آیه يَعْلَمُ خائِنَةَ الْأَعْيُنِ وَ ما تُخْفِي الصُّدُورُ [19]
او چشم‌هايى را كه به خيانت مى‌گردد و آنچه را سينه‌ها پنهان مى‌دارند، مى‌داند.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- یَا ابْنَ مَسْعُودٍ إِیَّاکَ أَنْ تُظْهِرَ مِنْ نَفْسِکَ الْخُشُوعَ وَ التَّوَاضُعَ لِلْآدَمِیِّینَ وَ أَنْتَ فِیمَا بَیْنَکَ وَ بَیْنَ رَبِّکَ مُصِرٌّ عَلَی الْمَعَاصِی وَ الذُّنُوبِ یَقُولُ اللَّهُ تَعَالَی یَعْلَمُ خائِنَةَ الْأَعْیُنِ وَ ما تُخْفِی الصُّدُورُ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- ای پسر مسعود! زینهار مبادا از خود، فروتنی و بیم برای آدمیان آشکار نمایی و حال اینکه تو بین خود و خدا اصرار به نافرمانی و گناه داری. خدای تعالی می‌فرماید: یَعْلَمُ خائِنَةَ الْأَعْیُنِ وَ ما تُخْفِی الصُّدُور.
الصّادق (علیه السلام)- عَن عَبدِ الرَّحمنِ بنِ سَلَمَهًْ الجَرِیرِی، قال: سَأَلْتُ أَبَاعَبْدِ‌اللَّهِ (علیه السلام) عَنْ قَوْلِهِ عزّوجلّ یَعْلَمُ خائِنَةَ الْأَعْیُنِ فَقَالَ أَ‌لَمْ تَرَ إِلَی الرَّجُلِ یَنْظُرُ إِلَی الشَّیْءِ وَ کَأَنَّهُ لَا یَنْظُرُ إِلَیْهِ فَذَلِکَ خَائِنَهًُْ الْأَعْیُنِ.
امام صادق (علیه السلام)- عبدالرحمن‌بن‌سلمه گوید: از امام صادق (علیه السلام) معنی خائِنَةَ الْأَعْیُنِ را سؤال کردم. حضرت در جواب فرمود: «آیا ندیده‌ای که گاهی آدمی چیزی را به‌طوری نگاه می‌کند که گویی آن را نگاه نمی‌کند. این خائِنَةَ الْأَعْیُنِ است».
أمیرالمؤمنین (علیه السلام)- قَسَمَ أَرْزَاقَهُمْ وَ أَحْصَی آثَارَهُمْ وَ أَعْمَالَهُمْ وَ عَدَدَ أَنْفَاسِهِمْ وَ خَائِنَهًَْ أَعْیُنِهِمْ وَ مَا تُخْفِی صُدُورُهُمْ مِنَ الضَّمِیر.
امام علی (علیه السلام)- خدا، روزی مخلوقات را تقسیم کرد، و از نفس‌ها که می‌زنند، نگاه‌های دزدیده که دارند و رازهایی که در سینه‌ها پنهان کردند، کردار و رفتارشان را بر شمرد.
الصّادق (علیه السلام)- قَوْلُهُ خَائِنَةَ الْأَعْیُنِ أَیْ خِیَانَتَهَا وَ هِیَ مُسَارَقَهًُْ النَّظَرِ إِلَی مَا لَا یَحِلُّ النَّظَرُ إِلَیْهِ.
امام صادق (علیه السلام)- خائِنَةَ الْأَعْیُنِ یعنی خیانت آن، یعنی به چیزهایی پنهانی نگاه می‌کند که نباید بکند.
الأئمّهًْ (علیهم السلام)- إِنَّ النَّظْرَهًَْ الْأُولَی لَکَ وَ الثَّانِیَهًَْ عَلَیْکَ، فَعَلَی هَذَا یَکُونُ الثَّانِیَهًُْ مَحَرَّمَهًًْ فَهِیَ الْمُرَادُ بِخَائِنَهًِْ الْأَعْیُنِ.
ائمه (علیهم السلام)- نگاه اوّل برای تو و نگاه دوّم به ضرر توست؛ بنابراین، نگاه دوّم حرام می‌باشد و منظور از خائِنَةَ الْأَعْیُنِ، همان [نگاه دوّم] است.
الرّسول (صلی الله علیه و آله)- إِنَّ الْأَنْبِیَاءَ لَا یَکُونُ لَهُمْ خَائِنَهًُْ أَعْیُنٍ.
پیامبر (صلی الله علیه و آله)- پیامبران خائِنَةَ الْأَعْیُنِ ندارند.