَکُمْ وَ ما تَعْمَلُونَ و ما را آگاه ساخت که آفرینش ما و همه‌ی کارهای ما به قدرت اوست.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۲، ص۶۵۰
مجموعهًْ ورام، ج۲، ص۲۶۸
بیشتر