آیه أَ فَلا يَنْظُرُونَ إِلَى الْإِبِلِ كَيْفَ خُلِقَتْ [17]
آيا آنان به شتر نمي‌نگرند كه چگونه آفريده شده است؟!
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- إِنَّ اللَّهَ تَعَالَی مَا فَرَضَ الْإِیمَانَ عَلَی جَارِحَهًٍْ وَاحِدَهًٍْ وَ مَا مِنْ جَارِحَهًٍْ مِنْ جَوَارِحِ الْإِنْسَانِ إِلَّا وَ قَدْ وُکِلَتْ بِغَیْرِ مَا وُکِلَتْ بِهِ الْأُخْرَی ... أَمَّا مَا فَرَضَهُ عَلَی الْعَیْنَیْنِ فَهُوَ النَّظَرُ إِلَی آیَاتِ اللَّهِ وَ غَضُّ النَّظَرِ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ قَالَ اللَّهُ تَعَالَی أَ فَلا یَنْظُرُونَ إِلَی الْإِبِلِ کَیْفَ خُلِقَتْ* وَ إِلَی السَّماءِ کَیْفَ رُفِعَتْ* وَ إِلَی الْجِبالِ کَیْفَ نُصِبَتْ* وَ إِلَی الْأَرْضِ کَیْفَ سُطِحَت.
امام علی (علیه السلام)- خداوند متعال برای هریک از اعضاء و جوارح انسانی وظیفه‌ای را معیّن کرده است که این وظیفه به عضوی دیگر ارتباط ندارد... امّا واجبات چشم یکی از آن‌ها نگاه‌کردن در آیات خداوند و پوشیدن دیده از آنچه خداوند حرام کرده است، در قرآن مجید میفرماید: أَ فَلا یَنْظُرُونَ إِلَی الْإِبِلِ کَیْفَ خُلِقَتْ، وَ إِلَی السَّماءِ کَیْفَ رُفِعَتْ، وَ إِلَی الْجِبالِ کَیْفَ نُصِبَتْ، وَ إِلَی الْأَرْضِ کَیْفَ سُطِحَت.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- عَنِ ابْنِ‌عَبَّاسٍ (رحمة الله علیه) فِی قَوْلِهِ أَ فَلا یَنْظُرُونَ إِلَی الْإِبِلِ کَیْفَ خُلِقَتْ یُرِیدُ الْأَنْعَامَ إِلَی قَوْلِه وَ إِلَی الْجِبالِ کَیْفَ نُصِبَتْ یَقُولُ عَزَّ‌وَ‌جَلَّ یَقْدِرُ أَحَدٌ أَنْ یَخْلُقَ مِثْلَ الْإِبِلِ وَ یَرْفَعَ مِثْلَ السَّمَاءِ وَ یَنْصِبَ مِثْلَ الْجِبَالِ وَ یَسْطَحَ مِثْلَ الْأَرْضِ غَیْرِی وَ یَفْعَلَ مِثْلَ هَذَا الْفِعْلِ أَحَدٌ سِوَای.
ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- از ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه) روایت شده که گفت: خداوند متعال فرمود: أَفَلَا یَنظُرُونَ إِلَی الْإِبِلِ کَیْفَ خُلِقَتْ یعنی به چهارپایان. و فرمود: وَ إِلَی السَّماءِ کَیْفَ رُفِعَتْ، وَ إِلَی الْجِبالِ کَیْفَ نُصِبَتْ، وَ إِلَی الْأَرْضِ کَیْفَ سُطِحَت خداوند عزّوجلّ می فرماید: «آیا کسی به جز من می تواند همانند شتر را بیافریند و همانند آسمان را برافرازد و همانند کوه ها را بر پا کند و همانند زمین را بگستراند؟ آیا کسی جز من چنین کاری را انجام می دهد»؟
الصّادق (علیه السلام)- رُوِیَ عَنْ هِشَامِ‌بْنِ‌الْحَکَمِ أَنَّهُ قَالَ: مِنْ سُؤَالِ الزِّنْدِیقِ الَّذِی أَتَی أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) أَنْ قَالَ مَا الدَّلِیلُ عَلَی صَانِعِ الْعَالَمِ؟ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) وُجُودُ الْأَفَاعِیلِ الَّتِی دَلَّتْ عَلَی أَنَّ صَانِعَهَا صَنَعَهَا أَ لَا تَرَی أَنَّکَ إِذَا نَظَرْتَ إِلَی بِنَاءٍ مُشَیَّدٍ مَبْنِیٍّ عَلِمْتَ أَنَّ لَهُ بَانِیاً وَ إِنْ کُنْتَ لَمْ تَرَ الْبَانِیَ وَ لَمْ تُشَاهِدْهُ؟.
امام صادق (علیه السلام)- هشام‌بن‌حکم روایت کرده است که از جمله سؤال زندیقی که نزد امام صادق (علیه السلام) آمد، این بود که عرض کرد: «پس دلیل بر خدا چیست»؟ حضرت صادق (علیه السلام) فرمود: «وجود کارهای غریبه که در غایت استحکام و متانت است دلالت می‌کند بر اینکه صانعی این‌ها را ساخته آیا نمی‌بینی که تو هرگاه به‌سوی عمارت بلند افراشته یا گچ‌کاری کرده که آن را ساخته‌اند، نظر کنی. می‌دانی که آن را بناکننده‌ایست که آن را ساخته و هرچند که تو آن بانی را ندیده باشی و او را مشاهده نکرده باشی که آن را می‌سازد».
الصّادق (علیه السلام)- عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ‌بْنِ‌مُحَمَّدٍ (علیه السلام) فِی الرَّدِّ عَلَی مَنْ أَنْکَرَ وُجُودَ الصَّانِعِ قَالَ لِمَنْ کَانَ مُنْکِراً لِلصَّانِعِ: إِذَا رَأَیْتَ بِنَاءً أَ تُقِرُّ أَنَّ لَهُ بَانِیاً؟ وَ إِذَا رَأَیْتَ صُورَهًًْ أَ تُقِرُّ أَنَّ لَهَا مُصَوِّراً؟ قَالَ: لَا بُدَّ مِنْ ذَلِکَ.
امام صادق (علیه السلام)- از امام صادق (علیه السلام) در ردّ بر کسی که وجود آفریننده را انکار کرد [روایت شده است که] امام (علیه السلام) به کسی که انکارکننده آفریننده بود. فرمود: «هنگامی‌که ساختمانی را ببینی، آیا اعتراف می‌کنی که آن سازنده‌ای دارد و هنگامی‌که عکسی را ببینی، آیا اعتراف می‌کنی که آن نقاشی دارد»؟ گفت: «چاره‌ای از آن نیست».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- جُمِعَ الْخَیْرُ کُلُّهُ فِی ثَلَاثِ خِصَالٍ النَّظَرِ وَ السُّکُوتِ وَ الْکَلَامِ فَکُلُّ نَظَرٍ لَیْسَ فِیهِ اعْتِبَارٌ فَهُوَ سَهْوٌ وَ کُلُّ سُکُوتٍ لَیْسَ فِیهِ فِکْرَهًٌْ فَهُوَ غَفْلَهًٌْ وَ کُلُّ کَلَامٍ لَیْسَ فِیهِ ذِکْرٌ فَهُوَ لَغْوٌ فَطُوبَی لِمَنْ کَانَ نَظَرُهُ عِبْرَهًًْ وَ سُکُوتُهُ فِکْرَهًٌْ وَ کَلَامُهُ ذِکْراً وَ بَکَی عَلَی خَطِیئَتِهِ وَ أَمِنَ النَّاسُ مِنْ شَرِّهِ.
امام علی (علیه السلام)- همه‌ی خوبی‌ها در سه خصلت جمع است: نظر و خاموشی و سخن هر نظری که عبرت خیز نباشد سهو است. هر خاموشی که اندیشه در آن نیست غفلت است. هر سخنی که در ذکر خدا نیست، لغو است. خوشا به کسی که نظرش عبرت و خاموشی‌اش فکرت و سخنش ذکر است. بر خطای خود می‌گرید و مردم از شرّش آسوده‌اند.