آیه ۶۷ - سوره فرقان

امام صادق ( عبدالملک‌بن‌عمرو گوید: امام صادق (این آیه: وَ الَّذِینَ إِذا أَنْفَقُوا لَمْ یُسْرِفُوا وَ لَمْ یَقْتُرُوا وَ کانَ بَیْنَ ذلِکَ قَواماً تلاوت کرد و به منظور تفسیر آن، مشتی ریگ از زمین برداشت و محکم در دست خود فشرد، و فرمود: «این است راه تفریط که با تنگ‌چشمی و خسّت، از انفاق و هزینه دریغ می‌ورزند». سپس مشتی ریگ برداشت و پنجه‌ها را سست گرفت تا آن حد که بیشتر ریگ‌ها بر زمین فرو ریخت، و فرمود: «این است راه افراط و اسراف که در انفاق و هزینه‌ی زندگی زیاده‌روی نمایند». و بار آخر، مشتی ریگ برداشت و پنجه‌ها را تا آن حد باز گرفت که قسمتی از ریگ‌ها فرو ریخت و قسمتی در مشت او باقی ماند، و فرمود: مایه‌ی قوام نعمت و پایندگی عافیت این است».

پیامبر ( هرکس در غیر جای خود عطا و بخشش کند اسراف کرده و هرکس از پرداخت حق و حقوق [دیگران] مانع شود، در زندگی ایشان مضیقه به وجود آورده است.

امام صادق ( اسحاق‌بن‌عبدالعزیز از یکی از شیعیان روایت می‌کند که به امام صادق (گفت: «ما به‌هنگام رفتن به مکّه و انجام عمره، برای زایل‌کردن موهای زائد بدن نوره گذاشتیم، ولی برای پاک‌کردن نوره، چیزی نداشتیم که به نوره بمالیم، آرد به بدن زدیم». امام صادق (فرمود: «آیا فکر می‌کنی این کار اسراف باشد»؟ اسحاق گفت: «در درونم شبهه‌ای ایجاد شده بود». و در پاسخ گفتم: «آری». امام فرمود: «هر آن چیزی که برای سلامت بدن مفید باشد اسراف نیست، و چه بسا من برای تمیزکردن بدن دستور می‌دهم آن را با روغن مخلوط کنند تا به بدنم بمالم. بدان، اسراف زمانی است که موجب فساد مال و ضرر زدن به بدن باشد». آنگاه سؤال کردم: «اقتار چیست»؟ فرمود: «خوردن نان و نمک؛ درحالی‌که می‌تواند غذای دیگری تهیّه کند». گفتم: «پس معنی اعتدال چیست»؟ فرمود: «اینکه بعضی اوقات تنها نان، گوشت، شیر، سرکه و روغن میل کند».

امام کاظم ( محمّدبن‌سنان از امام کاظم (در کلام خداوند متعال وَ کانَ بَیْنَ ذلِکَ قَواماً روایت می‌کند که امام (فرمود: الْقَوَامُ یعنی انجام عمل به شکل مناسب به‌گونه‌ای که آن‌کس که توانایی دارد، به‌اندازه‌ی تواناییش، و آن‌کس که تنگدست است، به‌اندازه‌ی خودش، اعطای شایسته داشته باشد، و این بر نیکوکاران الزامی است. (بقره/۲۳۶) پس بخشش به‌اندازه‌ای باشد که در حدّ متعارف، خرج زن و بچّه گردد. که این کار به صلاح خودش و دیگران است خداوند هیچ‌کس را به بیشتر از آنچه داده مکلّف نمی‌کند. (طلاق/۷)

امام رضا ( محمّدبن‌عمر از شخصی و ایشان نیز از عیّاشی روایت کرده است که گوید: به امام رضا (عرض کردم: «نفقه‌ی زن چه اندازه می‌باشد»، فرمود: «بین دو مکروه». گوید: عرض کردم: «بین دو مکروه یعنی چه»؟ فرمود: «خداوند شما را رحمت کند؛ مگر نمی‌دانی خداوند اسراف و خودداری از انفاق را مکروه دانسته است و فرموده است: وَ الَّذِینَ إِذا أَنْفَقُوا لَمْ یُسْرِفُوا وَ لَمْ یَقْتُرُوا وَ کانَ بَیْنَ ذلِکَ قَواماً».

امام رضا ( نفقه و هزینه‌ای که برای خود و خانواده‌ات می‌کنی باید فضل باشد که خداوند می‌فرماید: وَ یَسَْلُونَکَ مَا ذَا یُنفِقُونَ قُلِ الْعَفْوَ، از تو می‌پرسند چه چیز انفاق کنند؛ بگو از مازاد نیازمندی خود. (بقره/۲۱۹) و عفو یعنی حدّ وسط و میانه روی و خداوند فرمود: وَالَّذِینَ إِذَا أَنفَقُوا لَمْ یُسْرِفُوا وَلَمْ یَقْتُرُوا وَکَانَ بَیْنَ ذَلِکَ قَوَامًا.