آیه وَ إِبْراهِيمَ إِذْ قالَ لِقَوْمِهِ اعْبُدُوا اللهَ وَ اتَّقُوهُ ذالِكُم خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ [16]
ما ابراهيم را [نيز] فرستاديم، هنگامى‌كه به قومش گفت: «خدا را پرستش كنيد و از[عذاب] او بپرهيزيد كه اين براى شما بهتر است اگر بدانيد.
الباقر (علیه السلام)- إِنَّ نُوحاً (علیه السلام) لَمَّا انْقَضَتْ نُبُوَّتُهُ وَ اسْتُکْمِلَتْ أَیَّامُهُ أَوْحَی اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ إِلَیْهِ أَنْ یَا نُوحُ (علیه السلام) قَدْ قَضَیْتَ نُبُوَّتَکَ وَ اسْتَکْمَلْتَ أَیَّامَکَ فَاجْعَلِ الْعِلْمَ الَّذِی عِنْدَکَ وَ الْإِیمَانَ وَ الِاسْمَ الْأَکْبَرَ وَ مِیرَاثَ الْعِلْمِ وَ آثَارَ عِلْمِ النُّبُوَّهًِْ فِی الْعَقِبِ مِنْ ذُرِّیَّتِکَ فَإِنِّی لَنْ أَقْطَعَهَا کَمَا لَمْ أَقْطَعْهَا مِنْ بُیُوتَاتِ الْأَنْبِیَاءِ الَّتِی بَیْنَکَ وَ بَیْنَ آدَمَ (علیه السلام) وَ لَنْ أَدَعَ الْأَرْضَ إِلَّا وَ فِیهَا عَالِمٌ یُعْرَفُ بِهِ دِینِی وَ تُعْرَفُ بِهِ طَاعَتِی وَ یَکُونُ نَجَاهًًْ لِمَنْ یُولَدُ فِیمَا بَیْنَ قَبْضِ النَّبِیِّ إِلَی خُرُوجِ النَّبِیِّ الْآخَرِ وَ بَشَّرَ نُوحٌ (علیه السلام) سَاماً (علیه السلام) بِهُودٍ (علیه السلام) وَ کَانَ فِیمَا بَیْنَ نُوحٍ (علیه السلام) وَ هُودٍ (علیه السلام) مِنَ الْأَنْبِیَاءِ وَ قَالَ نُوحٌ (علیه السلام) إِنَّ اللَّهَ بَاعِثٌ نَبِیّاً یُقَالُ لَهُ هُودٌ (علیه السلام) وَ إِنَّهُ یَدْعُو قَوْمَهُ إِلَی اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ فَیُکَذِّبُونَهُ وَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ مُهْلِکُهُمْ بِالرِّیحِ فَمَنْ أَدْرَکَهُ مِنْکُمْ فَلْیُؤْمِنْ بِهِ وَلْیَتَّبِعْهُ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ یُنْجِیهِ مِنْ عَذَابِ الرِّیحِ وَ أَمَرَ نُوحٌ (علیه السلام) ابْنَهُ سَاماً (علیه السلام) أَنْ یَتَعَاهَدَ هَذِهِ الْوَصِیَّهًَْ عِنْدَ رَأْسِ کُلِّ سَنَهًٍْ فَیَکُونَ یَوْمُئِذٍ عِیداً لَهُمْ فَیَتَعَاهَدُونَ فِیهِ مَا عِنْدَهُمْ مِنَ الْعِلْمِ وَ الْإِیمَانِ وَ الِاسْمِ الْأَکْبَرِ وَ مَوَارِیثِ الْعِلْمِ وَ آثَارِ عِلْمِ النُّبُوَّهًِْ فَوَجَدُوا هُوداً (علیه السلام) نَبِیّاً وَ قَدْ بَشَّرَ بِهِ أَبُوهُمْ نُوحٌ (علیه السلام) فَآمَنُوا بِهِ وَ اتَّبَعُوهُ وَ صَدَّقُوهُ فَنَجَوْا مِنْ عَذَابِ الرِّیحِ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ إِلی عادٍ أَخاهُمْ هُوداً وَ قَوْلُهُ عَزَّوَجَلَّ کَذَّبَتْ عادٌ الْمُرْسَلِینَ إِذْ قالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ هُودٌ أَ لا تَتَّقُونَ وَ قَالَ تَبَارَکَ‌وَ‌تَعَالَی وَ وَصَّی بِها إِبْراهِیمُ بَنِیهِ وَ یَعْقُوبُ وَ قَوْلُهُ وَ وَهَبْنا لَهُ إِسْحاقَ وَ یَعْقُوبَ کُلًّا هَدَیْنا لِنَجْعَلَهَا فِی أَهْلِ بَیْتِهِ وَ نُوحاً هَدَیْنا مِنْ قَبْلُ لِنَجْعَلَهَا فِی أَهْلِ بَیْتِهِ فَآمَنَ الْعَقِبُ مِنْ ذُرِّیَّهًِْ الْأَنْبِیَاءِ (علیه السلام) مَنْ کَانَ قَبْلَ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) لِإِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) وَ کَانَ بَیْنَ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) وَ هُودٍ (علیه السلام) مِنَ الْأَنْبِیَاءِ وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ ما قَوْمُ لُوطٍ مِنْکُمْ بِبَعِیدٍ وَ قَوْلُهُ عَزَّ ذِکْرُهُ فَآمَنَ لَهُ لُوطٌ وَ قالَ إِنِّی مُهاجِرٌ إِلی رَبِّی وَ قَوْلُهُ عَزَّوَجَلَّ وَ إِبْراهِیمَ إِذْ قالَ لِقَوْمِهِ اعْبُدُوا اللهَ وَ اتَّقُوهُ ذلِکُمْ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ فَجَرَی بَیْنَ کُلِّ نَبِیَّیْنِ عَشَرَهًُْ أَنْبِیَاءَ وَ تِسْعَهًُْ وَ ثَمَانِیَهًُْ أَنْبِیَاءَ کُلُّهُمْ أَنْبِیَاءُ وَ جَرَی لِکُلِّ نَبِیٍّ مَا جَرَی لِنُوحٍ (علیه السلام) وَ کَمَا جَرَی لآِدَمَ وَ هُودٍ وَ صَالِحٍ وَ شُعَیْبٍ وَ إِبْرَاهِیمَ (علیهم السلام) حَتَّی انْتَهَتْ إِلَی یُوسُفَ بْنِ یَعْقُوبَ (علیه السلام) ثُمَّ صَارَتْ مِنْ بَعْدِ یُوسُفَ (علیه السلام) فِی أَسْبَاطِ إِخْوَتِهِ حَتَّی انْتَهَتْ إِلَی مُوسَی (علیه السلام) فَکَانَ بَیْنَ یُوسُفَ (علیه السلام) وَ بَیْنَ مُوسَی (علیه السلام) مِنَ الْأَنْبِیَاءِ فَأَرْسَلَ اللَّهُ مُوسَی وَ هَارُونَ (علیها السلام) إِلَی فِرْعَوْنَ وَ هَامَانَ وَ قَارُونَ ثُمَّ أَرْسَلَ الرُّسُلَ تَتْرَی.
امام باقر (علیه السلام)- پس هنگامی که نبوّت نوح (علیه السلام) و دوران پیامبریش پایان یافت خداوند عزّوجلّ به او وحی کرد که: «ای نوح نبوّت و دوران پیامبری تو پایان یافت پس علمی را که در نزد توست، ایمان، اسم اکبر، میراث علم و آثار علم نبوّت را به ذریّه ات از نسل سام قرار بده وآن را از منازل انبیایی که بین تو و آدم بودند قطع نکردم و همیشه در زمین عالمی قرار دادم که به وسیله‌ی او دین و طاعتم شناخته می شود. آن عالم وسیله نجاتی است برای کسانی که از زمان مرگ یک پیامبر تا زمان آمدن پیامبری دیگر متولد می شوند. بعد از سام فقط هود است امّا بین نوح (علیه السلام) و هود (علیه السلام) هم پیامبران ناشناس بودند و هم پیامبران علنی. نوح گفت: همانا خداوند تبارک و تعالی پیامبری را مبعوث می گرداند که هود نام دارد. او قومش را به‌سوی خداوند تبارک وتعالی دعوت می کرد امّا تکذیبش می کردند وخداوند آن ها را هلاک می گرداند. پس هرکس از شما او را درک کرد باید به او ایمان آورد و از او تبعیت کند که در این صورت خداوند او را از عذاب طوفان نجات می دهد. نوح به فرزندش سام دستور داد که در آغاز هر سال این وصیت را زنده کرده و یادآور شود. آن روز، روز عیدی برای آن ها خواهد بود که در آن به مبعوث شدن هود و زمانی که مبعوث می شود اقرار می کردند وقتی خداوند تبارک وتعالی هود را مبعوث گرداند با توجه به چیزهایی که در اختیارشان بود یعنی علم، ایمان، میراث علم، اسم اکبر وآثار علم نبوت، متوجّه شدند که هود پیامبری است که پدرشان نوح بشارت وی را به آن ها داده بود پس به او ایمان آورده وپس از تصدیقش از او تبعیّت کردند و به همین علّت از عذاب طوفان نجات یافتند، و این است گفتار خدای عزّوجلّ: و به سوی قوم عاد برادرشان هود را فرستادیم. (هود/۵۰) و گفتار دیگرش عزّوجلّ: قوم عاد پیامبران را تکذیب کردند، هنگامی که برادرشان هود بدیشان گفت مگر شما نمی‌ترسید. (شعراء/ ۱۲۳) و فرمود: و ابراهیم آن را بپسران خویش و یعقوب سفارش کرد (بقره/۱۳۲) و گفتارش که فرماید: و اسحاق و یعقوب را بدو بخشیدیم، همه را هدایت کردیم (تا آن را در خاندانش قرار دهیم) و نوح را پیش از آن هدایت کردیم. (انعام/۸۴) تا آن را در خاندانش قرار دهیم. و همچنین کسانی را که پیش از ابراهیم (علیه السلام) بودند درباره‌ی ابراهیم (علیه السلام) دستور دادند، و میان ابراهیم (علیه السلام) و هود (علیه السلام) پیامبرانی بودند و این است گفتار خدای عزّوجلّ: و قوم لوط از شما چندان دور نیست (هود/۸۹) و گفتار دیگرش: پس لوط به او ایمان آورد و گفت: من به سوی پروردگارم مهاجرت می‌کنم. (عنکبوت/۲۶) و این فرموده‌اش: و ابراهیم هنگامی که به قومش گفت خدای را بپرستید و از او بترسید این برای شما بهتر است. (عنکبوت/۱۶) پس بین هر دو پیامبر، ده پدر و نه پدر و هشت پدر بود که همگی انبیا بودند. برای هر پیامبری همان اتفاق افتاد که برای نوح اتّفاق افتاده بود و همان‌طورکه برای آدم، هود، صالح، شعیب و ابراهیم (علیهم السلام) اتّفاق افتاده بود تا اینکه به یوسف‌بن‌یعقوب‌بن اسحاق‌بن‌ابراهیم رسید. سپس بعد از یوسف رسالت به برادرانش انتقال یافت و در نهایت به موسی‌بن‌عمران رسید. بین یوسف (علیه السلام) و موسی‌بن‌عمران (علیه السلام) ده پیامبر بودند. خداوند عزّوجلّ موسی (علیه السلام) و هارون (علیه السلام) را به سوی فرعون، هامان و قارون فرستاد و پیامبران بعدی را پیاپی مبعوث گرداند.
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- أَمَّا الرُّخْصَهًُْ الَّتِی ظَاهِرُهَا خِلَافُ بَاطِنِهَا وَ الْمُنْقَطِعُ الْمَعْطُوفُ فِی التَّنْزِیلِ هُوَ أَنَّ الْآیَهًَْ مِنْ کِتَابِ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ کَانَتْ تَجِیءُ بِشَیْءٍ مَا ثُمَّ تَجِیءُ مُنْقَطِعَهًَْ الْمَعْنَی بَعْدَ ذَلِکَ وَ تَجِیءُ بِمَعْنَی غَیْرِهِ ثُمَّ تَعْطِفُ بِالْخِطَابِ عَلَی الْأَوَّلِ ... کَقَوْلِهِ فِی سُورَهًِْ الْعَنْکَبُوتِ وَ إِبْراهِیمَ إِذْ قالَ لِقَوْمِهِ اعْبُدُوا اللهَ وَ اتَّقُوهُ ذلِکُمْ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ إِنَّما تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللهِ أَوْثاناً وَ تَخْلُقُونَ إِفْکاً إِنَّ الَّذِینَ تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللهِ لا یَمْلِکُونَ لَکُمْ رِزْقاً إِلَی قَوْلِهِ تَعَالَی وَ ما عَلَی الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلاغُ الْمُبِینُ ثُمَّ اسْتَأْنَفَ الْقَوْلَ بِکَلَامِ غَیْرِهِ فَقَالَ سُبْحَانَهُ أَ وَ لَمْ یَرَوْا کَیْفَ یُبْدِئُ اللهُ الْخَلْقَ ثُمَّ یُعِیدُهُ إِنَّ ذلِکَ عَلَی اللهِ یَسِیرٌ قُلْ سِیرُوا فِی الْأَرْضِ فَانْظُرُوا کَیْفَ بَدَأَ الْخَلْقَ ثُمَّ اللهُ یُنْشِئُ النَّشْأَةَ الْآخِرَةَ إِنَّ اللهَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ یُعَذِّبُ مَنْ یَشاءُ وَ یَرْحَمُ مَنْ یَشاءُ وَ إِلَیْهِ تُقْلَبُونَ وَ ماأَنْتُمْ بِمُعْجِزِینَ فِی الْأَرْضِ وَ لا فِی السَّماءِ وَ ما لَکُمْ مِنْ دُونِ اللهِ مِنْ وَلِیٍّ وَ لا نَصِیرٍ وَ الَّذِینَ کَفَرُوا بِآیاتِ اللهِ وَ لِقائِهِ أُولئِکَ یَئِسُوا مِنْ رَحْمَتِی وَ أُولئِکَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ ثُمَّ عَطَفَ الْقَوْلَ عَلَی الْکَلَامِ الْأَوَّلِ فِی وَصْفِ إِبْرَاهِیمَ فَقَالَ تَعَالَی فَما کانَ جَوابَ قَوْمِهِ إِلَّا أَنْ قالُوا اقْتُلُوهُ أَوْ حَرِّقُوهُ فَأَنْجاهُ اللَّهُ مِنَ النَّارِ ثُمَّ جَاءَ تَعَالَی بِتَمَامِ قِصَّهًِْ إِبْرَاهِیمَ (علیه السلام) فِی آخِرِ الْآیَات.
امام علی (علیه السلام)- و امّا رخصتی که ظاهرش خلاف باطن است و آیه‌ای که در ظاهر منقطع و معطوف است مانند آن است که آیه‌ای در کتاب خدا در موضوعی بیاید و پس از آن مطلبی که از نظر معنا متفاوت با آن است بیاید سپس کلامی بیاید که در ادامه سخن اوّل است... مانند این کلام خدا در سوره‌ی عنکبوت: وَ إِبْراهِیمَ إِذْ قالَ لِقَوْمِهِ اعْبُدُوا اللهَ وَ اتَّقُوهُ ذلِکُمْ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ* إِنَّما تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللهِ أَوْثاناً وَ تَخْلُقُونَ إِفْکاً إِنَّ الَّذِینَ تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللهِ لا یَمْلِکُونَ لَکُمْ رِزْقاً ... وَ ما عَلَی الرَّسُولِ إِلَّا الْبَلاغُ الْمُبِینُ (عنکبوت/۱۸۱۶) سپس کلامی دیگر را آغاز می‌کند و می‌فرماید: أَ وَ لَمْ یَرَوْا کَیْفَ یُبْدِئُ اللهُ الْخَلْقَ ثُمَّ یُعِیدُهُ إِنَّ ذلِکَ عَلَی اللهِ یَسِیرٌ* قُلْ سِیرُوا فِی الْأَرْضِ فَانْظُرُوا کَیْفَ بَدَأَ الْخَلْقَ ثُمَّ اللهُ یُنْشِئُ النَّشْأَةَ الْآخِرَةَ إِنَّ اللهَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ* یُعَذِّبُ مَنْ یَشاءُ وَ یَرْحَمُ مَنْ یَشاءُ وَ إِلَیْهِ تُقْلَبُونَ* وَ ما أَنْتُمْ بِمُعْجِزِینَ فِی الْأَرْضِ وَ لا فِی السَّماءِ وَ ما لَکُمْ مِنْ دُونِ اللهِ مِنْ وَلِیٍّ وَ لا نَصِیرٍ* وَ الَّذِینَ کَفَرُوا بِآیاتِ اللهِ وَ لِقائِهِ أُولئِکَ یَئِسُوا مِنْ رَحْمَتِی وَ أُولئِکَ لَهُمْ عَذابٌ أَلِیمٌ. (عنکبوت/۲۳۱۹) و سپس کلام را در ادامه‌ی سخن اوّل در وصف ابراهیم آورده و می‌فرماید: فما کانَ جَوابَ قَوْمِهِ إِلَّا أَنْ قالُوا اقْتُلُوهُ أَوْ حَرِّقُوهُ فَأَنْجاهُ اللهُ مِنَ النَّار (عنکبوت/۲۴) و پس از آن نیز در آیات پایانی قصد ابراهیم (علیه السلام) را کامل می‌کند.