آیه وَ الَّذينَ لا يَشْهَدُونَ الزُّورَ وَ إِذا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا كِراماً [72]
و كسانى كه شهادت به باطل نمى‌دهند [و در مجالس باطل شركت نمى‌كنند] و هنگامى‌كه با لغو و بيهودگى برخورد كنند، بزرگوارانه از آن مى‌گذرند.
الصّادق ( قَالَ أَبُوعَبْدِاللَّهِ (فی قَوْلِهِ وَ الَّذِینَ لا یَشْهَدُونَ الزُّورَ وَ إِذا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا کِراماً فَقَالَ ع هَذِهِ فِینَا.
امام صادق ( وَ الَّذِینَ لا یَشْهَدُونَ الزُّورَ وَ إِذا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا کِراماً؛ ما هستیم.
الصّادق ( عَنْ أَبِی‌عَبْدِاللَّهِ (قَالَ فِی قَوْلِهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ الَّذِینَ لا یَشْهَدُونَ الزُّورَ قَالَ الْغِنَاءُ.
امام صادق ( منظور از سخن خداوند متعال: وَالَّذِینَ لَا یَشْهَدُونَ الزُّورَ غناء است.
علی‌بن‌إبراهیم ( وَ الَّذِینَ لا یَشْهَدُونَ الزُّورَ قَالَ الْغِنَاءُ وَ مَجَالِسُ اللَّغْو. ِ
علیّ‌ّبن‌ابراهیم ( وَالَّذِینَ لَا یَشْهَدُونَ الزُّورَ [یعنی] در مجالس باطل و بیهوده شرکت نمی‌کنند.
الصّادق ( فَرَضَ اللَّه عَزَّ وَ جَلَّ عَلَی السَّمْعِ أَنْ یَتَنَزَّهَ عَنِ الِاسْتِمَاعِ إِلَی مَا حَرَّمَ اللَّهُ وَ أَنْ یُعْرِضَ عَمَّا لَا یَحِلُّ لَهُ مِمَّا نَهَی اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَنْهُ وَ الْإِصْغَاءِ إِلَی مَا أَسْخَطَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ فَقَال وَ إِذا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا کِراماً فَهَذَا مَا فَرَضَ اللَّهُ عَلَی السَّمْعِ مِنَ الْإِیمَانِ أَنْ لَا یُصْغِیَ إِلَی مَا لَا یَحِلُّ لَهُ وَ هُوَ عَمَلُهُ وَ هُوَ مِنَ الْإِیمَانِ.
امام صادق ( خداوند بر گوش واجب کرده که از گوش‌دادن به حرام پاک بماند و از هرآنچه که حلال نیست و حرام شمرده شده و موجب خشم اوست دوری گزیند. و اینگونه در کتابش فرمود: وَ إِذا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا کِراماً، که منظور از نشان ایمان، گوش ندادن به غیر حلال است که خداوند بر گوش‌ها واجب کرده است.
الصّادق ( إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی فَرَضَ الْإِیمَانَ عَلَی جَوَارِحِ بَنِی‌آدَمَ (وَ قَسَمَهُ عَلَیْهَا فَلَیْسَ مِنْ جَوَارِحِهِ جَارِحَهًٌْ إِلَّا وَ قَدْ وُکِّلَتْ مِنَ الْإِیمَانِ بِغَیْرِ مَا وُکِّلَتْ أُخْتُهَا فَمِنْهَا أُذُنَاهُ اللَّتَانِ یَسْمَعُ بِهِمَا فَفَرَضَ عَلَی السَّمْعِ أَنْ یَتَنَزَّهَ عَنِ الِاسْتِمَاعِ إِلَی مَا حَرَّمَ اللَّهُ وَ أَنْ یُعْرِضَ عَمَّا لَا یَحِلُّ لَهُ فِیمَا نَهَی اللَّهُ عَنْهُ وَ الْإِصْغَاءِ إِلَی مَا سَخِطَ اللَّهُ تَعَالَی فَقَالَ فِی ذَلِک وَ إِذا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا کِراماً فَهَذَا مَا فَرَضَ اللَّهُ عَلَی السَّمْعِ مِنَ الْإِیمَانِ وَ لَا یُصْغَی إِلَی مَا لَا یَحِلُّ وَ هُوَ عَمَلُهُ وَ هُوَ مِنَ الْإِیمَانِ.
امام صادق ( خداوند ایمان را بر اعضای انسان واجب نمود و آن را در بین آن‌ها تقسیم کرد، در نتیجه هیچ عضوی نیست که بیشتر از عضو دیگر به آن ایمان واگذار شده باشد؛ از آن جمله است گوش‌های انسان که با آن‌ها صداها را می‌شنود، بر گوش واجب کرده که از گوش سپردن به آنچه خداوند حرام کرده دوری گزیند و خود را حفظ کند از آنچه مورد خشم خداست که فرمود: وَ إِذا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا کِراماً این است آنچه خداوند از ایمان بر گوش واجب کرده و اینکه به آنچه حلال نیست گوش ندهند. عمل به آن و نشانه ایمان است.
أمیرالمؤمنین ( قَالَ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ (فِی وَصِیَّتِهِ لِابْنِهِ مُحَمَّدِبْنِ‌الْحَنَفِیَّهًْ ثُمَّ خَصَّ کُلَّ جَارِحَهًٍْ مِنْ جَوَارِحِکَ بِفَرْضٍ وَ نَصَّ عَلَیْهَا فَفَرَضَ عَلَی السَّمْعِ أَنْ لَا تُصْغِیَ بِهِ إِلَی الْمَعَاصِی فَقَالَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِذا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا کِراماً وَ قَالَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِذا سَمِعُوا اللَّغْوَ أَعْرَضُوا عَنْهُ فَهَذَا مَا فَرَضَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَی السَّمْعِ وَ هُوَ عَمَلُهُ.
امام علی ( امیرالمؤمنین (در وصیّتش به فرزندش محمّدبن‌حنفیّه فرمود: «سپس خدای عزّوجلّ هر عضو از اعضای تو را به واجبی اختصاص داده، و به آن واجب تصریح کرده. چنان‌که بر گوش واجب کرده است که معاصی را نشنود و فرموده است: وَ إِذا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا کِراماً و خدای عزّوجلّ فرموده است: و کسانی که چون سخن لغو را بشنوند از آن دوری گزینند. (قصص/۵۵). پس این چیزیست که خدای عزّوجلّ آن را بر گوش واجب ساخته و آن عملِ گوش است.
الصّادق ( سُئِلَ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ الَّذِینَ لا یَشْهَدُونَ الزُّورَ وَ إِذا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا کِراماً قَالَ مِنْ ذَلِکَ الْغِنَاءُ وَ الشِّطْرَنْجُ.
امام صادق ( از امام صادق (وَ الَّذِینَ لا یَشْهَدُونَ الزُّورَ وَ إِذا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا کِراماً سؤال شد فرمود: «یعنی در مجالس موسیقی و شطرنج شرکت نمی‌کنند».
الصّادق ( أُحِبُ أَنْ أَعْرِفَ الْکَبَائِرَ مِنْ کِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ ... فَقَالَ َ شَهَادَهًُْ الزُّورِ وَ کِتْمَانُ الشَّهَادَهًِْ لِأَنَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَ یَقُولُ وَ الَّذِینَ لا یَشْهَدُونَ الزُّورَ الْآیَهًَْ.
امام صادق ( عمروبن‌عبید به امام صادق (عرض کرد: «مایلم گناهان کبیره را از روی قرآن بشناسم... فرمود ... و شهادت باطل و کتمان شهادت، زیرا خداوند می‌فرماید: وَ الَّذِینَ لا یَشْهَدُونَ الزُّورَ.
الرّسول ( عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَسْعُودٍ قَالَ دَخَلْتُ أَنَا وَ خَمْسَهًُْ رَهْطٍ مِنْ أَصْحَابِنَا یَوْماً عَلَی رَسُولِ اللَّه (... قُلْنَا یَا رَسُولَ اللَّهِ (فَمَنِ الصَّابِرُونَ قَالَ (الَّذِینَ یَصْبِرُونَ عَلَی طَاعَهًْ اللَّهِ وَ عَنْ مَعْصِیَتِهِ الَّذِینَیَا ابْنَ‌مَسْعُودٍ إِذَا ابْتُلُوا صَبَرُوا وَ إِذَا أُعْطُوا شَکَرُوا وَ إِذَا حَکَمُوا عَدَلُوا وَ إِذَا قَالُوا صَدَقُوا وَ إِذَا عَاهَدُوا وَفَوْا وَ إِذَا أَسَاءُوا اسْتَغْفَرُوا وَ إِذَا أَحْسَنُوا اسْتَبْشَرُوا وَ إِذا خاطَبَهُمُ الْجاهِلُونَ قالُوا سَلاماً وَ إِذا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا کِراماً وَ الَّذِینَ یَبِیتُونَ لِرَبِّهِمْ سُجَّداً وَ قِیاماً وَ یَقُولُونَ لِلنَّاسِ حُسْنا.
پیامبر ( [ابن‌مسعود] گوید: با پنج تن از اصحاب نزد رسول خدا (رفتیم ... عرض کردیم: «ای رسول خدا (! صابرین چه کسانی هستند»؟ فرمود: آنان که بر اطاعت حق شکیبایی می‌کنند و از گناه او می‌پرهیزند ... ای پسر مسعود! این‌ها هرگه گرفتار شوند، بر آن صبر می‌کنند، هرگاه چیزی به آنان داده شود، سپاسگزاری می‌کنند، هر وقت حکم کنند، دادگری نمایند، هر وقت سخن گویند، راست می‌گویند و هرگاه پیمان ببندند، به آن وفا می‌کنند، هرگاه بدی کنند [و کار زشتی مرتکب شوند] از خداوند طلب آمرزش می‌کنند و هرگاه نیکی کنند شادمان می‌شوند. وَ إِذا خاطَبَهُمُ الْجاهِلُونَ قالُوا سَلاماً وَ إِذا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا کِراماً وَ الَّذِینَ یَبِیتُونَ لِرَبِّهِمْ سُجَّداً وَ قِیاماً وَ یَقُولُونَ لِلنَّاسِ حُسْنا.
الباقر ( وَ إِذا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا کِراماً وَ قِیلَ هُمُ الَّذِینَ اِذَا اَرَادُوا ذِکْرَ الفَرَجِ کنوا عَنْهُ.
امام باقر ( و در مورد آیه: وَ إِذَا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا کِرَامًا از امام صادق (روایت شده است: «ایشان کسانی هستند که وقتی بخواهند در مورد شرمگاه صحبت کنند، با کنایه از آن حرف می‌زنند».
الصّادق ( عَنْ جَعْفَرِبْنِ‌مُحَمَّدٍ (أَنَّهُ بَلَغَهُ عَنْ قَوْمٍ قَدِمُوا الْکُوفَهًَْ فَنَزَلُوا فِی دَارِ مُغِّنٍ فَقَالَ لَهُمْ کَیْفَ فَعَلْتُمْ هَذَا قَالُوا مَا وَجَدْنَا غَیْرَهَا یَا ابْنَ‌رَسُولِ اللَّهِ (وَ مَا عَلِمْنَا إِلَّا بَعْدَ أَنْ نَزَلْنَا فَقَالَ أَمَّا إِذَا کَانَ ذَلِکَ فَکُونُوا کِرَاماً فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ وَ إِذا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا کِراماً.
امام صادق ( به گوش امام صادق (رسید که عدّه‌ای وارد شهر کوفه شده و منزلی که محلّ برپایی موسیقی بوده، محلّ اقامت خود قرار دادند، امام (به آنان فرمود: «چرا چنین کردید»؟ گفتند: «خانه‌ای نیافتیم و نمی‌دانستیم وقتی که وارد شدیم، فهمیدیم». امام (فرمود: «هنگامی‌که دانستید بر شما لازم بود که بزرگوارانه از آن بگذرید، چراکه خداوند چنین می‌فرماید: وَ إِذا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا کِراماً.
الرّضا ( عَنْ مُحَمَّدِ‌بْنِ‌أَبِی‌عَبَّادٍ وَ کَانَ مُسْتَهْتَراً بِالسَّمَاعِ وَ یَشْرَبُ النَّبِیذَ قَالَ: سَأَلْتُ الرِّضَا (عَنِ السَّمَاعِ فَقَالَ لِأَهْلِ الْحِجَازِ رأْیٌ فِیهِ وَ هُوَ فِی حَیِّزِ الْبَاطِلِ وَ اللَّهْوِ أَمَا سَمِعْتَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ وَ إِذا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا کِراماً.
امام رضا ( محمّدبن‌عبّاد گوید: از امام رضا (درباره‌ی موسیقی‌ای که به گوش انسان برسد پرسیدم، امام فرمود: «اهل حجاز دراین‌باره رای و نظری دارند که نظرشان درست نیست، چراکه خداوند می‌فرماید: وَ إِذا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا کِراماً.
الصّادق ( عَن أَبِی‌أَیُّوبَ‌الْخَزَّازِ قَالَ نَزَلْنَا الْمَدِینَهًَْ فَأَتَیْنَا أَبَاعَبْدِاللَّهِ (فَقَالَ لَنَا أَیْنَ نَزَلْتُمْ فَقُلْنَا عَلَی فُلَانٍ صَاحِبِ الْقِیَانِ فَقَالَ کُونُوا کِرَاماً فَوَ اللَّهِ مَا عَلِمْنَا مَا أَرَادَ بِهِ وَ ظَنَنَّا أَنَّهُ یَقُولُ تَفَضَّلُوا عَلَیْهِ فَعُدْنَا إِلَیْهِ فَقُلْنَا إِنَّا لَا نَدْرِی مَا أَرَدْتَ بِقَوْلِکَ کُونُوا کِرَاماً فَقَالَ أَ مَا سَمِعْتُمْ قَوْلَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِی کِتَابِهِ وَ إِذا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا کِراماً.
امام صادق ( ابوایّوب‌خزاز گوید: «وقتی وارد شهر مدینه شدیم، نزد امام صادق (آمدیم امام (از منزل ما سؤال کرد». گفتیم: «در خانه‌ی فلانی که صاحب افراد آوازخوان هست هستیم». آقا فرمود: «بزرگوار باشید». ابوایّوب گوید: «نفهمیدیم، که مقصود امام (چیست و چنین برداشت کردیم که امام (می‌گوید، بفرمایید». برگشتیم و به امام صادق (عرضه داشتیم، آقا کلام شما را متوجّه نشدیم که فرمودید: «بزرگوار باشید». امام (فرمود: «آیا نشنیدید که خدای عزّوجلّ در قرآن فرموده است: وَ إِذا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا کِراماً.