آیه ۸۱ - سوره طه

آیه كُلُوا مِنْ طَيِّباتِ ما رَزَقْناكُمْ وَ لا تَطْغَوْا فيهِ فَيَحِلَّ عَلَيْكُمْ غَضَبي وَ مَنْ يَحْلِلْ عَلَيْهِ غَضَبي فَقَدْ هَوى [81]

بخورید از روزی‌هاى پاکیزه‌اى که به شما داده‌ایم؛ ودر آن طغیان نکنید، که غضب من بر شما وارد شود و هرکس غضبم بر او وارد شود، هلاک خواهد شد.

بخورید از روزی‌های پاکیزه‌ای که به شما داده‌ایم؛ و در آن طغیان نکنید

۱ -۱
(طه/ ۸۱)

أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- رَکِبَ عَلِیٌّ (علیه السلام) یَوْماً دُلْدُلَ لِیَخْرُجَ إِلَی مَوْضِعٍ فَأَتَی مَسْجِدَ الْکُوفَهًِْ لِیُصَلِّیَ فِیهِ رَکْعَتَیْنِ ثُمَّ یَخْرُجَ وَ کَانَ مُنْفَرِداً فَلَمَّا وَصَلَ إِلَی بَابِ الْمَسْجِدِ رَأَی رَجُلًا هُنَاکَ فَقَالَ احْفَظْهَا لِأَدْخُلَ الْمَسْجِدَ فَإِذَا خَرَجْتُ أَعْطَیْتُکَ شَیْئاً فَأَخَذَ الرَّجُلُ اللِّجَامَ مِنْ رَأْسِ الْبَغْلَهًِْ وَ مَضَی فَلَمَّا خَرَجَ (علیه السلام) مِنَ الصَّلَاهًِْ فَإِذَا بِقَنْبَرٍ وَ جَمَاعَهًٍْ مِنَ النَّاسِ حَوْلَ الْبَغْلَهًِْ وَ لَمْ یَکُنْ عَلَیْهَا اللِّجَامُ فَقَالَ (علیه السلام) سُبْحَانَ اللَّهِ إِنِّی أَخَذْتُ دِرْهَمَیْنِ لِأَدْفَعَهُمَا إِلَیْهِ فَدَفَعَهُمَا إِلَی قَنْبَرَ لِیَشْتَرِیَ بِهِمَا لِجَاماً فَلَمَّا دَخَلَ قَنْبَرُ أَوَّلَ السُّوقِ فَإِذَا الرَّجُلُ بَاعَهُ بِدِرْهَمَیْنِ قُرَاضَهًًْ فَلَمَّا عَادَ أَقْبَلَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (علیه السلام) عَلَی النَّاسِ وَ قَالَ لَا تَتَعَرَّضُوا لِلْحَرَامِ وَ لَا تَأْکُلُوا مَالَ غَیْرِکُمْ غَصْباً فَتُحْرَمُوا فِی یَوْمِکُمْ مِقْدَارَ ذَلِکَ مِنْ رِزْقِکُمْ وَ کُلُّ مَنْ أَمْکَنَهُ أَنْ یَأْخُذَ مَالَ غَیْرِهِ عَلَی وَجْهِ الْحَرَامِ وَ لَا یَأْخُذُ فَاللَّهُ یَرْزُقُهُ فِی ذَلِکَ الْیَوْمِ مِقْدَارَ ذَلِکَ مِنْ حَیْثُ لا یَحْتَسِبُ حَلَالًا طَیِّباً قَالَ تَعَالَی کُلُوا مِنْ طَیِّباتِ ما رَزَقْناکُمْ وَ لا تَطْغَوْا فِیهِ.

امام علی ( روزی امیرالمؤمنین (برای رفتن به مکانی چهارپایی سوار شد و به‌سمت مسجد کوفه آمد تا دو رکعت نماز بخواند و بیرون رود. حضرت تنها بود. وقتی به در مسجد رسید مردی را آنجا دید. به او فرمود: «مواظب این حیوان باش تا به مسجد بروم وقتی برگشتم چیزی به تو می‌دهم». آن مرد افسار را از سر حیوان بیرون آورد و رفت. زمانی‌که حضرت نماز خواند و بیرون آمد، دید قنبر و عدّه‌ای از مردم اطراف حیوان را گرفته‌اند و افساری بر حیوان نیست. حضرت فرمود: «سبحان الله! من دو درهم گرفتم تا به او بدهم». حضرت دو درهم را به قنبر داد تا با آن‌ها افساری بخرد. زمانی‌که قنبر به اوّل بازار رسید همان مرد افسار را به دو درهم بی‌ارزش فروخت. وقتی قنبر برگشت، امیرالمؤمنین (رو به مردم کرد و فرمود: «دست‌اندازی به مال حرام نکنید و مال غصبی را نخورید که درهمان روز به همان مقدار، از روزی محروم می‌شوید و هرکس درجایی‌که می‌تواند مال دیگری را به حرام از او بگیرد، خودداری کرده و چنین کاری را نکند، خدای متعال درآن روز به‌همان مقدار از آنجایی که گمان نمی‌کند مال پاک و حلال به او ارزانی می‌کند. خدای متعال می‌فرماید: کُلُوا مِنْ طَیِّباتِ ما رَزَقْناکُمْ وَ لا تَطْغَوْا فِیهِ.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۲۴۶
فقه القرآن؛ ج۲، ص۳۹

که غضب من بر شما وارد شود و هرکس غضبم بر او وارد شود، هلاک خواهد شد

۲ -۱
(طه/ ۸۱)

الصّادق (علیه السلام)- عَنِ الْمَشْرِقِیِّ حَمْزَهًَْ‌بْنِ‌الْمُرْتَفِعِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِنَا قَالَ: کُنْتُ فِی مَجْلِسِ أَبِی‌جَعْفَرٍ (علیه السلام) إِذْ دَخَلَ عَلَیْهِ عَمْرُوبْنُ‌عُبَیْدٍ فَقَالَ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ قَوْلُ اللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی وَ مَنْ یَحْلِلْ عَلَیْهِ غَضَبِی فَقَدْ هَوی مَا ذَلِکَ الْغَضَبُ فَقَالَ أَبُوجَعْفَرٍ (علیه السلام) هُوَ الْعِقَابُ یَا عَمْرُو إِنَّهُ مَنْ زَعَمَ أَنَّ اللَّهَ قَدْ زَالَ مِنْ شَیْءٍ إِلَی شَیْءٍ فَقَدْ وَصَفَهُ صِفَهًَْ مَخْلُوقٍ وَ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی لَا یَسْتَفِزُّهُ شَیْءٌ فَیُغَیِّرَهُ.

امام صادق ( حمزهًْ‌بن‌مرتفع، از یکی از یاران ما نقل می‌کند که در مجلس امام باقر (نشسته بودیم که عمروبن‌عبید داخل شد و عرض کرد: «فدایت شوم؛ در این فرموده‌ی خداوند متعال: وَ مَن یَحْلِلْ لعَلَیْهِ غَضَبِی فَقَدْ هَوَی منظور از غضب چیست»؟ امام باقر (پاسخ داد: «آن، عقاب و کیفر است ای عمرو! اگر کسی گمان کند خداوند از حالتی به حالت دیگر تغییر پیدا می‌کند، او خداوند را به اوصاف مخلوقات متّصف کرده است. همانا خدای متعال را چیزی عصبانی نمی‌کند تا او را تغییر دهد».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۲۴۶
الکافی؛ ج۱، ص۱۱۰/ بحار الأنوار، ج۴، ص۶۴؛ «ولایغیره» بدل «فیغیره»/ الاحتجاج؛ ج۲، ص۳۲۶/ التوحید؛ ص۱۶۸/ إرشادالقلوب؛ ج۱، ص۱۶۷/ نورالثقلین/ البرهان
۲ -۲
(طه/ ۸۱)

الرّسول (صلی الله علیه و آله)- خُذُوا بِحُجْزَهًِْ هَذَا الْأَنْزَعِ یَعْنِی عَلِیّاً (علیه السلام) فَإِنَّهُ الصِّدِّیقُ الْأَکْبَرُ وَ هُوَ الْفَارُوقُ یُفَرِّقُ بَیْنَ الْحَقِّ وَ الْبَاطِلِ مَنْ أَحَبَّهُ هَدَاهُ اللَّهُ وَ مَنْ أَبْغَضَهُ أَبْغَضَهُ اللَّهُ وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْهُ مَحَقَهُ اللَّهُ وَ مِنْهُ سِبْطَا أُمَّتِی الْحَسَنُ (علیه السلام) وَ الْحُسَیْنُ (علیه السلام) وَ هُمَا ابْنَایَ وَ مِنَ الْحُسَیْن (علیه السلام) أَئِمَّهًُْ الْهُدَی (أَعْطَاهُمُ اللَّهُ عِلْمِی وَ فَهْمِی فَتَوَلُّوهُمْ وَ لَا تَتَّخِذُوا وَلِیجَهًًْ مِنْ دُونِهِمْ فَیَحِلَّ عَلَیْکُمْ غَضَبٌ مِنْ رَبِّکُمْ وَ مَنْ یَحْلِلْ عَلَیْهِ غَضَبٌ مِنْ رَبِّهِ فَقَدْ هَوی.

پیامبر ( رسول خدا (فرمود: «دامن این انزع را رها نکنید منظورش علی (بود او صدّیق اکبر و فاروق است که بین حق و باطل تمیز می‌دهد. هرکه او را دوست بدارد خدا هدایتش کرده و هرکه با او دشمنی بورزد، خدا با او دشمن است، و هرکه از او تخلّف ورزد، خداوند او را بی‌بهره نموده است. دو سبط این امت از علی (است، امام حسن (و امام حسین (آن دو فرزندان من هستند و ائمّه هدی (از نژاد حسین (خواهند بود که خداوند، علم و فهم مرا به آن‌ها عنایت کرده است. آن‌ها را دوست بدارید، به کسی جز آن‌ها پناه نبرید که مشمول خشم خدا می‌شوید و هرکه خشم خدا او را فرا گیرد، از بین رفته است. زندگی دنیا جز متاعی فریبنده نیست».

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۲۴۶
بحار الأنوار، ج۲۳، ص۱۲۹
۲ -۳
(طه/ ۸۱)

الصّادق (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ آخَی بَیْنَ الْأَرْوَاحِ فِی الْأَظِلَّهًِْ قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَ الْأَبْدَانَ بِأَلْفَیْ عَامٍ فَلَوْ قَدْ قَامَ قَائِمُنَا أَهْلَ الْبَیْتِ لَوُرِّثَ الْأَخُ الَّذِی آخَی بَیْنَهُمَا فِی الْأَظِلَّهًِْ وَ لَمْ یُوَرَّثِ الْأَخُ مِنَ الْوِلَادَهًِْ وَ قَالَ (علیه السلام) إِنَّ الْأَرْوَاحَ لَتَلْتَقِی فِی الْهَوَاءِ فَتَعَارَفُ وَ تَسَاءَلُ فَإِذَا أَقْبَلَ رُوحٌ مِنَ الْأَرْضِ قَالُوا دَعُوهُ فَقَدْ أَفْلَتَ مِنْ هَوْلٍ عَظِیمٍ ثُمَّ سَأَلُوهُ مَا فَعَلَ فُلَانٌ وَ مَا فَعَلَ فُلَانٌ فَکُلَّمَا قَالَ قَدْ بَقِیَ رَجَوْهُ أَنْ یَلْحَقَ بِهِمْ وَ کُلَّمَا قَالَ قَدْ مَاتَ قَالُوا هَوَی هَوَی وَ قَالَ تَعَالَی وَ مَنْ یَحْلِلْ عَلَیْهِ غَضَبِی فَقَدْ هَوی.

امام صادق ( به درستی که حق تعالی میان ارواح در عالم اظلّه، پیش از آنکه بدن‌ها را دو هزار سال پیش خلق کند؛ برادری قرار داده است. پس اگر قائم (ما اهل بیت، قیام کند هر آینه آن برادرانی را که حق تعالی میانشان در عالم اظلّه اخوّت قرار داده، میراث خواهد داد و برادر ولادتی را میراث نخواهد داد. ارواح در هوا با هم ملاقات می‌کنند و یکدیگر را می‌شناسند و از هم سؤال می‌کنند. پس وقتی یک روح از زمین می‌آید، می‌گویند: رهایش کنید که از ترسی بزرگ خارج شده؛ سپس از او می‌پرسند: فلان کس و فلان کس چه کردند؟ پس هر بار که می‌گوید که هنوز زنده است، امید دارند که به آنان ملحق شود و هرگاه که می‌گوید: مُرد، می‌گویند: سقوط کرد و افتاد! و خدای تعالی می فرماید: «هرکس غضبم بر او وارد شود، هلاک خواهد شد»!

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۹، ص۲۴۸
بحار الأنوار، ج۲۴۹، ص۶
بیشتر