آیه وَ يَوْمَ يَعَضُّ الظَّالِمُ عَلى يَدَيْهِ يَقُولُ يا لَيْتَنِي اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبيلاً [27]
روزى كه ستمكار دستان خود را [از شدّت حسرت] به دندان مى‌گزد و مى‌گويد: «اى كاش با رسول [خدا] راهى برگزيده بودم»!
الصّادق ( عَن حَمَّادِ بْنِ حَرِیزٍ عَن أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (أَنَّهُ قَالَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ یا لَیْتَنِی اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِیلًا یَعْنِی عَلِیَّ‌بْنَ‌أَبِی‌طَالِبٍ (.
امام صادق ( حمادبن‌حریز از امام صادق (روایت کرده که ایشان در مورد آیه: یَا لَیْتَنِی اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِیلا فرمود: «منظور از این آیه، امام علیّ‌بن‌ابی‌طالب (است».
علی‌بن‌إبراهیم ( انْظُرْ کَیْفَ ضَرَبُوا لَکَ الْأَمْثالَ فَضَلُّوا فَلا یَسْتَطِیعُونَ سَبِیلًا قَالَ إِلَی وَلَایَهًْ عَلِیٍّ (وَ عَلِیٌّ (هُوَ السَّبِیلُ یا لَیْتَنِی اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِیلًا.
علیّ‌ّبن‌ابراهیم ( انْظُرْ کَیْفَ ضَرَبُوا لَکَ الْأَمْثالَ فَضَلُّوا فَلا یَسْتَطِیعُونَ سَبِیلًا یعنی راه به ولایت علی (نبرده‌اند. و مراد از سَبِیلًا در آیه: یا لَیْتَنِی اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِیلًا علی (است.
الباقر ( یَقُولُ یَا لَیْتَنِی اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ عَلِیّاً (.
امام باقر ( یَقُولُ یَا لَیْتَنِی اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ؛ یعنی [ای کاش] در کنار پیامبر (علی (را نیز قبول می‌کردم.
الرّسول ( وَقَفَ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ (أَهْلُ الْیَمَنِ یَبَشُّونَ بَشِیشاً فَلَمَّا دَخَلُوا عَلَی رَسُولِ اللَّهِ (قَالَ قَوْمٌ رَقِیقَهًٌْ قُلُوبُهُمْ رَاسِخٌ إِیمَانُهُمْ مِنْهُمُ الْمَنْصُورُ یَخْرُجُ فِی سَبْعِینَ أَلْفاً یَنْصُرُ خَلَفِی وَ خَلَفَ وَصِیِّی حَمَائِلُ سُیُوفِهِمُ الْمَسَدُ فَقَالُوا یَا رَسُولَ اللَّهِ (وَ مَنْ وَصِیُّکَ فَقَالَ هُوَ الَّذِی أَمَرَکُمُ اللَّهُ بِالاعْتِصَامِ بِهِ فَقَالَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا فَقَالُوا یَا رَسُولَ اللَّهِ (بَیِّنْ لَنَا مَا هَذَا الْحَبْلُ فَقَالَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ إِلَّا بِحَبْلٍ مِنَ اللهِ وَ حَبْلٍ مِنَ النَّاسِ فَالْحَبْلُ مِنَ اللَّهِ کِتَابُهُ وَ الْحَبْلُ مِنَ النَّاسِ وَصِیِّی فَقَالُوا یَا رَسُولَ اللَّهِ مَنْ وَصِیُّکَ فَقَالَ هُوَ الَّذِی قَالَ اللَّهُ فِیهِ أَنْ تَقُولَ نَفْسٌ یا حَسْرَتی عَلی ما فَرَّطْتُ فِی جَنْبِ اللهِ فَقَالُوا یَا رَسُولَ اللَّهِ (وَ مَا جَنْبُ اللَّهِ هَذَا قَالَ هُوَ الَّذِی یَقُولُ اللَّهُ فِیه وَ یَوْمَ یَعَضُّ الظَّالِمُ عَلی یَدَیْهِ یَقُولُ یا لَیْتَنِی اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِیلًا هُوَ (وَصِیِّی وَ السَّبِیلُ إِلَیَّ مِنْ بَعْدِی ... قَالَ فَقَامَ أَبُوعَامِرٍالْأَشْعَرِیُّ فِی الْأَشْعَرِیِّینَ وَ أَبُوغِرَّهًَْ‌الْخَوْلَانِیُّ فِی الْخَوْلَانِیِّینَ وَ ظَبْیَانُ وَ عُثْمَانُ‌بْنُ‌قَیْسٍ وَ عُرَنَهًُْ الدَّوْسِیُّ فِی الدَّوْسِیِّینَ وَ لَاحِقُ بْنُ عِلَاقَهًَْ فَتَخَلَّلُوا الصُّفُوفَ وَ تَصَفَّحُوا الْوُجُوهَ وَ أَخَذُوا بِیَدِ الْأَنْزَعِ الْأَصْلَعِ الْبَطِینِ وَ قَالُوا إِلَی هَذَا أَهْوَتْ أَفْئِدَتُنَا یَا رَسُولَ اللَّهِ (فَقَالَ النَّبِیُّ (أَنْتُمْ بِحَمْدِ اللَّهِ عَرَفْتُمْ وَصِیَّ رَسُولِ اللَّهِ (قَبْلَ أَنْ تُعَرَّفُوه قَالَ فَبَقِیَ هَؤُلَاءِ الْقَوْمُ الْمُتَوَسِّمُونَ حَتَّی شَهِدُوا مَعَ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ (الْجَمَلَ وَ صِفِّینَ رَحِمَهُمُ اللَّه.
پیامبر ( جابربن‌عبدالله انصاری گوید: «مردی از یمن با چهره‌ای گشاده و بشّاش به حضور رسول خدا (رسیدند و چون بر آن حضرت وارد شدند فرمود: اینان مردمی نازک دل و دارای ایمانی راسخ هستند و منظور از ایشان است که با هفتادهزار رزمنده برای یاری خلف من و خلف وصیّ من خروج می‌کند، رزمندگانی که حمایل شمشیرهایشان از مَسَد طنابی از لیف یا برگ درخت خرما است. عرض کردند: «ای رسول خدا (وصیّ شما کیست»؟ فرمود: «او همان کسی است که شما را امر نمود که به وی چنگ زنید و خداوند عزّوجلّ فرمود: و همگی به ریسمان خدا (قرآن و اسلام، و هرگونه وسیله‌ی وحدت)، چنگ زنید و پراکنده نشوید. (آل عمران/۱۰۳) گفتند: «برای ما توضیح دهید که این ریسمان چیست؟ فرمود: «این ریسمان مصداق کلام خداست که فرمود: مگر با ارتباط به خدا، [و تجدیدنظر در روش ناپسند خود]، و [یا] با ارتباط به مردم [و وابستگی به این و آن]. (آل‌عمران/۱۱۲) که حَبْلٌ مِنَ اللهِ کتاب اوست و حَبْلٌ مِنَ النَّاس وصیّ من است». عرض کردند: «ای رسول خدا (! جنب الله کیست؟ فرمود: «همانی که خداوند درباره‌ی وی فرموده است: وَ یَوْمَ یَعَضُّ الظَّالِمُ عَلی یَدَیْهِ یَقُولُ یا لَیْتَنِی اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبیلاً! او وصی من است و راه رسیدن به من بعد از من است». جابر (گوید: «پس ابوعابراشعری از میان اشعریان، ابوعزه خمولانی از میان خولانیان و ظبیان عثمان‌بن‌قیس و عرفه دوسی از میان دوسیان و لاحق‌بن‌علاقه به پا خاسته و به میان صف‌های حاضران رفته و به چهره‌ها خیره شدند و دست علی (را گرفته و گفتند: «دل‌های ما به ایشان گرایش پیدا کرد ای رسول خدا (»! پس پیامبر (فرمود: «خدا را شکر که شما وصیّ رسول خدا (را پیش از آنکه به شما معرّفی شود، شناختید و دانستید که وصیّ من اوست». جابر (گوید: آن‌ها ماندند تا اینکه همراه علی (در جنگ جمل و صفین به شهادت رسیدند که خداوند آن ها را رحمت کند.
الرّسول ( مَا مِنْ عَبْدٍ وَ لَا أَمَهًٍْ أُعْطِیَ بَیْعَهًَْ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ عَلِیٍّ (فِی الظَّاهِرِ وَ نَکَثَهَا فِی الْبَاطِنِ وَ أَقَامَ عَلَی نِفَاقِهِ إِلَّا وَ إِذَا جَاءَهُ مَلَکُ الْمَوْتِ (لِقَبْضِ رُوحِهِ تَمَثَّلَ لَهُ إِبْلِیسُ وَ أَعْوَانُهُ وَ تَمَثَّلَتِ النِّیرَانُ وَ أَصْنَافُ عَفَارِیتِهَا لِعَیْنَیْهِ وَ قَلْبِهِ وَ مَقَاعِدِهِ مِنْ مَضَایِقِهَا وَ تَمَثَّلَ لَهُ أَیْضاً الْجِنَانُ وَ مَنَازِلُهُ فِیهَا لَوْ کَانَ بَقِیَ عَلَی إِیمَانِهِ وَ وَفَی بِبَیْعَتِهِ فَیَقُولُ لَهُ مَلَکُ الْمَوْتِ (انْظُرْ إِلَی تِلْکَ الْجِنَانِ الَّتِی لَا یُقَادِرُ قَدْرَ سَرَّائِهَا وَ بَهْجَتِهَا وَ سُرُورِهَا إِلَّا اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِینَ کَانَتْ مُعَدَّهًًْ لَکَ فَلَوْ کُنْتَ بَقِیتَ عَلَی وَلَایَتِکَ لِأَخِی مُحَمَّدٍ رسول الله (کَانَ یَکُونُ إِلَیْهَا مَصِیرُکَ یَوْمَ فَصْلِ الْقَضَاءِ وَ لَکِنْ نَکَثْتَ وَ خَالَفْتَ فَتِلْکَ النِّیرَانُ وَ أَصْنَافُ عَذَابِهَا وَ زَبَانِیَتِهَا وَ أَفَاعِیهَا الْفَاغِرَهًْ أَفْوَاهُهَا وَ عَقَارِبِهَا النَّاصِبَهًْ أَذْنَابَهَا وَ سِبَاعِهَا الشَّائِلَهًْ مَخَالِبُهَا وَ سَائِرُ أَصْنَافِ عَذَابِهَا هُوَ لَکَ وَ إِلَیْهَا مَصِیرُکَ فَعِنْدَ ذَلِکَ یَقُولُ یا لَیْتَنِی اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِیلًا وَ قَبِلْتُ مَا أَمَرَنِی بِهِ وَ الْتَزَمْتُ مِنْ مُوَالَاهًْ عَلِیٍّ (مَا أَلْزَمَنِی.
پیامبر ( هر برده و کنیزی که در ظاهر با امیرالمؤمنین (بیعت کرده و از درون، آن را شکسته و بر نفاق خود باقی مانده باشد، هنگامی‌که ملک‌الموت برای قبض روح او بیاید، ابلیس و یارانش در برابر او ظاهر شوند و آتش و انواع مختلف عذاب آن در چشم و قلبش و نشیمنگاهش در تنگناهای آتش برایش قابل مشاهده گردد، و همچنین باغ‌ها و منزلگاه‌هایی که درصورت پایداری بر ایمان و وفای به بیعت، مخصوص او بود، نیز به او نشان داده می‌شود. سپس ملک‌الموت به او می‌گوید: نگاه کن، اگر بر ولایت و دوستی خود بر برادر محمّد (باقی می‌ماندی، در روز فیصله قضاوت خداوند، سرانجامت در آن باغ‌هایی بود که مقدار آسایش و خوشی و شادی موجود در آن را تنها خداوند می‌داند، امّا تو پیمانت را شکستی و مخالفت ورزیدی. بنابراین، آن آتش با انواع مختلف عذاب و نگهبانان دوزخی که پتک در دست دارند و افعی‌های دهان باز و عقرب‌هایی که دم هایشان را بر افراشته‌اند و درندگانی که پنجه هایشان را آماده کرده‌اند، و دیگر عذاب‌های آن، مخصوص توست که به‌سوی آن می‌روی. سپس آن شخص یَقُولُ یا لَیْتَنِی اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِیلًا و دستوراتش را می‌پذیرفتم و اوامرش را درباره‌ی ولایت علیّ‌بن‌ابی‌طالب (اجرا می‌کردم».
أمیرالمؤمنین ( اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ الْأَمَانَ الْأَمَانَ یَوْمَ لا یَنْفَعُ مالٌ وَ لا بَنُونَ إِلَّا مَنْ أَتَی اللهَ بِقَلْبٍ سَلِیمٍ وَ أَسْأَلُکَ الْأَمَانَ الْأَمَانَ یَوْمَ یَعَضُّ الظَّالِمُ عَلی یَدَیْهِ یَقُولُ یا لَیْتَنِی اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِیلًا.
امام علی ( بار خدایا از تو طلب امان می‌کنم، برای روزی که مال و فرزند سودمند نخواهد بود، مگر آن‌کس با قلب سالم وارد گردد. (شعراء/۸۹۸۸) بار خدایا از تو امان طلبم، یَوْمَ یَعَضُّ الظَّالِمُ عَلی یَدَیْهِ یَقُولُ یا لَیْتَنِی اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِیلًا.
أمیرالمؤمنین ( جَاءَ بَعْضُ الزَّنَادِقَهًْ إِلَی أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ (وَ قَالَ لَوْ لَا مَا فِی الْقُرْآنِ مِنَ الِاخْتِلَافِ وَ التَّنَاقُضِ لَدَخَلْتُ فِی دِینِکُمْ فَقَالَ لَهُ عَلِیٌّ (وَ مَا هُوَ قَال واجد أَسْمَاءَ مَنِ اغْتَرَّ وَ فَتَنَ خَلْقَهُ وَ ضَلَّ وَ أَضَلَّ وَ کَنَّی عَنْ أَسْمَائِهِمْ فِی قَوْلِهِ یَوْمَ یَعَضُّ الظَّالِمُ عَلی یَدَیْهِ یَقُولُ یا لَیْتَنِی اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِیلًا یا وَیْلَتی لَیْتَنِی لَمْ أَتَّخِذْ فُلاناً خَلِیلًا لَقَدْ أَضَلَّنِی عَنِ الذِّکْرِ بَعْدَ إِذْ جاءَنِی فَمَنْ هَذَا الظَّالِمُ الَّذِی لَمْ یُذْکَرْ مِنِ اسْمِهِ مَا ذُکِرَ مِنْ أَسْمَاءِ الْأَنْبِیَاء (قَالَ عَلِیٌّ (وَ مَا بَیَّنَهُ اللَّهُ فِی کِتَابِهِ وَ وُقُوعُ الْکِنَایَهًْ عَنْ أَسْمَاءِ مَنِ اجْتَرَمَ أَعْظَمُ مِمَّا اجْتَرَمَتْهُ الْأَنْبِیَاءُ (مِمَّنْ شَهِدَ الْکِتَابُ بِظُلْمِهِمْ فَإِنَّ ذَلِکَ مِنْ أَدَلِّ الدَّلَائِلِ عَلَی حِکْمَهًْ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ الْبَاهِرَهًْ وَ قُدْرَتِهِ الْقَاهِرَهًْ وَ عِزَّتِهِ الظَّاهِرَهًْ لِأَنَّهُ عَلِمَ أَنَّ بَرَاهِینَ الْأَنْبِیَاءِ (تَکْبُرُ فِی صُدُورِ أُمَمِهِمْ وَ أَنَّ مِنْهُمْ مَنْ یَتَّخِذُ بَعْضَهُمْ إِلَهاً کَالَّذِی کَانَ مِنَ النَّصَارَی فِی ابْنِ‌مَرْیَمَ فَذِکْرُهَا دَلَالَهًٌْ عَلَی تَخَلُّفِهِمْ عَنِ الْکَمَالِ الَّذِی تَفَرَّدَ بِهِ عَزَّ وَ جَل وَ لَمْ یَکْنْ عَنْ أَسْمَاءِ الْأَنْبِیَاءِ (تَجَبُّراً وَ تَعَزُّزاً بَلْ تَعْرِیفاً لِأَهْلِ الِاسْتِبْصَارِ أَنَّ الْکِنَایَهًَْ عَنْ أَسْمَاءِ ذَوِی الْجَرَائِرِ الْعَظِیمَهًْ مِنَ الْمُنَافِقِینَ فِی الْقُرْآنِ لَیْسَتْ مِنْ فِعْلِهِ تَعَالَی وَ أَنَّهَا مِنْ فِعْلِ الْمُغَیِّرِینَ وَ الْمُبَدِّلِینَ الَّذِینَ جَعَلُوا الْقُرْآنَ عِضِینَ وَ اعْتَاضُوا الدُّنْیَا مِنَ الدِّین ... بَعْدَ فَقْدِ الرَّسُولِ (مَا یُقِیمُونَ بِهِ أَوَدَ بَاطِلِهِمْ حَسَبَ مَا فَعَلَتْهُ الْیَهُودُ وَ النَّصَارَی بَعْدَ فَقْدِ مُوسَی (وَ عِیسَی (مِنْ تَغْیِیرِ التَّوْرَاهًْ وَ الْإِنْجِیلِ وَ تَحْرِیفِ الْکَلِمِ عَنْ مَوَاضِعِهِ وَ بِقَوْلِهِ یُرِیدُونَ أَنْ یُطْفِؤُا نُورَ اللهِ بِأَفْواهِهِمْ وَ یَأْبَی اللهُ إِلَّا أَنْ یُتِمَّ نُورَهُ یَعْنِی أَنَّهُمْ أَثْبَتُوا فِی الْکِتَابِ مَا لَمْ یَقُلْهُ اللَّهُ لِیَلْبِسُوا عَلَی الْخَلِیقَهًْ فَأَعْمَی اللَّهُ قُلُوبَهُمْ حَتَّی تَرَکُوا فِیهِ مَا یَدُلُّ عَلَی مَا أَحْدَثُوهُ فِیهِ وَ حَرَّفُوا مِنْهُ وَ بَیَّنَ عَنْ إِفْکِهِمْ وَ تَلْبِیسِهِمْ وَ کِتْمَانِ مَا عَلِمُوهُ مِنْهُ وَ لِذَلِکَ قَالَ لَهُمْ لِمَ تَلْبِسُونَ الْحَقَّ بِالْباطِلِ وَ ضَرَبَ مَثَلَهُمْ بِقَوْلِهِ فَأَمَّا الزَّبَدُ فَیَذْهَبُ جُفاءً وَ أَمَّا ما یَنْفَعُ النَّاسَ فَیَمْکُثُ فِی الْأَرْضِ فَالزَّبَدُ فِی هَذَا الْمَوْضِعِ کَلَامُ الْمُلْحِدِینَ الَّذِینَ أَثْبَتُوهُ فِی الْقُرْآنِ فَهُوَ یَضْمَحِلُّ وَ یَبْطُلُ وَ یَتَلَاشَی عِنْدَ التَّحْصِیلِ وَ الَّذِی یَنْفَعُ النَّاسَ مِنْهُ فَالتَّنْزِیلُ الْحَقِیقِیُّ الَّذِی لا یَأْتِیهِ الْباطِلُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ لا مِنْ خَلْفِهِ وَ الْقُلُوبُ تَقْبَلُهُ وَ الْأَرْضُ فِی هَذَا الْمَوْضِعِ هِیَ مَحَلُّ الْعِلْمِ وَ قَرَارُهُ وَ لَیْسَ یَسُوغُ مَعَ عُمُومِ التَّقِیَّهًْ التَّصْرِیحُ بِأَسْمَاءِ الْمُبَدِّلِینَ وَ لَا الزِّیَادَهًُْ فِی آیَاتِهِ عَلَی مَا أَثْبَتُوهُ مِنْ تِلْقَائِهِمْ فِی الْکِتَابِ لِمَا فِی ذَلِکَ مِنْ تَقْوِیَهًْ حُجَجِ أَهْلِ التَّعْطِیلِ وَ الْکُفْرِ وَ الْمِلَلِ الْمُنْحَرِفَهًْ عَنْ قِبْلَتِنَا وَ إِبْطَالِ هَذَا الْعِلْمِ الظَّاهِرِ الَّذِی قَدِ اسْتَکَانَ لَهُ الْمُوَافِقُ وَ الْمُخَالِفُ بِوُقُوعِ الِاصْطِلَاحِ عَلَی الِایتِمَارِ لَهُمْ وَ الرِّضَا بِهِمْ وَ لِأَنَّ أَهْلَ الْبَاطِلِ فِی الْقَدِیمِ وَ الْحَدِیثِ أَکْثَرُ عَدَداً مِنْ أَهْلِ الْحَقِّ وَ لِأَنَّ الصَّبْرَ عَلَی وُلَاهًْ الْأَمْرِ مَفْرُوضٌ فَحَسْبُکَ مِنَ الْجَوَابِ فِی هَذَا الْمَوْضِعِ مَا سَمِعْتَ فَإِنَّ شَرِیعَهًَْ التَّقِیَّهًْ تَحْظُرُ التَّصْرِیحَ بِأَکْثَرَ مِنْهُ.
امام علی ( یکی از زندیقان نزد امیرمؤمنان (آمد و گفت: «اگر در قرآن اختلاف و تناقض نبود، هرآینه اسلام را می‌پذیرفتم»! علی (فرمود: «چه تناقضی در قرآن وجود دارد»؟ گفت: «اسماء فریب‌دهندگان، گمراه‌شدگان و گمراه‌کنندگان در قرآن آمده، امّا در آیات: یَوْمَ یَعَضُّ الظَّالِمُ عَلی یَدَیْهِ یَقُولُ یا لَیْتَنِی اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِیلًا* یا وَیْلَتی لَیْتَنِی لَمْ أَتَّخِذْ فُلاناً خَلِیلًا* لَقَدْ أَضَلَّنِی عَنِ الذِّکْرِ بَعْدَ إِذْ جاءَنِی به صورت کنایه‌ای ذکر شده است و اسمش نیامده، در مقابل اسم این همه انبیاء (... در قرآن ذکر شده است». علی (فرمود: «مواردی که در قرآن تصریح به نام افرادی شده و مواردی که به کنایه از مجرمان ظالم یاد شده، و خود قرآن بر ظلم آن‌ها شهادت می‌دهد، قوی‌ترین دلیل بر حکمت خدا و قدرت برتر و عزّت آشکار اوست، چراکه خداوند می‌داند، استدلال‌های انبیاء (بر قومشان سنگین بوده چراکه می‌بینیم در امّت‌های گذشته برخی افراد خود انبیاء (را مورد پرستش قرار دادند، مثل مسیحیان که حضرت عیسی‌بن‌مریم (را خدا یا فرزند خدا خواندند، این امر بیانگر تخلّف مردم از رسیدن به کمالی است که می‌توانستند در سایه‌ی قبول توحید خدای عزّوجلّ تحصیل کنند. [امّا اینگونه نشد] ... از این رو ذکر اسمای انبیاء (نه از باب سرکشی و یا از باب گرامی‌داشت آنان بوده، بلکه تنها برای شناساندن به اهل بینش است. امّا به کنایه یادکردن از صاحبان گناهان بزرگ چون منافقان کار خدا نیست، بلکه کار تحریف کنندگان، آنانی‌که که قرآن را تقسیم کردند [آنچه را به سودشان بود پذیرفتند، و آنچه را برخلاف هوس‌هایشان بود رها نمودند]!. (حجر/۹۱) و بهره‌ی دنیوی خود را از طریق دین می‌برند ... برخی افراد بعد از آنکه پیامبر (از دنیا رفت امور باطل را همچون یهود و نصاری که بعد از نبود موسی و عیسی (به تورات و انجیل افزودند و آن را تحریف کردند، نسبت به قرآن انجام دادند، که هدف خاموش‌کردن نور خدا با دهان خود بود و خدا جزء به کمال‌رساندن نور خود کاری نکند. (توبه/۳۲) بدین‌سبب آنان چیزهای در کتاب نگاشتند که خدا گفته بود، به این قصد که حقیقت را بر مردم بپوشانند. خداوند دل‌هایشان را کور نمود و از خود اثری به جا گذاشتند که دلالت بر دروغ‌ها و مشتبه‌ساختن امور و کتمان باشد، می‌کند که خدا در حقّ آنان فرمود: برای چه حق را به باطل می‌آمیزید. (آل عمران/۷۱) و مَثَل آنان را اینگونه بیان می‌کند: امّا کف به کناری می‌افتد و نابود شود و آنچه برای مردم سودمند است در زمین پایدار بماند. (رعد/۱۷) مقصود از «کف» گفتار معاندین است که در قرآن افزودند، و خدا آن‌ها را مضمحل، باطل و متلاشی نمود و دل‌ها آن را قبول می‌کند. و واژه‌ی «ارض» در فَیَمْکُثُ فِی الْأَرْضِ اشاره به جایگاه و محلّ قرارگرفتن علم است. و جایز نیست با وجود ادله‌ی تفسیر اشاره صریح به اسم تغییردهندگان و آیات افزوده شده از ناحیه‌ی آنان در کتاب گردد. چون موجب تقویت ادلّه مخالفان، کافران و امّت‌های منحرف از آیین و قبله‌ی ما هستند می‌گردد، و از سوی موجب سلب اعتماد به کتابی که مورد قبول همگان است خواهد شد. باید توجّه داشت که اهل باطل همیشه بیشتر از اهل حق بودند، و صبر بر حاکمان جور به‌همین دلیل واجب شمرده شده ... . همین مقدار از جواب که شنیدی کافی است، و اصل تقسیر نیز ما را از آشکارکردن بیشتر مطالب برحذر می‌دارد».
الرّسول ( لَمَّا أُسْرِیَ بِالنَّبِیِّ (قِیلَ لَهُ إِنَّ اللَّهَ مُخْتَبِرُکَ فِی ثَلَاثٍ لِیَنْظُرکَیْفَ صَبْرُکَ قَالَ أُسْلِمُ لِأَمْرِکَ یَا رَبِّ وَ لَا قُوَّهًَْ لِی عَلَی الصَّبْرِ إِلَّا بِکَ فَمَا هُنَّ قِیلَ أَوَّلُهُنَّ الْجُوعُ وَ أَمَّا الثَّانِیَهًُْ فَالتَّکْذِیبُ وَ الْخَوْفُ الشَّدِید وَ أَمَّا الثَّالِثَهًُْ فَمَا یَلْقَی أَهْلُ بَیْتِکَ (مِنْ بَعْدِکَ مِنَ الْقَتْل قَالَ إِنَّا للهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ قَبِلْتُ یَا رَبِّت فَقِیلَ لِی وَ أَمَّا ابْنَتُکَ فَإِنِّی أُوْقِفُهَا عِنْدَ عَرْشِی فَیُقَالُ لَهَا إِنَّ اللَّهَ قَدْ حَکَّمَکِ فِی خَلْقِهِ فَمَنْ ظَلَمَکِ وَ ظَلَمَ وُلْدَکِ فَاحْکُمِی فِیهِ بِمَا أَحْبَبْتِ فَإِنِّی أُجِیزُ حُکُومَتَکِ فِیهِمْ فَتَشْهَدُ الْعَرْصَهًَْ فَإِذَا أُوقِفَ مَنْ ظَلَمَهَا أَمَرَتْ بِهِ إِلَی النَّارِ فَیَقُولُ الظَّالِمُ وَا حَسْرَتَاهْ عَلی مافَرَّطْتُ فِی جَنْبِ اللَّهِ وَ یَتَمَنَّی الْکَرَّهًَْ وَ یَعَضُّ الظَّالِمُ عَلی یَدَیْهِ یَقُولُ یا لَیْتَنِی اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِیلًا یا وَیْلَتی لَیْتَنِی لَمْ أَتَّخِذْ فُلاناً خَلِیلا فَیُقَالُ لَهُمْ أَلا لَعْنَةُ اللهِ عَلَی الظَّالِمِینَ الَّذِینَ یَصُدُّونَ عَنْ سَبِیلِ اللهِ وَ یَبْغُونَها عِوَجاً وَ هُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ کافِرُون.
پیامبر ( وقتی پیامبر (در شب معراج به آسمان‌ها رفت، خطاب آمد، «ای محمّد (خداوند تو را در سه چیز امتحان خواهد کرد تا ببیند صبر تو چگونه است»؟ محمّد (فرمود: «خداوندا، من تسلیم امر تو هستم. ولی ای خدای من، تو باید در صبرکردن به من نیرو بدهی، آن سه چیز کدامند»؟ خطاب آمد: «اوّلی، گرسنگی است ... امّا دوّمی، [مردم] تو را تکذیب می‌کنند و باید خوف و وحشت زیادی را متحمّل شوی ...: امّا سومی، کشتار و قتلی است که بعد از تو نسبت به اهل بیتت انجام می‌شود. پیامبر (عرض کرد: «إِنَّا للهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ قبول کردم ای پروردگارم» ... امّا دخترت فاطمه (را به خاطر آن صبر و تحمّل در قبال مصیبت‌ها، در روز قیامت در کنار عرشم می‌نشانم و به وی گفته می‌شود: «اکنون خداوند تو را در میان مردم حَکَم قرار داده. پس درباره‌ی هرکسی که به تو ظلم و ستم کرده و به فرزندانت ظلم‌کرده حکم کن، من حکم تو را درباره‌ی آن‌ها اجازه می‌دهم تا او را به‌طرف جهنّم ببرند». پس آن ستمکار می‌گوید: «وای بر من، چرا در امر مخالفت با جنب خدا افراط کردم ... و وعده‌های خداوند را به مسخره گرفتم و آرزو می‌کند که دوباره به دنیا برگردد تا جبران خطاهایش را بکند. روزی که کافر دستان خود را به دندان گزد و گوید: ای کاش راهی را که رسول در پیش گرفته بود، در پیش گرفته بودم وای بر من، کاش فلان را دوست نمی‌گرفتم.. پس به آن‌ها نفر از جانب خداوند خطاب می‌شود: آگاه باشید خداوند بر ظالمان لعنت کرده و آن‌ها کسانی هستند که مردم را از رفتن راه راست مانع شدند و آن راه را کج کردند، آن‌ها در آخرت کافر هستند (یعنی آن‌ها به آخرت ایمان نداشته‌اند). (هود/۱۹۱۸).
الرّسول ( مَنْ أَعَانَ مُؤْمِناً مُسَافِراً نَفَّسَ اللَّهُ عَنْهُ ثَلَاثاً وَ سَبْعِینَ کُرْبَهًًْ وَ أَجَارَهُ مِنَ الْغَمِّ وَ الْهَمِّ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَهًِْ وَ نَفَّسَ عَنْهُ کَرْبَهُ الْعَظِیمَ یَوْمَ یَعَضُّ الظَّالِمُ عَلی یَدَیْهِ.
پیامبر ( هرکه مسافری مؤمن را کمک و یاری کند، خداوند هفتادوسه نوع رنج را از او ببرد، و از غم و اندوه در دنیا و آخرت نجاتش بخشد، و ناراحتی‌های بزرگ او را برطرف سازد، یَوْمَ یَعَضُّ الظَّالِمُ عَلی یَدَیْهِ.