آیه ۳ - سوره طه

آیه إِلّا تَذْكِرَةً لِمَنْ يَخْشى [3]

آن را فقط براى يادآورى كسانى كه [از خدا] مى‌ترسند نازل ساختيم.

سبب نزول

۱
(طه/ ۳)

الباقر (علیه السلام)- عَنْ أَبِی بَصِیرٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ (علیه السلام) قَالَ: کَانَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) عِنْدَ عَائِشَهًَْ لَیْلَتَهَا فَقَالَتْ یَا رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) لِمَ تُتْعِبُ نَفْسَکَ وَ قَدْ غَفَرَ اللهُ لَکَ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِکَ وَ مَا تَأَخَّرَ فَقَالَ یَا عَائِشَهًُْ أَ لَا أَکُونُ عَبْداً شَکُوراً قَالَ وَ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) یَقُومُ عَلَی أَطْرَافِ أَصَابِعِ رِجْلَیْهِ فَأَنْزَلَ اللَّهُ سُبْحَانَهُ وَ تَعَالَی طه ما أَنْزَلْنا عَلَیْکَ الْقُرْآنَ لِتَشْقی.

امام باقر ( ابوبصیر نقل می‌کند: امام باقر (فرمود: رسول خدا (شبی نزد عایشه بود [عایشه] به آن حضرت گفت: «ای رسول خدا (! چرا خودت را به زحمت می‌اندازی: حال آنکه خداوند گناهان قبل و بعد تو را آمرزیده است»؟. (فتح/۲) آن حضرت فرمود: «ای عایشه! آیا نباید بنده‌ای شکرگزار باشم»؟ آنگاه امام (فرمود: «رسول خدا (بر روی انگشتان پایش می‌ایستاد. پس خداوند این آیه را نازل کرد: طه، ما أَنْزَلْنا عَلَیْکَ الْقُرْآنَ لِتَشْقی».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۱۶۸
الکافی؛ ج۲، ص۹۵/ بحار الأنوار، ج۱۶، ص۲۶۳/ بحار الأنوار، ج۸۱، ص۲۶۲/ مشکاهًْ الأنوار؛ ص۳۵ و مستدرک الوسایل؛ ج۱، ص۱۲۸/ نورالثقلین/ البرهان
۲
(طه/ ۳)

الصّادق (علیه السلام)- أَنَّ النَّبِیَّ (صلی الله علیه و آله) کَانَ یَرْفَعُ إِحْدَی رِجْلَیْهِ فِی الصَّلَاهًِْ لِیَزِیدَ تَعَبُهُ فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی طه ما أَنْزَلْنا عَلَیْکَ الْقُرْآنَ لِتَشْقی فَوَضَعَهَا.

امام صادق ( پیامبر خدا (یکی از دو پایش را در نماز بلند می‌کرد تا بیشتر خسته شود، تا اینکه خداوند این آیه را نازل کرد: طه* مَا أَنزَلْنَا عَلَیْکَ الْقُرْآنَ لِتَشْقَی سپس آن حضرت پایش را روی زمین گذاشت.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۱۶۸
مستدرک الوسایل؛ ج۴، ص۱۱۸/ بحار الأنوار، ج۶۸، ص۲۷/ وسایل الشیعهًْ؛ ج۵، ص۴۹۱؛ «بتفاوت لفظی»/ نورالثقلین/ البرهان
۳
(طه/ ۳)

الصّادقین (علیها السلام)- کَانَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) إِذَا صَلَّی قَامَ عَلَی أَصَابِعِ رِجْلَیْهِ حَتَّی تَوَرَّمَتْ فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَی طه وَ هِیَ بِلُغَهًِْ طَیٍّ یَا مُحَمَّدُ (صلی الله علیه و آله) ما أَنْزَلْنا عَلَیْکَ الْقُرْآنَ لِتَشْقی.

امام باقر (و امام صادق ( رسول خدا (هرگاه نماز می‌گزارد، بر لبه‌ی انگشتان پاهایش می‌ایستاد تا اینکه انگشتانش ورم کرد. سپس خداوند تبارک‌وتعالی این آیه را نازل کرد: «طه با لهجه‌ی قبیله‌ی طیء می‌شود ای محمّد (! ما قرآن را بر تو نازل نکردیم که خود را سخت به زحمت بیفکنی!. (طه/۳۱).

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۱۶۸
بحار الأنوار، ج۱۶، ص۸۵/ القمی؛ ج۲، ص۵۷/ وسایل الشیعهًْ؛ ج۵، ص۴۹۰ / نورالثقلین؛ «تورّم» بدل «تورمت»/ البرهان
۴
(طه/ ۳)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- وَ لَقَدْ قَامَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) عَشْرَ سِنِینَ عَلَی أَطْرَافِ أَصَابِعِهِ حَتَّی تَوَرَّمَتْ قَدَمَاهُ وَ اصْفَرَّ وَجْهُهُ یَقُومُ اللَّیْلَ أَجْمَعَ حَتَّی عُوتِبَ فِی ذَلِکَ فَقَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ طه ما أَنْزَلْنا عَلَیْکَ الْقُرْآنَ لِتَشْقی بَلْ لِتَسْعَدَ.

امام علی ( ده سال آنقدر بر روی قدم‌های خود ایستاد که پاهایش ورم کرد و صورتش زرد شد؛ تمام شب را به شب‌زنده‌داری می‌پرداخت به قدری که او را سرزنش نمودند؛ طه ما قرآن را بر تو نازل نکردیم که خود را سخت به زحمت بیفکنی! برای اینکه به سعادت برسی.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۱۶۸
بحار الأنوار، ج۶۸، ص۲۶/ نورالثقلین
۵
(طه/ ۳)

الصّادق (علیه السلام)- عَنْ عَبْدِ‌اللَّهِ‌بْنِ‌بُکَیْرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَاعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) عَنِ الصَّلَاهًِْ قَاعِداً أَوْ یَتَوَکَّأُ عَلَی عَصًا أَوْ عَلَی حَائِطٍ فَقَالَ لَا مَا شَأْنُ أَبِیکَ وَ شَأْنُ هَذَا مَا بُلِّغَ أَبُوکَ هَذَا بَعْدُ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) بَعْدَ مَا عَظُمَ أَوْ بَعْدَ مَا ثَقُلَ کَانَ یُصَلِّی وَ هُوَ قَائِمٌ وَ رَفَعَ إِحْدَی رِجْلَیْهِ حَتَّی أَنْزَلَ اللَّهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی طه ما أَنْزَلْنا عَلَیْکَ الْقُرْآنَ لِتَشْقی فَوَضَعَهَا.

امام صادق ( عبدالله‌بن‌بکیر گوید: از امام صادق (درمورد نماز نشسته یا درحال تکیه به عصا یا دیوار پرسیدم امام (فرمود: «نه، هنوز پدر تو به اینجا نرسیده که چنین کاری کند. رسول خدا (بعد از اینکه سنش بالارفت یا وقتی‌که مریض بود، ایستاده نماز می‌خواند و یکی از دو پای خود را بلند می‌کرد تا اینکه خدای متعال این آیه را نازل کرد: طه ما أَنْزَلْنا عَلَیْکَ الْقُرْآنَ لِتَشْقی.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۱۷۰
بحار الأنوار، ج۱۶، ص۲۱۹/ قرب الإسناد؛ ص۷۹؛ «متوکیا» بدل «یتوکأ»
۶
(طه/ ۳)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- وَ لَقَدْ قَامَ (علیه السلام) عَشْرَ سِنِینَ عَلَی أَطْرَافِ أَصَابِعِهِ حَتَّی تَوَرَّمَتْ قَدَمَاهُ وَ اصْفَرَّ وَجْهُهُ یَقُومُ اللَّیْلَ أَجْمَعَ حَتَّی عُوتِبَ فِی ذَلِکَ فَقَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ طه ما أَنْزَلْنا عَلَیْکَ الْقُرْآنَ لِتَشْقی بَلْ لِتَسْعَدَ بِهِ وَ لَقَدْ کَانَ یَبْکِی حَتَّی یُغْشَی عَلَیْهِ فَقِیلَ لَهُ یَا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله علیه و آله) أَ لَیْسَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ قَدْ غَفَرَ لَکَ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِکَ وَ مَا تَأَخَّرَ قَالَ بَلَی أَ فَلَا أَکُونُ عَبْداً شَکُوراً.

امام علی ( از این رو ده سال بر لبه‌ی انگشتانشان نماز می‌خواند تا اینکه پاهایش ورم کرد و صورتش زرد گشت و ایشان تمامی شب را به نماز می‌ایستاد، تا حدّی که مورد عتاب قرار گرفت و خداوند فرمود: طه ما قرآن را بر تو نازل نکردیم که خود را سخت به زحمت بیفکنی!. بلکه این قرآن را بدین‌خاطر نازل کردیم که با آن خوشبخت گردی. گاهی گریه‌ی ایشان به‌نحوی بود که بیهوش می‌شدند و دیگران می‌گفتند: «ای رسول خدا (! آیا خداوند عزّوجلّ گناهان قبل و بعد (ما تقدّم و ما تأخّر) شما را نیامرزیده است»؟ ایشان فرمود: «چرا، امّا من نباید بنده‌ای شکرگزار باشم»؟!

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۱۷۰
بحار الأنوار، ج۱۰، ص۴۰/ بحار الأنوار، ج۱۷، ص۲۵۷/ الاحتجاج؛ ج۱، ص۲۲۰/ مستدرک الوسایل؛ ج۴، ص۱۱۸/ البرهان

ما قرآن را بر تو نازل نکردیم که خود را به زحمت بیفکنی

۱ -۱
(طه/ ۳)

الصّادق (علیه السلام)- مَا أُنْزِلَ عَلَیْکَ الْقُرْآنُ لِتَشْقَی بَلْ لِتَسْعَدَ بِه.

امام صادق ( ما قرآن را بر تو نازل نکردیم که خود را به زحمت بیفکنی! بلکه برای این فرستادیم که با آن خوشبخت گردی.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۱۷۰
بحار الأنوار، ج۸۹، ص۳۷۳/ نورالثقلین؛ «بتفاوت لفظی»/ البرهان
بیشتر