آیه وَ عَنَتِ الْوُجُوهُ لِلْحَيِّ الْقَيُّومِ وَ قَدْ خابَ مَنْ حَمَلَ ظُلْماً [111]
و [در آن روز] همه‌ی چهره‌ها در برابر خداوند زنده پاینده، خاضع مى‌شود؛ و آنکه بار ستمى بر دوش دارد، مأیوس [و زیان کار] است.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- ِرِوَایَهًُْ أَبِی‌أُمَامَهًَْ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) اسْمُ اللَّهِ الْأَعْظَمُ الَّذِی إِذَا دُعِیَ بِهِ أَجَابَ فِی سُوَرٍ ثَلَاثٍ فِی الْبَقَرَهًِْ وَ آلِ عِمْرَانَ وَ طه قَالَ أَبُوأُمَامَهًَْ فِی الْبَقَرَهًِْ آیَهًُْ الْکُرْسِیِّ وَ فِی آلِ عِمْرَانَ الم اللَّهُ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ وَ فِی طه وَ عَنَتِ الْوُجُوهُ لِلْحَیِّ الْقَیُّومِ.
پیامبر ( در روایت ابوامامه آمده است: پیغمبر خدا (فرمود: «اسم اعظمی که هرگاه خدای تعالی به آن اسم خوانده شود، حاجت بنده‌ی خود را برمی‌آورد، در سه سوره است: در سوره‌ی بقره و آل عمران و طه». ابوامامهًْ گفته است: «و امّا آنکه در سوره‌ی بقره است، آیهًْ الکرسی است و امّا آنکه در سوره‌ی آل عمران است پس آن این است: الم، معبودی جز خداوندِ یگانه زنده و پایدار و نگهدارنده، نیست. (آل عمران/۲۱) و امّا آنکه در سوره‌ی طه است این است: وَ عَنَتِ الْوُجُوهُ لِلْحَیِّ الْقَیُّومِ».
علی‌بن‌إبراهیم (رحمة الله علیه)- عَنَتِ الْوُجُوهُ لِلْحَیِّ الْقَیُّومِ أی ذلت.
علیّ‌ّّّّبن‌ابراهیم ( وَ عَنَتِ الْوُجُوهُ لِلْحَیِّ الْقَیُّوم؛ منظور از آن این است که چهره‌ها در برابر خداوند ذلیل می‌گردند.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- سُئِلَ مَا الْحِکْمَهًُْ فِی أَنَّهُ جُعِلَ لِلصَّلَاهًِْ الْأَذَانُ وَ لَمْ یُجْعَلْ لِسَائِرِ الْعِبَادَاتِ أَذَان وَ لَا دُعَاءٌ قَالَ لِأَنَّ الصَّلَاهًَْ شَبِیهٌ بِأَحْوَالِ یَوْمِ الْقِیَامَهًْ ... وَ الرُّکُوعَ شَبِیهٌ لِخُضُوعِ الْخَلَائِقِ لِرَبِّ الْعَالَمِینَ کَمَا قَالَ عَزَّ ذِکْرُهُ وَ عَنَتِ الْوُجُوهُ لِلْحَیِّ الْقَیُّوم.
پیامبر ( از رسول خدا (سؤال شد: «حکمت اینکه برای نماز اذان گذاشته شده و برای سایر عبادات اذان و دعا گذاشته نشده چیست»؟ حضرت (فرمود: «چون نماز شبیه حالات روز قیامت است ... و رکوع شبیه خضوع مخلوقات برای پرودگار عالم است. همان‌طورکه خدای عزّوجلّ درقرآن فرمود: وَ عَنَتِ الْوُجُوهُ لِلْحَیِّ الْقَیُّومِ».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- عَنْ فَرْقَدٍ الْبَجَلِیِّ قَالَ: سَمِعْتُ عَلِیّاً (علیه السلام) یَقُولُ وَ اللَّهِ لَوْ ضَرَبْتُ خَیْشُومَ الْمُؤْمِنِ بِسَیْفِی هَذَا عَلَی أَنْ یُبْغِضَنِی مَا أَبْغَضَنِی وَ لَوْ صَبَبْتُ الدُّنْیَا بِحَذَافِیرِهَا عَلَی الْکَافِرِ مَا أَحَبَّنِی وَ ذَلِکَ أَنَّهُ قُضِیَ فَانْقَضَی عَلَی لِسَانِ النَّبِیِّ الْأُمِّیِّ (صلی الله علیه و آله) أَنَّهُ لَا یُبْغِضُکَ مُؤْمِنٌ وَ لَا یُحِبُّکَ کَافِرٌ وَ قَدْ خابَ مَنْ حَمَلَ ظُلْماً وَ افْتَری.
امام علی ( فرقد بجلی گوید: شنیدم که امام علی (می‌فرماید: «... اگر با این شمشیر بر بُن بینی مؤمن بزنم که با من دشمنی ورزد دشمنی نخواهد کرد. و اگر تمام جهان را در کام منافق بریزم که مرا دوست بدارد دوست نخواهد داشت. زیرا قضا جاری شده و بر زبان پیامبر امّی گذشته که فرمود: «یا علی (! شخص مؤمن با تو دشمنی نخواهد کرد، و منافق تو را دوست نخواهد داشت. وَ قَدْ خابَ مَنْ حَمَلَ ظُلْماً وَ افْتَری».
الباقر (علیه السلام)- قَالَ البَاقِرُ (علیه السلام): أَنَّ اللَّهَ تَعَالَی قَضَی عَلَی لِسَانِ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) لِعَلِیِّ‌بْنِ‌أَبِی‌طَالِبٍ (علیه السلام) أَنَّهُ لَا یُبْغِضُکَ مُؤْمِنٌ وَ لَا یُحِبُّکَ کَافِرٌ أَوْ مُنَافِقٌ وَ قَدْ خابَ مَنْ حَمَلَ ظُلْماً. ِ
پیامبر ( خدای متعال به زبان حضرت محمّد (در مورد علیّ‌بن‌ابی‌طالب (این قضا را جاری کرده که هیچ مؤمنی با تو دشمنی نمی‌کند و هیچ کافری یا منافقی تو را دوست ندارد، وَ قَدْ خابَ مَنْ حَمَلَ ظُلْماً.