آیه ۵ - سوره غاشیه

آیه تُسْقى مِنْ عَيْنٍ آنِيَةٍ [5]

از چشمه‌اي بسيار داغ به آنان مي‌نوشانند.

۱
(غاشیه/ ۵)

الباقر (علیه السلام)- إِذَا أَرَادَ اللَّهُ قَبْضَ الْکَافِرِ قَالَ یَا مَلَکَ الْمَوْتِ انْطَلِقْ أَنْتَ وَ أَعْوَانُکَ إِلَی عَدُوِّی فَإِنِّی قَدْ أَبْلَیْتُهُ فَأَحْسَنْتُ الْبَلَاءَ وَ دَعَوْتُهُ إِلَی دَارِ السَّلَامِ فَأَبَی فَیَجِیئُهُ مَلَکُ الْمَوْتِ بِوَجْهٍ کَرِیهٍ کَالِحٍ عَیْنَاهُ کَالْبَرْقِ الْخَاطِفِ وَ مَعَهُ خَمْسُمِائَهًِْ مَلَکٍ أَعْوَاناً مَعَهُمْ سِیَاطٌ مِنْ قَلْبِ جَهَنَّمَ تَلْتَهِبُ تِلْکَ السِّیَاطُ وَ هِیَ مِنْ لَهَبِ جَهَنَّمَ ... فَیَضْرِبُهُ بِالسَّفُّودِ ضَرْبَهًًْ فَلَا یَبْقَی مِنْهُ شُعْبَهًٌْ إِلَّا أَنْشَبَهَا فِی کُلِّ عِرْقٍ وَ مَفْصِلٍ ثُمَّ یَجْذِبُهُ جَذْبَهًًْ فَیَسُلُّ رُوحَهُ مِنْ قَدَمَیْهِ بَسْطا ... ثُمَّ یُسَلِّطُ اللَّهُ عَلَیْهِ مَلَکَیْنِ أَصَمَّیْنِ أَعْمَیَیْنِ مَعَهُمَا مِطْرَقَتَانِ مِنْ حَدِیدٍ مِنْ نَارٍ یَضْرِبَانِهِ فَلَا یَخْبِطَانِهِ وَ یَصِیحُ فَلَا یَسْمَعَانِهِ إِلَی یَوْمِ الْقِیَامَهًِْ فَإِذَا کَانَتْ صَیْحَهًُْ الْقِیَامَهًِْ اشْتَعَلَ قَبْرُهُ نَاراً فَیَقُولُ لِیَ الْوَیْلُ إِذَا اشْتَعَلَ قَبْرِی نَاراً فَیُنَادِی مُنَادٍ أَلَا الْوَیْلُ قَدْ دَنَا مِنْکَ وَ الْهَوَانُ قُمْ مِنْ نِیرَانِ الْقَبْرِ إِلَی نِیرَانٍ لَا یَطْفَأُ فَیَخْرُجُ مِنْ قَبْرِهِ مُسْوَدّاً وَجْهُهُ مُزْرَقَّهًًْ عَیْنَاهُ قَدْ طَالَ خُرْطُومُهُ وَ کَسَفَ بَالُهُ مُنَکِّساً رَأْسَهُ یُسَارِقُ النَّظَرَ فَیَأْتِیهِ عَمَلُهُ الْخَبِیثُ ... وَ جَاذَبَهُ الشَّیْطَانُ بِالسِّلْسِلَهًِْ فَکُلَّمَا رَفَعَ رَأْسَهُ وَ نَظَرَ إِلَی قُبْحِ وَجْهِهِ کَلَحَ فِی وَجْهِهِ قَالَ فَیَقُولُ یَا لَیْتَ بَیْنِی وَ بَیْنَکَ بُعْدَ الْمَشْرِقَیْنِ فَبِئْسَ الْقَرِینُ وَیْحَکَ بِمَا أَغْوَیْتَنِی احْمِلْ عَنِّی مِنْ عَذَابِ اللَّهِ مِنْ شَیْءٍ فَیَقُولُ یَا شَقِیُّ کَیْفَ أَحْمِلُ عَنْکَ مِنْ عَذَابِ اللَّهِ مِنْ شَیْءٍ وَ أَنَا وَ أَنْتَ الْیَوْمَ فِی الْعَذابِ مُشْتَرِکُونَ ثُمَّ یُضْرَبُ عَلَی رَأْسِهِ ضَرْبَهًًْ فَیَهْوِی سَبْعِینَ أَلْفَ عَامٍ حَتَّی یَنْتَهِیَ إِلَی عَیْنٍ یُقَالُ لَهَا آنِیَهًٌْ یَقُولُ اللَّهُ تَعَالَی تُسْقی مِنْ عَیْنٍ آنِیَةٍ وَ هُوَ عَیْنٌ یَنْتَهِی حَرُّهَا وَ طَبْخُهَا وَ أُوقِدَ عَلَیْهَا مُذْ خَلَقَ اللَّهُ جَهَنَّمَ کُلُّ أَوْدِیَهًِْ النَّارِ تَنَامُ وَ تِلْکَ الْعَیْنُ لَا تَنَامُ مِنْ حَرِّهَا.

امام باقر (علیه السلام)- وقتی خداوند بخواهد کافر را قبض روح کند، می‌فرماید: «ای فرشته‌ی مرگ! تو و یارانت به‌سوی دشمن من بروید؛ چون من او را آزمودم و آزمایش را نیکو انجام دادم و او را به سرای صلح و سلامت (بهشت) دعوت کردم ولی او ابا کرد؛ پس فرشته‌ی مرگ با چهره‌ای زشت و عبوس نزد او می‌آید درحالی‌که چشمانش مانند برق جهنده است و پانصد فرشته‌ی همراه و یاور او هستند و با آن‌ها تازیانه‌ای از قلب جهنّم است و آن تازیانه که از شعله‌های جهنّم است شعله‌ور می‌شود... سپس با سیخ ضربه‌ای به او می‌زند؛ پس هیچ قسمتی از او باقی نمی‌ماند مگر آنکه آن را در هر رگی و مفصلی فرو می‌برد. سپس آن را یک مرتبه می‌کشد؛ در نتیجه روحش را از پاهایش گشوده، بیرون می‌کشد... سپس خداوند دو فرشته کروکور بر او مسلّط می‌گرداند که همراه آن‌ها دو چکش آهنین از آتش است. او را می‌زنند و اشتباه نمی‌کنند و تا روز قیامت فریاد می‌زند ولی فریاد او را نمی‌شنوند و هنگامی‌که فریاد قیامت (نفخ صور دوّم) واقع شود، قبرش با آتش شعله‌ور شود و می‌گوید: «وای بر من که قبرم با آتش شعله‌ور شد»؛ پس ندادهنده‌ای ندا می‌دهد: «عذاب و خواری به تو نزدیک شد. از آتش قبر برخیز و به‌سوی آتشی که خاموش نمی‌شود برو»؛ پس از قبرش بیرون می‌آید درحالی‌که چهره‌اش سیاه و چشمانش کبود است و بینی‌اش دراز شده و قلبش گرفته و غمگین است و سرافکنده است و زیر چشمی نگاه می‌کند. سپس عمل پلیدش نزد او می‌آید... و شیطان او را با زنجیر می‌کشد. هرگاه سرش را بالا بیاورد و به زشتی صورتش نگاه کند، دندان‌هایش در صورتش آشکار و صورتش عبوس گردد». امام (علیه السلام) فرمود: «سپس [به شیطان] می‌گوید: «ای کاش میان من و تو فاصله‌ی مشرق و مغرب بود؛ چه بد همنشینی بودی! وای بر تو بدان سبّب که مرا گمراه کردی؛ سهمی از عذاب الهی را از من بردار». می‌گوید: «ای بدبخت! چگونه سهمی از عذاب الهی را از تو بردارم درحالی‌که من و تو امروز در عذاب، مشترکیم». سپس ضربه‌ای بر سرش زده می‌شود و هفتاد هزار سال سقوط می‌کند تا به چشمه‌ای می‌رسد که به آن آنِیَةٍ گفته می شود. خدای تعالی می فرماید: تُسْقی مِنْ عَیْنٍ آنِیَةٍ، و آن چشمه‌ای است که حرارت و جوشش آن به نهایت می‌رسد و از زمانی‌که خداوند جهنّم را آفریده برافروخته شده است. همه‌ی درّه‌های آتش استراحت و آرامش دارند ولی آن چشمه از شدّت حرارتش آرام نمی‌گیرد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۷۲
بحارالأنوار، ج۸، ص۳۲۱/ الاختصاص، ص۳۶۲؛ فیه: «وقع» بدل «رفع»
۲
(غاشیه/ ۵)

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- تُسْقی مِنْ عَیْنٍ آنِیَةٍ قَالَ لَهَا أَنِینٌ مِنْ شِدَّهًِْ حَرِّهَا.

علیّ‌بن‌ابراهیم (رحمة الله علیه)- تُسْقَی مِنْ عَیْنٍ آنِیَةٍ، از شدّت حرارت آن به فغان میافتد.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۷۲
بحارالأنوار، ج۷، ص۲۰۹/ القمی، ج۲، ص۴۱۸/ بحارالأنوار، ج۸، ص۳۱۴ و الزهد، ص۱۰۳
۳
(غاشیه/ ۵)

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- قَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ (رحمة الله علیه) تُسْقَی مِنْ عَیْنٍ آنِیَةٍ أَیْ وَ تُسْقَی أَیْضاً مِنْ عَیْنٍ حَارَّهًٍْ قَدْ بَلَغَتْ أَنَاهَا وَ انْتَهَتْ حَرَارَتُهَا.

ابن‌عبّاس (رحمة الله علیه)- تَصْلی ناراً حامِیَةً در آتشی که] به شدّت گرم شده و آن بر دشمنان خدا زبانه می‌کشد وارد می‌شوند.

تفسیر اهل بیت علیهم السلام ج۱۸، ص۷۴
بحرالعرفان، ج۱۷، ص۱۰
بیشتر